atha caturdaśo ‘dhyāyaḥ – guṇa-traya-vibhāga-yogaḥ
A oto rozdział czternasty: „Joga trójgunowego podziału”
Rāmānuja
trayodaśe prakṛtipuruṣayor anyānyasaṃsṛṣṭayoḥ svarūpayāthātmayaṃ vijñāya amānitvādibhiḥ bhagavadbhaktyanugṛhītair bandhān mucyata ity uktam / tatra bandhahetuḥ pūrvapūrvasattvādiguṇamayasukhādisaṅga iti cābhihitam, „kāraṇaṃ guṇasaṅgo 'sya sadasadyonijanmasu” iti / athedānīṃ guṇānāṃ bandhahetutāprakāraḥ, guṇanivartanaprakāraś cocyate
Śrīdhara
puṃ-prakṛtyoḥ svatantratvaṃ vārayan guṇa-saṅgataḥ |
prāhuḥ saṃsāra-vaicitryaṃ vistareṇa caturdaśe ||
Viśvanātha
guṇāḥ syur bandhakās te tu phalair jñeyāś caturdaśe |
guṇātyaye ciha-tatir hetur bhaktiś ca varṇitā ||
Baladeva
guṇāḥ syur bandhakās te tu pariceyāḥ phalais trayaḥ |
mad-bhaktyā tan-nivṛttiḥ syād iti proktaṃ caturdaśe ||
BhG 14.1
śrī-bhagavān uvāca
paraṃ bhūyaḥ pravakṣyāmi jñānānāṃ jñānam uttamam
yaj jñātvā munayaḥ sarve parāṃ siddhim ito gatāḥ
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
śrī-bhagavān (chwalebny Pan) uvāca (powiedział):
jñānānām uttamam (najlepszą pośród wiedzy) param jñānam (najwyższą wiedzę) bhūyaḥ (ponownie) pravakṣyāmi (oznajmię).
yat [jñānam] (którą wiedzę) jñātvā (poznawszy)
sarve munayaḥ (wszyscy mędrcy) itaḥ (od teraz) parām siddhim (najwyższą doskonałość) gatāḥ (ci, którzy dotarli) [santi] (są).
analiza gramatyczna
| śrī-bhagavān | – | śrī-bhagavant 1i.1 m. ; TP : śriyā yukto bhagavān iti – Pan połączony z majestatem (od: śrī – blask, majestat, fortuna; √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhaga – dział, udział, pomyślność, majątek; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, bhagavant – posiadacz fortuny); |
| uvāca | – | √ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział; |
| param | – | para 2i.1 n. – dalekie, odległe, poza, wcześniejsze, późniejsze, starożytne, ostateczne, najwyższe, najlepsze; |
| bhūyaḥ | – | av. – bardziej, ponownie, ponadto; |
| pravakṣyāmi | – | pra- √ vac (oznajmiać) Fut. P 3c.1 – oznajmię; |
| jñānānām | – | jñāna 6i.3 n. – pośród wiedzy, pośród mądrości (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć); |
| jñānam | – | jñāna 2i.1 n. – wiedzę, mądrość (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć); |
| uttamam | – | uttama 2i.1 n. – najlepsze, najbardziej wyniesione, najwyższe (stopień najwyższy od: ud – do góry, ponad); |
| yat | – | yat sn. 2i.1 n. – co; |
| jñātvā | – | √ jñā (wiedzieć, rozumieć) absol. – zrozumiawszy; |
| munayaḥ | – | muni 1i.3 m. – mędrcy, święci, wieszczowie (od: √ man – myśleć, wyobrażać sobie); |
| sarve | – | sarva sn. 1i.3 m. – wszyscy; |
| parām | – | para 2i.1 f. – daleką, ostateczną, najwyższą, najlepszą; |
| siddhim | – | siddhi 2i.1 f. – osiągnięcie, spełnienie, doskonałość, sukces (od: √ sidh – odnosić sukces, osiągać doskonałość); |
| itaḥ | – | av. – od tego, stąd, od teraz (od: idam – to; ablativus nieodmienny zakończony na: -tas); |
| gatāḥ | – | gata ( √ gam – iść) PP 1i.3 m. – ci, którzy doszli; |
warianty tekstu
ito gatāḥ → upāgatāḥ / udāgatāḥ / ato gatāḥ (którzy osiągnęli / którzy dotarli / którzy stąd doszli);Śāṃkara
sarvam utpadyamānaṃ kṣetra-kṣetrajña-saṃyogād utpadyata ity uktam | tat kathamiti, tat-pradarśanārthaṃ paraṃ bhūya ity ādir adhyāya ārabhyate | athavā, īśvara-paratantrayoḥ kṣetra-kṣetrajñayoḥ jagat-kāraṇatvaṃ na tu sāṃkhyānām iva svatantrayor ity evam artham | prakṛti-sthatvaṃ guṇeṣu ca saṅgaḥ saṃsāra-kāraṇam ity uktam | kasmin guṇe kathaṃ saṅgaḥ ? ke vā guṇāḥ ? kathaṃ vā te badhnantīti ? guṇebhyaś ca mokṣaṇaṃ kathaṃ syāt ? muktasya ca lakṣaṇaṃ vaktavyam, ity evam arthaṃ ca bhagavān uvāca—
paraṃ jñānam iti vyavahitena saṃbandhaḥ | bhūyaḥ punaḥ pūrveṣu sarveṣv adhyāyeṣu asakṛd uktam api pravakṣyāmi | tac ca paraṃ para-vastu-viṣayatvāt | kiṃ tat ? jñānaṃ sarveṣāṃ jñānānām uttamam, uttama-phalatvāt | jñānānām iti nāmānitvādīnām | kiṃ tarhi ? yajñādi-jñeya-vastu-viṣayāṇām iti | tāni na mokṣāya, idaṃ tu mokṣāyeti parottama-śabdābhyāṃ stauti śrotṛ-buddhi-rucy-utpādanārtham | yaj jñātvā yaj jñānaṃ jñātvā prāpya munayaḥ saṃnyāsino manana-śīlāḥ sarve parāṃ siddhiṃ mokṣākhyām ito’smāt deha-bandhanāt ūrdhvaṃ gatāḥ prāptāḥ
Rāmānuja
param pūrvoktād anyat prakṛtipuruṣāntargatam eva sattvādiguṇaviṣayaṃ jñānaṃ bhūyaḥ pravakṣyāmi / tac ca jñānaṃ sarveṣāṃ prakṛtipuruṣaviṣayajñānānām uttamam / yaj jñānaṃ jñātvā sarve munayas tan mananaśīlāḥ itaḥ saṃsārabandhāt parāṃ siddhiṃ gatāḥ parāṃ pariśuddhātmasvarūpaprāptirūpāṃ siddhim avāptāḥ
Śrīdhara
yāvat sañjāyate kiñcit sattvaṃ sthāvara-jaṅgamam | kṣetra-kṣetrajña-saṃyogāt tad viddhi bharatarṣabha || ity uktam | sa ca kṣetra-kṣetrajñayoḥ saṃyogo nirīśvara-sāṅkhyānām iva na svātantryeṇa | kintu īśvarecchayiveti kathana-pūrvakaṃ kāraṇaṃ guṇa-saṅgo 'sya sad-asad-yoni-janmasu ity anenoktaṃ sattvādi-guṇīkṛtaṃ saṃsāra-vaicitryaṃ prapañcayiṣyan evambhūtaṃ vakṣyamānam arthaṃ stauti bhagavān paraṃ bhūya iti dvābhyām | paraṃ paramātma-niṣṭham | jñāyate aneneti jñānam upadeśaḥ | taj jñānaṃ bhūyo 'pi tubhyaṃ prakarṣeṇa vakṣyāmi | kathambhūtam | jñānānāṃ tapaḥ-karmādi-viṣayāṇāṃ madhya uttamam | mokṣa-hetutvāt | tad evāha yaj jñātvā munayo manana-śīlāḥ sarve | ito deha-bandhanāt | parāṃ siddhiṃ mokṣam | gatāḥ prāptāḥ
Madhusūdana
pūrvādhyāye – yāvat saṃjāyate kiṃcit sattvaṃ sthāvara-jaṅgamam | kṣetra-kṣetrajña-saṃyogāt tad viddhi [Gītā 13.26] ity uktaṃ tatra nirīśvara-sāṅkhyam atinirākaraṇena kṣetra-kṣetrajña-saṃyogasyeśvarādhīnatvaṃ vaktavyam | evaṃ kāraṇaṃ guṇa-saṅgo 'sya sad-asad-yoni-janmasu ity uktaṃ tatra kasmin guṇa kathaṃ saṅgaḥ ke vā guṇāḥ kathaṃ vā te badhnantīti vaktavyam | tathā bhūta-prakṛti-mokṣaṃ ca ye vidur yānti te param ity uktaṃ tatra bhūta-prakṛti-śabditebhyo guṇebhyaḥ kathaṃ mokṣaṇaṃ syān muktasya ca kiṃ lakṣaṇam iti vaktavyaṃ, tad etat sarvaṃ vistareṇa vaktuṃ caturdaśo 'dhyāya ārabhyate | tatra vakṣyamāṇam arthaṃ dvābhyāṃ stuvan śrotṝṇāṃ rucy-utpattaye śrī-bhagavān uvāca param iti | jñāyate 'nena jñānaṃ paramātma-jñāna-sādhanaṃ paraṃ śreṣṭhaṃ para-vastu-viṣayatvāt | kīdṛśaṃ tat ? jñānānāṃ jñāna-sādhanānāṃ bahiraṅgāṇāṃ yajñādīnāṃ madhya uttamam uttama-phalatvāt | na tvam ānitvādīnāṃ teṣām antaraṅgatvenottama-phalatvāt | param ity anenotkṛṣṭa-viṣayatvam uktam | uttamam ity anena tūtkṛṣṭa-phalatvam iti bhedaḥ | īdṛśaṃ jñānam ahaṃ pravakṣyāmi bhūyaḥ punaḥ pūrveṣv adhyāyeṣv asakṛd uktam api yaj jñānaṃ jñātvānuṣṭhāya munayo manana-śīlāḥ saṃnyāsinaḥ sarve parāṃ siddhiṃ mokṣākhyām ito deha-bandhanād gatāḥ prāptāḥ
Viśvanātha
pūrvādhyāye kāraṇaṃ guṇa-saṅgo 'sya sad-asad-yoni-janmasu ity uktam | tatra ke guṇāḥ, kīdṛśo guṇa-saṅgaḥ, kasya guṇasya saṅgāt kiṃ phalaṃ syāt, guṇa-yuktasya kiṃvā lakṣaṇam | kathaṃ vā guṇebhyo mocanam ity apekṣāyāṃ vakṣyamānam arthaṃ stuvāno vaktuṃ pratijānīte param iti | jñāyate æneneti jñānam upadeśaḥ param atyuttamam
Baladeva
pūrvādhyāye mithaḥ-sampṛktānāṃ prakṛti-jīveśvarāṇāṃ svarūpāṇi vivicya jānann amānitvādi-dharmair viśiṣṭaḥB prakṛti-bandhād vimucyate bandha-hetuś ca guṇa-saṅga ity uktam | tatra ke guṇāḥ, kasmin guṇe kathaṃ saṅgaḥ, kasya guṇasya saṅgāt kiṃ phalaṃ, guṇa-saṅginaḥ kiṃvā lakṣaṇaṃ kathaṃ vā guṇebhyo muktiḥ ity apekṣāyāṃ vakṣyamāṇam artham ātma-rucy-utpattaye bhagavān stauti param iti dvābhyām |
paraṃ pūrvoktād anyaṃ prakṛti-jīvāntargatam eva guṇa-viṣayakaṃ jñānaṃ bhūyo vakṣyāmi yaj-jñānānāṃ prakṛti-jīva-viṣayakāṇām uttamaṃ śreṣṭhaṃ navanītavad uddhṛtatvāt | yaj jñātvopalabhya sarve munayas tan-manana-śīlā ito loke param ātma-yāthātmyopalabdhi-lakṣaṇāṃ siddhiṃ gatāḥ | yad vā jñāyate 'neneti jñānam upadeśam, tac ca prāg uktam api bhūyaḥ punar vidhāntareṇa vakṣyāmi | tac ca jñānānāṃ tapaḥ-prabhṛtīnāṃ jñāna-sādhanānāṃ madhye param uttamam atyuttamaṃ tad-antaraṅga-sādhanatvāt | yaj jñātvā sarve munaya ito lokāt parāṃ mokṣa-lakṣaṇāṃ siddhiṃ gatāḥ
Michalski
Wzniosły rzekł:
A teraz cię nauczę najwyższej wiedzy, ze wszystkich wiedz najlepszej. Wszyscy wielcy odbieżcy dzięki tej wiedzy idą ku najwyższej doskonałości.
Olszewski
Błogosławiony.
Wyłożę ci wzniosłą naukę, pierwszą z nauk, której posiadanie wiodło wszystkich samotników z tego padołu do stanu szczęśliwości.
Dynowska
Pan rzecze:
Znów wyłożę ci wzniosłą naukę, ze wszystkich nauk najlepszą, którą poznawszy wielu mędrców osiągnęło tu doskonałość najwyższą.
Sachse
Czcigodny rzekł:
Dalej jeszcze mówić będę o wiedzy doskonałej,
najwyższej ze wszystkich.
Wszyscy mędrcy przez to, że ją poznali,
przeszli stąd do najwyższej doskonałości.
Kudelska
Czcigodny pan rzecze:
Nadal ci prawić będę o mądrości najwyższej, która z wszystkich mądrości najwznioślejsza,
Wszyscy mędrcy, którzy ją poznali, odchodząc z tego świata osiągają najwyższą doskonałość.
Rucińska
Rzekł Pan:
O wzniosłym, z wszystkich najlepszym poznaniu dalej opowiem –
Zdobywszy je, wszyscy muni stąd w stan najwyższy odeszli.
Szuwalska
A teraz – mówił dalej Władca Wszelkich Bogactw –
Wyjaśnię ci najwyższą wiedzę transcendentną.
Dzięki niej święci mędrcy największą posiedli
Doskonałość.
Babkiewicz
Chwalebny Pan rzekł:
Dalej wiedzę ci obwieszczę,
tę najlepszą pośród wiedzy,
mędrcy, którzy ją poznali
stąd wkroczyli w doskonałość.
BhG 14.2
idaṃ jñānam upāśritya mama sādharmyam āgatāḥ
sarge ‘pi nopajāyante pralaye na vyathanti ca
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
idam jñānam (na tej wiedzy) upāśritya (wsparłszy się)
mama (moją) sādharmyam (do tej samej natury) āgatāḥ (ci, który przybyli)
sarge api (nawet podczas emanacji) na upajāyante (nie rodzą się),
pralaye ca (i podczas zniszczenia) na vyathanti (nie niepokoją się).
analiza gramatyczna
| idam | – | idam 2i.1 n. – to; |
| jñānam | – | jñāna 2i.1 n. – wiedzę, mądrość (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć); |
| upāśritya | – | upa-ā- √ śri (przylegać, spoczywać na, wspierać się na, polegać na) absol. – wsparłszy się, schroniwszy się – u kogo? – łączy się z accusativusem); |
| mama | – | asmat sn. 6i.1 – mój; |
| sādharmyam | – | sādharmya 2i.1 m. – tę samą naturę, prawego, szlachetnego (od: sa – razem z, wespół; krótka forma od: saha lub sama; √ dhṛ – dzierżyć, posiadać, dharma – dharma; sa-dharma – taka sama natura, podobny, identyczny); |
| āgatāḥ | – | āgata (ā- √ gam – przychodzić) PP 1i.3 m. – przybyli; |
| sarge | – | sarga 7i.1 m. – podczas emanacji, podczas stworzenia (od: √ sṛj – wypuszczać, emitować); |
| api | – | av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet; |
| na | – | av. – nie; |
| upajāyante | – | upa- √ jan (rodzić się, powstawać) Praes. Ā 1c.3 – powstają, rodzą się; |
| pralaye | – | pralaya 7i.1 m. – podczas zniknięcia, podczas rozpuszczenia, podczas końca, podczas śmierci (od: pra- √ lī – rozpuszczać, zakańczać); |
| na | – | av. – nie; |
| vyathanti | – | √ vyath (trząść się, drżeć, być wystraszonym, niepokoić się) Praes. caus. P 1c.3 – niepokoją się; |
| ca | – | av. – i; |
warianty tekstu
upāśritya → apāśritya / āśritya (uciekłszy się do / schroniwszy się);
āgatāḥ → āsthitāḥ (pozostający);
sarge → svarge (w niebiosach);
nopajāyante → nopi jāyante / na prajāyante / na jāyaṃte (nawet nie rodzą się / nie rodzą się / nie rodzą się);
na → ca (i);
vyathanti ca → vyayaṃti ca / vyathaṃti te / viśaṃti ca / kathaṃti ca (i znikają / oni cierpią / i wchodzą / i mówią);
Śāṃkara
asyāś ca siddhair aikāntikatvaṃ darśayati—
idaṃ jñānaṃ yathoktam upāśritya, jñāna-sādhanam anuṣṭhāya ity etat, mama parameśvarasya sādharmyaṃ mat-svarūpatām āgatāḥ prāptā ity arthaḥ | na tu samāna-dharmatā sādharmyam, kṣetrajñeśvarayor bhedānabhyupagamād gītā-śāstre | phala-vādaś cāyaṃ stuty-artham ucyate | sarge’pi sṛṣṭi-kāle’pi nopajāyante | notpadyante | pralaye brahmaṇo’pi vināśa-kāle na vyathanti ca vyathāṃ nāpadyante, na cyavantīty arthaḥ
Rāmānuja
punar api taj jñānaṃ phalena viśinaṣṭi
idam vakṣyamāṇaṃ jñānam upaśritya mama sādharmyam āgatāḥ matsāmyaṃ prāptāḥ, sarge 'pi nopajāyante na sṛjikarmatāṃ bhajante; pralaye na vyathanti ca na ca saṃhṛtikarmatām
Śrīdhara
kiṃ ca idam iti | idaṃ vakṣyamāṇaṃ jñānam upāśrityedaṃ jñāna-sādhanam anuṣṭhāya mama sādharmyaṃ mad-rūpatvaṃ prāptāḥ santaḥ sarge 'pi brahmādiṣu utpādyamāneṣv api notpadyante | tathā pralaye 'pi na vyathanti | pralaye duḥkhaṃ nānubhavanti | punar nāvartanta ity arthaḥ
Madhusūdana
tasyāḥ siddhair aikāntikatvaṃ darśayati idaṃ iti | idaṃ yathoktam jñānaṃ jñāna-sādhanam upāśrityānuṣṭhāya mama parameśvarasya sādharmyaṃ mad-rūpatām atyantābhedenāgatāḥ prāptāḥ santaḥ sarge 'pi hiraṇyagarbhādiṣūtpadyamāneṣv api nopajāyante | pralaye brahmaṇo 'pi vināśa-kāle na vyathanti ca vyathante na ca līyanta ity arthaḥ
Baladeva
idam iti | gurūpāsanayedaṃ vakṣyamāṇaṃ jñānam upāśritya prāpya janāḥ sarveśasya mama nityāvirbhūta-guṇāṣṭakasya sādharmyaṃ sādhanāvirbhāvitena tad-aṣṭakena sāmyam āgatāḥ santaḥ sarge nopajāyante sṛji-karmatāṃ nāpnuvanti pralaye na vyathante mṛti-karmatāṃ ca na yāntīti janma-mṛtyubhyāṃ rahitā muktā bhavantīti mokṣe jīva-bahutvam uktam | tad viṣṇoḥ paramaṃ padaṃ sadā paśyanti sūrayaḥ ity ādi-śrutibhyaś caitad avagatam
Michalski
Ci, którzy oparli się na tej wiedzy i zrównali się ze mną, nie narodzą się już więcej w nowym wyłonieniu i nie ucierpią, gdy się świat rozwieje.
Olszewski
Przeniknięci tą nauką, doszedłszy bo mego dostojeństwa, już się nie odradzają w dniu odrodzenia i zagłada ich nie dosięga.
Dynowska
Kto zagłębiając się w tę mądrość w Mą Istność wstępuje, ten na ziemię więcej nie wraca, nawet w nowy Stworzenia Dzień, ani też pokój jego zakłóca Noc – wszechświata zniszczenie.
Sachse
Z tej to wiedzy czerpiąc
doszli do stanu, w którym podlegają wspólnemu ze mną,
doskonałemu prawu.
Nie odradzają się już, gdy świat się rodzi,
ani nie doznają uszczerbku — gdy ginie.
Kudelska
Ci, którzy tej mądrości się oddali, oni przyjmują mój stan i moją naturę,
Nie rodzą się więcej, gdy świat powstaje, ani nie drżą, gdy świat zanika.
Rucińska
W poznaniu tym się schroniwszy, moje posiedli przymioty –
Nie rodzą się przy stworzeniu, nie giną wraz z końcem świata.
Szuwalska
Ci, którzy poznali jej głębię,
Stali się Mnie podobni i już nigdy więcej
Nie będą się rodzili, gdy świat jest stwarzany,
Ni ginęli, gdy kosmos jest unicestwiany.
Babkiewicz
Na tej wiedzy się oparłszy,
stali się mi podobnymi.
Przy stwarzaniu się nie rodzą,
nie dygocą przy zniszczeniu.
BhG 14.3
mama yonir mahad brahma tasmin garbhaṃ dadhāmy aham
saṃbhavaḥ sarva-bhūtānāṃ tato bhavati bhārata
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he bhārata (o potomku Bharaty!),
mahat brahma (wielki brahman) mama yoniḥ (moim łonem) [asti] (jest),
tasmin [brahmaṇi] (w tym brahmanie) aham (ja) garbham (płód) dadhāmi (umieszczam),
tataḥ [garbhāt] (z tego płodu) sarva-bhūtānām (wszystkich bytów) sambhavaḥ (powstanie) bhavati (jest).
analiza gramatyczna
| mama | – | asmat sn. 6i.1 – mój; |
| yoniḥ | – | yoni 1i.1 f. – łono, pochwa, miejsce powstania, źródło; |
| mahat | – | mahant 1i.1 n. – wielki ( √ mah – powiększać); |
| brahma | – | brahman 1i.1 n. – duch, Weda (od: √ bṛh – zwiększać); |
| tasmin | – | tat sn. 7i.1 n. – w nim; |
| garbham | – | garbha 1i.1 n. – płód, łono, wnętrze (od: √ grah – chwytać lub √ gṝ – przywoływać, emitować); |
| dadhāmi | – | √ dhā (składać, umieszczać) Praes. P 3c.1 – umieszczam; |
| aham | – | asmat sn. 1i.1 – ja; |
| saṃbhavaḥ | – | saṃbhava 1i.1 m. – powstanie (od: sam- √ bhū – powstawać, istnieć razem); |
| sarva-bhūtānām | – | sarva-bhūta 6i.3 m. ; sarvāṇāṃ bhūtānām iti – wszystkich istot (od: sarva – wszystko; √ bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt); |
| tataḥ | – | av. – wówczas, po tym, od tego, wskutek tego, z tego (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas); |
| bhavati | – | √ bhū (być) Praes. P 1c.1 – staje się; |
| bhārata | – | bhārata 8i.1 m. – potomku Bharaty; |
Śāṃkara
kṣetra-kṣetrajña-saṃyoga īdṛśo bhūta-kāraṇam ity āha—
mama sva-bhūtā madīyā māyā triguṇātmikā prakṛtir yoniḥ sarva-bhūtānāṃ kāraṇam | sarva-kāryebhyo mahattvāt kāraṇatvād bṛṃhaṇāc ca [bharaṇāc ca] sva-vikārāṇāṃ mahad brahma iti yonir eva viśiṣyate | tasmin mahati brahmaṇi yonau garbhaṃ hiraṇyagarbhasya janmano bījaṃ sarva-bhūta-janma-kāraṇaṃ bījaṃ dadhāmi nikṣipāmi kṣetra-kṣetrajña-prakṛti-dvaya-śaktimān īśvaro’ham, avidyā-kāma-karmopādhi-svarūpānuvidhāyinaṃ kṣetrajñaṃ kṣetreṇa saṃyojayāmīty arthaḥ | saṃbhava utpattiḥ sarva-bhūtānāṃ hiraṇyagarbhotpatti-dvāreṇa tatas tasmād gabrhādhānād bhavati | he bhārata
Rāmānuja
atha prākṛtānāṃ guṇānāṃ bandhahetutāprakāraṃ vaktuṃ sarvasya bhūtajātasya prakṛtipuruṣasaṃsargajatvaṃ „yāvat saṃjāyate kiñcit” ity anenoktaṃ bhagavatā svenaiva kṛtam ity āha
kṛtsnasya jagato yonibhūtaṃ mama mahadbrahma yat, tasmin garbhaṃ dadhāmy aham; „bhūmir āpo 'nalo vāyuḥ khaṃ mano buddhir eva ca / ahaṅkāra itīyaṃ me bhinnā prakṛtir aṣṭadhā // apareyam” iti nirdiṣṭā acetanaprakṛtiḥ mahadahaṅkārādivikārāṇāṃ kāraṇatayā mahadbrahmety ucyate / śrutāv api kvacit prakṛtir api brahmeti nirdiśyate, „yas sarvajñas sarvavid yasya jñānamayaṃ tapaḥ / tasmād etad brahma nāma rūpam annaṃ ca jāyate” iti; „itas tv anyāṃ prakṛtiṃ viddhi me parām / jīvabhūtām” iti cetanapuñjarūpā yā parā prakṛtir nirdiṣṭā, seha sakalaprāṇibījatayā garbhaśabdenocyate / tasmin acetane yonibhūte mahati brahmaṇi cetanapuñjarūpaṃ garbhaṃ dadhāmi; acetanaprakṛtyā bhogakṣetrabhūtayā bhoktṛvargapuñjabhūtāṃ cetanaprakṛtiṃ saṃyojayāmītyarthaḥ / tataḥ tasmāt prakṛtidvayasaṃyogān matsaṃkalpakṛtāt sarvabhūtānāṃ brahmādistambaparyantānāṃ saṃbhavo bhavati
Śrīdhara
tad evaṃ praśaṃsayā śrotāram abhimukhīkṛtyedaṃ parameśvarādhīnayoḥ prakṛti-puruṣayoḥ sarva-bhūtotpattiṃ prati hetutvaṃ na tu svatantrayor itīmaṃ vivakṣitam arthaṃ kathayati mameti | deśataḥ kālataś cāparicchinnatvān mahat | bṛṃhitatvāt svakāryāṇāṃ vṛddhi-hetutvād vā brahma | prakṛtir ity arthaḥ | tan mahad brahma mama parameśvarasya yonir garbhādhāna-sthānam | tasminn ahaṃ garbhaṃ jagad-vistāra-hetuṃ cid-ābhāsaṃ dadhāmi nikṣipāmi | pralaye mayi līnaṃ santam avidyā-kāma-karmānuśaya-vantaṃ kṣetrajñaṃ sṛṣṭi-samaye bhoga-yogyena kṣetreṇa saṃyojayāmīty arthaḥ | tato garbhādhānāt sarva-bhūtānāṃ brahmādīnāṃ sambhava utpattir bhavati
Madhusūdana
tad evaṃ praśaṃśayā śrotāram abhimukhīkṛtya parameśvarādhīnayoḥ prakṛti-puruṣayoḥ sarva-bhūtotpattiṃ prati hetutvaṃ na tu sāṅkhya-siddhāntavat svatantrayor itīmaṃ vivakṣitam artham āha mama yonir iti dvābhyām |
sarva-kāryāpekṣayādhikatvāt kāraṇaṃ mahat | sarva-kāryāṇāṃ vṛddhi-hetutva-rūpād bṛṃhaṇatvād brahma | avyākṛtaṃ prakṛtis triguṇātmkikā māyā mahad brahma | tac ca mameśvarasya yonir garbhādhāna-sthānaṃ tasmin mahati brahmaṇi yonau garbhaṃ sarva-bhūta-janma-kāraṇam ahaṃ bahu syāṃ prajāyeya itīkṣaṇa-rūpaṃ saṃkalpaṃ dadhāmi dhārayāmi tat-saṅkalpa-viṣayīkaromīty arthaḥ | yathā hi | kaścit pitā putram anuśayinaṃ vrīhy-ādy-āhāra-rūpeṇa svasmin līnaṃ śarīreṇa yojayituṃ yonau retaḥ-seka-pūrvakaṃ garbham ādhatte | tasmāc ca garbhādhānāt sa putraḥ śarīreṇa yujyate | tad arthaṃ ca madhye kalalādy-avasthā bhavanti | tathā pralaye mayi līnam avidiyā-kāma-karmānuśayavantaṃ kṣetrajñaṃ sṛṣṭi-samaye bhogyena kṣetreṇa kārya-kāraī̀ea-saṃghātena yojayituṃ cid-ābhāsaākhya-retaḥ-seka-pūrvakaṃ māyā-vṛtti-rūpaṃ garbham aham ādadhāmi | tad-arthaṃ hiraṇyagarbhādīnāṃ bhavati he bhārata na tv īśvara-kṛta-garbhādhānaṃ vinety arthaḥ
Viśvanātha
atha anādy-avidyā-kṛtasya guṇa-saṅgasya bandha-hetutā-prakāraṃ vaktuṃ kṣetra-kṣetrajñayoḥ sambhava-prakāram āha mama parameśvarasya yonir garbhādhāna-sthānaṃ mahad brahma deśa-kālānavacchinnatvāt mahat, bṛṃhaṇāt kārya-rūpeṇa vṛddher hetor brahma prakṛtir ity arthaḥ | śrutāv api kvacit prakṛtir brahmeti nirdiśyate | tasminn ahaṃ garbhaṃ dadhāmy ādadhāmi | itas tv anyāṃ prakṛtiṃ viddhi me parāṃ jīva-bhūtām ity anena cetana-puñja-rūpā yā jīva-prakṛtis taṭastha-śakti-rūpā nirdiṣṭā sā sakala-prāṇi-jīvatayā garbha-śabdenocyate | tato mat-kṛtāt garbhādhānāt sarva-bhūtānāṃ brahmādīnāṃ sambhava utpattiḥ
Baladeva
tad evaṃ vaktavyārtha-stutyā tasmin ruciṃ śrotur utpādya bhūmir āpaḥ ity ādi-dvayārthānusārāt yāvat sañjāyate kiñcit ity ādau prakṛti-jīva-saṃyogaṃ pareśa-hetukam abhimatam iha sphuṭayati mameti | mahat sarvasya prapañcasya kāraṇaṃ brahmābhivyakta-sattvādi-guṇakaṃ pradhānaṃ mama sarveśvarsyāṇḍa-koṭi-sraṣṭur yonir garbha-dhāraṇa-sthānaṃ bhavati | pradhāne brahma-śabdaś ca tasmād etad brahma nāma-rūpam annaṃ ca jāyate | iti śruteḥ | tasmin mahati brahmaṇi yoni-bhūte garbhaṃ paramāṇu-caitanya-rāśim ahaṃ dadhāmy arpayāmi bhūmir āpaḥ ity ādinā yā jaḍā prakṛtir uktā | seha mahad brahmety ucyate | itas tv anyām ity ādinā yā cetanā prakṛtir uktā seha sarva-prāṇi-bījatvād garbha-śabdeneti bhoga-kṣetra-bhūtayā jaḍayā prakṛtyā saha cetana-bhoktṛ-vargaṃ saṃyojayāmīty arthaḥ | tato mahad-dhetukāt prakṛti-dvaya-saṃyogād garbhādhānād vā sarva-bhūtānāṃ brahmādi-stambāntānāṃ sambhavo janir bhavati
Michalski
Łonem matczynym, jest mi wielki Brahman; w niego ja składam swoje nasienie i to jest początkiem wszystkich stworzeń, Bharato!
