Śāṃkara

dvitīyādhyāya-prabhṛtiṣu vibhūty-anteṣu adhyāyeṣu paramātmano brahmaṇo’kṣarasya vidhvasta-sarvopādhi-viśeṣasyopāsanam uktam | sarva-yogaiśvarya-sarva-jñāna-śaktimat-sattvopādher īśvarasya tatra copāsanaṃ tatra tatroktam | viśva-rūpādhyāye tv aiśvaram ādyaṃ samasta-jagad-ātma-rūpaṃ viśva-rūpaṃ tvadīyaṃ darśitam upāsanārtham eva tvayā | tac ca darśayitvā uktavān asi mat-karma-kṛd [gītā 11.55] ity ādi | ato’ham anayor ubhayoḥ pakṣayor viśiṣṭatara-bubhutsayā tvāṃ pṛcchāmīty arjuna uvāca—

Rāmānuja

bhaktiyoganiṣṭhānāṃ prāpyabhūtasya parasya brahmaṇo bhagavato nārāyaṇasya niraṅkuśāiśvaryaṃ sākṣātkartukāmāyārjunāya anavadhikātiśayakāruṇyāudāryasauśīlyādiguṇasāgareṇa satyasaṃkalpena bhagavatā svāiśvaryaṃ yathāvad avasthitaṃ darśitam; uktaṃ ca tattvato bhagavajjñānadarśanaprāptīnām aikāntikātyantikabhagavadbhaktyekalabhyatvam / ananataram ātmaprāptisādhanabhūtād atmopāsanād bhaktirūpasya bhagavadupāsanasya svasādhyaniṣpādane śaighryāt susukhopādānatvāc ca śraiṣṭhyam, bhagavadupāsanopāyaś ca, tadaśaktasyākṣaraniṣṭhatā, tadapekṣitāś cocyante / bhagavadupāsanasya prāpyabhūtopāsyaśraiṣṭhyāc śraiṣṭhyaṃ tu, „yoginām api sarveṣāṃ madgatenāntarātmanā / śraddhāvān bhajate yo mām sa me yuktatamo mataḥ

Śrīdhara

nirguṇopāsanasyaivaṃ sa-guṇopāsanasya ca |
śreyaḥ katarad ity etan nirṇetuṃ dvādaśodyamaḥ ||

Madhusūdana

pūrvādhyāyānte –
mat-karma-kṛn mat-paramo mad-bhaktaḥ saṅga-varjitaḥ |
nirvairaḥ sarva-bhūteṣu yaḥ sa mām eti pāṇḍava || [Gītā 11.55] ity uktam |
tatra mac-chabdārthe sandehaḥ kiṃ nirākāram eva sarva-svarūpaṃ vastu mad-chabdenoktaṃ bhagavatā kiṃ vā sākāram iti | ubhayatrāpi prayoga-darśanāt |
bahūnāṃ janmanām ante jñānavān māṃ prapadyate |
vāsudevaḥ sarvam iti sa mahātmā sudurlabhaḥ || [Gītā 7.19]
ity ādau nirākāraṃ vastu vyapadiṣṭam | viśva-rūpa-darśanānantaraṃ ca –
nāhaṃ vedair na tapasā na dānena na cejyayā |
śakya evaṃ-vidho draṣṭuṃ dṛṣṭavān asi māṃ yathā || [Gītā 11.53]
iti sākāraṃ vastu | ubhayoś ca bhagavad-upadeśayor adhikāri-bhedenaiva vyavasthayā bhavitavyam anyathā virodhāt | tatraivaṃ sati mayā mumukṣuṇā kiṃ nirākāram eva vastu cintanīyaṃ kiṃ vā sākāram iti svādhikāra-niścayāya sa-guṇa-nirguṇa-vidyayor viśeṣa-bubhutsayā arjuna uvāca evam iti |

Viśvanātha

dvādaśe sarva-bhaktānāṃ jñānibhyaḥ śraiṣṭhyam ucyate |
bhakteṣv api praśasyante ye 'dveṣādi-guṇānvitāḥ ||

Baladeva

upāyeṣu samasteṣu śuddhā bhaktir mahā-balā |
prāpayet tvarayā yan mām ity āha dvādaśe hariḥ ||

analiza syntaktyczna

arjunaḥ (Ardźuna) uvāca (powiedział):
evam (w ten sposób) ye satata-yuktāḥ (którzy zawsze zaprzęgnięci) bhaktāḥ (wielbiciele) tvām (ciebie) paryupāsate (czczą),
ye ca api (i którzy) avyaktam (niezamanifestowanego) akṣaram (niepodzielnego) [paryupāsate] (czczą),
teṣām (wśród nich) ke (którzy) yoga-vittamāḥ (najlepsi ze znawców jogi) [santi] (są).