Olszewski
Łonem mojem jest Bóstwo najwyższe; tam składam swoje nasienie, które jest, o Bharato, początkiem wszystkich żyjących.
Dynowska
Pramateria przedwieczna jest łonem Moim, Nasienie Życia w nią rzucam, stąd, o Bharato, wszechistnień poczęcie.
Sachse
Wielki brahman jest mą małżonką.
W nim składam me nasienie.
Dzięki temu, Bharato,
dochodzi do narodzin wszelkiego stworzenia.
Kudelska
Wielki brahman, Bharato, jest moim łonem,
Ja go zasiewam życiodajnym nasieniem i tak się rodzi każde stworzenie.
Rucińska
Mym łonem jest Wielki Brahman, w nim składam swoje nasienie
l z tego wszystkie istoty biorą początek, Bharato!
Szuwalska
Światłość jest Moim łonem potężnym, Bharato.
W niej umieszczam nasienie. Tak daję początek
Wszelkich istot istnieniu – gatunkom przeróżnym.
Babkiewicz
Moim łonem wielki brahman,
w nim zarodek ja umieszczam,
z niego to, dziecię Bharatów,
powstają istoty wszystkie.
BhG 14.4
sarva-yoniṣu kaunteya mūrtayaḥ saṃbhavanti yāḥ
tāsāṃ brahma mahad yonir ahaṃ bīja-pradaḥ pitā
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he kaunteya (Kuntjowicu),
sarva-yoniṣu (we wszystkich łonach) yāḥ mūrtayaḥ (jakie kształty) sambhavanti (powstają),
mahat brahma (wielki brahman) tāsām [mūrtīnāṃ] (tych kształtów) yoniḥ (łonem) [asti] (jest),
aham (ja) bīja-pradaḥ pitā [asmi] (jestem ojcem dającym nasienie).
analiza gramatyczna
| sarva-yoniṣu | – | sarva-yoni 7i.3 f. ; sarvāsu yoniṣv iti – we wszystkich łonach (od: sarva – wszystko; yoni – łono, pochwa, miejsce powstania, źródło, rodzina, rasa); |
| kaunteya | – | kaunteya 8i.1 m. – o synu Kunti (od: kunti – lud Kuntiów, kuntī – Kunti, matka Pandowiców); |
| mūrtayaḥ | – | mūrti 1i.3 f. – postaci, kształty; |
| saṃbhavanti | – | sam- √ bhū (powstawać, istnieć razem) Praes. P 1c.3 –powstają; |
| yāḥ | – | yat sn. 1i.3 f. – które; |
| tāsām | – | tat sn. 6i.3 f. – ich; |
| brahma | – | brahman 1i.1 n. – duch, Weda (od: √ bṛh – zwiększać); |
| mahat | – | mahant 1i.1 n. – wielki ( √ mah – powiększać); |
| yoniḥ | – | yoni 1i.1 f. – łono, pochwa, miejsce powstania, źródło; |
| aham | – | asmat sn. 1i.1 – ja; |
| bīja-pradaḥ | – | bīja-prada 1i.1 m. ; yo bījaṃ pradadāti saḥ – ten, który daje nasienie (od: bīja – nasienie, zarodek, źródło; pra- √ dā – dawać, pra-da – na końcu złożenia oznacza dawcę); |
| pitā | – | pitṛ 1i.1 m. – ojciec; |
Śāṃkara
deva-pitṛ-manuṣya-paśu-mṛgādi-sarva-yoniṣu kaunteya, mūrtayo deha-saṃsthāna-lakṣaṇā mūrcchitāṅgāvayavā mūrtayaḥ saṃbhavanti yāḥ, tāsāṃ mūrtīnāṃ brahma mahat sarvāvasthaṃ yoniḥ kāraṇam aham īśvaro bīja-prado garbhādhānasya kartā pitā
Rāmānuja
kāryāvastho 'pi cidacitprakṛtisaṃsargo mayaiva kṛta ity āha
sarvāsu devagandharvayakṣarākṣasamanuṣyapaśumṛgapakṣisarīsṛpādiṣu yoniṣu tattanmūrtayo yāḥ saṃbhavanti jāyante, tāsāṃ brahma mahad yoniḥ kāraṇam; mayā saṃyojitacetanavargā mahadādiviśeṣāntāvasthā prakṛtiḥ kāraṇam ityarthaḥ / ahaṃ bījapradaḥ pitā tatra tatra ca tattatkarmānuguṇyena cetanavargasya saṃyojakaś cāham ityarthaḥ
Śrīdhara
na kevalaṃ sṛṣṭy-upakrama eva mad-adhiṣṭhānenābhyāṃ prakṛti-puruṣābhyām ayaṃ bhūtotpatti-prakāraḥ | api tu sarvadaivety āha sarveti | sarvāsu yoniṣu manuṣyādyāsu yā mūrtayaḥ sthāvara-jaṅgamātmikā utpadyante tāsāṃ mūrtīnāṃ mahad brahma prakṛtir yonir mātṛ-sthānīyā | ahaṃ ca bīja-pradaḥ pitā garbhādhāna-kartā pitā
Madhusūdana
nanu kathaṃ sarva-bhūtānāṃ tataḥ sambhavo devādi-deha-viśeṣāṇāṃ kāraṇāntara-sambhavād ity āśaṅkyāha sarva-yoniṣv iti | deva-pitṛ-manuṣya-paśu-mṛgādi-sarva-yoniṣu yā mūrtayo jarāyujāṇḍodbhijjādi-bhedena vilakṣaṇā vividha-saṃsthānās tanavaḥ saṃbhavanti he kaunteya! tāsāṃ mūrtīnāṃ tat-tat-kāraṇa-bhāvāpannaṃ mahad brahmaiva yonir mātṛ-sthānīyā | ahaṃ parameśvaro bīja-prado garbhādhānasya kartā pitā | tena mahato brahmaṇa evāvasthā-viśeṣāḥ kāraṇāntarāṇīti yuktam uktaṃ sambhavaḥ sarva-bhūtānāṃ tato bhavati [Gītā 14.3] iti
Viśvanātha
na kevalaṃ sṛṣṭy-utpatti-samaya eva sarva-bhūtānāṃ prakṛtir mātā ahaṃ pitā api tu sarvadaivety āha sarvāsu yoniṣu devādyāsu stamba-paryantāsu yā mūrtayo jaṅgama-sthāvarātmikā utpadyante tāsāṃ mūrtīnāṃ mahad brahma prakṛtiḥ | yonir utpatti-sthānaṃ mātā | ahaṃ bīja-pradaḥ garbhādhāna-kartā pitā
Baladeva
sarveti | he kaunteya sarva-yoniṣu devādi-sthāvarāntāsu yoniṣu yā mūrtayas tanavaḥ sambhavanti tāsāṃ mahad brahma pradhānaṃ yonir utpatti-hetur mātety arthaḥ | jīva-pradas tat-karmānuguṇyena paramāṇu-caitanya-rāśi-saṃyojakaḥ pareśo 'haṃ pitā bhavāmi
Michalski
Dla wszystkich ciał, jakie tylko powstają w łonach matczynych, Kauntejo, wspólnym łonem jest wielki Brahman, a ja jestem ojcem, który daje nasienie.
Olszewski
Brahma jest olbrzymiem łonem ciał, które się rodzą we wszystkich łonach; a ja jestem ojcem, który daje nasienie.
Dynowska
Z jakiegokolwiek łona żywe pochodzą istoty, wiedz o synu Kunti, iż Pramateria przedwieczna jest ich macierzystym łonem, a JA – Rodzicem.
Sachse
Postaci, o synu Kunti,
rodzące się z jakiejkolwiek matki,
rodzą się z wielkiego brahmana, ich matki.
Ja zaś jestem ojcem, rozsiewającym ziarno.
Kudelska
Z jakiegokolwiek łona, Kauntejo, rodzą się żywe istoty, to nikt inny, lecz brahman jest ich właściwym łonem,
A Jam jest ojcem, który rozdziela życiodajne nasienie.
Rucińska
Tych ciał, co w łonach tych wszystkich powstają, o synu Kunti,
Macierzą jest Wielki Brahman, ja – ojcem, dawcą nasienia.
Szuwalska
Dla nich wszystkich najwyższa materia jest łonem,
A ja tym, co nasienie daje – pierwszym ojcem.
Babkiewicz
Synu Kunti, tych postaci,
które rodzą się z łon wszelkich,
jednym łonem – wielki brahman,
ojcem ja – nasienia dawcą.
BhG 14.5
sattvaṃ rajas tama iti guṇāḥ prakṛti-saṃbhavāḥ
nibadhnanti mahābāho dehe dehinam avyayam
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he mahā-bāho (o potężnoramienny!),
sattvam (sattwa) rajas (radźas) tamas iti (tamas)
prakṛti-sambhavāḥ (powstałe z przyrody) guṇāḥ (przymioty),
[te] (one) dehe (w ciele) avyayam dehinam (niewyczerpalnego posiadacza ciała) nibadhnanti (pętają).
analiza gramatyczna
| sattvam | – | sattva ( √ as – być, PPr sant – będący, istnienie) abst. 1i.1 n. – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun; |
| rajas | – | rajas 1i.1 n. – pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym); |
| tamas | – | tamas 1i.1 n. – ciemność, mrok, tępota, bierność, jedna z trzech gun (od: √ tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać); |
| iti | – | av. – tak (zaznacza koniec wypowiedzi); |
| guṇāḥ | – | guṇa 1i.3 m. – cechy, przymioty, zalety, sznury (od: √ grah – chwytać); |
| prakṛti-saṃbhavāḥ | – | prakṛti-saṃbhava 1i.3 m. ; BV : yeṣāṃ sambhavas prakṛter astīti te – te, które powstały z przyrody (od: pra- √ kṛ – stwarzać, prakṛti – natura, podstawa, praprzyczyna, przejawiony świat; sam- √ bhū – powstawać, istnieć razem, saṃbhava – powstanie); |
| nibadhnanti | – | ni- √ bandh (wiązać, pętać) Praes. P 1c.3 – wiążą, pętają; |
| mahābāho | – | mahā-bāhu 8i.1 m. ; BV : yasya bāhū mahāntau staḥ saḥ – o ty, którego ramiona są potężne (od: √ mah – powiększać, mahant – wielki; √ baṃh – zwiększać, bāhu – ramię, przedramię); |
| dehe | – | deha 7i.1 m. – w ciele (od: √ dih – namaszczać, kleić); |
| dehinam | – | dehin 2i.1 m. – mającego ciało (od: √ dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało; dehin = dehavant = dehābhimānin – posiadacz ciała, myślący [o sobie jako] o ciele); |
| avyayam | – | a-vyaya 2i.1 m. – niezmiennego, niewyczerpalnego (od: vi- √ i – odchodzić, znikać, vyaya – odejście, rozchód, zniszczenie); |
Śāṃkara
ke guṇāḥ ? kathaṃ badhnanti ? ity ucyate—
sattvaṃ rajas tama ity evaṃ-nāmāno guṇā iti pāribhāṣikaḥ śabdaḥ | na rūpādivad dravyāśritā guṇāḥ | na ca guṇa-guṇinor anyatvam atra vivakṣitam | tasmād guṇā iva nitya-para-tantrāḥ kṣetrajñaṃ praty avidyātmakatvāt kṣetrajñaṃ nibadhnantīva tam āspadīkṛtyātmānaṃ pratilabhanta iti nibadhnantīty ucyate | te ca prakṛti-saṃbhavā bhagavan-māyā-saṃbhavā nibadhnantīva | he mahābāho | mahāntau samarthatarāv ājānu-pralambau bāhū yasya saḥ mahābāhuḥ he mahābāho | dehe śarīre dehinaṃ dehavantam avyayam, avyayatvaṃ coktam anāditvād [gītā 13.32] ity ādi ślokena | nanu dehī na lipyate [gītā 13.32] ity uktam | tat katham iha nibadhnantīty anyathocyate ? parihṛtam asmābhir iva-śabdena nibadhnantīveti
Rāmānuja
evaṃ sargādau prācīnakarmavaśād acitsaṃsargeṇa devādiyoniṣu jātānāṃ punaḥ punar devādibhāvena janmahetum āha
sattvarajastamāṃsi trayo guṇāḥ prakṛteḥ svarūpānubandhinaḥ svabhāvaviśeṣāḥ prakāśādikāryaikanirūpaṇīyāḥ prakṛtyavasthāyām anudbhūtāḥ tadvikāreṣu mahadādiṣu udbhūtāḥ mahadādiviśeṣāntair ārabdhadevamanuṣyādidehasaṃbandhinam enaṃ dehinam, avyayam svato guṇasaṃbandhānarhaṃ dehe vartamānaṃ nibadhnanti, dehe vartamānatvopādhinā nibadhnantītyarthaḥ
Śrīdhara
tad evaṃ parameśvarādhīnābhyāṃ prakṛti-puruṣābhyāṃ sarva-bhūtotpattiṃ nirūpyedānīṃ prakṛti-saṃyogena puruṣasya saṃsāraṃ prapañcayati | sattvam ity ādi caturdaśabhiḥ | sattvaṃ rajas tama ity evaṃ saṃjñakās trayo guṇāḥ prakṛti-sambhavāḥ | prakṛteḥ sambhava udbhavo yeṣāṃ te tathoktāḥ | gūna-sāmyaṃ prakṛtiḥ | tasyāḥ sakāśāt pṛthaktveābhivyaktāḥ santaḥ prakṛti-kārye dehe tādātmyena sthitaṃ dehinaṃ cid-aṃśaṃ vastuto 'vyayaṃ nirvikāram eva santaṃ nibadhnanti sva-kāryaiḥ sukha-duḥkha-mohādibhiḥ saṃyojayantīty arthaḥ
Madhusūdana
tad evaṃ nirīśvara-sāṅkhya-nirākaraṇena kṣetra-kṣetrajña-saṃyogasyeśvarādhīnatvam uktam | idānīṃ kasmin guṇe saṅgaḥ ? ke vā guṇāḥ ? kathaṃ vā te badhnanti ? ity ucyate sattvam ity ādinānyam ity ataḥ prāk caturdaśabhiḥ | sattvaṃ rajas tama ity evaṃ-nāmāno guṇā nitya-paratantrāḥ puruṣaṃ prati sarveṣām acetanānāṃ cetanārthatvāt | na tu vaiśeṣikāṇāṃ rūpādivad dravyāśritāḥ | na ca guṇa-guṇinor anyatvam atra vivakṣitam guṇa-trayātmakatvāt prakṛteḥ | tarhi kathaṃ prakṛti-sambhavāḥ ? ity ucyate – trayāṇāṃ guṇānāṃ sāmyāvasthā prakṛtir māyā bhagavats tasyāḥ sakāśāt parasparāṅgāṅgi-bhāvena vaiṣamyeṇa pariṇatāḥ prakṛti-sambhavā ity ucyante | te ca dehe prakṛti-kārye śarīrendriya-saṃghāte dehinaṃ deha-tādātmyādhyāsāpannaṃ jīvaṃ paramārthataḥ sarva-vikāra-śūnyatvenāvyayaṃ nibadhnanti nirvikāram eva santaṃ sva-vikāravattayopadarśayantīva bhrāntyā jala-pātrāṇīva divi sthitam ādityaṃ pratibimbādhyāsena sva-kampādimattayā | yathā ca pāramarthiko bandho nāsti tathā vyākhyātaṃ prāk – śarīrastho 'pi kaunteya na karoti na lipyate [Gītā 13.32] iti
Viśvanātha
tad eva prakṛti-puruṣābhyāṃ sarva-bhūtotpattiṃ nirūpeydānīṃ ke guṇā ucyante | teṣu saṅgāt jīvasya kīdṛśo bandha ity apekṣāyām āha sattvam iti | dehe prakṛti-kārye tādātmyena sthitaṃ dehinaṃ jīvaṃ vastuto 'vyayaṃ nirvikāram asaṅginam apy anādy-avidyayā kṛtād guṇa-saṅgād eva hetor guṇā nibadhnanti
Baladeva
atha ke guṇāḥ kathaṃ teṣu puruṣasya saṅgaḥ kathaṃ vā te taṃ nibadhnanti ity āha sattvam iti caturbhiḥ | sattvādi-saṃjñakās trayo guṇāḥ prakṛti-sambhavāḥ prakṛter abhivyaktās te sva-kārye dehe sthitaṃ puruṣam avyayaṃ vastuto nirvikāram api nibadhnanty aviveka-gṛhītaiḥ sukha-duḥkha-mohaiḥ svadharmais taṃ yojayantīti
Michalski
Sattwam, radżas i tamas, te trzy żywioły, powstałe z rozsnowy, wiążą, o silnoramienny, nieprzemijającego ducha do ciała.
Olszewski
Prawda (sattva), instynkt (radżas), ciemność (tamas), to są formy, które się rodzą z natury i które wiążą do ciała duszą nietykalną.
Dynowska
Trzy są nieodłączne od Przyrody, przyrodzone jej cechy: Harmonia lub rytm, Ruchliwość i Bezwład; one to, o potężnie zbrojny, wiążą w ciele jego nieśmiertelnego Mieszkańca.
Sachse
Sattwa, radżas i tamas —
guny zrodzone z materii
więżą w ciele, o Waleczny,
nie podlegającego zmianom władcę ciała.
Kudelska
Trzy są cechy przynależne naturze, o Potężnoramienny,
Szlachetność, namiętność i mroczność, one wiążą w ciele wiecznego ducha.
Rucińska
Sattwa i radżas z tamasem – guny powstałe z Przyrody,
Niewolą w ciele, Barczysty, niezmienną duszę wcieloną.
Szuwalska
Harmonia, dynamika, bierność – te żywioły
Właściwe są materii i wiążą, Ardżuno,
Ucieleśnione w ciele nieśmiertelne życie.
Babkiewicz
Mrok, aktywność oraz istność –
z Natury powstałe cechy
wiążą w ciele, długoręki,
niezmiennego wcielonego.
BhG 14.6
tatra sattvaṃ nirmalatvāt prakāśakam anāmayam
sukha-saṅgena badhnāti jñāna-saṅgena cānagha
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he anagha (o bezgrzeszny!),
tatra [guṇeṣu madhye] (tam pośród przymiotów) sattvam (sattwa) nirmalatvāt (z powodu nieposiadania zanieczyszczenia) prakāśakam (oświetlająca) anāmayam (wolna od chorób) [asti] (jest).
[tat] (ona) sukha-saṅgena (lgnięciem do szczęścia) jñāna-saṅgena ca (i lgnięciem do wiedzy) [dehinam] (posiadacza ciała) badhnāti (pęta).
analiza gramatyczna
| tatra | – | av. – tam (od: tat; locativus nieodmienny zakończony na -tra); |
| sattvam | – | sattva ( √ as – być, PPr sant – będący, istnienie) abst. 1i.1 n. – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun; |
| nirmalatvāt | – | nir-mala-tva 5i.1 abst. n. – z powodu braku nieczystości (od: niḥ – wolny od, bez; mala – nieczystość, kurz, brud); |
| prakāśakam | – | prakāśaka 1i.1 n. – uwidoczniające, jaśniejące, manifestujące, objawiające (od: pra- √ kaś – być widocznym, jaśnieć); |
| anāmayam | – | an-āmaya 1i.1 n. – wolne od chorób, nieszkodliwe (āmaya – choroba); |
| sukha-saṅgena | – | sukha-saṅga 3i.1 m. ; TP : sukhena saṅgeneti – lgnięciem do szczęścia (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko; lub od: su- √ sthā; przeciwieństwo do: duḥkha – cierpienie, niedola; sam- √ gam – schodzić się lub √ sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt, saṅga – lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania); |
| badhnāti | – | √ bandh (wiązać, pętać) Praes. P 1c.1 – wiąże, pęta; |
| jñāna-saṅgena | – | jñāna-saṅga 3i.1 m. ; TP : jñānena saṅgeneti – lgnięciem do wiedzy (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć, jñāna – wiedza, mądrość, inteligencja; sam- √ gam – schodzić się lub √ sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt, saṅga – lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania); |
| ca | – | av. – i; |
| anagha | – | an-agha 8i.1 m. – bezgrzeszny (od: agha – zło, grzech, cierpienie); |
warianty tekstu
nirmalatvāt → nirmamatvāt (z powodu wolności od ‘moje’);
sukha-saṅgena badhnāti → sukha-duḥkhena badhnāti / sukha-saṅge nibadhnāti / (wiąże szczęściem i cierpieniem / wiąże w lgnięciu do szczęścia);
jñāna-saṅgena → jñāna-saṃghena / jñāna-saṃkhena (kontaktem z wiedzą);
Śāṃkara
tatra sattvādīnāṃ sattvasyaiva tāval lakṣaṇam ucyate—
nirmalatvāt sphaṭika-maṇir iva prakāśakam anāmayaṃ nirupadravaṃ sattvaṃ tan nibadhnāti | kathaṃ ? sukha-saṅgena sukhy aham iti viṣaya-bhūtasya sukhasya viṣayiṇy ātmani saṃśleṣāpādanaṃ mṛṣaiva sukhe sañjanam iti | saiṣāvidyā | na hi viṣaya-dharmo viṣayiṇo bhavati | icchādi ca dhṛty-antaṃ kṣetrasyaiva viṣayasya dharmaḥ ity uktaṃ bhagavatā | ato’vidyayaiva svakīya-dharma-bhūtayā viṣaya-viṣayy-aviveka-lakṣaṇayāsvātma-bhūte sukhe saṃjayatīva, āsaktam iva karoti, asaṅgaṃ saktam iva karoti, asukhinaṃ sukhinam iva | tathā jñāna-saṅgena ca, jñānam iti sukha-sāhacaryāt kṣetrasyaiva viṣayasyāntaḥ-karaṇasya dharmaḥ, nātmanaḥ | ātma-dharmatve saṅgānupapatteḥ, bandhānupapatteś ca | sukha iva jñānādau saṅgo mantavyaḥ | he anagha avyasana
Rāmānuja
sattvarajastamasām ākāraṃ bandhanaprakāraṃ cāha
tatra sattvarajastamas tu sattvasya svarūpam īdṛśam nirmalatvāt prakāśakam; prakāśasukhāvaraṇasvabhāvarahitatā nirmalatvam; prakāśasukhajananaikāntasvabhāvatayā prakāśasukhahetubhūtam ityarthaḥ / prakāśaḥ vastuyāthātmyāvabodhaḥ / anāmayam āmayākhyaṃ kāryaṃ na vidyata ity anāmayam; arogatāhetur ityarthaḥ / eṣa sattvākhyo guṇo dehinam enaṃ sukhasaṅgena jñānasaṅgena ca badhnāti puruṣasya sukhasaṅgaṃ jñānasaṅgaṃ ca janayatītyarthaḥ/ jñānasukhayos saṅge hi jāte tatsādhaneṣu laukikavaidikeṣu pravartate; tataś ca tatphalānubhavasādhanabhūtāsu yoniṣu jāyata iti sattvaṃ sukhajñānasaṅgadvāreṇa puruṣaṃ badhnāti / jñānasukhajananaṃ punar api tayos saṅgajananaṃ ca sattvam ity uktaṃ bhavati
Śrīdhara
tatra sattvasya bandhakatva-prakāraṃ cāha tatreti | tatra teṣāṃ guṇānāṃ madhye sattvaṃ nirmalatvāt svacchatvāt sphaṭika-maṇir iva prakāśakaṃ bhāsvaram anāmayaṃ ca nirupadravam | śāntam ity arthaḥ | ataḥ śāntatvāt sva-kāryeṇa sukhena yaḥ saṅgas tena badhnāti | prakāśakatvāc ca svakāryeṇa jñānena yaḥ saṅgas tena ca badhnāti | he anagha niṣpāpa, ahaṃ sukhī jñānī ceti manodharmāṃs tad-abhimānini kṣetrajñe saṃyojayatīty arthaḥ
Madhusūdana
tatra ko guṇaḥ kena saṅgena badhnāti ? ity ucyate tatreti | tatra teṣu guṇeṣu madhye sattvaṃ prakāśakam caitanyasya tamo-guṇa-kṛtāvaraṇa-tirodhāyakaṃ
nirmalatvāt svacchatvāc cid-bimba-grahaṇa-yogyatvād iti yāvat | na kevalaṃ caitanyābhivyañjakaṃ kintu anāmayaṃ | āmayo duḥkhaṃ tad-virodhi sukhasyāpi vyañjakam ity arthaḥ | tad badhnāti sukha-saṅgena ca dehinaṃ ! he anagha avyasana ! sarvatra sambodhanānām abhiprāyaḥ prāg uktaḥ smartavyaḥ | atra sukha-jñāna-śabdābhyām antaḥ-karaṇa-pariṇāmau tad-vyañjakāv ucyete | icchā dveṣaḥ sukhaṃ duḥkhaṃ saṃghātaś cetanā dhṛtiḥ [Gītā 13.7] iti sukha-cetanayor apīcchādivat kṣetra-dharmatvena pāṭhāt | tatrāntaḥ-karaṇa-dharmasya sukhasya jñānasya cātmany adhyāsaḥ saṅgo 'haṃ jāna iti ca | na hi viṣaya-dharmo viṣayiṇo bhavati | tasmād avidyā-mātram etad iti śataśa uktaṃ prāk
Viśvanātha
tatra sattvasya lakṣaṇaṃ bandhakatva-prakāraṃ cāha tatreti | anāmayaṃ nirupadravaṃ śāntam ity arthaḥ | | śāntatvāt svakāryeṇa sukhena yaḥ saṅgaḥ prakāśakatvāt svakāryeṇa jñānena ca yaḥ saṅgaḥ ahaṃ sukhī jñānī cety upādhi-dharmayor avidyayaiva jīvasyābhimānas tena taṃ badhnāti | he anagheti tvaṃ tu ahaṃ sukhī ahaṃ jñānīty abhimāna-lakṣaṇam aghaṃ mā svīkur iti bhāvaḥ
Baladeva
atha sattvādīnāṃ trayāṇāṃ lakṣaṇāni bandhakatva-prakārāṃś cāha tatreti tribhiḥ | tatra teṣu triṣu madhye prakāśakaṃ jñāna-vyañjakam anāmayam arogaṃ duḥkha-virodhi-sukha-vyañjakam iti yāvat | kutaḥ | nirmalatvāt svacchatvāt | tathā ca prakāśa-sukha-kāraṇaṃ sattvam iti | tac ca sattvaṃ sva-kārye jñāne sukhe ca yaḥ saṃyogo jñāny ahaṃ sukhy aham ity abhimānas tena puruṣaṃ nibadhnāti | jñānaṃ cedaṃ laukika-vastu -yāthātmya-viṣayaṃ sukhaṃ ca dehendriya-prasada-rūpaṃ bodhyam | tatra tatra saṅge sati tad-upāyeṣu karmasu pravṛttis tat-phalānubhavopāyeṣu deheṣūtpattiḥ | punaś ca tatra tatra saṅga iti na sattvād vimuktiḥ
Michalski
Wśród nich sattwam, które nie ma skazy i przez to jest świetlane i bez niedoli, wiąże ducha przez pociąg do radości i skłonność do wiedzy, o bezgrzeszny.
Olszewski
Prawda, błyszcząca i zdrowa swoją nieskazitelnością przywiązuje ją przez dążenie do szczęścia i nauki.
Dynowska
Z tych Harmonia, z natury swej nieskalana i świetlista jasnością i zdrowiem darzy, o Ardżuno bezgrzeszny, a wiąże duszę przywiązaniem do wiedzy i szczęścia rozkoszą.
Sachse
Wśród nich sattwa, nieskazitelna,
a przez to świetlista i dobroczynna,
więzi go tęsknotą za szczęściem
i tęsknotą za wiedzą, o Bezgrzeszny.
Kudelska
Cecha szlachetności, będąc nieskazitelną, dodaje blasku i zdrowia,
Ona, o Bezgrzeszny, do duszy przyciąga szczęście i mądrość.
Rucińska
Z nich sattwa, że jest przeczysta, oświeca i z cierpień zbawia,
l wiąże więzią poznania i więzią szczęścia, Bezgrzeszny!
Szuwalska
Harmonia jest najczystszym z nich trzech i oświeca.
Uwalniając od grzechu, wiąże przez uczucie
Szczęścia i satysfakcję z wiedzy, o Bezgrzeszny.
Babkiewicz
Wśród nich istność daje zdrowie
i rozświetla, gdyż bez skazy.
Wiąże zaś poczuciem szczęścia
oraz wiedzy, o bezgrzeszny.
BhG 14.7
rajo rāgātmakaṃ viddhi tṛṣṇā-saṅga-samudbhavam
tan nibadhnāti kaunteya karma-saṅgena dehinam
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he kaunteya (Kuntjowicu),
[tvam] (ty) rajaḥ rāgātmakam (radźas mający naturę namiętności) tṛṣṇā-saṅga-samudbhavam (tego, którego powstanie jest z lgnięcia i pragnienia) viddhi (znaj).
tat [rajas] (ten radźas) dehinam (mającego ciała) karma-saṅgena (lgnięciem do czynu) nibadhnāti (pęta).
analiza gramatyczna
| rajaḥ | – | rajas 2i.1 n. – pokolorowanego, kurz, namiętność, jedną z trzech gun (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym); |
| rāgātmakam | – | rāga-ātmaka 2i.1 n. – mającego naturę namiętności (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rāga – kolor, namiętność, podniecenie, miłość, piękno; ātmaka – w złożeniach: mający naturę); |
| viddhi | – | √ vid (wiedzieć) Imperat. P 2c.1 – wiedz, znaj; |
| tṛṣṇā-saṅga-samudbhavam | – | tṛṣṇā-saṅga-samudbhava 2i.1 n. ; DV / BV : yasya tṛṣṇāyāḥ saṅgāt ca samudbhavo ‘sti tat – tego, którego powstanie jest z lgnięcia i pragnienia (od: √ tṛṣ – czuć pragnienie, tṛṣṇā – pragnienie, żądza; sam- √ gam – schodzić się lub √ sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt, saṅga – lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania; sam-ud- √ bhū – powstawać, wyłaniać się, samudbhava – wyłonienie się, powstanie); |
| tat | – | tat sn. 1i.1 n. – to; |
| nibadhnāti | – | ni- √ bandh (wiązać, pętać) Praes. P 1c.1 – wiąże, pęta; |
| kaunteya | – | kaunteya 8i.1 m. – o synu Kunti (od: kunti – lud Kuntiów, kuntī – Kunti, matka Pandowiców); |
| karma-saṅgena | – | karma-saṅga 3i.1 m. ; TP : karmena saṅgeneti – lgnięciem do czynu (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć, jñāna – wiedza, mądrość, inteligencja; sam- √ gam – schodzić się lub √ sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt, saṅga – lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania); |
| dehinam | – | dehin 2i.1 m. – mającego ciało (od: √ dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało; dehin = dehavant = dehābhimānin – posiadacz ciała, myślący [o sobie jako] o ciele); |
warianty tekstu
tṛṣṇā-saṅga-samudbhavam → tṛṣṇā-saṅga-samudbhavā;
dehinam → dehinām (mających ciało);
Śāṃkara
rajaḥ rāgātmakaṃ rajanād rāgo gairikād iva drāg ātmakaṃ viddhi jānīhi | tṛṣṇāsaṅga-samudbhavaṃ tṛṣṇā aprāptābhilāṣaḥ | āsaṅgaḥ prāpte viṣaye manasaḥ prīti-lakṣaṇaḥ saṃśleṣaḥ | tṛṣṇāsaṅgayoḥ samudbhavaṃ tṛṣṇāsaṅga-samudbhavam | tan nibadhnāti tad rajo nibadhnāti kaunteya karma-saṅgena, dṛṣṭādṛṣṭārtheṣu karmasu sañjanaṃ tat-paratā karma-saṅgas tena nibadhnāti rajo dehinam
Rāmānuja
rajo rāgātmakam rāgahetubhūtam / rāgaḥ yoṣitpuruṣayor anyānyaspṛhā / tṛṇāsaṅgasamudbhavam tṛṣṇāsaṅgayor udbhavasthānam tṛṣṇāsaṅgahetubhūtam ityarthaḥ / tṛṣṇā śabdādisarvaviṣayaspṛhā; saṅgaḥ putramitrādiṣu saṃbandhiṣu saṃśleṣaspṛhā / tad rajaḥ dehinaṃ karmasu kriyāsu spṛhājananadvāreṇa nibadhnāti; kriyāsu hi spṛhayā yāḥ kriyā ārabhate dehī, tāś ca puṇyapāparūpā iti tatphalānubhavasādhanabhūtāsu yoniṣu janmahetavo bhavanti / ataḥ karmasaṅgadvāreṇa rajo dehinaṃ nibadhnāti / tad evaṃ rajo rāgatṛṣṇāsaṅgahetuḥ karmasaṅgahetuś cety uktaṃ bhavati
Śrīdhara
rajaso lakṣaṇaṃ bandhakatvaṃ cāha raja iti | rajaḥ-saṃjñakaṃ guṇaṃ rāgātmakam anurañjana-rūpaṃ viddhi | ataeva tṛṣṇāsaṅga-samudbhavam | tṛṣṇāprāpter 'rthe 'bhilāṣaḥ | sagagaḥ prāPte 'rthe prītir viśeṣeṇāsaktiḥ | tayos tṛṣṇāsaṅgayoḥ samudbhavo yasmāt tad-rajo dehinaṃ dṛṣṭādṛṣṭārtheṣu karmasu saṅgenāsaktyā nitarāṃ badhnāti | tṛṣṇāsaṅgābhyāṃ hi karmasu āsaktir bhavatīty arthaḥ
Madhusūdana
rajyate viṣayeṣu puruṣo 'neneti rāgaḥ kāmo gardhaḥ sa evātmā svarūpaṃ yasya dharma-dharmitṇos tādātmyāt tad rāgātmakaṃ rajo viddhi | ata evāprāptābhilāṣas tṛṣṇā | prāptasyopasthite 'pi vināśe saṃrakṣaṇābhilāṣa āsaṅgas tayos tṛṣṇāsaṅgayoḥ sambhavo yasmāt tad rajo nibadhnāti | he kaunteya ! karma-saṅgena karmasu dṛṣṭādṛṣṭārtheṣu aham ikdaṃ karomy etat phalaṃ bhokṣya ity abhiniveśa-viśeṣeṇa dehinaṃ vastuto 'kartāram eva kartṛtvābhimāninaṃ rajasaḥ pravṛtti-hetutvāt
Viśvanātha
rajo-guṇaṃ rāgātmakam anurañjana-rūpaṃ viddhi | tṛṣṇā aprāpte 'rthe abhilāṣaḥ | saṅgaḥ prāpte 'rthe āsaktiḥ | tayoḥ samudbhavo yasmāt tad rajaḥ dehinaṃ dṛṣṭādṛṣṭārtheṣu karmasu saṅgenāsaktyā badhnāti tṛṣṇā-saṅgābhyāṃ karmasv āsaktir bhavati
Baladeva
raja iti rāgaḥ strī-puruṣayor mitho 'bhilāsas tad-ātmakaṃ rajo-vṛddhi-hetu-kāryayos tādātmyāt | tac ca tṛṣṇādi-samudbhavaṃ śabdādi-viṣayābhilāṣas tṛṣṇā | putra-mitrādi-saṃyogo 'bhilāṣaḥ saṅgas tayoḥ sambhavo yasmāt tat | tathā ca rāga-tṛṣṇāsaṅga-kāraṇaṃ rajaḥ iti | tad rajaḥ strī-viṣaya-putrādi-prāpakeṣu karmasu saṅgenābhilāṣeṇa dehinaṃ puruṣaṃ nibadhnāti | stry-ādi-spṛhayā karmāṇi karoti | tāni tat-phalānubhavopāya-bhūtān stry-ādīn prāpayanti | punar apy evam iti rajaso na vimuktiḥ
Michalski
Radżas zaś – wiedz – ma za swą istotę namiętność i daje początek żądzy i skłonności. On wiąże ducha, Kauntejo, przez pociąg do czynu.
Dynowska
Ruchliwość o Kauntejo, z natury swej namiętną żądzę życia rodzi i za przedmiotami pogoń gorączkową, a wiąże duszę niepowstrzymaną działania potrzebą.
Sachse
Co do radżasu wiedz, że pełen jest namiętności.
Rodzi pożądanie i tęsknotę,
i więzi ucieleśnionego pragnieniem czynu,
o synu Kunti.
Kudelska
Cechu namiętności, zrodzona z pragnienia, jest źródłem przywiązania
do przedmiotów pożądanych,
Ona przyobleka duszę w więzy czynu, Kauntejo.
Rucińska
Radżas ma postać pragnienia, jest źródłem żądz i przywiązań
I wiąże duszę wcieloną więzami czynu, Kauntejo!
Szuwalska
Dynamika to żywioł, co z żądzy się rodzi.
Z niego też przywiązanie, Kauntejo, pochodzi
I praca dla korzyści, co ze światem spaja.
Babkiewicz
Wiedz, aktywność to namiętność
wstała z lgnięcia i tęsknoty.
Wiąże ona, synu Kunti,
wcielonego związkiem z czynem.
BhG 14.8
tamas tv ajñāna-jaṃ viddhi mohanaṃ sarva-dehinām
pramādālasya-nidrābhis tan nibadhnāti bhārata
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he bhārata (o potomku Bharaty!),
[tvam] (ty) ajñāna-jam tamaḥ tu (a tamas rodzi się z niewiedzy) sarva-dehinām (wszystkich posiadaczy ciała) mohanam (omraczający) viddhi (znaj).
tat [tamas] (ten tamas) pramādālasya-nidrābhiḥ (szaleństwem, lenistwem i ospałością) [dehinam] (posiadacza ciała) nibadhnāti (pęta).
analiza gramatyczna
| tamaḥ | – | tamas 2i.1 n. – ciemność, mrok, tępotę, bierność (od: √ tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać); |
| tu | – | av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i; |
| ajñāna-jam | – | ajñāna-ja 2i.1 n. – zrodzone z niewiedzy (od: jñā – wiedzieć, rozumieć, a-jñāna – niewiedza, głupota; √ jan – rodzić się, ja – na końcu złożeń: zrodzony); |
| viddhi | – | √ vid (wiedzieć) Imperat. P 2c.1 – wiedz, znaj; |
| mohanam | – | mohana 2i.1 m. – ogłupiający, oszałamiający, wprowadzający zamęt (od: √ muh – mylić się, być skonfundowanym, omroczonym, ogłupiałym; moha – ogłupienie, oszołomienie, zamęt); |
| sarva-dehinām | – | sarva-dehin 6i.3 m. ; sarvāṇāṃ dehinām iti – wszystkich mających ciało (od: sarva – wszystko; √ dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało; dehin = dehavant = dehābhimānin – posiadacz ciała, myślący [o sobie jako] o ciele); |
| pramādālasya-nidrābhiḥ | – | pramāda-ālasya-nidrā 3i.3 f. ; DV : pramadena ca ālasyena ca nidrayā ceti – szaleństwem, lenistwem i sennością (od: pra- √ mad – bawić się, cieszyć się, być skonfundowanym, pramāda – szaleństwo, zabawa; √ las – jaśnieć, błyszczeć, bawić się, alasa – nieaktywny, bez energii, leniwy, ālasya – bezczynność, lenistwo, gnuśność; ni- √ drā – zasypiać, ni-drā – sen, spanie, gnuśność); |
| tat | – | tat sn. 1i.1 n. – to; |
| nibadhnāti | – | ni- √ bandh (wiązać, pętać) Praes. P 1c.1 – wiąże, pęta; |
| bhārata | – | bhārata 8i.1 m. – potomku Bharaty; |
Śāṃkara
tamas tṛtīyo guṇo’jñāna-jam ajñānāj jātam ajñāna-jaṃ viddhi | mohanaṃ moha-karam aviveka-karaṃ sarva-dehināṃ sarveṣāṃ dehavatām | pramādālasya-nidrābhiḥ pramādaś cālasyaṃ ca nidrā ca pramādālasya-nidrās tābhiḥ pramādālasya-nidrābhis tat tamo nibadhnāti bhārata
Rāmānuja
jñānād anyad iha ajñānam abhipretam / jñānaṃ vastuyathātmyāvabodhaḥ; tasmād anyat tadviparyayajñānam / tamas tu vastuyāthātmyaviaparītaviṣayajñānajam / mohanaṃ sarvadehinām / moho viparyayajñānam; viparyayajñānahetur ityarthaḥ / tat tamaḥ pramādālasyanidrāhetutayā taddvāreṇa dehinaṃ nibadhnāti / pramādaḥ kartavyāt karmaṇo 'nyatra pravṛttihetubhūtam anavadhānam / ālasyam karmasv anārambhasvabhāvaḥ; stabdhateti yāvat / puruṣasyendriyapravartanaśrāntyā sarvendriyapravartanoparatir nidrā; tatra bāhyendriyapravartanoparamaḥ svapnaḥ; manaso 'py uparatiḥ suṣuptiḥ
Śrīdhara
tamaso lakṣaṇaṃ bandhakatvaṃ cāha tama iti | tamas tv ajñānāj jātam āvaraṇa-śakti-pradhānāt prakṛty-aṃśād udbhutaṃ viddhīty arthaḥ | ataḥ sarveṣāṃ dehināṃ mohanaṃ bhrānti-janakam | ataeva pramādenālasyena nidrayā ca tat tamo dehinaṃ nibadhnāti | tatra pramādo 'navadhānam | ālasyam anudyamaḥ | nidrā cittasyāvasādāl layaḥ
Madhusūdana
tu-śabdaḥ sattva-rajopekṣayā viśeṣa-dyotanārthaḥ | ajñānād āvaraṇa-śakti-rūpād udbhūtam ajñāna-jaṃ tamo viddhi | ataḥ sarveṣāṃ dehināṃ mohanam aviveka-rūpatvena bhrānti-janakam | pramādenālasyena nidrayā ca tat tamo nibadhnāti | dehinam ity anuṣajyate | he bhārata | pramādo vastu-vivekāsāmarthyaṃ sattva-kārya-prakāśa-virodhī | ālasyaṃ pravṛtty-asāmarthyaṃ rajaḥ-kārya-pravṛtti-virodhi | ubhaya-virodhinī tamo-guṇālambanā vṛttir nidreti vivekaḥ
Viśvanātha
ajñānam ajñānāt svīya-phalāt jātaṃ pratītam anumitaṃ bhavatīty ajñānajam ajñāna-janakam ity arthaḥ | mohanaṃ bhrānti-janakam | pramādo 'navadhānam | ālasyam anudyamaḥ | nidrā cittasyāvasādāl layaḥ
Baladeva
tamas tv iti | tu-śabdaḥ pūrva-dvitīyād viśeṣa-dyotakaḥ | vastu-yāthātmyāvagamo jñānaṃ tad-virodhy-āvarakatā-pradhānaṃ prakṛty-aṃśo 'jñānam | tasmāj jātaṃ tamo ætaḥ sarva-dehināṃ mohanaṃ viparyaya-jñāna-janakam | tathā ca vastu-yāthātmya-jñānāvarakaṃ viparyaya-jñāna-janakaṃ tamaḥ iti | tat tamaḥ pramādādibhiḥ svakāryaiḥ puruṣaṃ nibadhnāti | tatra pramādo 'navadhānam akārye karmaṇi pravṛtti-rūpaṃ sattva-kārya-prakāśa-virodhī | ālasyam anudyamaḥ, rajaḥ-kārya-pravṛtti-virodhi | tad-ubhaya-virodhinī tu nidrā cittasyāvasādātmeti
Michalski
Tamas znów – wiedz – powstaje z niewiedzy i prowadzi na manowce wszystkie istoty. On wiąże ducha, Bharato, przez opieszałość, lenistwo i sen.
Olszewski
Co zaś do ciemności, to wiedz, synu Kunti, że ona pochodzi z nieświadomości i że wnosi zamieszanie we wszystkie dusze; ona je skuwa głupotą, lenistwem i ociężałością.
Dynowska
Natomiast Bezwład, wiedz o Bharato, iż z ciemnoty się rodzi i wszystkie dusze najbardziej zaślepia; więzy niedbalstwa i ociężałej narzuca gnuśności.
Sachse
Tamas zaś rodzi się z niewiedzy,
Jest zaślepieniem wszystkich ucieleśnionych,
narzuca im więzy opieszałości, bezładu i snu, Bharato.
Kudelska
Cecha mroczności, Bharato, z niewiedzy się rodzi i oślepia wszystkie dusze,
Ona jest źródłem zamętu, lenistwa i ciemności.
Rucińska
A tamas, wiedz, jest z niewiedzy, mami on wszystkich wcielonych
I wiąże ich zamroczeniem, lenistwem i snem, Bharato!
Szuwalska
A bierność, co z niewiedzy bierze swój początek,
Oślepia, uwikłując złudzeniem, lenistwem
I snu obojętnością, Ardżuno Bharato.
Babkiewicz
Mrok zaś rodzi się z niewiedzy,
mami on wcielonych wszystkich.
Niedbalstwem, lenistwem pęta,
ospałością, o Bharato.
BhG 14.9
sattvaṃ sukhe sañjayati rajaḥ karmaṇi bhārata
jñānam āvṛtya tu tamaḥ pramāde sañjayaty uta
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he bhārata (o potomku Bharaty!),
sattvam (sattwa) [dehinam] (posiadacza ciała) sukhe (do szczęścia) sañjayati (sprawia lgnięcie),
rajaḥ (radźas) karmaṇi (do czynu) [sañjayati] (sprawia lgnięcie),
tamaḥ tu (a tamas) jñānam (wiedzę) āvṛtya (okrywszy) pramāde uta (także do szaleństwa) sañjayati (sprawia lgnięcie).
analiza gramatyczna
| sattvam | – | sattva ( √ as – być, PPr sant – będący, istnienie) abst. 1i.1 n. – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun; |
| sukhe | – | sukha 7i.1 n. – w radości, w komforcie (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko; lub od: su- √ sthā; przeciwieństwo do: duḥkha – cierpienie, niedola); |
| sañjayati | – | √ sañj (lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt) Praes. caus. 1c.1 – sprawia lgnięcie, sprawia przywiązanie do (wymaga locativusu); |
| rajaḥ | – | rajas 1i.1 n. – pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym); |
| karmaṇi | – | karman 7i.1 n. – w czynie, w działaniu (od: √ kṛ – robić); |
| bhārata | – | bhārata 8i.1 m. – potomku Bharaty; |
| jñānam | – | jñāna 2i.1 n. – wiedzę, mądrość, inteligencję (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć); |
| āvṛtya | – | ā- √ vṛ (okrywać) absol. – okrywszy; |
| tu | – | av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i; |
| tamaḥ | – | tamas 1i.1 n. – ciemność, mrok, tępota, bierność (od: √ tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać); |
| pramāde | – | pramāda 7i.1 n. – w szaleństwie, w zabawie (od: pra- √ mad – bawić się, cieszyć się, być skonfundowanym); |
| sañjayaty | – | √ sañj (lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt) Praes. caus. 1c.1 – sprawia lgnięcie, sprawia przywiązanie do (wymaga locativusu); |
| uta | – | av. – i, także, nawet, lub (znaczenie emfatyczne, szczególnie na końcu zdania); |
warianty tekstu
karmaṇi → karmāṇi (czyny);
tu tamaḥ → tu tamam / tu mataḥ / manujam (ale ciemność / ale uważany / człowieka);
Śāṃkara
punar guṇānāṃ vyāpāraḥ saṃkṣepata ucyate—
sattvaṃ sukhe saṃjayati saṃśleṣayati, rajaḥ karmaṇi he bhārata saṃjayatīty anuvartate | jñānaṃ sattva-kṛtaṃ vivekam āvṛtya ācchādya tu tamaḥ svena āvaraṇātmanā pramāde saṃjayaty uta | pramādo nāma prāpta-kartavyākaraṇam
Rāmānuja
sattvādīnāṃ bandhadvārabhūteṣu pradhānāny āha
sattvaṃ sukhasaṅgapradhānam; rajaḥ karmasaṅgapradhānam; tamas tu vastuyāthātmyajñānam āvṛtya viparītajñānahetutayā kartavyaviparītapravṛttisaṅgapradhānam
Śrīdhara
sattvādīnām evaṃ sva-sva-kārya-karaṇe sāmarthyātiśayam āha sattvam iti | sattvaṃ sukhe sañjayati saṃśleṣayati | duḥkha-śokādi-kāraṇe sabhāpi sukhābhimukham eva dehinaṃ karotiīty arthaḥ | evaṃ sukhādi-kāraṇe saty api rajaḥ karmaṇy eva sañjayati | tamas tu mahat-saṅgena utpādyamānam api jñānam āvṛtyaācchādya pramāde sañjayati | mahadbhir upadiśyamānasyārthasyānavadhāne yojayati utāpi | ālasyādāv api saṃyojayatīty arthaḥ
Viśvanātha
uktam evārthaṃ saṅkṣepeṇa punar darśayati | sattvaṃ kartṛ sukhe svīya-phale āsaktaṃ jīvaṃ sañjayati vaśīkaroti nibadhnātīty arthaḥ | rajaḥ kartṛ karmāṇi āsaktaṃ jīvaṃ badhnāti | tamaḥ kartṛ pramāde 'bhirataṃ taṃ jñānam āvṛtya ajñānam utpādyety arthaḥ
Baladeva
guṇāḥ svāny advayotkṛṣṭāḥ santaḥ svakārye tanvantīty āha sattvam iti dvābhyām | sattvam utkṛṣṭaṃ sat sva-kārye sukhe puruṣaṃ sañjayaty āsaktaṃ karoti | rajo utkṛṣṭaṃ sat karmāṇi taṃ sañjayati | tama utkṛṣṭaṃ sat pramāde taṃ sañjayati jñānam āvṛtyācchādyājñānam utpādyety arthaḥ
Michalski
Sattwam unosi ducha ku wewnętrznej radości, radżas ku czynom, Bharato, tamas zaś zakrywa poznanie i wiąże ducha z ospałością.
Olszewski
Prawda unosi dusze ku słodyczy; namiętność unosi je ku czynom; ciemność, zasłaniając prawdę, unosi dusze ku drętwocie.
Dynowska
Harmonia przywiązuje do radości i szczęścia; ruchliwość do nieustannego działania; Bezwład całunem ciężkim mądrość przysłaniając w więzach ospałej trzyma obojętności.
Sachse
Sattwa skłania ku szczęściu,
radżas — ku czynowi, Bharato,
tamas natomiast, przesłoniwszy wiedzy,
ku opieszałości.
Kudelska
Szlachetność wiedzie ku szczęściu, namiętność nakłania do działania,
A mroczność, przyćmiewająca mądrość, prowadzi tylko do szaleństwa.
Rucińska
Sattwa prowadzi do szczęścia, radżas do czynu, Bharato,
A tamas, skrywszy poznanie, do zamroczenia prowadzi.
Szuwalska
Harmonia przywiązuje do szczęścia spokoju,
Dynamika do pracy dla zysku, a bierność,
Ciężarem ignorancji przykrywając wiedzę,
W mocnych więzach złudzenia więzi.
Babkiewicz
Istność k szczęściu skłania człeka,
a aktywność ku czynowi,
mrok zaś wiedzę zakrywając,
sprawia lgnięcie ku niedbalstwu.
BhG 14.10
rajas tamaś cābhibhūya sattvaṃ bhavati bhārata
rajaḥ sattvam tamaś caiva tamaḥ sattvaṃ rajas tathā
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he bhārata (o potomku Bharaty!),
sattvam (sattwa) rajaḥ tamaḥ ca (radźas i tamas) abhibhūya (zdominowawszy) bhavati (trwa),
rajaḥ (radźas) sattvam tamaḥ ca eva (zaiste sattwę i tamas) [abhibhūya] (zdominowawszy) [bhavati] (trwa),
tathā (podobnie) tamaḥ (tamas) sattvaṃ rajaḥ ca (sattwę i radźas) [abhibhūya] (zdominowawszy) bhavati (trwa).
analiza gramatyczna
| rajaḥ | – | rajas 2i.1 n. – pokolorowanego, kurz, namiętność, jedną z trzech gun (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym); |
| tamaḥ | – | tamas 2i.1 n. – ciemność, mrok, tępotę, bierność (od: √ tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać); |
| ca | – | av. – i; |
| abhibhūya | – | abhi- √ bhū (pokonywać) absol. – pokonawszy, zdominowawszy; |
| sattvam | – | sattva ( √ as – być, PPr sant – będący, istnienie) abst. 1i.1 n. – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun; |
| bhavati | – | √ bhū (być) Praes. P 1c.1 – staje się; |
| bhārata | – | bhārata 8i.1 m. – potomku Bharaty; |
| rajaḥ | – | rajas 1i.1 n. – pokolorowany, kurz, namiętność, jedną z trzech gun (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym); |
| sattvam | – | sattva ( √ as – być, PPr sant – będący, istnienie) abst. 2i.1 n. – jestestwo, esencję, mądrość, ducha, jedną z trzech gun; |
| tamaḥ | – | tamas 2i.1 n. – ciemność, mrok, tępotę, bierność (od: √ tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać); |
| ca | – | av. – i; |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| tamaḥ | – | tamas 1i.1 n. – ciemność, mrok, tępota, bierność (od: √ tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać); |
| sattvam | – | sattva ( √ as – być, PPr sant – będący, istnienie) abst. 2i.1 n. – jestestwo, esencję, mądrość, ducha, jedną z trzech gun; |
| rajaḥ | – | rajas 2i.1 n. – pokolorowanego, kurz, namiętność, jedną z trzech gun (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym); |
| tathā | – | av. – tak, w ten sposób, podobnie; |
warianty tekstu
cābhibhūya → cāpi bhūya (i właśnie staje się);
sattvaṃ bhavati bhārata → sattvaṃ bhārata vardhate / sattvaṃ vartate bhārata (o potomku Bharaty, sattwa wzrasta / o potomku Bharaty, sattwa jest aktywna);
tamaś → damaś (okiełznanie, samokontrola);
Śāṃkara
uktaṃ kāryaṃ kadā kurvanti guṇāḥ ? ity ucyate—
rajas tamaś ca ubhāv apy abhibhūya sattvaṃ bhavati udbhavati vardhate yadā, tadā labdhātmakaṃ sattvaṃ sva-kāryaṃ jñāna-sukhādy ārabhate | he bhārata ! tathā rajo-guṇaḥ sattvaṃ tamaś caiva ubhāv apy abhibhūya vardhate yadā, tadā karma tṛṣṇādi sva-kāryam ārabhate | tama-ākhyo guṇaḥ sattvaṃ rajaś ca ubhāv apy abhibhūya tathaiva vardhate yadā, tadā jñānāvaraṇādi sva-kāryam ārabhate
Rāmānuja
dehākārapariṇatāyāḥ prakṛteḥ svarūpānubandhinaḥ sattvādayo guṇāḥ; te ca svarūpānubandhitvena sarvadā sarve vartante iti parasparaviruddhaṃ kāryaṃ kathaṃ janayantīty atra āha
yady api sattvādyas trayaḥ prakṛtisaṃsṛṣṭātmasvarūpānubandhinaḥ, tathāpi prācīnakarmavaśād dehāpy āyanabhūtāhāravaiṣamyāc ca sattvādayaḥ parasparasamudbhavābhibhavarūpeṇa vartante / rajastamasī kadācid abhibhūya sattvam udriktaṃ vartate; tathā tamassattve abhibhūya rajaḥ kadācit; kadācic ca rajassattve abhibhūya tamaḥ
Śrīdhara
tatra hetum āha raja iti | rajas-tamaś ceti guṇa-dvayam abhibhūya tiraskṛtya sattvaṃ bhavati | adṛṣṭa-vaśād udbhavati | tataḥ svakārye sukha-jñānādau sañjayatīty arthaḥ | evaṃ rajo 'pi sattvaṃ tamaś ceti guṇa-dvayam abhibhūyodbhavati | tataḥ svakārye tṛṣṇākarmādau sañjayati | evaṃ tamo 'pi sattvaṃ rajaś cobhāv api guṇāv abhibhūyodbhavati | tataś ca sva-kārye pramādālasyādau sañjayatīty arthaḥ
Madhusūdana
uktaṃ kāryaṃ kadā kurvanti guṇāḥ ? ity ucyate raja iti | rajas tamaś ca yugapad ubhāv api guṇāv abhibhūya sattvaṃ bhavati udbhavati vardhate yadā, tadā sva-kāryaṃ prāg-uktam asādhāraṇyena karotīti śeṣaḥ | evaṃ rajo 'pi sattvaṃ tamaś ceti guṇa-dvayam abhibhūyodbhavati yadā, tadā sva-kāryam prāg-uktaṃ karoti | tathā tadvad eva tamo 'pi sattvaṃ rajaś cety ubhāv api guṇāv abhibhūyodbhavati yadā, tadā sva-kāryam prāg-uktaṃ karotīty arthaḥ
Viśvanātha
uktaṃ sva-sva-kāryaṃ sukhādikaṃ prati guṇāḥ kathaṃ prabhavantīty apekṣāyām āha rajas tamaś ceti guṇa-dvayam abhibhūya tiraskṛtya sattvaṃ bhavati adṛṣṭa-vaśād udbhavati | evaṃ rajo 'pi sattvaṃ tamaś ceti guṇa-dvayābhibhūya tādṛśādṛṣṭa-vaśād udbhavati | tamo 'pi sattvaṃ rajaś cobhāv api guṇāv abhibhūyodbhavati
Baladeva
sameṣu triṣu katham akasmād ekasyotkarṣa iti cet prācīna-tādṛśa-karmodayāt tādṛśāhārāc ca svabhavatīti bhavavān āha raja iti | sattvaṃ kartṛ rajas tamaś cābhibhūyo tiraskṛtyotkṛṣṭaṃ bhavati | rajaḥ kartṛ sattvaṃ tamaś cābhibhūyotkṛṣṭaṃ bhavati | tamaḥ kartṛ sattvaṃ rajaś cābhibhūyotkṛṣṭaṃ bhavati | yadotkṛṣṭaṃ bhavati, tadā pūrvoktam asādhāraṇaṃ kāryaṃ karotīti śeṣaḥ
Michalski
Gdy zwyciężony zostanie tamas i radżas, powstaje wówczas sattwam, Bharato! – radżas powstaje przez zwyciężenie sattwam i tamasu, – tamas przez zwyciężenie radżasu i sattwam.
Olszewski
Prawda rodzi się z przeważenia instynktu i nieświadomości, o Bharato; instynkt z przeważenia nieświadomości i prawdy; nieświadomość z przeważenia prawdy i instynktu.
Dynowska
Raz, o Bharato, Harmonia przeważa nad Ruchliwością i Bezwładem biorąc górę; raz Ruchliwość gdy Harmonię i Bezwład pokona; to znów Bezwład, gdy Harmonię i Ruchliwość przytłoczy.
Sachse
Jeśli stłumi się radżas i tamas,
do głosu dojdzie sattwa, Bharato.
Jeśli radżas i sattwę — tamas,
a jeśli tamas i sattwę — radżas,
Kudelska
Raz, Bharato, szlachetność przeważa nad namiętnością i mrocznością,
Innym razem namiętność bierze górę, a czasem mroczność pozostałe cechy przewyższa.