analiza gramatyczna

arjunaḥ	–	arjuna 1i.1 m. – biały, jasny;
uvāca	–	√ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział;
evam	–	av. – w ten sposób;
satata-yuktāḥ	–	satata-yukta 1i.3 m. – zawsze zaprzężeni (od: sa-tata – stały, niewyczerpany, nieprzerwany, av. – zawsze, stale; √ yuj – zaprzęgać, łączyć, PP yukta – połączony, zaprzęgnięty);
ye	–	yat sn. 1i.3 m. – którzy;
bhaktāḥ	–	bhakta ( √ bhaj – dzielić, czcić, kochać) PP 1i.3 m. – rozdani, kochani; czciciele, wielbiciele, miłośnicy, kochający, oddani;
tvām	–	yuṣmat sn. 2i.1 – ciebie;
paryupāsate	–	pari-upa- √ ās (oddawać cześć, wielbić) Praes. Ā 1c.3 – oddają cześć, uczestniczą;
ye	–	yat sn. 1i.3 m. – którzy;
ca	–	av. – i;
api	–	av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet;
akṣaram	–	a-kṣara 2i.1 n. – niezniszczalnego, głoskę (od: √ kṣar – zmniejszać się, znikać, kṣara – zniszczalny, ginący);
avyaktam	–	a-vyakta (vi- √ añj – dekorować, przejawiać) PP 2i.1 n. – niewidocznego, nieprzejawionego;
teṣām	–	tat sn. 6i.3 m. – wśród nich;
ke	–	kim sn. 1i.3 m. – którzy?;
yoga-vittamāḥ	–	yoga-vittama 1i.3 m. ; ye yogaṃ viduḥ te – ci, którzy znają jogę (od: √ yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; √ vid – wiedzieć, rozumieć, -vit – na końcu wyrazów: znający, znawca; vittama – stopień najwyższy od: vit – vit-tara, vit-tama);

warianty tekstu

bhaktās → bhaktyā (z uwielbieniem);
cāpy akṣaram → cāpy kṣaram (i właśnie zniszczalnego);
teṣāṃ ke yoga-vittamāḥ → teṣāṃ ke yoga-vittamaḥ / teṣāṃ ke yuktatamāḥ (pośród nich którzy najlepszy / pośród nich którzy najbardziej zaprzężeni);

Śāṃkara

evam ity atītānantara-lokena uktam arthaṃ parāmṛśati mat-karma-kṛd ity ādinā | evaṃ satata-yuktāḥ, nairantaryeṇa bhagavat-karmādau yathokte’rthe samāhitāḥ santaḥ pravṛttā ity arthaḥ | ye bhaktā ananya-śaraṇāḥ santas tvāṃ yathā-darśitaṃ viśva-rūpaṃ paryupāsate dhyāyanti | ye cānye’pi tyakta-sarveṣaṇāḥ saṃnyasta-sarva-karmāṇo yathā-viśeṣitaṃ brahmākṣaraṃ nirasta-sarvopādhitvād avyaktam akaraṇa-gocaram | yad dhi karaṇa-gocaraṃ tad vyaktam ucyate, añjer dhātos tat-karmakatvāt | idaṃ tv akṣaraṃ tad-viparītam, śiṣṭau ca ucyamānair viśeṣaṇair viśiṣṭam, tad ye cāpi paryupāsate, teṣām ubhayeṣāṃ madhye ke yogi-vittamāḥ ? ke’tiśayena yoga-vida ity arthaḥ

Rāmānuja

evam „matkarmakṛt” ityādinoktena prakāreṇa, satatayuktāḥ bhagavantaṃ tvām eva paraṃ prāpyaṃ manvānāḥ ye bhaktāḥ, tvām sakalavibhūtiyuktam anavadhikātiśayasaundaryasauśīlyasārvajñyasatyasaṃkalpatvādyanantaguṇasāgaraṃ paripūrṇam upāsate, ye cāpy akṣaraṃ pratyagātmasvarūpam tad eva ca avyaktaṃ cakṣurādikaraṇānabhivyaktasvarūpam upāsate; teṣām ubhayeṣāṃ ke yogavittamāḥ ke svasādhyaṃ prati śīghragāmina ityarthaḥ, „bhavāmi na cirāt pārtha” iti uttaratra yogavittamatvaṃ śaighryaviṣayam iti hi vyañjayiṣyate