Rucińska
Sattwa panuje, Bharato, stłumiwszy radżas i tamas,
Zaś radżas – sattwę i tamas, a tamas – sattwę i radżas.
Szuwalska
Wiedz, Bharato,
Że czasami harmonia może zapanować
Nad siłą dynamiki i cechą bierności.
Czasami dynamika zdominować może
Wpływ harmonii i bierność, która innym razem
Opanować potrafi pozostałe cechy.
Babkiewicz
Istność jawi się, górując
nad mrokiem i aktywnością,
zaś aktywność się pojawia,
kiedy stłumi mrok i istność.
Wstaje mrok, gdy zdominuje
istność wespół z aktywnością.
BhG 14.11
sarva-dvāreṣu dehe ‘smin prakāśa upajāyate
jñānaṃ yadā tadā vidyād vivṛddhaṃ sattvam ity uta
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
yadā (kiedy) asmin dehe (w tym ciele) sarva-dvāreṣu (we wszystkich bramach) prakāśaḥ (wyrazistość) jñānam (wiedza) upajāyate (powstaje),
tadā (wtedy) sattva (sattwa) vivṛddham iti uta (zaiste wzrosła) vidyāt (oby wiedział).
analiza gramatyczna
| sarva-dvāreṣu | – | sarva-dvāra 2i.3 n. ; sarveṣu [indriyāṇāṃ] dvāreṣv iti – we wszystkich bramach [zmysłów] (od: sarva – wszystko; √ dvṛ – przeszkadzać, okrywać, dvāra – brama, wejście, droga); |
| dehe | – | deha 7i.1 m. – w ciele (od: √ dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało); |
| asmin | – | idam sn. 7i.1 m. – w tym; |
| prakāśaḥ | – | prakāśa 1i.1 m. – jasność, wyrazistość (od: pra- √ kaś – być widocznym, jaśnieć, n. prakāśa – uwidocznione, jasne); |
| upajāyate | – | upa- √ jan (rodzić się, powstawać) Praes. Ā 1c.1 – powstaje; |
| jñānam | – | jñāna 1i.1 n. – wiedza, mądrość, inteligencja (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć); |
| yadā | – | av. – kiedy (korelatyw do: tadā – wtedy, wówczas); |
| tadā | – | av. – wtedy, wówczas; |
| vidyāt | – | √ vid (wiedzieć) Pot. P 1c.1 – niechaj zna; |
| vivṛddham | – | vi-vṛddha ( √ vṛdh – wzrastać) PP 1i.1 m. – wzrosły, w pełni rozwinięty, potężny, wielki; |
| sattvam | – | sattva ( √ as – być, PPr sant – będący, istnienie) abst. 1i.1 n. – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun; |
| iti | – | av. – tak (zaznacza koniec wypowiedzi); |
| uta | – | av. – i, także, nawet, lub (znaczenie emfatyczne, szczególnie na końcu zdania); |
warianty tekstu
prakāśa → prakāśam / prakāśe (wyrazista [wiedza] / w wyrazistości);
vidyād → vidyā / viṃdyād (wiedza / oby znalazł);
sattvam ity uta → sattvam ātmanaḥ / satyam ity uta (własna sattwa / nawet prawda);
Śāṃkara
yadā yo guṇa udbhūto bhavati, tadā tasya kiṃ liṅgaṃ ? ity ucyate—
sarva-dvāreṣu, ātmana upalabdhi-dvārāṇi śrotrādīni sarvāṇi karaṇāni, teṣu sarva-dvāreṣu antaḥ-karaṇasya buddher vṛttiḥ prakāśo dehe’smin upajāyate | tad eva jñānam | yadaivaṃ prakāśo jñānākhya upajāyate, tadā jñāna-prakāśena liṅgena vidyād vivṛddham udbhūtaṃ sattvam ity utāpi
Rāmānuja
tac ca kāryopalabhyaivāvagacched ity āha
sarveṣu cakṣurādiṣu jñānadvāreṣu yadā vastuyāthātmyaprakāśe jñānam upajāyate, tadā tasmin dehe sattvaṃ pravṛddham iti vidyāt
Śrīdhara
idānīṃ sattvādīnāṃ vivṛddhānāṃ liṅgāny āha sarva-dvāreṣv iti tribhiḥ | asminn ātmano bhogāyatane dehe sarveṣv api dvāreṣu śrotrādiṣu yadā śabdādi-jñānātmakaḥ prakāśa upajāyate utpadyate tadānena prakāśaliṅgena sattvaṃ vivṛddhaṃ vidyāj jānīyāt | uta śabdāt sukhādi-liṅgenāpi jānīyād ity uktam
Madhusūdana
idānīm udbhūtānāṃ teṣāṃ liṅgāny āha tribhiḥ sarva-dvāreṣv iti | asminn ātmano bhogāyatane dehe sarveṣv api dvāreṣūpalabdhi-sādhaneṣu śrotrādi-karaṇeṣu yadā prakāśo buddhi-pariṇāma-viśeṣo viṣayākāraḥ sva-viṣayāvaraṇa-virodhī dīpavat, tad eva jñānaṃ śabdādi-viṣaya upajāyate tadānena śabdādi-viṣaya-jñānākhya-prakāśena liṅgena prakāśātmakaṃ sattvaṃ vivṛddham udbhūtam iti vidyāj jānīyāt | utāpi sukhādi-liṅgenāpi jānīyād ity arthaḥ
Viśvanātha
vardhamāno guṇa eva svāpekṣayā kṣīṇāv itarau guṇāv abhivaatīty uktam | atas teṣāṃ vṛddhi-liṅgāny āha sarveti tribhiḥ | sarva-dvāreṣu śrotrādiṣu yadā prakāśaḥ syāt | kīdṛśaḥ | jñānaṃ vaidika-śabdādi-yathārtha-jñānātmakaṃ tadā tādṛśa-jñāna-liṅgenaiva sattvaṃ vivṛddham iti jānīyāt | ut-śabdād ātmottha-sukhāṭtmakaḥ prakāśaś ca yadeti
Baladeva
utkṛṣṭānāṃ sattvādīnāṃ liṅgāny āha sarveti tribhiḥ | yadā sarveṣu jñāna-dvāreṣu śrotrādiṣu śabdādi-yāthātmya-prakāśa-rūpṃ jñānam upajāyate | tadā tādṛśa-jñāna-liṅgenāsmin dehe sattvaṃ vivṛddhaṃ vidyāt | utety apy arthe | sukha-liṅgenāpi tad vidyād ity arthaḥ
Michalski
Kiedy we wszystkich drzwiach tego ciała zjawią się światło, zjawia się wiedza, wtedy sattwam zostało umocnione, – należy to wiedzieć.
Olszewski
Kiedy światło nauki przenika do tego ciała wszystkiemi drzwiami, wtedy prawda jest w swej dojrzałości.
Dynowska
Gdy światło mądrości promieniuje od wewnątrz przez wszystkie zmysłów wyloty, można być pewnym iż Harmonia wzrasta w człowieku.
Sachse
Jeśli blaskiem wiedzy promienieją wszystkie bramy
dające dostęp do ciała,
wówczas wiadomo, że przeważa w nim sattwa.
Kudelska
Gdy mądrość promieniuje w człowieku przez wszystkie bramy ciała,
To powiadają, że dzięki mądrości szlachetność wzrasta.
Rucińska
Gdy w ciele tym w bramach wszystkich rodzi się światło poznania,
Zaprawdę, jest to oznaką, ze sattwa wzrosła w potęgę.
Babkiewicz
Gdy we wszystkich bramach ciała
uzewnętrznia się świetlistość
oraz wiedza w nich powstaje,
niechaj wie, że wzrasta istność.
BhG 14.12
lobhaḥ pravṛttir ārambhaḥ karmaṇām aśamaḥ spṛhā
rajasy etāni jāyante vivṛddhe bharata-rṣabha
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he bharata-rṣabha (o byku wśród Bharatów!),
lobhaḥ (chciwość) pravṛttiḥ (aktywność) karmaṇām ārambhaḥ (rozpoczęcie czynów) aśamaḥ (niepokój) spṛhā [iti] (tęsknota).
etāni (one) rajasi vivṛddhe (gdy radźas jest rozwinięty) jāyante (powstają).
analiza gramatyczna
| lobhaḥ | – | lobha 1i.1 m. – chciwość, zachłanność, pożądliwość (od: √ lubh – być chciwym); |
| pravṛttiḥ | – | pravṛtti 1i.1 f. – aktywność, działanie (od: pra- √ vṛt – wprawiać w ruch, obracać, dziać się); |
| ārambhaḥ | – | ārambha 1i.1 m. – rozpoczęcie, przedsięwzięcie (od: ā- √ rabh – osiągać, podejmować, rozpoczynać); |
| karmaṇām | – | karman 6i.3 n. – czynów, działań (od: √ kṛ – robić); |
| aśamaḥ | – | a-śama 1i.1 m. – niepokój, brak wyciszenia (od: √ śam – wyciszać, kończyć, niszczyć); |
| spṛhā | – | spṛhā 1i.1 f. – tęsknota, pragnienie, zazdrość (od: √ spṛh – tęsknić, pragnąć); |
| rajasi | – | rajas 7i.1 n. loc.abs. – kiedy radźas (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rajas – pokolorowany, kurz, namiętność, jedną z trzech gun); |
| etāni | – | etat sn. 1i.3 n. – te; |
| jāyante | – | √ jan (rodzić się, powstawać) Praes. Ā 1c.3 – powstają, rodzą się; |
| vivṛddhe | – | vi-vṛddha ( √ vṛdh – wzrastać) PP 7i.1 n. loc.abs. – gdy jest wzrosły, gdy jest w pełni rozwinięty, gdy jest potężny; |
| bharata-rṣabha | – | bharata-rṣabha 8i.1 m. ; TP : bharatāṇām ṛṣabha iti – byk wśród Bharatów (od: √ bhṛ – dzierżyć lub bharata – król Bharata, utrzymywany, aktor, w l. mnogiej – potomkowie Bharaty; ṛṣabha – byk, dominujący, najlepszy); |
warianty tekstu
lobhaḥ pravṛttir → lobha-pravṛttir (chciwość i aktywność);
karmaṇām aśamaḥ spṛhā → karmaṇo manasaḥ spṛhā / karmaṇām aśamaś ca tṛṭ? (czyny, tęsknota umysłu / [rozpoczęcie] czynów, niepokój i ?);
vivṛddhe → pravṛddhe (gdy jest rozwinięty);
bharata-rṣabha → kuru-naṃdana (o radości wśród Kurów);
Śāṃkara
rajasa udbhūtasyedaṃ cihnaṃ—
lobhaḥ para-dravyāditsā | pravṛttiḥ pravartanam | sāmānya-ceṣṭā ārambhaḥ | kasya ? karmaṇām | aśamo’nupaśamaḥ harṣa-rāgādi-pravṛttiḥ | spṛhā sarva-sāmānya-vastu-viṣayā tṛṣṇā | rajasi guṇe vivṛddha etāni liṅgāni jāyante | he bharatarṣabha
Rāmānuja
lobhaḥ svakīyadravyasyātyāgaśīlatā; pravṛttiḥ prayojanam anuddiśyāpi calanasvabhāvātā; ārambhaḥ karmaṇām phalasādhanabhūtānāṃ karmaṇām ārambhaḥ; aśamaḥ indriyānuratiḥ; spṛhā viṣayecchā / etāni rajasi pravṛddhe jāyante / yadā lobhādayo vartante, tadā rajaḥ pravṛddham iti vidyād ityarthaḥ
Śrīdhara
kiṃ ca lobha iti | lobho dhanādy-āgame jāyamāne 'pi punaḥ punar vardhamāno 'bhilāṣaḥ | pravṛttir nityaṃ kurvad-rūpatā | karmaṇām ārambho mahā-gṛhādi-nirmāṇodyamaḥ | aśama idaṃ kṛtvā idaṃ kariṣyāmi ity ādi saṅkalpa-vikalpānuparamaḥ | spṛhā uccāvaceṣu dṛṣṭa-mātreṣu vastuṣu itas tato jighṛkṣā | rajasi vivṛddhe saty etāni liṅgāni jāyante | etais tamaso vivṛddhir jāānīyād ity arthaḥ
Madhusūdana
mahati dhanāgame jāyamāne 'py anukṣaṇaṃ vardhamānas tad-abhilāṣo lobhaḥ sva-viṣaya-prāpsya-nivartya icchā-viśeṣa iti yāvat | pravṛttir nirantaraṃ prayata-mānasā | ārambhaḥ karmaṇāṃ bahu-vitta-vyayāyāsa-karāṇāṃ kāmya-niṣiddha-laukika-mahā-gṛhādi-viṣayāṇāṃ vyāpārāṇām udyamaḥ | aśama idaṃ kṛtvedaṃ kariṣyāmīti saṅkalpa-pravāhānuparamaḥ | spṛhoccāvaceṣu para-dhaneṣu dṛṣṭa-mātreṣu yena kenāpy upāyenopāditsā | rajasi rāgātmake vivṛddha etāni rāgātmakāni liṅgāni jāyante | he bharatarṣabha ! etair liṅgair vivṛddhaṃ rajo jānīyād ity arthaḥ
Viśvanātha
pravṛttir nānā prayatna-paratā karmaṇām ārambho gṛhādi-nirmāṇodyamaḥ | aśamo viṣaya-bhogānuparatiḥ
Baladeva
lobhaḥ sva-dravyātyāga-paratā | pravṛttis tad-vṛddhi-yatnaa-paratā | karmaṇāṃ gṛha-nirmāṇādīnām ārambhaḥ | aśamo viṣaya-bhogād indriyāṇām anuparatiḥ | spṛhā viṣaya-lipsā | etair liṅgai rajo vivṛddhaṃ vidyāt
Michalski
Chciwość, działalność, przedsiębiorczość niepokój, pożądliwość – wszystko to powstaje, Bharato-byhaj gdy się radżas umocni.
Olszewski
Zapał do przedsiębrania dzieł i do prowadzenia ich, niepokój, silna żądza, rodzą się z instynktu, który doszedł do swej dojrzałości.
Dynowska
Gdy chciwość, zachłanność, gorączkowa działalność i niepokój wzmagają się w jego naturze oznacza to, o najlepszy z Bharatów, iż w nim cecha Ruchliwości przeważa.Sachse
Żądza, rzutkość, podejmowanie działań,
niepokój, pragnienie —
te rodzą się, gdy przeważa radżas,
o najlepszy z Bharatów.
Kudelska
A gdy chciwość, działanie, chęć do wciąż nowych poczynań, jak i niepokój
i żądza się rodzą,
Znaczy to, że cecha namiętności wzrasta.
Rucińska
Aktywności i przedsiębiorczość, niepokój, chciwość, zachłanność
Rodzą się, pierwszy z Bharatów, gdy wzrośnie w potęgę radźas.
Babkiewicz
Gdy aktywność w siłę rośnie
wraz powstają: brak spokoju,
działanie, tęsknota, chciwość
i do czynów skłonność, byku.
BhG 14.13
aprakāśo ‘pravṛttiś ca pramādo moha eva ca
tamasy etāni jāyante vivṛddhe kuru-nandana
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he kuru-nandana (o radości wśród Kurów!),
aprakāśaḥ (brak przejrzystości) apravṛttiḥ (brak działania) pramādaḥ (szaleństwo) mohaḥ eva ca [iti] (i zaiste omroczenie).
etāni (te) tamasi vivṛddhe (gdy tamas jest rozwinięty) jāyante (powstają).
analiza gramatyczna
| aprakāśaḥ | – | a-prakāśa 1i.1 m. – brak jasności, brak wyrazistości (od: pra- √ kaś – być widocznym, jaśnieć, n. prakāśa – uwidocznione, jasne); |
| apravṛttiḥ | – | a-pravṛtti 1i.1 f. – brak aktywności, brak działania (od: pra- √ vṛt – wprawiać w ruch, obracać, dziać się); |
| ca | – | av. – i; |
| pramādaḥ | – | pramāda 1i.1 m. – szaleństwo, zabawa (od: pra- √ mad – bawić się, cieszyć się, być skonfundowanym); |
| mohaḥ | – | moha 1i.1 m. – ogłupienie, oszołomienie, zamęt (od: √ muh – mylić się, być skonfundowanym, omroczonym, ogłupiałym); |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| ca | – | av. – i; |
| tamasi | – | tamas 7i.1 n. loc.abs. – gdy ciemność, gdy mrok, gdy tępotę, gdy bierność (od: √ tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać); |
| etāni | – | etat sn. 1i.3 n. – te; |
| jāyante | – | √ jan (rodzić się, powstawać) Praes. Ā 1c.3 – powstają, rodzą się; |
| vivṛddhe | – | vi-vṛddha ( √ vṛdh – wzrastać) PP 7i.1 n. loc.abs. – gdy jest wzrosły, gdy jest w pełni rozwinięty, gdy jest potężny; |
| kuru-nandana | – | kuru-nandana 8i.1 m. ; TP : kurūṇāṃ nandaneti – o radości wśród Kurów (od: kuru – Kuru, Kurowie – potomkowie Kuru; √ nand – radować, nandana – radość, uciecha); |
warianty tekstu
aprakāśo 'pravṛttiś ca → aprakāśo 'pravidyaś ca / aprakāśaṃ pravṛttiś ca (brak przejrzystości i brak zrozumienia / brak przejrzystości i działanie);moha → moham (omroczenie);
jāyante → jāyaṃti (powstają);
vivṛddhe → pravṛddhe (gdy jest rozwinięty);
kuru-naṃdana → bharata-rṣabha (o byku wśród Bharatów);
Śāṃkara
aprakāśo’vivekaḥ | atyantam apravṛttiś ca pravṛtty-abhāvas tat-kāryaṃ pramādo moha eva ca | aviveko mūḍhatā ity arthaḥ | tamasi guṇe vivṛddha etāni liṅgāni jāyante he kuru-nandana !
Rāmānuja
aprakāśaḥ jñānānudayaḥ; apravṛttiś ca stabdhatā; pramādaḥ akāryapravṛttiphalam anavadhānam; mohaḥ viparītajñānam / etāni tamasi pravṛddhe jāyante / etais tamaḥ pravṛddham iti vidyāt
Śrīdhara
kiṃ ca aprakāśa iti | aprakāśo viveka-bhraṃśaḥ | apravṛttir anudyamaḥ | pramādaḥ kartavyārthānusandhāna-rāhityam | moho mithyābhiniveśaḥ | tamasi vivṛddhe saty etāni liṅgāni jāyante | etais tamaso vivṛddhiṃ jānīyād ity arthaḥ
Madhusūdana
aprakāśaḥ saty apy upadeśādau bodha-kāraṇe sarvathā bodhāyogyatvam | apravṛttiś ca saty apy agnihotraṃ juhuyād ity ādau pravṛtti-kāraṇaṃ janita-bodhe 'pi śāstre sarvathā tat-pravṛtty-ayogyatvam | pramādas tat-kāla-kartavyatvena prāptasya arthasyānusandhānābhāvaḥ | moha eva ca moho nidrā viparyayo vā | cau samuccaye | eva-kāro vyabhicāra-vāraṇārthaḥ | tamasy eva vivṛddha etāni liṅgāni jāyante he kuru-nandana ! ata etair liṅgair avayabhicāribhir vivṛddhaṃ tamo jānīyād ity arthaḥ
Viśvanātha
aprakāśo vivekābhāvaḥ | śāstrāvihita-śabdādi-grahaṇam | apravṛttiḥ prayatna-mātra-rāhityam | pramādaḥ kaṇṭhādi-dhṛte 'pi vastuni nāstīti pratyayaḥ | moho mithyābhiniveśaḥ
Baladeva
aprakāśo jñānābhāvaḥ | śāstrāvihita-viṣaya-graha-rūpo 'pravṛttiḥ kriyā-vimukhatā | pramādaḥ karādisthe 'py arthe nāstīti pratyayo moho mithyābhiniveśaḥ | etair liṅgais tamo vivṛdhaṃ vidyāt
Michalski
Ciemnota, bezczynność, opieszałość, zaślepienie powstają, gdy mocy nabierze tamas, latorośli Kurawów!
Dynowska
A gdy ciemnota, zastój, obojętność i niedbalstwo, a także zaślepienie wzrastają – znaczy to, o radości Kaurawów, iż Bezwład bierze w nim górę.
Sachse
Ciemność i gnuśność,
opieszałość i zaślepienie —
te rodzą się, gdy przeważa tama
o radości Kaurawów.
Kudelska
Brak blasku, niechęć do jakiegokolwiek czynu, szaleństwo l otępienie,
Oto oznaki wzrastania cechy mroczności.
Rucińska
Tępota, niemoc działania, bezmyślność i zaślepienie
Powstają, o synu Kunti, gdy tamas dojdzie do głosu.
Babkiewicz
Gdy znów mrok urasta w siłę,
to się rodzą: brak działania,
nieprzejrzystość, omroczenie
i niedbalstwo, dziecię Kurów.
BhG 14.14
yadā sattve pravṛddhe tu pralayaṃ yāti deha-bhṛt
tadottama-vidāṃ lokān amalān pratipadyate
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
yadā tu (ale jeśli) sattve pravṛddhe (gdy sattwa jest rozwinięta) deha-bhṛt (noszący ciało) pralayam (ku śmierci) yāti (idzie),
tadā (wówczas) [saḥ] (on) uttama-vidām (znawców najwyższego) amalān lokān (pozbawione nieczystości światy) pratipadyate (osiąga).
analiza gramatyczna
| yadā | – | av. – kiedy (korelatyw do: tadā – wtedy, wówczas); |
| sattve | – | sattva ( √ as – być, PPr sant – będący, istnienie) abst. 7i.1 n. loc.abs. – gdy jestestwo, gdy esencja, gdy mądrość, gdy sattwa; |
| pravṛddhe | – | pra-vṛddha ( √ vṛdh – wzrastać) PP 7i.1 n. loc.abs. – gdy jest wzrosły, gdy jest w pełni rozwinięty, gdy jest potężny; |
| tu | – | av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i; |
| pralayam | – | pralaya 2i.1 m. – do zniknięcia, do rozpuszczenia, w koniec, ku śmierci (od: pra- √ lī – rozpuszczać, zakańczać); |
| yāti | – | √ yā (iść) Praes. P 1c.1 – idzie, udaje się, umiera; |
| deha-bhṛt | – | deha-bhṛt 1i.1 m. ; yo dehaṃ bibharti saḥ – ten, który nosi ciało (od: √ dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało; √ bhṛ – nieść, trzymać, dzierżyć, bhṛt – na końcu złożeń: noszący, utrzymujący); |
| tadā | – | av. – wtedy, wówczas; |
| uttama-vidām | – | uttama-vit 6i.3 m. ; ye uttamaṃ viduḥ te – ci, którzy znają najwyższe (od: ut-tama – najbardziej wyniesiony, najwyższy, stopień najwyższy od: ud – ponad, wyżej; √ vid – wiedzieć, rozumieć, -vit – na końcu wyrazów: znający, znawca); |
| lokān | – | loka 2i.3 m. – światy; |
| amalān | – | a-mala 2i.3 m. – pozbawione brudu, czyste (od: mala – nieczystość, kurz, brud); |
| pratipadyate | – | prati- √ pad (wchodzić, docierać) Praes. 1c.1 – dociera, osiąga; |
warianty tekstu
pravṛddhe → vivṛddhe / pravṛtte (gdy jest rozwinięty / gdy działa);
yāti → yāṃti (udają się);
tadottama-vidāṃ lokān → tadottama-vidāṃl lokān / tatrottama-vidāṃ lokān / tatottama-vidāṃ lokān (wówczas światy znawców najwyższego / tam światy znawców najwyższego / o miły, światy znawców najwyższego);
amalān → namalān / nirmalān / acalān (nie brudne / pozbawione nieczystości / nieporuszone);
Śāṃkara
maraṇa-dvāreṇāpi yat phalaṃ prāpyate, tad api saṅga-rāga-hetukaṃ sarvaṃ gauṇam eveti darśayan āha—
yadā sattve pravṛddha udbhūte tu pralayaṃ maraṇaṃ yāti pratipadyate deha-bhṛd ātmā, tadottama-vidāṃ mahad-ādi-tattva-vidām ity etat | lokān amalān mala-rahitān pratipadyate prāpnotīty etat
Rāmānuja
yadā sattvaṃ pravṛddhaṃ tadā, sattve pravṛddhe dehabhṛt pralayaṃ maraṇaṃ yāti cet, uttamavidām uttamatattvavidām ātmayāthātmyavidām lokān samūhān amalān malarahitān ajñānarahitān, pratipadyate prāpnoti / sattve pravṛddhe tu mṛtaḥ ātmavidāṃ kuleṣu janitvā ātmayāthātmyajñānasādhaneṣu puṇyakarmasv adhikarotīty uktaṃ bhavati
Śrīdhara
maraṇa-samaya eva vivṛddhānāṃ sattvādīnāṃ phala-viśeṣam āha yadeti dvābhyām | sattva pravṛddhe sati yadā jīvo mṛtyuṃ prāpnoti tadā uttamān hiraṇyagarbhādīn vidanti upāsata ity uttama-vidaḥ teṣāṃ ye amalāḥ prakāśamayā lokāḥ sukhopabhoga-sthāna-viśeṣās tān pratipadyate prāpnoti
Madhusūdana
idānīṃ maraṇa-samaye vivṛddhānāṃ sattvādīnāṃ phala-viśeṣam āha yadeti dvābhyām | sattve pravṛddhe sati yadā pralayaṃ mṛtyuṃ yāti prāpnoti deha-bhṛd dehābhimānī jīvaḥ, tadottamā ye hiraṇyagarbhādayas tad-vidāṃ tad-upāsakānāṃ lokān deva-sukhopabhoga-sthāna-viśeṣān amalān rajas-tamo-mala-rahitān pratipadyate prāpnoti
Viśvanātha
pralayaṃ yāti mṛtyuṃ prāpnoti | tadā uttamaṃ vindanti labhanta ity uttama-vido hiraṇya-garbhādy-upāsakās teṣāṃ lokān amalān sukha-pradān
Baladeva
mṛti-kāle vivṛddhānāṃ guṇānāṃ phala-viśeṣān āha yad eti dvābhyām | sattve pravṛddhe sati yadā deha-bhṛj jīvaḥ pralayaṃ yāti mriyate, tadottama-vidāṃ hiraṇya-garbhādy-upāsakānāṃ lokān divya-bhogopetān pratipadyate labhate | amalān rajas-tamo-mala-hīnān
Michalski
Jeżeli ktokolwiek umrze, podczas gdy w nim panuje sattwam, wówczas osiąga on niepokalane światy tych, którzy poznali Najwyższe.
Olszewski
Kiedy w dojrzałym wieku prawdy śmiertelnik dochodzi do chwili rozkładu swego ciała, wtedy udaje się do nieskalanej siedziby jasnowidzących.
Dynowska
Jeśli w chwili śmierci Harmonia w duszy przeważa, natenczas wznosi się ona w świetliste i nieskalane sfery mędrców, którzy prawa wszechświatów poznali.
Sachse
Kiedy ucieleśniony dochodzi do kresu [ziemskiego żywota],
a panuje w nim sattwa,
wówczas udaje się do krain przeczystych,
[zamieszkanych przez] znawców najwyższego.
Kudelska
Kiedy w duchu wcielonym, w chwili śmierci, szlachetność przeważy,
Wówczas osiąga on czyste światy tych istot, które znają najwyższego.
Rucińska
Gdy zaś przy sattwy rozkwicie umiera noszący ciało,
Do światów idzie przeczystych, niebiańskich mędrców siedziby.
Babkiewicz
Gdy nosiciel ciała zemrze,
kiedy istność rozwinięta,
wówczas nieskalane światy
przednich znawców on osiąga.
BhG 14.15
rajasi pralayaṃ gatvā karma-saṅgiṣu jāyate
tathā pralīnas tamasi mūḍha-yoniṣu jāyate
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
rajasi [pravṛddhe] (gdy radźas jest rozwinięty) pralayam (w śmierć) gatvā (poszedłszy)
karma-saṅgiṣu (wśród lgnącymi do czynu) jāyate (rodzi się).
tathā (podobnie) tamasi [pravṛddhe] (gdy tamas jest rozwinięty) pralīnaḥ (umierający) mūḍha-yoniṣu (wśród omroczonych stworzeń) jāyate (rodzi się).
analiza gramatyczna
| rajasi | – | rajas 7i.1 n. loc.abs. – kiedy radźas (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rajas – pokolorowany, kurz, namiętność, jedną z trzech gun); |
| pralayam | – | pralaya 2i.1 m. – do zniknięcia, do rozpuszczenia, w koniec, ku śmierci (od: pra- √ lī – rozpuszczać, zakańczać); |
| gatvā | – | √ gam (iść) absol. – poszedłszy; |
| karma-saṅgiṣu | – | karma-saṅgin 7i.3 m. ; TP : karmaṇi saṅgiṣv iti – pośród lgnących do czynu (od: √ kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; sam- √ gam – schodzić się lub √ sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt, saṅga – lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania, saṅgin – lgnący, przywiązany); |
| jāyate | – | √ jan (rodzić, stwarzać) Praes. Ā 1c.1 – rodzi się, powstaje; |
| tathā | – | av. – tak, w ten sposób, podobnie; |
| pralīnaḥ | – | pralīna (pra- √ lī – rozpuszczać, zakańczać) PP 1i.1 m. – umarły, rozpuszczony, ten, który zniknął; |
| tamasi | – | tamas 7i.1 n. loc.abs. – gdy ciemność, gdy mrok, gdy tępotę, gdy bierność (od: √ tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać); |
| mūḍha-yoniṣu | – | mūḍha-yoni 7i.3 f. ; TP : mūḍhānāṃ yoniṣv iti – wśród omroczonych ras (od: vi- √ muh – mylić się, być skonsternowanym, omroczonym, ogłupiałym, PP vimūḍha – omroczony; yoni – łono, pochwa, miejsce powstania, źródło, rodzina, rasa); |
| jāyate | – | √ jan (rodzić, stwarzać) Praes. Ā 1c.1 – rodzi się, powstaje; |
warianty tekstu
karma-saṅgiṣu jāyate → jāyate karma-saṃgiṣu / karma-saṃgīṣu jāyate / karma-saṃgeṣu jāyate / karma-saṃdhiṣu jāyate (rodzi się wśród lgnących do czynu / rodzi się w grupach lgnących do czynu / rodzi się w połączeniach z czynem);
tathā pralīnas tamasi → tadā tamasi līne tu / tathā tamasi līnas tu / tathā pralīne tamasi (ale wówczas gdy umarły w tamasie / podobnie umarły w tamasie / podobnie gdy umarły w tamasie);
mūḍha-yoniṣu → mūḍhā yoniṣu;
Śāṃkara
rajasi guṇe vivṛddhe pralayaṃ maraṇaṃ gatvā prāpya karma-saṅgiṣu karmāsakti-yukteṣu manuṣyeṣu jāyate | tathā tadvad eva pralīno mṛtas tamasi vivṛddhe mūḍha-yoniṣu paśv-ādi-yoniṣu jāyate
Rāmānuja
rajasi pravṛddhe maraṇaṃ prāpya phalārthaṃ karma kurvatāṃ kuleṣu jāyate; tatra janitvā svargādiphalasādhanakarmasv adhikarotītyarthaḥ /
tathā tamasi pravṛddhe mṛtā mūḍhayoniṣu śvasūkarādiyoniṣu jāyate / sakalapuruṣārthārambhānarho jāyata ityarthaḥ
Śrīdhara
kiṃ ca rajasīti | rajasi pravṛddhe sati mṛtyuṃ prāpya karmāsakteṣu manuṣyeṣu jāyate | tathā tamasi pravṛddhe sati pralīno mṛto mūḍha-yoniṣu jāyate
Madhusūdana
rajasi pravṛddhe sati pralayaṃ mṛtyuṃ gatvā prāpya karma-saṅgiṣu śruti-smṛti-vihita-pratiṣiddha-karma-phalādhikāriṣu manuṣyeṣu jāyate | tathā tadvad eva tamasi pravṛddhe pralīno mṛto mūḍha-yoniṣu paśv-ādiṣu jāyate
Baladeva
rajasi pravṛddhe pralayṃ maraṇaṃ gatvā janaḥ karma-saṅgiṣu kāmya-karmāsakteṣu nṛṣu madhye jāyate | tathā tamasi pravṛddhe pralīno mṛto jano mūḍha-yoniṣu paśv-ādiṣu
Michalski
Kto zaś umrze podczas panowania w nim radżasu, ten się narodzi powtórnie wśród ludzi mających skłonność do czynu, a ten, kto umrze wtedy, gdy panuje w nim tamas, ten się narodzi z podłego łona.
Olszewski
Kto umarł w namiętności, ten odradza się między istotami, których namiętność pcha do czynu. Kto umiera w ciemności Duszy, odradza się w łonie rodu głupców.
Dynowska
Jeśli człowiek umiera gdy w nim Ruchliwość przeważa tedy ponownie się rodzi wśród tych, którzy są działaniem związani; a odchodząc w Bezwładu niewoli ponowne narodziny w łonach ciemnych i bezrozumnych znajduje.
Sachse
Jeśli dochodzi do kresu
w chwili, gdy panował w nim radżas,
odradza się wśród związanych z czynem,
podczas gdy zmarły w tamasie
odradza się wśród bezrozumnych.
Kudelska
A gdy w chwili śmierci przeważy w nim namiętność, rodzi się wówczas wśród tych, którzy są przywiązani do czynu,
Lecz gdy w chwili tej ostatniej mroczność w nim góruje, zjawia się ponownie w łonie zamętu i ciemności.
Rucińska
Gdy przy radżasie odchodzi, wśród ludzi czynu się rodzi,
A gdy w tamasie umiera, rodzi się z łon bezrozumnych.
Szuwalska
Kto umiera pod wpływem cechy dynamiki,
Ten narodzić się musi wśród tych, co w wysiłku
Pracują. Kto zaś umrze, gdy bierność przeważa,
Ten pojawi się w łonie niższego gatunku.
Babkiewicz
A gdy zemrze w aktywności,
wśród lubiących czyn się rodzi.
W mroku zmarły, się narodzi
z łona istot bezrozumnych.
BhG 14.16
karmaṇaḥ sukṛtasyāhuḥ sāttvikaṃ nirmalaṃ phalam
rajasas tu phalaṃ duḥkham ajñānaṃ tamasaḥ phalam
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
sukṛtasya (dobrze uczynionego) karmaṇaḥ (czynu) sāttvikam (związany z sattwą) nirmalam phalam (owoc pozbawiony zanieczyszczeń) [asti] (jest),
rajasaḥ tu (ale radźasowego) [karmaṇaḥ] (czynu) duḥkham phalam (owoc cierpieniem) [asti] (jest),
tamasaḥ (tamasowego) [karmaṇaḥ] (czynu) ajñānam phalam (owoc niewiedzą) [asti] (jest),
[te] (oni) āhuḥ (powiedzieli).
analiza gramatyczna
| karmaṇaḥ | – | karman 6i.1 n. – czynu, działania (od: √ kṛ – robić); |
| sukṛtasya | – | sukṛta 6i.1 n. – dobrze uczynionego, korzystnego, pomyślnego (od: √ kṛ – robić, PP kṛta – uczyniony; su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny); |
| āhuḥ | – | √ ah (mówić – odmiana jedynie w Perf. reszta form od: √ brū) Perf. P 1c.3 – powiedzieli, nazwali; |
| sāttvikam | – | sāttvika 1i.1 n. – związany z sattwą (od: √ as – być, PPr sant – będący, istnienie, abst. sattva – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun); |
| nirmalam | – | nir-mala 1i.1 n. – brak nieczystości (od: niḥ – wolny od, bez; mala – nieczystość, kurz, brud); |
| phalam | – | phala 1i.1 n. – owoc, rezultat (od: √ phal – dojrzewać); |
| rajasaḥ | – | rajas 6i.1 n. – radźasu (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym; rajas – pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun); |
| tu | – | av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i; |
| phalam | – | phala 1i.1 n. – owoc, rezultat (od: √ phal – dojrzewać); |
| duḥkham | – | duḥkha 1i.1 n. – cierpienie (od: dur / dus – na początku wyrazu: trudny, zły, twardy; kha – zagłębienie, otwór, piasta; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], poruszanie się z oporem; lub od: duḥ- √ sthā; przeciwieństwo do: sukha – radość, szczęście); |
| ajñānam | – | a-jñāna 1i.1 n. – niewiedza, głupota (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć); |
| tamasaḥ | – | tamas 6i.1 n. – tamasu (od: √ tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać; tamas – ciemność, mrok, tępota, bierność, jedna z trzech gun); |
| phalam | – | phala 1i.1 n. – owoc, rezultat (od: √ phal – dojrzewać); |
warianty tekstu
karmaṇaḥ → karmaṇā (dzięki czynowi);
sāttvikaṃ i nirmalaṃ wymieniają się miejscami;
phalaṃ duḥkham → paraṃ duḥkham (najwyższe cierpienie);
Śāṃkara
atīta-ślokārthasyaiva saṃkṣepa ucyate—
karmaṇaḥ sukṛtasya sāttvikasya ity arthaḥ, āhuḥ śiṣṭaḥ sāttvikam eva nirmalaṃ phalam iti | rajasas tu phalaṃ duḥkhaṃ rājasasya karmaṇa ity arthaḥ, karmādhikārāt phalam api duḥkham eva, kāraṇānurūpyāt, rājasam eva | tathā ajñānaṃ tamasas tāmasasya karmaṇo’dharmasya pūrvavat
Rāmānuja
evaṃ sattvapravṛddhau maraṇam upagamyātmavidāṃ kule jātenānuṣṭhitasya sukṛtasya phalābhisandhirahitasya madārādhanarūpasya karmaṇaḥ phalaṃ punar api tato 'dhikasattvajanitaṃ nirmalaṃ duḥkhagandharahitaṃ bhavatīty āhuḥ sattvaguṇapariṇāmavidaḥ / antyakālapravṛddhasya rajasas tu phalaṃ phalasādhanakarmasaṅgikulajanmaphalābhisandhipūrvakakarmārambhatatphalānubhavapunarjanmarajovṛddhiphalābhisandhipūrvaka karmārambhaparamparārūpaṃ sāṃsārikaduḥkhaprāyam evety āhuḥ tadguṇayāthātmyavidaḥ / ajñānaṃ tamasaḥ phalam evam antyakālapravṛddhasya tamasaḥ phalam ajñānaparamparārūpam
Śrīdhara
idānīṃ sattvādīnāṃ svānurūpa karma-dvāreṇa vicitra-phala-hetutvam āha karmaṇa iti | sukṛtasya sāttvikasya karmaṇaḥ sāttvikaṃ sattva-pradhānaṃ nirmalaṃ prakāśa-bahulaṃ sukhaṃ phalam āhuḥ kapilādayaḥ | rajasa iti rājasasya karmaṇa ity arthaḥ | karma-phala-kathanasya prakṛtatvāt | tasya duḥkhaṃ phalam āhuḥ | tamasa iti tāmasasya karmaṇa ity arthaḥ | tasyājñānaṃ mūḍhatvaṃ phalam āhuḥ | sāttvikādi-karma-lakṣaṇaṃ ca niyataṃ saṅga-rahitam ity ādinā aṣṭādaśe 'dhyāye vakṣyati
Madhusūdana
idānīṃ svānurūpa-karma-dvārā sattvādīnāṃ vicitra-phalatāṃ saṃkṣipyāha karmaṇa iti | sukṛtasya sāttvikasya karmaṇo dharmasya sāttvikaṃ sattvena nirvṛttaṃ nirmalaṃ rajas-tamo-malāmiśritaṃ sukhaṃ phalam āhuḥ paramarṣayau | rajaso rājasasya tu karmaṇaḥ pāpa-miśrasya puṇyasya phalaṃ rājasaṃ duḥkhaṃ duḥkha-bahulam alpaṃ sukhaṃ kāraṇānurūpyāt kāryasya | ajñānam aviveka-prāyaṃ duḥkhaṃ tāmasaṃ tamasas tāmasasya karmaṇo 'dharmasya phalam | āhur ity anuṣajyate | sāttvikādi-karma-lakṣaṇaṃ ca niyataṃ saṅga-rahitam ity ādināṣṭādaśe vakṣyati | atra rajas-tamaḥ-śabdau tat-kārye prayuktau kārya-kāraṇayor abhedopacārāt gobhiḥ śrīṇīta matsaram ity atra yathā go-śabdas tat-prabhave payasi, yathā vā dhānyam asi dhinuhi devān ity atra dhānya-śabdas tat-prabhave taṇḍule | tatra payas taṇḍulayor ivātrāpi karmaṇaḥ prakṛtatvāt
Baladeva
atha guṇānāṃ svānurūpakarmadvārā vicitra-phala-hjetutvam āha karmaṇa iti | sukṛtasya sāttvikasya karmaṇo nirmalaṃ phalam āhur guṇa-svabhāva-vido munayo mala-duḥkha-moha-rūpa-rajas-tamaḥ-phala-lakṣaṇān nirgataṃ sukham ity arthaḥ | tac ca sāttvikaṃ sattvena nirvṛttam | rajaso rājasasya karmaṇaḥ phalaṃ duḥkhaṃ kāryasya kāraṇānurūpyād duḥkha-pracuraṃ kiñcit sukham ity arthaḥ | tamas tāmasasya karmaṇo hiṃsādeḥ phalam ajñāna-caitanya-prāyaṃ duḥkham evety arthaḥ | tatra rajas-tamah-śabdābhyāṃ rājasa-tāmasa-karmaṇī lakṣye gobhiḥ prīṇita-matsaram ity atra yathā go-śabdena go-payo lakṣyate | sāttvikādi-karmaṇāṃ lakṣaṇāny aṣṭādaśe vakṣyante niyataṃ saṅga-rahitam ity ādibhiḥ
Michalski
Owoc szlachetnego czynu nazywają niepokalanym, podobnym do sattwam, owocem radżasu jest cierpienie, owocem tamasu – niewiedza.
Olszewski
Owoc dobrego uczynku zwie się czystym i prawdziwym; owoc namiętności jest nieszczęściem; owoc zaś ciemności jest nieświadomością.
Dynowska
Powiadają iż skutek czynów prawych jest czysty i pełen Harmonii; cierpienie jest zaprawdę namiętnego działania plonem, a zaślepienie – gnuśnego.
Sachse
Mówią, że owoc czynu godziwego
nieskazitelny jest i pełen sattwy,
Owocem radżasu jest nieszczęście,
a tamasu — niewiedza.
Kudelska
Owocem dobrych czynów jest natura szlachetności i czystości,
Owocem czynów namiętnych jest ból, zaś owocem czynów mrocznych niewiedza.
Rucińska
Mówią, że dobry czyn daje owoc sattwiczny bez skazy,
Ból jest owocem radżasu, tamas przynosi niewiedzę.
Szuwalska
Owoce prawych czynów w harmonii są czyste.
Skutkiem dynamiczności cechy jest cierpienie,
A bierność jest przyczyną ciemności niewiedzy.
Babkiewicz
Spełnionego dobrze czynu
owoc istny, nieskalany,
niewiedza – owocem mroku,
aktywności zaś – cierpienie.
BhG 14.17
sattvāt saṃjāyate jñānaṃ rajaso lobha eva ca
pramāda-mohau tamaso bhavato ‘jñānam eva ca
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
sattvāt (z sattwy) jñānam (wiedza) sañjāyate (powstaje),
rajasaḥ (z radźasu) lobha eva ca (właśnie żądza) [sañjāyate] (powstaje),
tamasaḥ (z tamasu) ajñānam (niewiedza) pramāda-mohau eva ca (i właśnie szaleństwo i omroczenie) bhavataḥ (są).
analiza gramatyczna
| sattvāt | – | sattva ( √ as – być, PPr sant – będący, istnienie) abst. 5i.1 n. – z jestestwa, z esencji, z sattwy; |
| saṃjāyate | – | sam- √ jan (rodzić się wespół) Praes. Ā 1c.1 – wespół powstaje; |
| jñānam | – | jñāna 1i.1 n. – wiedza, mądrość (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć); |
| rajasaḥ | – | rajas 5i.1 n. – z radźasu (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym; rajas – pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun); |
| lobhaḥ | – | lobha 1i.1 m. – chciwość, zachłanność, pożądliwość (od: √ lubh – być chciwym); |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| ca | – | av. – i; |
| pramāda-mohau | – | pramāda-moha 1i.2 m. ; DV : pramādaś ca mohaś ceti – szaleństwo i omroczenie (od: pra- √ mad – bawić się, cieszyć się, być skonfundowanym, pramāda – szaleństwo, zabawa; √ muh – mylić się, być skonfundowanym, omroczonym, ogłupiałym, moha – konsternacja, brak świadomości, oszołomienie, bycie w błędzie); |
| tamasaḥ | – | tamas 5i.1 n. – z ciemności, z mroku, z tępoty, z bierności (od: √ tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać); |
| bhavataḥ | – | √ bhū (być) Praes. P 1c.2 – są, powstają; |
| ajñānam | – | a-jñāna 1i.1 n. – niewiedza, głupota (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć); |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| ca | – | av. – i; |
warianty tekstu
lobha → moha (omroczenie);
tamaso bhavato → jāyetāṃ tamaso / jāyete tamaso / tamasau jāyete / tapaso jāyete (z tamasu niechaj rodzą się / z tamasu rodzą się / tamasowe powstają / z żaru powstają);
Śāṃkara
kiṃ ca, guṇebhyo bhavati—
sattvāl labdhātmakāt saṃjāyate samutpadyate jñānam, rajaso lobha eva ca, pramāda-mohau ca ubhau tamaso bhavataḥ, ajñānam eva ca bhavati
Rāmānuja
tad adhikasattvādijanitaṃ nirmalādiphalaṃ kim ity atrāha
evaṃ paramparayā jātād adhikasattvād ātmayāthātmyāparokṣyarūpaṃ jñānaṃ jāyate / tathā pravṛddhād rajasaḥ svargādiphalalobho jāyate / tathā pravṛddhāc ca tamasaḥ pramādaḥ anavadhānanimittā asatkarmaṇi pravṛttiḥ; tataś ca mohaḥ viparītajñānam; tataś cādhikataraṃ tamaḥ; tataś cājñānam jñānābhāvaḥ
Śrīdhara
tatraiva hetum āha sattvād iti | sattvāj jñānaṃ sañjāyate | ataḥ sāttvikasya karmaṇaḥ prakāśa-bahulaṃ sukhaṃ phalaṃ bhavati | rajaso lobho jāyate | tasya ca duḥkha-hetutvāt tat-pūrvakasya karmaṇo duḥkhaṃ phalaṃ bhavati | tamasas tu pramāda-mohājñānāni bhavanti | tatas tāmasasya karmaṇo 'jñāna-prāpakaṃ phalaṃ bhavatīti yuktam evety arthaḥ
Madhusūdana
etādṛśa-phala-vaicitrye pūrvoktam eva hetum āha sattvād iti | sarva-karaṇa-dvārakaṃ prakāśa-rūpaṃ jñānaṃ sattvāt saṃjāyate | atas tad-anurūpaṃ sāttvikasya karmaṇaḥ prakāśa-bahulaṃ sukhaṃ phalaṃ bhavati | rajaso lobho viṣaya-koṭi-prāptyāpi nivartayitum aśakyo 'bhilāṣa-viśeṣo jāyate | tasya ca nirantaram upacīyamānasya pūrayitum aśakyasya sarvadā duḥkha-hetutvāt tat-pūrvakasya rājasasya karmaṇo duḥkhaṃ phalaṃ bhavati | evaṃ pramāda-mohau tamasaḥ sakāśād bhavato jāyete | ajñānam eva ca bhavati | eva-kāraḥ prakāśa-pravṛtti-vyāvṛtty-arthaḥ | atas tāmasasya karmaṇas tāmasam ajñānādi-prāyam eva phalaṃ bhavatīti yuktam evety arthaḥ | atra cājñānam aprakāśaḥ | pramādo mohaś cāprakāśo 'pravṛttiś cety atra vyākhyātau
Baladeva
īdṛk-phala-vaicitrye prāg uktam eva hetum āha sattvād iti | sattvāt prakāśa-lakṣaṇaṃ jñānaṃ jāyate | ataḥ sāttvikasya karmaṇaḥ prakāśa-pracuraṃ sukhaṃ phalam | rajaso lobhas tṛṣṇā-viśeṣo yo viṣayakoṭibhir apy abhisevitair duṣpūras tasya ca duḥkha-hetutvāt tat-pūrvakasya karmaṇo duḥkha-pracuraṃ kiñcit sukhaṃ phalam | tamasas tu pramādādīni bhavanty atas tat-pūrvakasya karmaṇo 'caitanya-pracuraṃ duḥkham eva phalam
Michalski
Z sattwam powstaje wiedza, z radżasu chciwość, z tamasu rodzi się opieszałość, zaślepienie, wreszcie niewiedza.
Olszewski
Z prawdy rodzi się nauka; z instynktu pałanie żądzą; z ciemności rodzą się głupota, błąd, jakoteż nieświadomość.
Dynowska
Z Harmonii rodzi się mądrość; z Ruchliwości – chciwość; a niedbalstwo, ciemnota i bierność z Bezwładu powstają.
Sachse
Z sattwy rodzi się wiedza,
z radżasu — pożądanie,
natomiast opieszałość, zaślepienie i niewiedza
powstają z tamasu.
Kudelska
Szlachetność jest początkiem mądrości, namiętność – chciwości,
A z mroczności rodzi się zamęt, szaleństwo i niewiedza.
Rucińska
Z sattwy powstaje poznanie, z radżasu rodzi się chciwość,
Bezmyślność i zaślepienie oraz niewiedza – z tamasu.
Szuwalska
Żywioł harmonii wiedzy sprzyja. Z dynamiki
Początek bierze chciwość; z bierności – niewiedza.
Babkiewicz
Wiedza rodzi się z istności,
z aktywności zaś jest chciwość,
a niedbalstwo, omroczenie
i niewiedza wstają z mroku.
BhG 14.18
ūrdhvaṃ gacchanti sattva-sthā madhye tiṣṭhanti rājasāḥ
jaghanya-guṇa-vṛtta-sthā adho gacchanti tāmasāḥ
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
sattva-sthāḥ (znajdujący się w sattwie) ūrdhvam (ku górze) gacchanti (idą),
rājasāḥ (radźasowi) madhye (w środku) tiṣṭhanti (pozostają),
jaghanya-guṇa-vṛtta-sthāḥ (znajdujący się we wprawionej w ruch najniższej gunie) tāmasāḥ (tamasowi) adhaḥ (w dół) gacchanti (idą).
analiza gramatyczna
| ūrdhvam | – | av. – w górze, do góry (od: √ vṛdh – wzrastać, ūrdhva – góra, podwyższenie); |
| gacchanti | – | √ gam (iść) Praes. P 1c.3 – idą; |
| sattva-sthāḥ | – | sattva-stha 1i.3 m. ; ye sattve tiṣṭhanti te – ci, którzy znajduje się w sattwie (od: √ as – być, PPr sant – będący, istnienie, abst. sattva – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun; √ sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w); |
| madhye | – | madhya 7i.1 n. – w środku, wewnątrz; |
| tiṣṭhanti | – | √ sthā (stać) Praes. P 1c.3 – stoją, pozostają; |
| rājasāḥ | – | rājasa 1i.3 m. – związani z radźasem, radźasowi (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rajas – pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun); |
| jaghanya-guṇa-vṛtta-sthāḥ | – | jaghanya-guṇa-vṛtta-stha 1i.3 m. ; ye jaghanyasya guṇasya vṛttau tiṣṭhanti te – ci, którzy znajdują się w działaniu najniższej guny (od: jaghana – pośladki, narządy płciowe, jaghanya – najniższy, najgorszy, ostatni; √ grah – chwytać, guṇa – cecha, zaleta, sznur; √ vṛt – toczyć się, poruszać, pozostawać, PP vṛtta – wprawiony w ruch; √ sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w); |
| adhaḥ | – | av. – w dół, niżej; |
| gacchanti | – | √ gam (iść) Praes. P 1c.3 – idą; |
| tāmasāḥ | – | tāmasa 1i.3 m. – związani z tamasem, tamasowi (od: √ tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać; tamas – ciemność, mrok, tępota, bierność, jedna z trzech gun); |
warianty tekstu
sattva-sthā → sattvena (dzięki sattwie);
jaghanya-guṇa-vṛtta-sthā → jaghanya-guṇa-vṛtti-sthā (pozostający w działaniach najniższej guny);
Śāṃkara
kiṃ ca—
ūrdhvaṃ gacchanti devalokādiṣūtpadyante sattva-sthāḥ sattva-guṇa-vṛtta-sthāḥ | madhye tiṣṭhanti manuṣyeṣūtpadyante rājasāḥ | jaghanya-guṇa-vṛtta-sthā jaghanyaś cāsau guṇaś ca jaghanya-guṇas tamaḥ, tasya vṛttaṃ nidrālasyādi, tasmin sthitāḥ jaghanya-guṇa-vṛtta-sthāḥ mūḍhāḥ adho gacchanti paśv-ādiṣūtpadyante tāmasāḥ
Rāmānuja
evam uktena prakāreṇa sattvasthā ūrdhvaṃ gacchanti krameṇa saṃsārabandhān mokṣaṃ gacchanti / rajasaḥ svargādiphalalobhakaratvād rājasāḥ phalasādhanabhutaṃ karmānuṣṭhāya tatphalam anubhūya punar api janitvā tad eva karmānutiṣṭhantīti madhye tiṣṭhanti / punarāvṛttirūpatayā duḥkhaprāyam eva tat / tāmasās tu jaghanyaguṇavṛttisthā uttarottaranikṛṣṭatamoguṇavṛttiṣu sthitā adho gacchanti antyatvam, tatas tiryaktvam, tataḥ krimikīṭādijanma, sthāvaratvam, tato 'pi gulmalatātvam, tataś ca śilākāṣṭhaloṣṭatṛṇāditvaṃ gacchantītyarthaḥ
Śrīdhara
idānīṃ sattvādi-vṛtti-śīlānāṃ phala-bhedam āha ūrdhvam iti | sattva-sthāḥ sattva-vṛtti-pradhānāḥ | ūrdhvaṃ gacchanti sattvotkarṣa-tāratamyād uttarottaraṇataguṇānandān manuṣya-gandharva-pitṛdevādi-lokān satya-loka-paryantān prāpnuvantīty arthaḥ | rājasās tu tṛṣṇādy-ākulā madhye tiṣṭhanti | manuṣya-loka eva utpadyante | jaghanyo nikṛṣṭas tamo-guṇaḥ | tasya vṛttiḥ pramāda-mohādiḥ | atra sthitā adhogacchanti | tamaso vṛtti-tāratamyāt tāmisrādiṣu nirayeṣu utpadyante
Madhusūdana
idānīṃ sattvādi-vṛtta-sthānāṃ prāg-uktam eva phalam ūrdhva-madhyādho-bhāvenāha ūrdhvam iti | atra tṛtīye guṇe vṛtta-śabda-yogād ādyayor api vṛttam eva vivakṣitam | tena sattvasthāḥ sattva-vṛtte śāstrīye jñāne karmaṇi ca niratā ūrdhvaṃ satya-loka-paryantaṃ deva-lokaṃ gacchanti te deveṣūtpadyante jñāna-karma-tāratamyena | tathā madhye manuṣya-loke puṇya-pāpa-miśre tiṣṭhanti na tūrdhvaṃ gacchanty adho vā manuṣyeṣūtpadyante rājasā rajo-guṇa-vṛtte lobhādi-pūrvake rājase karmaṇi niratāḥ | jaghanya-guṇa-vṛttasthā jaghanyasya guṇa-dvayāpekṣayā paścād-bhāvino nikṛṣṭasya tamaso guṇasya vṛtte nidrālasyādau sthitā adho gacchanti paścādiṣūtpadyante | kadācij jaghanya-guṇa-vṛtta-sthāḥ sāttvikā rājasāś ca bhavanty ata āha tāmasāḥ sarvadā tamaḥ-pradhānāḥ | itareṣāṃ kadācit tad-vṛtta-sthatve 'pi na tat-pradhānateti bhāvaḥ
Viśvanātha
sattva-sthāḥ sattv-tāratamyenordhvaṃ satya-loka-paryantam | madhye manusya-loka eva | jaghanyaś cāsau guṇaś ceti tasya vṛttiḥ pramādālasyādis tatra sthitā adho gacchanti narakaṃ yānti
Baladeva
atha sattvādi-vṛtti-niṣṭhānāṃ tāny eva phalāny ūrdhva-madhyādho-bhāvenāha ūrdhvam iti | tamasi vṛtti-śabdād itarayoś ca vṛttir vivakṣitā | sattvasthāḥ sattva-vṛtti-niṣṭhāḥ sattva-tāratamyenordhvaṃ satyaloka-paryantaṃ gacchanti | rājasā rajo-vṛtti-niṣṭhā madhye puṇya-pāpa-miśrite manuṣya-loke tiṣṭhanti | manuṣyā eva bhavanti rajas-tāratamyena | jaghanyaḥ sattva-rajo 'pekṣayā nikṛṣṭo yo guṇas tamaḥ-saṃjñas tad-vṛttau pramādādau sthitās tv adho gacchanti tamas-tāratamyena paśu-pakṣi-sthāvarādi-yoniṃ labhante | tāmasā ity uktis teṣāṃ sarvadā tamasi sthitiṃ vyanakti
Michalski
Trwający w sattwam idą wzwyż, trwający w radżasie stoją pośrodku, oddani zaś w moc najniższego żywiołu, – opanowani przez tamas, – idą w dół.
Olszewski
Ludzie prawdy idą w górne sfery, namiętni do stref środkowych; ludzie mroku, którzy pozostają w stanie najniższych, idą na dół.
Dynowska
Ludzie żyjący Harmonią wznoszą się wzwyż; namiętnie ruchliwi w średnich przebywają sferach, zaś gnuśni i ociężali opadają w dół, ciężarem najniższych pociągnięci cech.
Sachse
Przebywający w sattwie idą w górę;
ci, w których panuje radżas, pozostają pośrodku;
w dół zstępują opanowani przez tamas,
a więc poddani wpływowi najpośledniejszej z gun.
Kudelska
Szlachetni wciąż ku górze się pną, namiętni pozostają pośrodku,
Zaś mroczni, najniższej stronie natury poddani, spadają w głębokie ciemności.
Rucińska
W górę zdążają sattwiczni, pośrodku są radżasowi,
Najniższą rządzeni guną w dói idą, w tamas spowici.
Szuwalska
Żywioł harmonii wznosi ku wyższym wymiarom.
Dynamika na średnich sferach pozostawia.
A bierność najplugawsza strąca w piekła niże.
Babkiewicz
Ci w istności w górę idą,
aktywni zostają w środku,
ci, co są pod wpływem mroku,
z cech najgorszej, na dół schodzą.