Śrīdhara

pūrvādhyāyānte mat-karma-kṛn mat-parama [Gītā 11.55] ity evaṃ bhakti-niṣṭhasya śreṣṭhatvam uktam | kaunteya pratijānīhīty [Gītā 9.31] ādinā ca tatra tatra tasyaiva śreṣṭhatvaṃ nirṇītam | tathā teṣāṃ jñānī nitya-yukta eka-bhaktir viśiṣyata [Gītā 7.17] ity ādinā sarvaṃ jñāna-plavenaiva vṛjinaṃ santariṣyasi [Gītā 4.36] ity ādinā ca jñāna-niṣṭhasya śreṣṭhatvam uktam | evam ubhayoḥ śraiṣṭhye 'pi viśeṣa-jijñāsayā śrī-bhagavantaṃ praty arjuna uvāca evam iti | evaṃ sarva-karmārpaṇādinā satata-yuktās tvan-niṣṭhāḥ santo ye bhaktās tvāṃ viśva-rūpaṃ sarvajñaṃ sarva-śaktiṃ paryupāsate dhyāyanti | ye cāpy akṣaraṃ brahmāvyaktaṃ nirviśeṣam upāsate | teṣām ubhayeṣāṃ madhye ke 'tiśayena yoga-vido 'tiśreṣṭhā ity arthaḥ

Madhusūdana

evaṃ mat-karma-kṛd [Gītā 11.55] ity-ādy-anantarokta-prakāreṇa satata-yuktā nairantaryeṇa bhagavat-karmādau sāvadhānatayā pravṛttā bhaktāḥ sākāra-vastv-eka-śaraṇāḥ santas tvām evaṃ-vidhaṃ sākāraṃ ye paryupāsate satataṃ cintayanti | ye cāpi sarvato viraktās tyakta-sarva-karmāṇo 'kṣaraṃ na kṣaraty aśnute vety akṣaram etad vai tad akṣaraṃ gārgi brāhmaṇā abhivadanty asthūlam anaṇv ahrasvam adīrgham [BAU 3.8.9] ity ādi-śruti-pratiṣiddha-sarvopādhi nirguṇaṃ brahma | ataevāvyaktaṃ sarva-karaṇāgocaraṃ nirākāraṃ tvāṃ paryupāsate teṣām ubhayeṣāṃ madhye ke yoga-vittamāḥ atiśayena yoga-vidaḥ | yogaṃ samādhiṃ vindanti vidantīti vā yoga-vida ubhaye 'pi | teṣāṃ madhye ke śreṣṭhā yoginaḥ keṣāṃ jñānaṃ mayānusaraṇīyam ity arthaḥ

Viśvanātha

bhakti-prakaraṇasyopakrame –
yoginām api sarveṣāṃ mad-gatenāntarātmanā |
śraddhāvān bhajate yo māṃ sa me yuktatamo mataḥ || [Gītā 6.47]
iti bhakteḥ sarvotkarṣo yathā śruteḥ | tathaivopasaṃhāre 'pi tasyā evaṃ sarvotkarṣaṃ śrotu-kāmaḥ pṛcchati | evaṃ satata-yuktā mat-karma-kṛn mat-paramaḥ [Gītā 11.55] iti tvad-ukta-lakṣaṇā bhaktās tvāṃ śyāmasundarākāraṃ ye ca avyaktaṃ nirviśeṣam akṣaraṃ etad vai tad akṣaraṃ gārgi brāhmaṇā abhivadanty asthūlam anaṇv ahrasvam [BAU 3.8.9] ity ādi-śruty-uktaṃ brahma upāsate | teṣām ubhayeṣāṃ yoga-vidāṃ madhye ke 'tiśayena yogavidaś ca tva-prāntau śreṣṭham upāyaṃ jānanti na labhante vā | te yoga-vittarā iti vaktavye yoga-vittamā ity uktir yoga-vittarāṇām api bahūnāṃ madhye ke yogavittamā ity arthaṃ bodhayati