BhG 14.19
nānyaṃ guṇebhyaḥ kartāraṃ yadā draṣṭānupaśyati
guṇebhyaś ca paraṃ vetti mad-bhāvaṃ so ‘dhigacchati
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
yadā (jeśli) draṣṭā (obserwator) guṇebhyaḥ (od gun) anyam kartāram (innego sprawcy) na anupaśyati (nie widzi),
guṇebhyaḥ ca (i od gun) param (wyższego) vetti (zna),
tadā (wówczas) saḥ (on) mad-bhāvam (moją naturę) adhigacchati (osiąga).
analiza gramatyczna
| na | – | av. – nie; |
| anyam | – | anya sn. 2i.1 m. – innego; |
| guṇebhyaḥ | – | guṇa 5i.3 m. – od cech, od przymiotów, od zalet, od sznurów (od: √ grah – chwytać); |
| kartāram | – | kartṛ 2i.1 m. – sprawcę (od: √ kṛ – robić); |
| yadā | – | av. – kiedy (korelatyw do: tadā – wtedy, wówczas); |
| draṣṭā | – | draṣṭṛ 1i.1 m. – obserwator (od: √ dṛś – widzieć); |
| anupaśyati | – | anu- √ dṛś (widzieć po kolei) Praes. P 1c.1 – widzi; |
| guṇebhyaḥ | – | guṇa 5i.3 m. – od cech, od przymiotów, od zalet, od sznurów (od: √ grah – chwytać); |
| ca | – | av. – i; |
| param | – | para 2i.1 m. – dalekiego, odległego, poza, wcześniejszego, starożytnego, ostatecznego, najwyższego, najlepszego; |
| vetti | – | √ vid (wiedzieć) Praes. P 1c.1 – zna; |
| mad-bhāvam | – | mad-bhāva 2i.1 m. – mój stan (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; √ bhū – być, bhāva – bycie, istnienie, stan, charakter, uczucie, miłość); |
| saḥ | – | tat sn. 1i.1 m. – on; |
| adhigacchati | – | adhi- √ gam (przekraczać, osiągać) Praes. P 1c.1 – osiąga; |
warianty tekstu
draṣṭā → dṛṣṭvā (zobaczywszy);
-nupaśyati → na paśyati (nie widzie);
so ‘dhigacchati→ so ‘pi gacchati (on właśnie idzie);
Śāṃkara
puruṣasya prakṛti-sthatva-rūpeṇa mithyā-jñānena yuktasya bhogyeṣu guṇeṣu sukha-duḥkha-mohātmakeṣu sukhī duḥkhī mūḍho’ham asmīty evaṃ-rūpo yaḥ saṅgas tat-kāraṇaṃ puruṣasya sad-asad-yoni-janma-prāpti-lakṣaṇasya saṃsārasyeti samāsena pūrvādhyāye yad uktam, tad iha sattvaṃ rajas tama iti guṇāḥ prakṛti-saṃbhavā ity ārabhya guṇa-svarūpam, guṇa-vṛttam, sva-vṛttena ca guṇānāṃ bandhakatvam, guṇa-vṛtta-nibaddhasya ca purūṣasya yā gatiḥ, ity etat sarvaṃ mithyā-jñāna-mūlaṃ bandha-kāraṇaṃ vistareṇoktvā, adhunā samyag-darśanān mokṣo vaktavya ity ata āha bhagavān—
nānyaṃ kārya-karaṇa-viṣayākāra-pariṇatebhyo guṇebhyaḥ kartāram anyaṃ yadā draṣṭā vidvān san nānupaśyati, guṇā eva sarvāvasthāḥ sarva-karmaṇāṃ kartāra ity evaṃ paśyati, guṇebhyaś ca paraṃ guṇa-vyāpāra-sākṣi-bhūtaṃ vetti, mad-bhāvaṃ mama bhāvaṃ sa draṣṭādhigacchati
Rāmānuja
āhāraviśeṣaiḥ phalābhisandhirahitasukṛtaviśeṣaiś ca paramparayā pravardhitasattvānāṃ guṇātyayadvāreṇa ūrdhvagamanaprakāram āha
evaṃ sāttvikāhārasevayā phalābhisandhirahitabhagavadārādhanarūpakarmānuṣṭhānaiś ca rajastamasī sarvātmanābhibhūya utkṛṣṭasattvaniṣṭho yadāyaṃ guṇebhyo 'nyaṃ kartāraṃ nānupaśyati guṇā eva svānuguṇapravṛttiṣu kartāra iti paśyati; guṇebhyaś ca paraṃ vetti kartṛbhyo guṇebhyaś ca param anyam ātmānam akartāraṃ vetti sa madbhāvam adhigacchati mama yo bhāvas tam adhigacchati / etad uktaṃ bhavati „ātmanaḥ svataḥ pariśuddhasvabhāvasya pūrvapūrvakarmamūlaguṇasaṅganimittaṃ vividhakarmasu kartṛtvam; ātmā svatas tv akartā aparicchinnajñānaikākāraḥ” ity evam ātmānaṃ yadā paśyati, tadā madbhāvam adhigacchatīti
Śrīdhara
tad evaṃ prakṛti-guṇa-saṅga-kṛtaṃ saṃsāra-prapañcam uktvā idānīṃ tad-vivekato mokṣaṃ darśayati nānyam iti | yadā tu draṣṭā vivekī bhūtvā buddhyādyākāra-pariṇatebhyo guṇebhyo 'nyaṃ kartāraṃ nānupaśyati | api tu guṇa eva karmāṇi kurvantīti paśyati | guṇebhyaś ca paraṃ vyatiriktaṃ tat-sākṣiṇam ātmānaṃ vetti | sa tu mad-bhāvaṃ brahmatvam adhigacchati prāpnoti
Madhusūdana
asminn adhyāye vaktavyatvena prastutam artha-trayam | tatra kṣetra-kṣetrajña-saṃyogasyeśvarādhīnatvaṃ ke vā guṇāḥ kathaṃ vā te badhnantīty artha-dvayam uktam | adhunā tu guṇebhyaḥ kathaṃ mokṣaṇaṃ muktasya ca kiṃ lakṣaṇam iti vaktavyam avaśiṣyate | tatra mithyā-jñānātmakatvād guṇānāṃ samyag-jñānāt tebhyo mokṣaṇam ity āha nānyam iti | guṇebhyaḥ kārya-kāraṇa-viṣayākāra-pariṇatebhyo 'nyaṃ kartāraṃ yadā draṣṭā vicāra-kuśalaḥ sann anupaśyati vicāram anu na paśyati guṇā evāntaḥ-karaṇa-bahiṣkaraṇa-śarīra-viṣaya-bhāvāpannāḥ sarva-karmaṇāṃ kartāra iti paśyati | guṇebhyaś ca tat-tad-avasthā-viśeṣeṇa pariṇatebhyaḥ paraṃ guṇa-tat-kāryāsaṃspṛṣṭaṃ tad-bhāsakam ādityam iva jala-tat-kampādy-asaṃspṛṣṭaṃ nirvikāraṃ sarva-sākṣiṇaṃ sarvatra samaṃ kṣetrajñam ekaṃ vetti | mad-bhāvaṃ mad-rūpatāṃ sa draṣṭādhigacchati
Viśvanātha
guṇa-kṛtaṃ saṃsāraṃ darśayitvā guṇātītaṃ mokṣaṃ darśayati nānyam iti dvābhyām | guṇebhyaḥ kartṛ-karaṇ-viṣayākāreṇa pariṇatebhyo 'nyaṃ kartāraṃ draṣṭā jīvo yadā nānupaśyati, kintu guṇā eva sadaiva kartāra ity evam anupaśyati anubhavatīty arthaḥ | guṇebhyaḥ paraṃ vyatirikam evātmānaṃ vetti tadā sa draṣṭā mad-bhāvaṃ mayi sāyujyam adhigacchati prāpnoti | tatra tādṛśa-jñānānantaram api mayi parāṃ bhaktiṃ kṛtvaiva ity upānta-ślokārtha-dṛṣṭyā jñeyam
Baladeva
evaṃ guṇa-vivekāt saṃsāram uktvā tad-vivekān mokṣam āha nānyam iti dvābhyām | draṣṭā tattva-yāthātmya-darśī jīvo yadā dehendriyātmanā pariṇatebhyo guṇebhyo 'nyaṃ kartāraṃ nānupaśyati guṇān kartĪn paśyaty ātmānaṃ guṇebhyaḥ parama-kartāraṃ vetti | tadā sa mad-bhāvam adhigacchati | ayam āśayaḥ — na khalu vijñānānando viśuddho jīvo yuddha-yajñādi-duḥkhamaya-karmaṇāṃ kartā, kintu guṇamaya-dehendriyavān eva saṃstatheti guṇa-hetukatvād guṇa-niṣṭhaṃ tat-karma-kartṛtvaṃ na tu viśuddhātma-niṣṭham iti yadānupaśyati, tadā mad-bhāvam asaṃsāritvaṃ mat-para-bhaktiṃ vā | labhata iti purāpy etad abhāṣi | iha guṇa-hetukaṃ kartṛtvaṃ śuddhasya niṣiddhaṃ, na tu śuddha-niṣṭham iti | tasya draṣṭā ity ādinoktam
Michalski
Kto pozna, że poza żywiołami niema innej przyczyny działania i pozna jeszcze to Najwyższe, co stoi ponad żywiołami, ten jasnowidz – połączy się ze mną,
Olszewski
Kiedy człowiek rozważa i uznaje, że niema innych czynników ponad te trzy jakości, i wie co jest wyższe od nich, wtedy idzie ku mojej doskonałości.
Dynowska
Gdy Świadek, ciała Mieszkaniec, przejrzy i pozna iż sprawcami wszystkich w świecie działań są energie Przyrody, gdy ujrzy ponad nimi TEGO, który jest Najwyższy i od wszelkich cech wolny, wówczas w Mą Istność wstępuje.
Sachse
Kiedy ten, kto ma wgląd w prawdę,
nie widzi innego niż guny sprawcy,
i kiedy zna to, co jest ponad gunami,
wówczas dochodzi do mego stanu bytu.
Kudelska
Gdy widz postrzeże, że nikt inny nie działa, lecz wszystko wypływa z działania natury,
I gdy ponad cechami natury rozpozna to, co jest najwyższe, on wówczas wchodzi w moją istotę.
Rucińska
Gdy baczny widz zauważa, że nic tu prócz guń nie działa,
Gdy zna wyższego niż guny – w moim pogrąża się stanie!
Szuwalska
Gdy pilny obserwator dostrzeże, iż nie ma
Poza grą tych żywiołów żadnych innych sprawców,
Dowie się, co jest wyższe i złączy się ze Mną.
Babkiewicz
Kiedy widz od cech innego
sprawcy tutaj nie dostrzega,
ale poznał od cech wyższe,
wówczas sięga mego stanu.
BhG 14.20
guṇān etān atītya trīn dehī deha-samudbhavān
janma-mṛtyu-jarā-duḥkhair vimukto ‘mṛtam aśnute
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
dehī (właściciel ciała) etān trīn (te trzy) deha-samudbhavān guṇān (guny, z których powstaje ciało) atītya (przekroczywszy),
janma-mṛtyu-jarā-duḥkhaiḥ (od cierpień narodzin, śmierci i starości) vimuktaḥ (wyzwolony) amṛtam (nieśmiertelność) aśnute (osiąga).
osiąga nieśmiertelność.
analiza gramatyczna
| guṇān | – | guṇa 2i.3 m. – cechy, przymioty, zalety, sznury (od: √ grah – chwytać); |
| etān | – | etat sn. 2i.3 m. – te; |
| atītya | – | ati- √ i (przechodzić ponad) absol. – przekroczywszy; |
| trīn | – | tri 2i.3 m. – trzy; |
| dehī | – | dehin 1i.1 m. – mający ciało (od: √ dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało; dehin = dehavant = dehābhimānin – posiadacz ciała, myślący [o sobie jako] o ciele); |
| deha-samudbhavān | – | deha-samudbhava 2i.3 m. ; BV : yebhyo dehasya samudbhavo ‘sti tān – te, z których powstaje ciało (od: √ dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało; sam-ud- √ bhū – powstawać, wyłaniać się, samudbhava – wyłonienie się, powstanie); |
| janma-mṛtyu-jarā-duḥkhaiḥ | – | janma-mṛtyu-jarā-duḥkha 3i.3 n. ; DV / TP : janmasya ca mṛtyoḥ ca jarāyāś ca duḥkhair iti – od cierpień narodzin, śmierci i starości (od: √ jan – rodzić, janman – narodziny; √ mṛ – umierać, mṛtyu – śmierć; √ jṝ – starzeć się, niszczeć, jarā – starość; kha – zagłębienie, otwór, piasta; dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: dobre i złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], stąd poruszanie się z oporem); |
| vimuktaḥ | – | vimukta (vi- √ muc – całkowicie wyzwalać, uwalniać) PP 1i.1 m. – wyzwolony, wolny; |
| amṛtam | – | a-mṛta 2i.1 n. – nie umarły, wieczny; nektar, nieśmiertelność (od: √ mṛ – umierać; PP mṛta – umarły); |
| aśnute | – | √ aś (osiągać, radować się, przenikać) Praes. Ā 1c.1 – osiąga; |
warianty tekstu
dehī → dehe (w ciele);
vimukto ‘mṛtam → vimukto ‘mṛtyum (wolny nieśmiertelność [osiąga]);
Trzecia pada BhG 14.20 jest podobna do trzeciej pady BhG 13.8;
Śāṃkara
katham adhigacchati ? ity ucyate—
guṇān etān yathoktān atītya jīvann evātikramya māyopādhi-bhūtān trīn dehī deha-samudbhavān dehotpatti-bīja-bhūtān janma-mṛtyu-jarā-duḥkhair janma ca mṛtyuś ca jarā ca duḥkhāni ca janma-mṛtyu-jarā-duḥkhāni tair jīvann eva vimuktaḥ san vidvān amṛtam aśnute | evaṃ mad-bhāvam adhigacchatīty arthaḥ
Rāmānuja
kartṛbhyo guṇebhyo 'nyam akartāram ātmānaṃ paśyan bhagavadbhāvam adhigacchatīty uktam; sa bhagavadbhāvaḥ kīdṛśa ity ata āha
ayaṃ dehī dehasamudbhavān dehākārapariṇataprakṛtisamudbhavān etān sattvādīn trīn guṇān atītya tebhyo 'nyaṃ jñānaikākāram ātmānaṃ paśyan janmamṛtyujarāduhkhair vimuktaḥ amṛtam ātmānam anubhavati / eṣa madbhāva ityarthaḥ
Śrīdhara
tataś ca guṇa-kṛta-sarvānartha-nivṛttyā kṛtārtho bhavatīty āha guṇān iti | dehādyākāraḥ samudbhavaḥ pariṇāmo yeṣāṃ te deha-samudbhavāḥ | tān etāṃ trīn api guṇān atītyātikramya tat-kṛtair janmādibhir vimuktaḥ sann amṛtam aśnute paramānandaṃ prāpnoti
Madhusūdana
katham adhigacchatīty ucyate – guṇān iti | guṇān etān māyātmakās trīn sattva-rajas-tamo-nāmno deha-samudbhavān dehotpatti-bīja-bhūtān atītya jīvann eva tattva-jñānena bādhitvā janma-mṛtyu-jarā-duḥkhair janmanā mṛtyunā jarayā duḥkhaiś cādhyātmikādibhir māyā-mayair vimukto jīvann eva tat-sambandha-śūnyaḥ san vidvān amṛtaṃ mokṣam aśnute prāpnoti
Baladeva
mad-bhāva-padenoktam arthaṃ sphuṭayati guṇān iti | dehī deha-madhya-stho 'pi jīvo guṇa-puruṣa-viveka-balenaitān deha-samudbhavān dehotpādaāṃs trīn guṇān atītyollaṅghya janmādibhir vimukto 'mṛtam ātmānam aśnute 'nubhavati | so 'yam asaṃsāritva-lakṣaṇo mad-bhāvo mat-para-bhakti-pātratā-lakṣaṇo vā | evaṃ vakṣyati brahma-bhūtaḥ prasannātmā ity ādi
Michalski
Kto w swym ciele przezwycięży te trzy żywioły, które z ciała powstają, ten osiągnie nieśmiertelność, – oswobodzony od narodzin i śmierci, starości i cierpienia.
Olszewski
Śmiertelnik, który przestąpił te trzy jakości, wypływające z ciała jest wolny od narodzenia, śmierci, starości, bólu i karmi się ambrozyą.
Dynowska
A gdy się wzniesie ponad energie Przyrody – z których wszystkie kształty powstały – natenczas wolny od narodzin i śmierci, starości, udręki, choroby, nieśmiertelność zdobywa.
Sachse
Wzniósłszy się ponad te trzy guny,
z których wywodzą się ciała,
wyzwolony z narodzin, śmierci,
starości i nieszczęścia,
ucieleśniony osiąga nieśmiertelność.
Kudelska
Gdy duch wzniesie się ponad trzy cechy natury, które mają swe źródło w ciele,
Wówczas wyzwolony z narodzin, śmierci, starości i bólu, on nieśmiertelność osiąga.
Rucińska
Nad guny te trzy się wzniósłszy tworzące ciało, wcielony,
Narodzin, śmierci, starości mąk zbawion, wiecznością żyje!
Szuwalska
Kto się zdołał wznieść ponad władzę trzech żywiołów,
Które w ciele się rodzą, choć w ciele przebywa,
Wolny jest od narodzin, starości i śmierci;
Pokonawszy cierpienie jest już nieśmiertelny.«
Babkiewicz
Gdy wcielony trzy przekroczy
cechy, z których wzrosło ciało,
to od cierpień się wyzwala –
narodzin, starości, śmierci
i osiąga nieśmiertelność.
BhG 14.21
arjuna uvāca
kair liṅgais trīn guṇān etān atīto bhavati prabho
kim ācāraḥ kathaṃ caitāṃs trīn guṇān ativartate
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
arjunaḥ (Ardźuna) uvāca (rzekł):
he prabho (o potężny),
kaiḥ liṅgaiḥ (przez jakie znaki?) etān trīn guṇān (te trzy guny) atītaḥ (ten, który przekroczył) bhavati (jest),
kim (jakie?) ācāraḥ (zachowanie),
katham ca (i jak?) [saḥ] (on) etān trīn guṇān (te trzy guny) ativartate (przekracza).
analiza gramatyczna
| arjunaḥ | – | arjuna 1i.1 m. – biały, jasny; |
| uvāca | – | √ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział; |
| kaiḥ | – | kim sn. 3i.3 n. – przez jakie; |
| liṅgaiḥ | – | liṅga 3i.3 n. – przez znaki, przez symptomy, przez cechy (od: √ liṅg – malować, czynić zróżnicowanym); |
| trīn | – | tri 2i.3 m. – trzy; |
| guṇān | – | guṇa 2i.3 m. – cechy, przymioty, zalety, sznury (od: √ grah – chwytać); |
| etān | – | etat sn. 2i.3 m. – tych; |
| atītaḥ | – | atīta (ati- √ i – przekraczać) PP 1i.1 m. – ten, który przekroczył; |
| bhavati | – | √ bhū (być) Praes. P 1c.1 – staje się; |
| prabho | – | pra-bhu 8i.1 m. – o doskonały, o potężny, o bogaty, Panie, Władco (od: pra- – prefiks: na przedzie, bardzo; √ bhū – być); |
| kim | – | av. – co? jak? dlaczego? skąd? (od: kim – co?); |
| ācāraḥ | – | ācāra 1i.1 m. – postępowanie, zwyczaj, właściwe zachowanie (od: ā- √ car – zbliżać się do); |
| katham | – | av. – jak? |
| ca | – | av. – i; |
| etān | – | etat sn. 2i.3 m. – tych; |
| trīn | – | tri 2i.3 m. – trzy; |
| guṇān | – | guṇa 2i.3 m. – cechy, przymioty, zalety, sznury (od: √ grah – chwytać); |
| ativartate | – | ati- √ vṛt (przekraczać) Praes. Ā 1c.1 – przekracza, przechodzi ponad; |
Śāṃkara
jīvann eva guṇān atītyāmṛtam aśnute iti praśna-bījaṃ pratilabhyārjuna uvāca—
kair liṅgaiś cihnais trīn etān vyākhyātān guṇān atīto’tikrānto bhavati prabho, kim-ācāraḥ ? ko’sya ācāra iti kim-ācāraḥ | kathaṃ kena ca prakāreṇa etān trīn guṇān ativartate’tītya vartate
Rāmānuja
atha guṇātītasya svarūpasūcanācāraprakāraṃ guṇātyayahetuṃ ca pṛcchan arjuna uvāca
sattvādīn trīn guṇān etān atītaḥ kair liṅgaiḥ kair lakṣaṇaiḥ upalakṣito bhavati? kim ācāraḥ kenācāreṇa yukto 'sau? asya svarūpāvagatiliṅgabhūtācāraḥ kīdṛśa ityarthaḥ / kathaṃ caitān kenopāyena sattvādīṃs trīn guṇān ativartate?
Śrīdhara
guṇān etān atītyāmṛtam aśnuta ity etat śrutvā guṇātītasya lakṣaṇam ācāraṃ guṇātyayopāyaṃ ca samyag bubhutsur arjuna uvāca kair iti | he prabho kair liṅgaiḥ kīdṛśair ātma-vyutpannaiś cihnair guṇātīto dehī bhavatīti lakṣaṇa-praśnaḥ | ka ācāro 'syeti kim-ācāraḥ | kathaṃ vartata ity arthaḥ | kathaṃ ca kenopāyena etāṃs trīn api guṇān atītya vartate | tat kathayety arthaḥ
Madhusūdana
guṇān etān atītya jīvann evāmṛtam aśnuta ity etac chrutvā guṇātītasya lakṣaṇam cācāraṃ ca guṇātyayopāyaṃ ca samyag bubhutsur arjuna uvāca kair iti | etān guṇān atīto yaḥ sa kair liṅgair viśiṣṭo bhavati | yair liṅgaiḥ sa jñātuṃ śakyas tāni me brūhīty ekaḥ praśnaḥ | prabhutvād bhṛtya-duḥkhaṃ bhagavataiva nivāraṇīyam iti sūcayan sambodhayati prabho iti | ka ācāro 'syeti kim-ācāraḥ | kiṃ yatheṣṭa-ceṣṭaḥ kiṃ vā niyantrita iti dvitīyaḥ praśnaḥ | kathaṃ vā kena ca prakāreṇaitāṃs trīn guṇān ativartate 'tikrāmatīti guṇātītatvopāyaḥ ka iti tṛtīyaḥ praśnaḥ
Viśvanātha
sthita-prajñasya kā bhāṣā ity ādinā dvitīyādhyāye pṛṣṭam apy arthaṃ punas tato 'pi viśeṣa-bubhūtsayā pṛcchati kair liṅgaiḥ ity ekaḥ praśnaḥ | kaiś cihnais triguṇātītaḥ sa jñeya ity arthaḥ | kim ācāra iti dvitīyaḥ | kathaṃ caitān iti tṛtīyaḥ | guṇātītatva-prāpteḥ kiṃ sādhanam ity arthaḥ | sthita-prajñasya kā bhāṣā ity ādau sthita-prajño guṇātītaḥ kathaṃ syād iti tadānīṃ na pṛṣṭam idānīṃ tu pṛṣṭam iti viśeṣaḥ
Baladeva
guṇātītasya lakṣaṇam ācāraṃ ca guṇātyaya-sādhanaṃ cārjunaḥ pṛcchati kair ity ardhakena | prathamaḥ praśnaḥ kaiś cihnair guṇātīto jñātuṃ śakya ity arthaḥ | kim ācāra iti dvitīyaḥ sa kiṃ yatheṣṭācāro niyatācāro vety arthaḥ | kathaṃ caitān iti tṛtīyaḥ kena sādhanena guṇān atyetīty arthaḥ
Michalski
Ardżuna rzekł:
Przez jakie znaki może być poznany, o Panie, ten, co przezwyciężył te trzy żywioły? Jakie prowadzi życie? W jaki sposób zwycięża te trzy żywioły?
Olszewski
Ardżuna.
Jaki znak, Panie, nosi ten, kto przestąpił te trzy własności? Jakie jest jego postępowanie? I jak się uwalnia z tych trzech własności?
Dynowska
Ardżuna pyta:
Jak poznać człowieka, który się wzniósł ponad tych trzech Gun działania, o Panie? Jak poczyna on sobie i jak się od nich uniezależnia?
Sachse
Ardżuna rzekł:
Czym odznacza się ten, o Panie,
kto wzniósł się ponad owe trzy guny?
Jak się zachowuje?
I w jaki sposób wychodzi poza owe trzy guny?
Kudelska
Ardżuna powiada:
Objaśnij mi jeszcze, Panie, co znamionuje człowieka, który pokonał cechy natury,
Jak on postępuje i jak on te cechy przezwycięża?
Rucińska
Rzekł Ardżuna:
Czym się, Wszechwładco, odznacza ten, co się wzniósł nad trzy guny?
Jak postępuje? I w jaki sposób trzy guny przekracza?
Szuwalska
»Jak rozpoznać człowieka, który przezwyciężył
Trojakich cech przejawy?« – zapytał Ardżuna.
»Jak się on zachowuje? Jak tego dokonał?«
Babkiewicz
Ardźuna rzekł:
Czym się ten odznacza, Panie,
kto trzy cechy już przekroczył?
Jakie jego zachowanie?
Jak przekracza on trzy cechy?
BhG 14.22
śrī-bhagavān uvāca
prakāśaṃ ca pravṛttiṃ ca moham eva ca pāṇḍava
na dveṣṭi saṃpravṛttāni na nivṛttāni kāṅkṣati
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
śrī-bhagavān (chwalebny Pan) uvāca (rzekł):
he pāṇḍava (Pandowicu),
[yaḥ] (kto) prakāśam ca (i oświecenia) pravṛttim ca (i aktywności) moham eva ca (i nawet omroczenia) [etāni] sampravṛttāni (tych zaistniałych) na dveṣṭi (nie nienawidzi),
[yaḥ] (kto) [etāni] nivṛttāni (tych zatrzymanych) na kāṅkṣati (nie pragnie),
analiza gramatyczna
| śrī-bhagavān | – | śrī-bhagavant 1i.1 m. ; TP : śriyā yukto bhagavān iti – Pan połączony z majestatem (od: śrī – blask, majestat, fortuna; √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhaga – dział, udział, pomyślność, majątek; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, bhagavant – posiadacz fortuny); |
| uvāca | – | √ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział; |
| prakāśam | – | prakāśa 2i.1 m. – widocznego, jaśniejącego, zamanifestowanego, objawionego, oświecenia, objawienia (od: pra- √ kaś – być widocznym, jaśnieć); |
| ca | – | av. – i; |
| pravṛttim | – | pravṛtti 2i.1 f. – aktywność, działanie (od: pra- √ vṛt – wprawiać w ruch, obracać, dziać się); |
| ca | – | av. – i; |
| moham | – | moha 2i.1 m. – ogłupienie, oszołomienie, zamęt (od: √ muh – mylić się, być skonfundowanym, omroczonym, ogłupiałym); |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| ca | – | av. – i; |
| pāṇḍava | – | pāṇḍava 8i.1 m. – o synu Pandu (od: pāṇḍu – biały, jasny, blady); |
| na | – | av. – nie; |
| dveṣṭi | – | √ dviṣ (nienawidzić) Praes. P 1c.1 – nienawidzi, okazuje nienawiść; |
| saṃpravṛttāni | – | sam-pra-vṛtta (sam-pra- √ vṛt – rozpoczynać) PP 2i.3 n. – wespół postępujące, zaistniałe, obecne, powstałe; |
| na | – | av. – nie; |
| nivṛttāni | – | ni-vṛtta (ni- √ vṛt – zatrzymywać) PP 2i.3 n. – zatrzymane, zawrócone, powściągnięte; |
| kāṅkṣati | – | √ kāṅkṣ (pragnąć, oczekiwać) Praes. P 1c.1 – pragnie, tęskni; |
warianty tekstu
moham → moha (w omroczeniu);
saṃpravṛttāni → saṃnivṛttāni (zatrzymanych);
na nivṛttāni → nivṛttāni na (zatrzymanych nie [nienawidzi]);
Śāṃkara
guṇātītasya lakṣaṇaṃ guṇātītatvopāyaṃ cārjunena pṛṣṭo’smin śloke praśna-dvayārthaṃ prativacanaṃ bhagavān uvāca | yat tāvat kair liṅgair yukto guṇātīto bhavatīti tat śṛṇu—
prakāśaṃ ca sattvakāryaṃ pravṛttiṃ ca rajaḥkāryaṃ moham eva ca tamaḥkāryam ity etāni na dveṣṭi saṃpravṛttāni samyagviṣayabhāvena udbhūtāni—mama tāmasaḥ pratyayo jātaḥ, tenāhaṃ mūḍhaḥ | tathā rājasī pravṛttir mama utpannā duḥkhātmikā, tenāhaṃ rajasā pravartitaḥ pracalitaḥ svarūpāt | kaṣṭaṃ mama vartate yo’yaṃ matsvarūpāvasthānāt bhraṃśaḥ | tathā sāttviko guṇaḥ prakāśātmā māṃ vivekitvam āpādayan sukhe ca sajayan badhnātīti tāni dveṣṭy asamyag-darśitvena | tat evaṃ guṇātīto na dveṣṭi saṃpravṛttāni | yathā ca sāttvikādipuruṣaḥ sattvādikāryāṇi ātmānaṃ prati prakāśya nivṛttāni kāṅkṣati, na tathā guṇātīto nivṛttāni kāṅkṣatīty arthaḥ | etat na parapratyakṣaṃ liṅgam | kiṃ tarhi ? svātmapratyakṣatvāt ātmārtham eva etat lakṣaṇam | na hi svātmaviṣayaṃ dveṣamākāṅkṣāṃ vā paraḥ paśyati
Rāmānuja
ātmavyatirikteṣu vastvaniṣṭeṣu saṃpravṛttāni sattvarajastamasāṃ kāryāṇi prakāśapravṛttimohākhyāni yo na dveṣṭi, tathā ātmavyatirikteṣv iṣṭeṣu vastuṣu tāny eva nivṛttāni na kāṅkṣati
Śrīdhara
sthita-prajñasya kā bhāṣā [Gītā 2.54] ity ādinā dvitīye 'dhyāye pṛṣṭam api dattottaram api punar viśeṣa-bubhūtsayā pṛcchatīti jñātvā prakārāntareṇa tasya lakṣaṇādikaṃ śrī-bhagavān uvāca prakāśaṃ cety ādi ṣaḍbhiḥ | tatraikena lakṣaṇam āha prakāśam iti | prakāśaṃ ca sarva-dvāreṣu dehe 'sminn iti pūrvoktaṃ sattva-kāryam | pravṛttiṃ ca rajaḥ-kāryam | mohaṃ ca tamaḥ-kāryam | upalakṣaṇam etat sattvādīnām | sarvāṇy api yathāyathaṃ sampravṛttāni svataḥ-prāptāni santi duḥkha-buddhyā yo na dveṣṭi | nivṛttāni ca santi sukha-buddhyā yo na kāṅkṣati, guṇātītaḥ sa ucyate iti caturthenānvayaḥ
Madhusūdana
sthita-prajñasya kā bhāṣā [Gītā 2.54] ity ādinā pṛṣṭam api prajahāti yadā kāmān [Gītā 2.55] ity ādinā dattottaram api punaḥ prakārāntareṇa bubhūtsamānaḥ pṛcchatīty avadhāya prakārāntareṇa tasya lakṣaṇādikaṃ śrī-bhagavān uvāca prakāśaṃ cety ādi pañcabhiḥ ślokaiḥ | yas tāvat kair liṅgair yukto guṇātīto bhavatīti praśnas tasyottaraṃ śṛṇu | prakāśaṃ ca sarva-kāryaṃ | pravṛttiṃ ca rajaḥ-kāryam | mohaṃ ca tamaḥ-kāryam | upalakṣaṇam etat | sarvāṇy api guṇa-kāryāṇi yathāyathaṃ sampravṛttāni sva-sāmagrī-vaśād udbhūtāni santi duḥkha-rūpāṇy api duḥkha-buddhyā yo na dveṣṭi | tathā vināśa-sāmagrī-vaśān nivṛttāni tāni sukha-rūpāṇy api santi sukha-buddhyā yo na kāṅkṣati na kāmayate svapnavan mithyātva-niścayāt | etādṛśa-dveṣa-rāga-śūnyo yaḥ sa guṇātīta ucyata iti caturtha-śloka-gatenānvayaḥ | idaṃ ca svātma-pratyakṣaṃ lakṣaṇaṃ svārtham eva na parārtham | na hi svāśritau dveṣa-tad-abhāvau rāga-tad-abhāvau ca paraḥ pratyetum arhati
Viśvanātha
tatra kair liṅgair guṇātīto bhavatīti prathama-praśnasyottaram āha prakāśaṃ ca sarva-dvāreṣu dehe 'smin prakāśa upajāyate iti sattva-kāryam | pravṛttiṃ ca rajaḥ-kāryam | mohaṃ ca tamaḥ-kāryam | upalakṣaṇam etat sattvādīnām | sarvāṇy api yathāyathaṃ sampravṛttāni svataḥ-prāptāni duḥkha-buddhyā yo na dveṣṭi | guṇa-kāryāṇy etāni nivṛttāni ca sukha-buddhyā yo na kāṅkṣati, sa guṇātīta ucyate iti caturthenānvayaḥ | sampravṛttānīti klīb-antam ārṣam
Baladeva
yadyapi sthita-prajñasya kā bhāṣā ity ādinā pṛṣṭam idaṃ prajahāti yadā kāmān ity ādinottaritaṃ ca, tathāpi viśeṣa-jijñāsayā pṛcchatīti vidhāntareṇa tasya lakṣāṇādīny āha bhagavān prakāśaṃ cety ādi pañcabhiḥ | tatraikena lakṣaṇaṃ sva-saṃvedyam āha prakāśaṃ sattva-kāryaṃ pravṛttiṃ rajaḥ-kāryaṃ mohaṃ tamaḥ-kāryaṃ etāni trīṇi sampravṛttāny utpādaka-sāmagrī-vaśāt prāptāni duḥkha-rūpāṇy api duḥkha-buddhyā yo na dveṣṭi, vināśaka-sāmagrī-vaśān nivṛttāni vinaṣṭāni tāni sukha-rūpāny api sukha-buddhyā yo nākāṅkṣati, etādṛśa-dveṣa-rāga-śūnyo guṇātītaḥ sa ucyate iti caturthenānvayaḥ | svagatau dveṣa-tad-abhāvau rāga-tad-abhāvau ca paro na veditum arhatīti sva-saṃvedyam idaṃ lakṣaṇam
Michalski
Wzniosły rzekł:
Ten, kto nie pała nienawiścią ani do światła, ani do czynu, ani do mroku, kiedy one panują i nie pożąda ich kiedy ich niema, Pandawo,
Olszewski
Błogosławiony.
Synu Pandu, ten kto znajdując się wobec oczywistości, działania lub błędu, nie ma do nich nienawiści i kto w ich nieobecności nie pożąda ich;
Dynowska
Błogosławiony Pan rzecze:
Ten, o Pandawo, który przed działaniem żadnej z trzech się nie wzdraga gdy go nawiedzą, ani za nimi nie tęskni gdy go opuszczą;
Sachse
Czcigodny rzekł:
Jasność, działanie i zaślepienie
nie wywołują w nim — jeśli są obecne — niechęci.
A jeśli ich nie ma, o synu Pandu,
nie wywołają jego pragnienia.
Kudelska
Czcigodny pan rzecze:
Taki człowiek nie wzbrania się ani przed blaskiem, ani przed czynem, ani nawet przed zamętem, gdy one go nawiedzą,
Ani też nie pragnie, Pandawo, tych stanów, gdy są w nim nieobecne.
Rucińska
Rzekł Pan:
Kto światła ni aktywności, ni zaślepienia, Pandawo,
Nie nienawidzi, gdy trwają, nie pragnie, kiedy ich nie ma,
Szuwalska
Na to Pan odpowiedział: »Kto światłem, wysiłkiem
Ni złudzeniem nie gardzi, kiedy się pojawią
I nie tęskni za nimi, gdy są nieobecne;
Babkiewicz
Chwalebny Pan rzekł:
Oświecenia, omroczenia
i działania nie odrzuca,
gdy przychodzą, synu Pandu,
i nie pragnie, gdy odchodzą.
BhG 14.23
udāsīnavad āsīno guṇair yo na vicālyate
guṇā vartanta ity eva yo ‘vatiṣṭhati neṅgate
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
yaḥ (kto) udāsīna-vat (jakby obojętny) āsīnaḥ (pozostający) guṇaiḥ (przez guny) na vicālyate (nie jest poruszony),
guṇāḥ eva (jedynie guny) vartante iti (działają)
yaḥ (kto) avatiṣṭhati (trwa),
na iṅgate (nie drży),
analiza gramatyczna
| udāsīnavat | – | av. – niczym neutralny, jak obojętny (od: ud- √ ās – siadać z dala, udāsīna – neutralny, obojętny; -vat – na końcu wyrazu: taki jak, podobny); |
| āsīnaḥ | – | āsīna 1i.1 m. – będący, siedzący (od: √ ās – być, siedzieć); |
| guṇaiḥ | – | guṇa 3i.3 m. – cechami, przymiotami, zaletami, sznurami (od: √ grah – chwytać); |
| yaḥ | – | yat sn. 1i.1 m. – kto; |
| na | – | av. – nie; |
| vicālyate | – | vi- √ cal (ruszać, trząść) Praes. pass. 1c.1 – jest poruszany; |
| guṇāḥ | – | guṇa 1i.3 m. – cechy, przymioty, zalety, sznury (od: √ grah – chwytać); |
| vartante | – | √ vṛt (toczyć się, poruszać, pozostawać) Praes. Ā 1c.3 – poruszają się, działają; |
| iti | – | av. – tak (zaznacza koniec wypowiedzi); |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| yaḥ | – | yat sn. 1i.1 m. – kto; |
| avatiṣṭhati | – | ava- √ sthā (sięgać w dół, pozostawać) Praes. P 1c.1 – zatrzymuje się, pozostaje, istnieje; |
| na | – | av. – nie; |
| iṅgate | – | √ iṅg (poruszać się) Praes. Ā 1c.1 – drży; |
warianty tekstu
ity eva → ity evaṃ (tak w ten sposób);
yo 'vatiṣṭhati → yo jñas tiṣṭhati / no ‘nutiṣṭhati / yo ‘nutiṣṭhati (kto wiedzący pozostaje / nasz pozostaje / kto pozostaje);
Pierwsza pada BhG 14.23 jest podobna do trzeciej pady BhG 9.9;
Śāṃkara
atha idānīṃ guṇātītaḥ kim-ācāraḥ ? iti praśnasya prativacanam āha—
udāsīnavad yathā udāsīno na kasyacit pakṣaṃ bhajate, tathāyaṃ guṇātītatvopāya-mārge’vasthita āsīna ātmavid guṇair yaḥ saṃnyāsī na vicālyate viveka-darśanāvasthātaḥ | tad etat sphuṭīkaroti—guṇāḥ kārya-karaṇa-viṣayākāra-pariṇatā anyonyasmin vartante iti yo’vatiṣṭhati | chando-bhaṅga-bhayāt parasmaipada-prayogaḥ | yo’nutiṣṭhatīti vā pāṭhāntaram | neṅgate na calati, svarūpāvastha eva bhavatīty arthaḥ
Rāmānuja
udāsīnavad āsīnaḥ guṇavyatiriktātmāvalokanatṛptyā anyatrodāsīnavad āsīnaḥ, guṇair dveṣākāṅkṣādvāreṇe yo na vicālyate guṇāḥ sveṣu kāryeṣu prakāśādiṣu vartanta ity anusandhāya yas tūṣṇīm avatiṣṭhate / neṅgate na guṇakāryānuguṇaṃ ceṣṭate
Śrīdhara
tad evaṃ sva-saṃvedyaṃ guṇātītasya lakṣaṇam uktvā para-saṃvedyaṃ tasya lakṣaṇaṃ vaktuṃ dvitīya-praśnasya kim ācāra ity asyottaram āha udāsīnavad iti tribhiḥ | udāsīnavat sākṣitayāsīnaḥ sthitaḥ san guṇair guṇa-kāryaiḥ sukha-duḥkhādibhir na yo vicālyate svarūpān na pracyavate api tu guṇā eva svakāryeṣu vartante | etair mama sambandha eva nāstīti viveka-jñānena yas tuṣṇīm avatiṣṭhati | parasmaipadam ārṣam | neṅgate na calati
Baladeva
atha para-saṃvedya-lakṣaṇaṃ vaktuṃ kim ācāraḥ iti dvitīya-praśnasyottaram āha udāsīneti tribhiḥ | udāsīno madhyastho yathā vivādinoḥ pakṣagrahaiḥ sva-mādhyasthyān na vicālyate, tayā sukha-duḥkhādi-bhāvena parṇatair guṇair yo nātmāvasthitair vicālyate, kintu guṇāḥ sva-kāryeṣu prakāśādiṣu vartante | mama tair na sambandha iti niścitya tūṣṇīm avatiṣṭhate | neṅgate guṇa-kāryānurūpeṇa na ceṣṭate | guṇātītaḥ sa ucyate iti tṛtīyenānvayaḥ
Michalski
kto czeka, w niczym nie biorąc udziału i przez żywioły nie daje się wyprowadzić z równowagi, spokojny, niewzruszony, wiedząc, że tylko żywioły działają,
Olszewski
kto przypatrując się ich przebiegowi, nie wzrusza się i odchodzi w spokoju, mówiąc: »To są skutki trzech jakości«.
Dynowska
kto trwa jako bezstronny świadek, niewzruszony przez tych energii grę, kto widząc ich w sobie działanie mówi: „to jeno energii Przyrody ruch” i spokojny jakby na uboczu stoi;
Sachse
Ten, kto — bezstronny — nie ulega wpływowi gun,
i kto, przekonany, że tylko guny są czynne,
pozostaje niewzruszony;
Kudelska
pozostaje obojętny i przez cechy natury nieporuszony,
On wie, że każda czynność to tylko działanie cech natury, i dlatego w spokoju trwa.
Rucińska
Wygląda jak obojętny i gunom zwieść się nie daje,
„Guny działają” – tej myśli się trzyma, nieporuszony,
Babkiewicz
Cechy go nie poruszają,
trwa on jakby obojętny.
„Tylko cechy to działają” –
utrzymuje on i nie drży.
BhG 14.24
sama-duḥkha-sukhaḥ svasthaḥ sama-loṣṭāśma-kāñcanaḥ
tulya-priyāpriyo dhīras tulya-nindātma-saṃstutiḥ
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
sama-duḥkha-sukhaḥ (dla którego radość i cierpienie są tym samym) svasthaḥ (polegający na sobie) sama-loṣṭāśma-kāñcanaḥ (dla którego ziemia, kamień i złoto są takie same) tulya-priyāpriyaḥ (dla którego miłe i niemiłe są jednakie) dhīraḥ (mądry) tulya-nindātma-saṃstutiḥ (dla którego nagana i własna pochwała są tym samym),
analiza gramatyczna
| sama-duḥkha-sukhaḥ | – | sama-duḥkha-sukha 1i.1 m. ; BV : yasya duḥkhaṃ ca sukhaṃ ca same staḥ saḥ – ten, dla którego radość i cierpienie są tym samym (od: sama – równość, płaskość, jednakowość; su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście; dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: dobre i złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], stąd poruszanie się gładko i z oporem; lub też od: su- √ sthā i duḥ- √ sthā); |
| svasthaḥ | – | sva-stha 1i.1 m. ; svasmin sthita iti – pozostający w sobie, samowystarczalny, niezależny, zdrowy (od: sva – własny, swój; √ sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w); |
| sama-loṣṭāśma-kāñcanaḥ | – | sama-loṣṭa-aśma-kāñcana 1i.1 m. ; DV / BV : yasya loṣṭaṃ ca aśmaṃ ca kāñcanaṃ ca samāni santi saḥ – ten, dla którego ziemia, kamień i złoto są takie same (od: sama – równość, płaskość, jednakowość; √ lū – ciąć, zbierać, loṣṭa – grudka ziemi; aśma – kamień; kāñcana – złoto, bogactwo); |
| tulya-priyāpriyaḥ | – | tulya-priya-apriya 1i.1 m. ; DV / BV : yasya priyaṃ cāpriyaṃ ca tulye staḥ saḥ – ten, dla którego miłe i niemiłe są jednakie (od: √ tul – podnosić, ważyć, sprawiać równym, tulā – waga, tulya – równy, taki sam, podobny; √ prī – sprawić radość, priya – lubiany, ukochany, miły; a-priya – nielubiany, niemiły); |
| dhīraḥ | – | dhīra 1i.1 m. – stabilny, spokojny, trzeźwy, mądry (od: √ dhṛ – dzierżyć lub √ dhā – umieszczać); |
| tulya-nindātma-saṃstutiḥ | – | tulya-nindā-ātma-saṃstuti 1i.1 m. ; BV / DV : yasya nindā cātmanaḥ saṃstutiś ca tulye staḥ saḥ – dla którego nagana i własna pochwała są tym samym (od: √ tul – podnosić, ważyć, sprawiać równym, tulā – waga, tulya – równy, taki sam, podobny; √ nind – ganić, nindā – nagana, potępienie, wyrzut; ātman – jaźń, własny; sam- √ stu – wychwalać, opiewać, saṃ-stuti – pochwała, modlitwa, hymn); |
warianty tekstu
sama-duḥkha-sukhaḥ svasthaḥ → sama-duḥkha-sukha-svapnaḥ / sama-duḥkha-sukha-svasthaḥ (taki sam względem cierpienia, szczęścia i snu / taki sam względem cierpienia, szczęścia i zdrowia);
Druga pada BhG 14.24 jest taka sama jak czwarta pada BhG 6.8;
Śāṃkara
kiṃ ca—
sama-duḥkha-sukhaḥ same duḥkha-sukhe yasya saḥ sama-duḥkha-sukhaḥ, svasthaḥ sve ātmani sthitaḥ prasannaḥ sama-loṣṭāśma-kāñcanaḥ loṣṭaṃ cāśmā ca kāñcanaṃ ca loṣṭāśmakāñcanāni samāni yasya saḥ samaloṣṭāśmakāñcanaḥ, tulyapriyāpriyaḥ priyaṃ cāpriyaṃ ca priyāpriye tulye same yasya so’yaṃ tulyapriyāpriyaḥ, dhīro dhīmān, tulyanindātmasaṃstutiḥ nindā ca ātmasaṃstuti ca nindātmasaṃstutī, tulye nindātmasaṃstutī yasya yateḥ sa tulyanindātmasaṃstutiḥ
Śrīdhara
api ca sameti | same sukha-duḥkhe yasya | yataḥ svasthaḥ svarūpa eva sthitaḥ | ataeva samāni loṣṭāśma-kājcanāni yasya | tulye piryāpriye sukha-duḥkha-hetu-bhūte yasya | dhīro dhīmān | tulyo nindā cātmanaḥ saṃstutiś ca yasya
Madhusūdana
same duḥkha-sukhe dveṣa-rāga-śūnyatayānātma-dharmatayānṛtatayā ca yasya sa sama-duḥkha-sukhaḥ | kasmād evaṃ yasmāt svasthaḥ svasminn ātmany eva sthito dvaita-darśana-śūnyatvāt | ata eva samāni heyopādeya-bhāva-rahitāni loṣṭāśma-kāñcanāni yasya sa tathā | loṣṭaḥ pāṃsu-piṇḍaḥ | ata eva tulye priyāpriye sukha-duḥkha-sādhane yasya hita-sādhanatva-buddhi-viṣayatvābhāvenopekṣaṇīyatvāt | dhīro dhīmān dhṛtimān vā | ata eva tulye | nindātma-saṃstutī doṣa-kīrtana-guṇa-kīrtane yasya sa guṇātīta ucyata iti dvitīya-gatenānvayaḥ
Baladeva
kiṃ ca sameti | yato 'yaṃ svasthaḥ svarūpa-niṣṭho 'taeva sama-duḥkha-sukhaḥṅ same anātma-dharmatvāt tulye sukha-duḥkhe yasya saḥ | samāny anupādeyatayā tulyāni losṭrādīni yasya saḥ | loṣṭra-mṛt-piṇḍa-tulye priyāpriye sukha-duḥkha-sādhane vastunī yasya saḥ | dhīraḥ prakṛti-puruṣa-viveka-kuśalaḥ | tulye nindātma-saṃstutī yasya saḥ | tat-prayojakayor doṣa-guṇayor ātma-gatatvābhāvād ity arthaḥ | ya īdṛśo guṇatītaḥ sa ucyata iti dvitīyenānvayaḥ
Michalski
dla kogo szczęście i cierpienie – to jedno, kto w sobie zamknięty – dla kogo gruda ziemi, kamień i złoto ma jednakową cenę, kto uważa za jedno bezradość i radość, – stanowczy, ten sam wśród pochwał, co wśród nagany, –
Olszewski
Kto równy w uciesze i w bólu, panując nad sobą, jednakiem okiem patrzy na grudkę ziemi, kamień i złoto, trzyma stale równą wagę między radością i męką, między naganą i pochwałą, jaką mu czynią,
Dynowska
kto w radości jest równy i w cierpieniu, nieugięty w Sobie; kto grudkę ziemi, kamień i złoto w równej ma cenie, a kochanych i nie miłych tak samo traktuje; stały, mocny, niezmienny wśród pochwał jak i potępień,
Sachse
kto jednakową miarą mierzy szczęście i nieszczęście,
kto dotarł do prawdy o sobie,
kto jednakową wartość
widzi w grudce ziemi, kamieniu i złocie
i — mądry — za równe sobie uważa
to, co miłe i niemiłe, pochwały i obelgi;
Kudelska
On taki sam w szczęściu i w nieszczęściu, w sobie głęboko skupiony, tym samym dla niego grudka ziemi, kamień, czy złoto,
On taki sam wobec rzeczy miłych i nieprzyjemnych, i czy pochwała go spotyka, czy słowa obmowy.
Rucińska
Za jedno ma ból i radość, garść ziemi, kamień czy złoto,
Miłe, niemiłe, naganę czy chwalbę, w sobie trwa, mądry,
Szuwalska
Niewzruszony w cierpieniu i chwilach radości,
Jednakowo postrzega ziemię, kamień, złoto;
Tych, co drodzy, tak ceni jak tych, co niemili;
Stanowczy jest tak samo wśród pochwał i karceń;
Babkiewicz
Ból i radość ma za jedno,
glinę, kamień, czy też złoto,
jeden w miłym i niemiłym,
w naganie, pochwale równy,
mądry, w sobie osadzony.
BhG 14.25
mānāvamānayos tulyas tulyo mitrāri-pakṣayoḥ
sarvārambha-parityāgī guṇātītaḥ sa ucyate
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
yaḥ (który) mānāpamānayoḥ tulyaḥ (taki sam względem szacunku i wzgardy) mitrāri-pakṣayoḥ tulyaḥ (taki sam względem grypy przyjaciół i wrogów) sarvārambha-parityāgī (porzucający wszelkie przedsięwzięcia) saḥ guṇātītaḥ (on tym, który przekroczył guny) ucyate (jest nazywany).
analiza gramatyczna
| mānāvamānayoḥ | – | māna-avamāna 7i.2 m. ; DV : māne ca avamāne ceti – w szacunku i wzgardzie (od: √ man – myśleć, māna – szacunek, honor, duma; ava- √ man – gardzić, avamāna – zniesławienie, brak szacunku); |
| tulyaḥ | – | tulya 1i.1 m. – równy, taki sam, podobny (od: √ tul – podnosić, ważyć, sprawiać równym, tulā – waga); |
| tulyaḥ | – | tulya 1i.1 m. – równy, taki sam, podobny (od: √ tul – podnosić, ważyć, sprawiać równym, tulā – waga); |
| mitrāri-pakṣayoḥ | – | mitra-ari-pakṣa 7i.2 m. ; DV / TP : mitrāṇāṃ pakṣe ca arīṇām pakṣe ceti – względem frakcji przyjaciół i wrogów (od: mitra – przyjaciel, kompan; √ rā – obdarzać, podporządkowywać, a-ri – nieprzyjazny; √ pakṣ – chwytać, przyjmować stronę, pakṣa – skrzydło, frakcja, flanka, strona, partia); |
| sarvārambha-parityāgī | – | sarva-ārambha-parityāgin 1i.1 m. ; TP : sarveṣām ārambhāṇām parityāgīti – porzucający wszelkie przedsięwzięcia (od: sarva – wszystko; ā- √ rabh – osiągać, podejmować, rozpoczynać, ā-rambha – rozpoczęcie, przedsięwzięcie; pari- √ tyaj – porzucać, tyāga – porzucenie, wyrzeczenie się; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne); |
| guṇātītaḥ | – | guṇa-atīta 1i.1 m. ; TP : guṇān atita iti – ten, który przekroczył guny (od: √ grah – chwytać, guṇa – cecha, zaleta, sznur; ati- √ i – przekraczać, atīta – ten, który przekroczył); |
| saḥ | – | tat sn. 1i.1 m. – on; |
| ucyate | – | √ vac (mówić) Praes. pass. 1c.1 – mówi się o, jest nazywane; |
warianty tekstu
mānāvamānayos → mānāpamānayos (w szacunku i wzgardzie);
sarvārambha-parityāgī → sarvāraṃbha-phala-tyāgī / sarvārambha-parityāge (we wszystkich przedsięwzięciach wyrzekający się owocu / w porzuceniu wszelkich przedsięwzięć);
Trzecia pada BhG 14.25 jest taka sama jak trzecia pada BhG 12.16;
Śāṃkara
kiṃ ca—
mānāpamānayos tulyaḥ samo nirvikāraḥ | tulyo mitrāri-pakṣayoḥ | yadyapy udāsīnā bhavanti kecit svābhiprāyeṇa, tathāpi parābhiprāyeṇa mitrāri-pakṣayor iva bhavantīti tulyo mitrāri-pakṣayor ity āha | sarvārambha-parityāgī | dṛṣṭādṛṣṭārthāni karmāṇy ārabhyanta ity ārambhāḥ | sarvān ārambhān parityaktuṃ śīlam asyeti sarvārambha-parityāgī | deha-dhāraṇa-mātra-nimitta-vyatirekeṇa sarva-karma-parityāgīty arthaḥ | guṇātītaḥ sa ucyate
Rāmānuja
samaduḥkhasukhaḥ sukhaduḥkhayos samacittaḥ, svasthaḥ svasmin sthitaḥ / svātmaikapriyatvena tadvyatiriktaputrādijanmamaraṇādisukhaduḥkhayos samacitta ityarthaḥ / tata eva samaloṣṭāśmakāñcanaḥ / tata eva tulyapriyāpriyaḥ tulyapriyāpriyaviṣayaḥ / dhīraḥ prakṛtyātmavivekakuśalaḥ / tata eva tulyanindātmasaṃstutiḥ ātmani manuṣyādyabhimānakṛtaguṇāguṇanimittastutinindayoḥ svāsaṃbandhānusandhānena tulyacittaḥ / tatprayuktamānāvamānayoḥ tatprayuktamitrāripakṣayor api svasaṃbandhābhāvād eva tulyacittaḥ / tathā dehitvaprayuktasarvārambhaparityāgī / ya evaṃbhūtaḥ, sa guṇātīta ucyate
Śrīdhara
api ca māneti | māne 'pamāne ca tulyaḥ | mitra-pakṣe 'ripakṣe ca tulyaḥ | sarvān dṛṣṭādṛṣṭārthān ārambhān udyamān parityaktuṃ śīlaṃ yasya saḥ | evambhūtācāra-yukto guṇātīta ucyate
Madhusūdana
mānaḥ sat-kāra ādarāpara-paryāyaḥ | apamānas tiraskāro 'nādarāpara-paryāyaḥ | tayos tulyo harṣa-viṣāda-śūnyaḥ | nindā-stutī śabda-rūpe mānāpamānau tu śabdam antareṇāpi kāya-mano-vyāpāra-viśeṣāv iti bhedaḥ | atra pa-kāra-va-kārayoḥ pāṭha-vikalpe 'py arthaḥ sa eva | tulyo mitrāri-pakṣayoḥ | mitra-pakṣasyevāri-pakṣasyāpi dveṣāviṣayaḥ svayaṃ tayor anugraha-nigraha-śūnya iti vā | sarvārambha-parityāgī | ārabhyanta ity ārambhāḥ karmāṇi tān sarvān parityaktuṃ śīlaṃ yasya sa tathā | deha-yātrā-mātra-vyatirekeṇa sarva-karma-parityāgīty arthaḥ | udāsīnavad āsīna ity ādy-ukta-prakārācāro guṇātītaḥ sa ucyate | yad uktam upekṣakatvādi tad-vidyodayāt pūrvaṃ yatna-sādhyaṃ vidyādhikāriṇā sādhanatvenānuṣṭheyam utpannāyāṃ tu vidyāyāṃ jīvan-muktasya guṇātītasyoktaṃ dharma-jātam ayatna-siddhaṃ lakṣaṇatvena tiṣṭhaty arthaḥ
Viśvanātha
kim ācāraḥ iti dvitīya-praśnasyottaram āha udāsīnavad iti tribhiḥ | guṇa-kāryaiḥ sukha-duḥkhādibhir yo na vicālyate svarūpāvasthān na cyavate, api tu guṇa eva sva-sva-kāryeṣu vartanta ity eveti ebhir mama sambandha eva nāstīti viveka-jñānena yas tūṣṇīm avatiṣṭhati parasmaipadam ārṣam | neṅgate na kvāpi daihika-kṛtye yatate | guṇātītaḥ sa ucyate iti guṇātītasya etāni cihnāni etān ācārāṃś ca dṛṣṭvaiva guṇātīto vaktavyo na tu guṇātītatvopapatti-vāvadūko guṇātīto vaktavya iti bhāvaḥ
Baladeva
māneti sphuṭārthaḥ | nindāstutī vāg-vyāpāreṇa sādhye | mānāpamānau tu kāyamanovyāpāreṇāpi syātām iti bhedaḥ | sarveti deha-yātrā-mātrād anyat sarva-karma grāhyam | ya īdṛśo guṇātītaḥ undāsīnavat ity ādy uktā yasyācārḥ parair api saṃvedyāḥ sa guṇātīto bodhyo na tu tad-upapatti-vāvadūka iti bhāvaḥ
Michalski
kto się nie zmienia we czci i hańbie, jednaki dla swych przyjaciół i wrogów, – kto wyrzekł się wszelakich poczynań – ten przezwyciężył trzy żywioły!
Olszewski
między zaszczytami i hańbą, między przyjacielem i wrogiem, kto uprawia samowyrzeczenie się we wszystkich swoich czynach, ten się wyzwolił z trzech jakości.
Dynowska
wśród czci i niesławy; dla przyjaciół i wrogów jednaki; kto wszelkich osobistych zaniechał przedsięwzięć i w ciszy wewnętrznej niewzruszony trwa, o tym rzec można iż wzniósł się ponad trzech energii działanie.
Sachse
kto sławę i hańbę ma za równe sobie
i równą miarą mierzy kręgi wrogów i przyjaciół,
kogo nie nęcą żadne poczynania —
o takim [mężu] mówi się, ze wyszedł poza guny.
Kudelska
On taki sam, czy honor, czy niesława jego udziałem, taki sam wobec wrogów, jak i przyjaciół,
Porzucił wszelkie chęci działania i dlatego zwą go zwycięzcą trzech cech natury.
Rucińska
Jednaki w czci i pogardzie, dla wrogów i dla przyjaciół,
Zaniechał wszelkich poczynań – ten zwie się ponad gunami.
Szuwalska
W chwale i potępieniu sobą pozostaje;
Nie wyróżnia przyjaciół, źle nie życzy wrogom;
O nic się już nie stara – ten pokonał cechy.
Babkiewicz
W czci i wzgardzie jest jednaki,
dla przyjaciół, wrogów równy,
wyrzekł wszelkich się poczynań –
jego zwą pozacechowym.