Baladeva

jīvātmānaṃ yathāvaj jñātvā vijñāya ca tad-aṃśī harir dhyeya iti avināśi tu tad viddhi [Gītā 2.17] ity ādibhir dvitīyādiṣv ekaḥ panthā varṇitaḥ | jīvātmānaṃ harer aṃśaṃ jñātvaiva tad-aṃśī haris tac-chravaṇādi-bhaktibhir dhyeya iti mayy āsakta-manāḥ pārtha [Gītā 7.1] ity ādibhiḥ saptamādiṣu dvitīya-panthāḥ pradarśitaḥ | teṣv eva prayāṇa-kāle [Gītā 8.10] ity ādinā yogopasṛṣṭā | jñāna-yajñena cāpy anye [Gītā 9.15] ity anena jñānopasṛṣṭā ca bhaktir uktā | bhakti-ṣaṭkāt prāk ṣaṣṭhānte kevalāṃ bhaktim upadekṣyatā yoginām api sarveṣāṃ [Gītā 6.47] ity ādi-padyena svaikāntinām yuktatamatāṃ cābhihitā | tatrārjunaḥ pṛcchati evam iti | evaṃ mayy āsakta-manāḥ pārtha [Gītā 7.1] ity ādi-tvad-ukta-vidhayā satata-yuktā ye tvāṃ śyāmasundaraṃ kṛṣṇaṃ paritaḥ kāyādi-vyāpārair upāsate, ye cākṣaraṃ jīva-svarūpaṃ cakṣur-ādibhir avyaktaṃ paryupāsate dhāraṇādhyāna-samādhibhiḥ sākṣāt-kartum īhante paramātma-kāmās teṣām ubhayeṣāṃ madhye yoga-vittamāḥ śīghropāyinaḥ ke bhavanti ? ayaṃ bhāvaḥ | svānubhava-pūrvakasya hari-dhyānasya bandha-mūlatvāt tena nirvighnā tat-prāptir ity eke | nīrūpasyātisūkṣmasya jīvātmano durdhyānatvāt kiṃ tad-dhyānena ? kintu hari-bhaktir eva sarva-vighna-vimardinī hari-prāpaṇīty eke | tasyām eva niratās teṣām ubhayeṣām upāyeṣu kaḥ śreyān upāya iti taṃ bhaṇeti

Michalski

Ardżuna rzekł:
Czy ci, którzy w ten sposób na wieki oddani, pełni miłości, składają ci hołd, czy też ci, którzy służą nieprzemijającemu, nieujawnionemu, są więcej świadomi oddania?

Olszewski

Ardźuna.
Czy wierni, którzy, trwając ciągle w stanie Jedności, służą ci ciągle, czy też ci, którzy zwracają swe dusze do Niepodzielnego i Niewidzialnego, znają lepiej Jedność mistyczną?

Dynowska

Ardżuna pyta:
Kto głębiej poznał Jogę, ten co w stałej harmonii Ciebie z żarliwością czci, czy ten, który swe uwielbienie kieruje ku Temu co Nieprzejawione i Niezmienne jest?

Sachse

Ardżuna rzekł:
Kto głębiej poznał jogę,
czy ci, którzy — stale pogrążeni w jodze —
ciebie otaczają czcią jako twoi wyznawcy,
czy też ci, którzy [oddają cześć] temu,
co nieprzemijalne i nieprzejawione?

Kudelska

Ardżuna powiada:
Któż, Panie, jest większym znawcą jogi, czy ten, który wielbi ciebie, jako odwieczną Jedność,
Czy ten, który cześć oddaje temu, co jest niezmienne i nieprzejawione?

Rucińska

Rzekł Ardżuna:
Z tych, co tak w stałym skupieniu wielbią Cię, oraz czcicieli
nieprzejawionej Akszary kto lepszy jest w wiedzy jogi?

Szuwalska

Kto z nich jest doskonalszy – zapytał Ardżuna –
Ten, kto Cię czci z oddaniem, służąc nieprzerwanie,
Czy ten, kto zawsze wielbi niepojętą siłę
Dla zmysłów niedostępną?«

Babkiewicz

Ardźuna rzekł:
Którzy lepiej znają jogę?
Czy czciciele zaprzęgnięci,
którzy wielbią stale ciebie,
czy też ci, co niepodzielne
i nieprzejawione wielbią?

analiza syntaktyczna

śrī-bhagavān (chwalebny Pan) uvāca (powiedział):
ye (którzy) parayā śraddhayā (w najwyższą wiarę) upetāḥ (wyposażeni) mayi (we mnie) manaḥ (umysł) āveśya (umieściwszy)
nitya-yuktāḥ (zawsze zaprzężeni) mām (mnie) upāsate (czczą),
te (oni) yukta-tamāḥ [iti] (najlepiej zaprzężeni) me (przeze mnie) matāḥ (uważani).