BhG 14.26
māṃ ca yo ‘vyabhicāreṇa bhakti-yogena sevate
sa guṇān samatītyaitān brahma-bhūyāya kalpate
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
yaḥ (kto) mām (mi) avyabhicāreṇa bhakti-yogena (niezawodną jogą uwielbienia) sevate (służy),
saḥ (ten) etān guṇān (te guny) samatītya (przekroczywszy)
brahma-bhūyāya (do bycia brahmanem) kalpate (jest gotowy do).
analiza gramatyczna
| mām | – | asmat sn. 2i.1 – mnie; |
| ca | – | av. – i; |
| yaḥ | – | yat sn. 1i.1 m. – kto; |
| avyabhicāreṇa | – | a-vyabhicāra 3i.1 m. – niezbaczającym, niezawodnym, stałym (od: vi-abhi-√car – działać nieprzyjaźnie, obrażać, vyabhicāra – dewiujący, schodzący na bok); |
| bhakti-yogena | – | bhakti-yoga 3i.1 m. ; TP : bhaktyā yogeneti – przez jogę uwielbienia (od: √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhakta – rozdany, rozdzielony, kochany; czciciel, wielbiciel, miłośnik, kochający, oddany; bhakti – oddanie, miłość, uwielbienie; √ yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej); |
| sevate | – | √ sev (służyć) Praes. Ā 1c.1 – służy, czci; |
| saḥ | – | tat sn. 1i.1 m. – on; |
| guṇān | – | guṇa 2i.3 m. – cechy, przymioty, zalety, sznury (od: √ grah – chwytać); |
| samatītya | – | sam-ati- √ i (przekraczać) absol. – przekroczywszy; |
| etān | – | etat sn. 2i.3 m. – te; |
| brahma-bhūyāya | – | brahma-bhūya 4i.1 m. ; TP : brahmaṇo bhūyāyeti – do bycia brahmanem (od: √ bṛh – zwiększać, brahman – duch, Weda; √ bhū – być, bhūya – bycie); |
| kalpate | – | √ kḷp (być odpowiedni, być gotowy, skłaniać się, osiągać) Praes. Ā 1c.1 – jest gotowym; |
warianty tekstu
sevate → sevyate (jest czczony);
samatītyaitān → samatītyainān / samatītyetān / samatītyaitā (przekroczywszy te / przekroczywszy odeszłe / przekroczywszy, one);
kalpate → kalpyate (jest gotowy);
Czwarta pada BhG 14.26 jest taka sama jak czwarta pada BhG 18.53;
Śāṃkara
udāsīnavad ity ādi guṇātītaḥ sa ucyate ity etad-antam uktaṃ yāvat yatna-sādhyaṃ tāvat saṃnyāsino’nuṣṭheyaṃ guṇātītatva-sādhanaṃ mumukṣoḥ | sthirī-bhūtaṃ tu sva-saṃvedyaṃ sad guṇātītasya yater lakṣaṇaṃ bhavatīti | adhunā kathaṃ ca trīnguṇān ativartate ? ity asya praśnasya prativacanam āha—
māṃ ca īśvaraṃ nārāyaṇaṃ sarva-bhūta-hṛdayāśritaṃ yo yatiḥ karmī vā avyabhicāreṇa na kadācid yo vyabhicarati bhakti-yogena bhajanaṃ bhaktiḥ saiva yogas tena bhakti-yogena sevate, sa guṇān samatītya etān yathoktān | brahma-bhūyāya | bhavanaṃ bhūyaḥ, brahma-bhūyāya brahma-bhavanāya mokṣāya kalpate samartho bhavatīty arthaḥ
Rāmānuja
athaivaṃrūpaguṇātyaye pradhānahetum āha
„nānyaṃ guṇebhyaḥ kartāram” ityādinoktena prakṛtyātmavivekānusandhānamātreṇa na guṇātyayaḥ saṃpatsyate; tasyānādikālapravṛttiviparītavāsanābādhyatvasaṃbhavāt / mām satyasaṅkalpaṃ paramakāruṇikam āśritavātsalyajaladhim, avyabhicārena aikāntyaviśiṣṭena bhaktiyogena ca yaḥ sevate, sa etān sattvādīn guṇān duratyayān atītya brahmabhūyāya brahmatvāya kalpate; brahmabhāvayogyo bhavati / yathāvasthitam ātmānam amṛtam avyayaṃ prāpnotītyarthaḥ
Śrīdhara
kathaṃ caitān trīn guṇān ativartate iti | asya praśnasyottaram āha māṃ ceti | ca-śabdo 'vadhāraṇārthaḥ | mām eva parameśvaram avyabhicāreṇa ekāntena bhakti-yogena yaḥ sevate sa etān guṇān samatītya samyag atikramya brahma-bhūyāya brahma-bhāvāya mokṣāya kalpate samartho bhavati
Madhusūdana
adhunā katham etān guṇān ativartata iti tṛtīya-praśnasya prativacanam āha māṃ ceti | cas tv-arthaḥ | mām eveśvaraṃ nārāyaṇaṃ sarva-bhūtāntaryāmiṇaṃ māyayā kṣetrajñatām āgataṃ paramānanda-ghanaṃ bhagavantaṃ vāsudevam avyabhicāreṇa parama-prema-lakṣaṇena bhakti-yogena dvādaśādhyāyoktena yaḥ sevate sadā cintayati sa mad-bhakta etān prāg-uktān guṇān samatītya samyag-atikramyādvaita-darśanena bādhitvā brahma-bhūyāya brahma-bhavanāya mokṣāya kalpate samartho bhavati | sarvadā bhagavac-cintanam eva guṇātītatvopāya ity arthaḥ
Viśvanātha
kathaṃ caitān trīn guṇān ativartate iti tṛtīyapraśnasyottaram āha māṃ ceti | ca evārthe | mām eva śyāmasundarākāraṃ parameśvaraṃ bhakti-yogena yaḥ sevate sa eva brahma-bhūyāya brahmatvāya brahmānubhavāya yāvat bhaktyāham ekayā grāhyaḥ iti mad-vākye ekayeti viśeṣaṇopanyāsāt mām eva ye prapadyante māyām etāṃ taranti te ity atrāpi eva-kāra-prayogāt bhaktyā vinā prakārāntareṇa brahmānubhavo na bhavatīti niścayāt | bhakti-yogena kīdṛśena | avyabhicāreṇa karma-jñānādy-amiśreṇa niṣkāma-karmaṇo nyāsa-śravaṇāt | jñānaṃ ca mayi sannyaset iti jñānināṃ carama-daśāyāṃ jñānasyāpi nyāsa-śravaṇāt | bhakti-yogasya tu kvāpi nyāsāśravaṇāt bhakti-yoga eva so 'vyabhicāraḥ | tena karma-yogam iva jñāna-yogam api parityājya yady avyabhicāreṇa kevalenaiva bhaktiyogena sevate, tarhi jñānī api guṇātīto bhavati, nānyathā | ananya-bhaktas tu nirguṇo mad-apāśrayaḥ ity ekādaśokter guṇātīto bhavaty eva | atra idaṃ tattvaṃ VEṛṣE ity atrāsaṅginaḥ karmiṇo jñānino vā sāttvikatvenaiva sādhakatvāvagates tat-sāhacaryāt nirguṇo mad-apāśrayaḥ iti bhaktaḥ sādhaka evāvagamyate | tataś ca jñānī jñāna-siddhaḥ sann eva sāttvikatvaṃ parityajya guṇātīto bhavati | bhaktas tu sādhaka-daśām ārabhyaiva guṇātīto bhavatīty artho labhyate | atra ca-kāro 'vadhāraṇārthaḥ iti svāmi-caraṇāḥ | mām eveśvaraṃ nārāyaṇam avyabhicāreṇa bhakti-yogena dvādaśādyāyoktena yaḥ sevata iti madhusūdana-sarasvatī-pādāś ca vyācakṣate
Baladeva
kathaṃ caitāṃs trīn guṇān ativartata iti tṛtīya-praśnasyottaram āha māṃ ceti | co 'vadhāraṇe | nānyaṃ guṇebhyaḥ karāram ity ādy-uktyā yo guṇa-puruṣa-viveka-khyātim avāpa tayaiva tasyā guṇātyayo na saṃsidhyati, kintu tadvān api yo māṃ kṛṣṇam eva māyā-guṇāspṛṣṭaṃ māyā-niyantāraṃ nāyāyaṇādi-rūpeṇa bahudhāvirbhūtaṃ cid-ānanda-ghanaṃ sārvajñy-ādi-guṇa-ratnālayam avyabhicāreṇaikāntikena bhakti-yogena sevate śrayati sa etān duratyayān api guṇān atītyākramya brahma-bhūyāya kalpate guṇāṣṭa-viśiṣṭatvāya[*ENDNOTE] nija-dharmāya yogyo bhavati | taṃ dharmaṃ labhata ity arthaḥ | jīve brahma-śabdas tūkta eva prk, tathā ca bhakti-śiraskayaiva tad-viveka-khyātyā jīvasya svarūpa-lābho, na tu kevalayā tayety uktam | yat tu brahma-bhūyāya ity anena mad-rūpatāṃ sa yātīti pārtha-sārathinopadiṣṭam iti vyācaṣṭe | tan-niravadhānam eva tenaivedaṃ jñānam ity ādinā mokṣe 'pi | svarūpa-bhedasyābhihitatvāt nirañjanaḥ paramaṃ sāmyam upaiti ity ādi śrutiṣv api tatra tasya dṛṣṭatvād aṇutva-vibhutvādi-nitya-dharma-kṛtatvena nityatvāc ca tad-bhedasya tasmād guṇāṣṭaka-viśiṣṭatvam eva brahaiva san brahmāpy eti iti śrutyau tu brahma-sadṛśaḥ san bramāpy eti prāpnotīty arthaḥ | evaupamye 'vadhāraṇe iti viśva-prakāśāt | vavā yathā tathaivevaṃ sāmye ity amara-koṣāc ca | anyathā brahma-bhāvottaro brahmāpyayo na saṅgaccheta
Michalski
l kto okazuje mi cześć w nigdy niezmiennym, pełnym miłości oddaniu, ten, gdy przekroczy trzy żywioły, jest już dojrzałym do połączenia się z Brahmanem.
Olszewski
Kto mnie służy w jedności jednego nabożeństwa niezmiennego, ten przestąpił jakość i staje się. uczestnikiem istoty Boga.
Dynowska
I ten, który jest Mnie wyłącznie oddany i służy Mi Jogą miłości i czci, wznosi się również ponad cechy wsze i staje się godzien w Brahmana pogrążyć.
Sachse
A także i ten, kto służy mi
otaczając mnie wierną miłością,
i on również, wzniósłszy się ponad guny,
staje się godzien tego, by stać się brahmanem.
Kudelska
Kto mnie służy żarliwie poprzez jogę miłości i oddania i dzięki jodze przezwycięża cechy natury,
Taki człowiek jest godny, by stać się jednym z brahmanem.
Rucińska
A kto mi służy przez jogę miłości nieustępliwą,
Nad guny owe się wzniósłszy, godzien jest stać się Brahmanem!
Szuwalska
Kto służy Mnie z oddaniem, wznosi się ponad nie,
Osiągając tę Światłość, co we Mnie spoczywa,
Babkiewicz
Kto mi służy niezachwianie
w miłosnej, niezwodnej jodze,
ten już poza cechy wyszedł,
gotów jest stać się brahmanem.
BhG 14.27
brahmaṇo hi pratiṣṭhāham amṛtasyāvyayasya ca
śāśvatasya ca dharmasya sukhasyaikāntikasya ca
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
aham hi (zaiste ja) brahmaṇaḥ (brahmana) avyayasya ca amṛtasya (i nieprzemijającej nieśmiertelności) śāśvatasya ca dharmasya (i wiecznej dharmy) aikāntikasya ca sukhasya (i wyłącznego szczęścia) pratiṣṭhā [asmi] (jestem podstawą).
analiza gramatyczna
| brahmaṇaḥ | – | brahman 6i.1 n. – ducha, Wedy (od: √ bṛh – zwiększać); |
| hi | – | av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością; |
| pratiṣṭhā | – | pratiṣṭhā 1i.1 f. – podstawa, fundamenty, rezydencja (od: prati- √ sthā – stać stabilnie); |
| aham | – | asmat sn. 1i.1 – ja; |
| amṛtasya | – | a-mṛta 6i.1 n. – nieumarania, wieczności; nektaru, nieśmiertelności (od: √ mṛ – umierać; PP mṛta – umarły); |
| avyayasya | – | a-vyaya 6i.1 n. – niezmiennego (od: vi- √ i – odchodzić, znikać, vyaya – odejście, rozchód, zniszczenie); |
| ca | – | av. – i; |
| śāśvatasya | – | śāśvata 6i.1 m. – wiecznego, nieustannego, stałego; |
| ca | – | av. – i; |
| dharmasya | – | dharma 6i.1 m. – dharmy (od: √ dhṛ – dzierżyć, posiadać); |
| sukhasya | – | sukha 6i.1 n. – radości, komfortu (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], stąd poruszanie się gładko; lub od: su- √ sthā; przeciwieństwo do: duḥkha – cierpienie, niedola); |
| aikāntikasya / ekāntikasya | – | ekāntika 6i.1 n. – wyłącznego, skupionego na jednym obiekcie (od: eka – jeden; anta – koniec, limit, granica, śmierć); |
| ca | – | av. – i |
Śāṃkara
kuta etad ? ity ucyate—
brahmaṇaḥ paramātmano hi yasmāt pratiṣṭhāhaṃ pratitiṣṭhaty asmin iti pratiṣṭhāhaṃ pratyag-ātmā | kīdṛśasya brahmaṇaḥ ? amṛtasya avināśinaḥ | avyayasya avikāriṇaḥ | śāśvatasya ca nityasya dharmasya dharma-jñānasya jñāna-yoga-dharma-prāpyasya sukhasya ānanda-rūpasya aikāntikasya avyabhicāriṇo’mṛtādi-svabhāvasya paramānanda-rūpasya paramātmanaḥ pratyag-ātmā pratiṣṭhā |
samyag-jñānena paramātmatayā niścīyate | tad etad brahma-bhūyāya kalpata ity uktam | yayā ceśvara-śaktyā bhaktānugrahādi-prayojanāya brahma pratiṣṭhate pravartate, sā śaktir brahmaivāham | śakti-śaktimator ananyatvād ity abhiprāyaḥ | athavā, brahma-śabda-vācyatvāt sa-vikalpakaṃ brahma | tasya brahmaṇo nirvikalpako’ham eva nānyaḥ pratiṣṭhāśrayaḥ | kiṃ-viśiṣṭasya ? amṛtasyāmaraṇa-dharmakasyāvyayasya vyaya-rahitasya | kiṃ ca, śāśvatasya ca nityasya dharmasya jñāna-niṣṭhā-lakṣaṇasya sukhasya taj-janitasya aikāntikasya ekānta-niyatasya ca, pratiṣṭhāham iti vartate
Rāmānuja
hiśabdo hetau; yasmād aham avyabhicāribhaktiyogena sevito 'mṛtasyāvyayasya ca brahmaṇaḥ pratiṣṭhā, tathā śāśvatasya ca dharmasya atiśayitanityāiśvaryasya; eikāntikasya ca sukhasya „vāsudevaḥ sarvam” ityādinā nirdiṣṭasya jñāninaḥ prāpyasya sukhasyetyarthaḥ / yady api śāśvatadharmaśabdaḥ prāpakavacanaḥ, tathāpi pūrvottarayoḥ prāpyarūpatvena tatsāhacaryādayam api prāpyalakṣakaḥ / etad uktaṃ bhavati pūrvatra „daivī hy eṣā guṇamayī mama māyā duratyayā / mām eva ye prapadyante” ity ārabhya guṇātyayasya tatpūrvakākṣarair bhagavatprāptīnāṃ ca bhagavatprapattyekopāyatāyāḥ pratipāditatvād ekāntabhagavatprapattyekopāyo guṇātyayaḥ tatpūrvakabrahmabhāvaś ceti
Śrīdhara
tatra hetum āha brahmaṇo hīti | hi yasmād brahmaṇo 'haṃ pratiṣṭhā pratimā | ghanībhūtaṃ brahmaivāham | yathā ghanībhūtaḥ prakāśa eva sūrya-maṇḍalaṃ tadvad ity arthaḥ | tathāvyayasya nityasya | amṛtasya mokṣasya ca nitya-muktatvāt | tathā tat-sādhanasya śāśvatasya dharmasya ca śiddja-sattvātmakatvāt | tathaikāntikasya akhaṇḍitasya sukhasya ca pratiṣṭhāham | paramānandaik-rūpatvāt | ato mat-sevino mad-bhāvasyāvaśyambhāvitvād yuktam evoktaṃ brahma-bhūyāya kalpata iti
Madhusūdana
atra hetum āha brahmaṇa iti | brahmaṇas tat-pada-vācyasya sopādhikasya jagad-utpatti-sthiti-laya-hetoḥ pratiṣṭhā pāramārthikaṃ nirvikalpalpakaṃ sac-cid-ānandātmakaṃ nirupādhikaṃ tat-pada-lakṣyam ahaṃ nivikalpako vāsudevaḥ pratitiṣṭhaty atreti pratiṣṭhā kalpita-rūpa-rahitam akalpitaṃ rūpam | ato yo mām upādhikaṃ brahma sevate sa brahma-bhūyāya kalpata iti yuktam eva |
kīdṛśasya brahmaṇaḥ pratiṣṭhāham ity ākāṅkṣāyāṃ viśeṣaṇāni amṛtasya vināśa-rahitasya, avyayasya vipariṇāma-rahitasya ca, śāśvatasyāpakṣaya-rahitasya ca, dharmasya jñāna-niṣṭhā-lakṣaṇa-dharma-prāpyasya, sukhasya paramānanda-rūpasya | sukhasya viṣayendriya-saṃyogajatvaṃ vārayati aikāntikasyāvyabhicāriṇaḥ sarvasmin deśe kāle ca vidyamānasyaikāntika-sukha-rūpasyety arthaḥ | etādṛśasya brahmaṇo yasmād ahaṃ vāstavaṃ svarūpaṃ tasmān mad-bhaktaḥ saṃsārān mucyata iti bhāvaḥ | tathā coktaṃ brahmaṇā bhagavantaṃ śrī-kṛṣṇaṃ prati –
ekas tvam ātmā puruṣaḥ purāṇaḥ
satyaḥ svayaṃ jyotir ananta ādyaḥ |
nityo 'kṣaro 'jasra-sukho nirañjanaḥ
pūrṇo 'dvayo mukta upādhito 'mṛtaḥ || [10.14.23] iti |
atra sarvopādhi-śūnya ātmā brahma tvam ity arthaḥ | śukenāpi stutim antareṇaivoktam –
sarveṣām api vastūnāṃ bhāvārtho bhavati sthitaḥ |
tasyāpi bhagavān kṛṣṇaḥ kim atad vastu rūpyatām || [BhP 10.14.57] iti |
sarveṣām eva kārya-vastūnāṃ bhāvārthaḥ sattā-rūpaḥ paramārtho bhavati kāryākāreṇa jāyamāne sopādhike brahmaṇi sthitaḥ kāraṇa-sattātiriktāyāḥ kārya-sattāyā anabhyupagamāt | tasyāpi bhavataḥ kāraṇasya sopādhikasya brahmaṇo bhāvārthaḥ sattā-rūpo 'rtho bhagavān kṛṣṇaḥ sopādhikasya nirupādhike kalpitatvāt kalpitasya cādhiṣṭhānān atirekāt, bhagavataḥ kṛṣṇasya ca sarva-kalpanādhiṣṭhānatvena paramārtha-satya-nirupādhi-brahma-rūpatvāt | ataḥ kim atad-vastu tasmāc chrī-kṛṣṇād anyad vastu paramārthikaṃ kiṃ nirūpyatāṃ tad evaikaṃ paramārthikaṃ nānyat kim apīty arthaḥ | tad etad ihāpy uktaṃ brahmaṇo hi pratiṣṭhāham iti |
athavā tvad-bhaktas tvad-bhāvam āpnotu nāma kathaṃ nu brahma-bhāvāya kalpyate brahmaṇaḥ sakāśāt tavānyatvād ity āśaṅkyāha brahmaṇo hīti | brahmaṇaḥ paramātmanaḥ pratiṣṭhā paryāptir aham eva na tu mad-bhinnaṃ brahmety arthaḥ | tathāmṛtasya amṛtatvasya mokṣasya cāvyayasya sarvathānucchedyasya ca ca pratiṣṭhāham eva | mayy eva mokṣaḥ paryavastio mat-prāptir eva mokṣa ity arthaḥ | tathā śāśvatasya nitya-mokṣa-phalasya dharmasya jñāna-niṣṭhā-lakṣaṇasya ca paryāptir aham eva | jñāna-niṣṭhā-lakṣaṇo dharmo mayy eva paryavasito na tena mad-bhinnaṃ kiṃcit prāpyam ity arthaḥ | tathaikāntikasya sukhasya ca paryāptir aham eva parmānanda-rūpatvān na mad-bhinnaṃ kiṃcit sukhaṃ prāpyam astīty arthaḥ | tasmād yuktam evoktaṃ mad-bhakto brahma-bhūyāya kalpata iti
Viśvanātha
nanu mad-bhaktānāṃ kathaṃ nirguṇa-brahmatva-prāptiḥ ? sā tu advitīya-tad-ekānubhavenaiva sambhavet | tatrāha brahmaṇo hīti | hi yasmāt parama-pratiṣṭhātvena prasiddhaṃ yad brahma tasyāpy ahaṃ pratiṣṭhā pratiṣṭhīyate 'sminn iti pratiṣṭhā āśrayo 'nna-mayādiṣu śrutiṣu sarvatraiva pratiṣṭhā-padasya tathārthatvāt | tathāmṛtasya pratiṣṭhā kiṃ svargīya-sudhāyāḥ ? na | avyayasya nāśa-rahitasya mokṣasyety arthaḥ | tathā śāśvatasya dharmasya sādhana-phala-daśayor api nitya-sthitasya bhakty-ākhyasya parama-dharmasyāhaṃ pratiṣṭhā, tathā tat-prāpyasyaikāntika-bhakta-sambandhinaḥ sukhasya premṇaś cāhaṃ pratiṣṭhā | ataḥ sarvasyāpi mad-adhīnatvāt kaivalya-kāmanayā kṛtena mad-bhajanena brahmaṇi līyamāno brahmatvam api prāpnoti |
atra brahmaṇo 'haṃ pratiṣṭhā ghanībhūtaṃ brahmaivāhaṃ yathā ghanībhūta-prakāśa eva sūrya-maṇḍalaṃ tadvad ity arthaḥ iti svāmi-caraṇāḥ | sūryasya tejo-rūpatve 'pi yathā tejasa āśrayatvam apy ucyate | evaṃ me kṛṣṇasya brahma-rūpatve 'pi brahmaṇaḥ pratiṣṭhātvam api | atra śrī-viṣṇu-purāṇam api pramāṇam — śubhāśrayaḥ sa cittasya sarvagasya tathātmanaḥ [ViP 6.7.76] iti vyākhyātaṃ ca tatrāpi svāmi-caraṇaiḥ | sarvagasyātmanaḥ para-brahmaṇo 'pi āśrayaḥ pratiṣṭhā | tad uktaṃ bhagavatā brahmaṇo hi pratiṣṭhāham iti | tathā viṣṇu-dharme 'pi naraka-dvādaśī-prasaṅge –
prakṛtau puruṣe caiva brahmaṇy api sa prabhuḥ |
yathaika eva puruṣo vāsudevo vyavasthitaḥ || iti |
tatraiva māsarkṣa-pūjā-prasaṅe —
yathācyutas tvaṃ parataḥ parasmāt
sa brahma-bhūtāt parataḥ parātmā | iti |
tathā hari-vaṃśe 'pi vipra-kumārānayana-prasaṅge arjunaṃ prati śrī-bhagavad-vākyaṃ —
tat-paraṃ paramaṃ brahma sarvaṃ vibhajate jagat |
mamaiva tad ghanaṃ tejo jñātum arhasi bhārata || (HV 2.114.11-12)
brahma-saṃhitāyām api (5.40) —
yasya prabhā prabhavato jagad-aṇḍa-koṭi-
koṭīṣv aśeṣa-vasudhādi-vibhūti-bhinnam |
tad brahma niṣkalam anantam aśeṣa-bhūtaṃ
govindam ādi-puruṣaṃ tam ahaṃ bhajāmi || iti |
aṣṭama-skandhe ca (8.24.38) —
madīyaṃ mahimānaṃc ca para-brahmeti śabditam |
vetsyasy anugṛhītaṃ me sampraśnair vivṛtaṃ hṛdi || iti bhagavad-uktiś ca |
madhusūdana-sarasvatī-pādāś ca vyācakṣate sma yathā — nanu tvad-bhaktas tvad-bhāvam āpnotu nāma kathaṃ brahma-bhūyāya kalpate brahmaṇaḥ sakāśāt tavānyatvād ity āśaṅkyāha brahmaṇo hīti | pratiṣṭhā paryāptir aham eveti | paryāptiḥ paripūrṇatā ity amaraḥ |
parākṛta-mano-dvandvaṃ
paraṃ brahma narākṛti |
saundarya-sāra-sarvasvaṃ
vande nandātmajaṃ mahaḥ || ity upaślokayāmāsuś ca
Baladeva
nanu tad-viveka-khyātyā tvad-eka-bhaktyā ca guṇātīto labdha-svarūpo brahma-śabdito muktaḥ kathaṃ tiṣṭhed iti cet tatrāha brahmaṇo hīti | hir niścaye | brahmaṇas tat-pūrvakayā tayā sattvādyāvaraṇātyayād āvirbhāvita-svaguṇāṣṭakasyāmṛtasya mṛitir nirgatasyāvyayasya tādrūpyaṇaikarasasya muktasya mad-atipriyasyāham eva vijñānānanda-mūrtir ananta-guṇo niravadyaḥ suhṛtatamaḥ sarveśvaraḥ | pratiṣṭhā pratiṣṭhīyate 'tra iti nirukteḥ paramāśrayo 'tipriyo bhavāmīti tādṛśaṃ māṃ parayā bhaktyānubhavaṃs tiṣṭhatīti | na matto viśleṣa-leśo na ca punar āvartate, yad gatvā na nivartante muktānāṃ paramā gatiḥ iti smṛtibhyaḥ |
nanu muktas tvāṃ kathaṃ śrayeta śravaṇa-phalasya mukter lābhād iti ced asty atiśayitaṃ phalam iti bhāvenāha śāśvatasya sādhāraṇasya sukhasya ca vicitra-līlā-rasasyāham eva pratiṣṭheti | tīvrānanda-rūpa-tad-vibhūti-mal-līlānubhavāya mām eva samāśrayatīty evam āha śrutiḥ raso vai saḥ, rasaṃ hy evāyaṃ labdhvānandī bhavati [TaittU 2.7.1] iti
Michalski
Ja jestem bowiem podstawą Brahmana, nieprzemijającego, nieśmiertelnego, – podstawą wiecznego prawa i najzupełniejszego szczęścia.
Olszewski
Albowiem ja jestem mieszkaniem Boga, niezmąconej ambrozyi, wiecznej sprawiedliwości i nieskończonego szczęścia.
Dynowska
Albowiem Jam jest zaiste Brahmana Przybytkiem i nieśmiertelności odwieczną Krynicą, pradawnego prawa i nieskończonej szczęśliwości źródłem.
Sachse
Albowiem to ja jestem podstawą
nieśmiertelnego i niezmiennego brahmana,
odwiecznego prawa
i prawdziwego szczęścia.
Kudelska
Jam jest zaiste brahmana ostoja, nieśmiertelną i odwieczna,
Ja jestem odwiecznym prawem i ostatecznym szczęściem.
Rucińska
Ja bowiem jestem podstawą nieśmiertelnego, wiecznego
l niezmiennego Brahmana – dharmy i szczęścia bez granic!
Szuwalska
Osiągając tę Światłość, co we Mnie spoczywa,
I jest niezmiennym, wiecznym szczęściem ostatecznym.«
Babkiewicz
Jam podstawą jest brahmana –
bez zmiany, nieśmiertelnego,
który jest odwiecznym prawem
oraz szczęściem jest wyłącznym.
BhG 14.kolofon
iti śrī-mahābhārate bhiṣma-parvaṇi ṣaṭtriṃśo ‘dhyāyaḥ
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
warianty tekstu
iti śrī-mahābhārate śata-sāhasryāṃ saṃhitāyāṃ vaiyāsakyāṃ bhīṣma-parvaṇi*
A oto w chwalebnej Mahabharacie, w sanhicie Wjasowej, posiadającej sto tysięcy [wersów] w parwanie Bhiszmy
śrīmad-bhagavad-gītāsu upaniṣatsu brahma-vidyāyāṃ yoga-śāstre śrī-kṛṣṇārjuna-saṃvāde guṇa-vimardano / guṇa-traya-nirdeśo / guṇa-traya-vibhāga-yogo / tri-guṇa-viveko / sattva-rajas-tamo-guṇa-maya-jagad-varṇana-pūrvakaṃ / guṇātīta-sthiti-prāpti-sādhana-jñāna-nirdeśanaṃ / guṇātīta-yogo / jñāna-vijñāna-yogo / prakṛti- guṇa-bhedo / prakṛti-puruṣa-guṇa-bhedo / guṇa-traya-vicāro / guṇa-traya-guṇātīta-lakṣaṇa-vibhāga-yogo nāma catur-daśo ‘dhyāyaḥ
W chwalebnych pieśniach Pana, w upaniszadach, w wiedzy o brahmanie, w księdze jogi, w rozmowie chwalebnego Kryszny z Ardźuną czternasty rozdział zatytułowany: Ścieranie się gun / Ukazanie trzech gun / Joga trójgunowego podziału / Rozważania o trzech gunach / Pierwszy opis świata o naturze gun – sattwy, radźasu i tamasu / Opis wiedzy o praktyce, osiąganiu, trwaniu i przekraczaniu gun / Joga przekraczania gun / Joga wiedzy i mądrości / Podziały gun przyrody / Podział na naturę, człowieka i guny / Rozważania na temat trójgunowości / Joga podziałów, symptomów przekroczenia gun i trójgunowości.
* Ta część kolofonu z: Śrīmad-Bhagavad-gītā (czcionka bengalska), komentarz: Śrīdhara Svāmipāda “Subodhinī”, tłumaczenie na język bengalski: Nārāyaṇa-dāsa Bhakti-sudhā-kara, Gaudīya mission Kalkuta 1996r.
Śrīdhara
kṛṣṇādhīna-guṇāsaṅga-prasañjita-bhavāmbudhim |
sukhaṃ tarati mad-bhakta ity abhāṣi caturdaśe ||
Madhusūdana
parākṛtana-mad-bandhaṃ paraṃ brahma narākṛti |
saundarya-sāra-sarvasvaṃ vande nandātmajaṃ mahaḥ ||
iti śrīmat-paramahaṃsa-parivrājakācārya-śrī-viśveśvara-sarasvatī-pāda-śiṣya-śrī-madhusūdana-sarasvatī-viracitāyāṃ śrīmad-bhagavad-gītā-gūḍhārtha-dīpikāyām guṇa-traya-vibhāga-yogo nāma caturdaśo 'dhyāyaḥ
Viśvanātha
anartha eva traiguṇyaṃ nistraiguṇyaṃ kṛtārthatā |
tac ca bhaktyaiva bhavatīty adhyāyārtho nirūpitaḥ ||
iti sārārtha-varṣiṇyāṃ harṣiṇyāṃ bhakta-cetasām |
caturdaśo 'yaṃ gītāsu saṅgataḥ saṅgataḥ satām ||
Baladeva
saṃsāro guṇa-yogaḥ syād vimokṣas tu guṇātyayaḥ |
tat-siddhir hari-bhaktyaivety etad buddhaṃ caturdaśāt ||
- Copyright © 2010-2013 Quo Vadis Vision. Wszelkie prawa zastrzeżone.
- |
- O projekcie
- Dodatki
- Audio
- Forum
- Kontakt