analiza gramatyczna

śrī-bhagavān	–	śrī-bhagavant 1i.1 m. ; TP : śriyā yukto bhagavān iti – Pan połączony z majestatem (od: śrī – blask, majestat, fortuna; √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhaga – dział, udział, pomyślność, majątek; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, bhagavant – posiadacz fortuny);
uvāca	–	√ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział;
mayi	–	asmat sn. 7i.1 – we mnie;
āveśya	–	āveśya (ā- √ viś – zbliżać się, wchodzić) caus. absol. – spowodowawszy wejście, umieściwszy;
manaḥ	–	manas 1i.1 n. – umysł (od: √ man – myśleć);
ye	–	yat sn. 1i.3 m. – którzy;
mām	–	asmat sn. 2i.1 – mnie;
nitya-yuktāḥ	–	nitya-yukta 1i.3 m. ; nityaṃ yuktā iti – zawsze zaprzęgnięci (od: av. nityam – zawsze; √ yuj – zaprzęgać, łączyć, PP yukta – połączony, zaprzężony);
upāsate	–	upa- √ ās (oddawać cześć, wielbić) Praes. Ā 1c.3 – oddają cześć, uczestniczą;
śraddhayā	–	śrad-dhā 3i.1 f. – z wiarą, z przekonaniem (od: śrat  – w złożeniach: wiara; √ dhā – pokładać [wiarę]);
parayā	–	para 3i.1 f. – z daleką, z ostateczną, z najwyższą, z najlepszą;
upetāḥ	–	upeta (upa- √ i – podchodzić, osiągać) PP 1i.3 m. – podeszli, obdarzeni, posiadający;
te	–	tat sn. 1i.3 m. – oni;
me	–	asmat sn. 6i.1 – mój (skrócona forma od: mama);
yuktatamā	–	yukta-tama 1i.3 m. – najlepiej zaprzężeni (od: √ yuj – zaprzęgać, łączyć; stopień najwyższy od: PP yukta – połączony, zaprzęgnięty);
matāḥ	–	mata ( √ man – myśleć) PP 1i.3 m. – myślani, uważani, szanowani;

warianty tekstu

yukta-tamā → yukta-tamo (najlepiej zaprzężony);
te me yuktatamā matāḥ → te me yuktāḥ samā matāḥ (ci przeze mnie uważani są za równych zaprzężonym);

Druga pada BhG 12.2 taka sama jak czwarta pada BhG 9.14;

Śāṃkara

śrī-bhagavān uvāca—ye tv akṣaropāsakāḥ samyag-darśino nivṛttaiṣaṇās te tāvat tiṣṭhantu | tān prati yad vaktavyam, tad upariṣṭād vakṣyāmaḥ | ye tv itare—
mayi viśva-rūpe parameśvara āveśya samādhāya mano ye bhaktāḥ santaḥ, māṃ sarva-yoge varāṇām adhīśvaraṃ sarvajñaṃ vimukta-rāgādi-kleśa-timira-dṛṣṭim, nitya-yuktā atītānantarādhyāyāntokta-ślokārtha-nyāyena satata-yuktāḥ santa upāsate śraddhayā parayā prakṛṣṭayopetāḥ, te me mama matā abhipretā yuktatamā iti | nairantaryeṇa hi te mac-cittatayāho-rātram ativāhayanti | ato yuktaṃ tān prati yuktatamā iti vaktum

Rāmānuja

atyarthamatpriyatvena mano mayy āveśya śraddhayā parayopetāḥ nityayuktāḥ nityayogaṃ kāṅkṣamāṇāḥ ye mām upāsate prāpyaviṣayaṃ mano mayy āveśya ye mām upāsata ityarthaḥ te yuktatamāḥ māṃ sukhenācirāt prāpnuvantītyarthaḥ

Śrīdhara

tatra prathamāḥ śreṣṭhā ity uttaraṃ śrī-bhagavān uvāca mayīti | mayi parameśvare sarvajñādi-guṇa-viśiṣṭe | mana āveśyaikāgraṃ kṛtvā | nitya-yuktā mad-artha-karmānuṣṭhānādinā man-niṣṭhāḥ santaḥ śreṣṭhayā śraddhayā yuktā ye mām ārādhayanti te yuktatamā mamābhimatāḥ

Madhusūdana

brak komentarza do BhG 12.4

Viśvanātha

tatra mad-bhaktāḥ śreṣṭhā ity āha mayi śyāmasundarākāre mama āveśyāviṣṭaṃ kṛtvā nitya-yuktā man-nitya-yoga-kāṅkṣiṇaḥ parayā guṇātītayā śraddhayā | yad uktaṃ –
sāttviky ādhyātmikī śraddhā karma-śraddhā tu rājasī |
tāmasy adharme yā śraddhā mat-sevāyāṃ tu nirguṇā || [BhP 11.25.27] iti |
te me madīyā ananya-bhaktā yuktatamā yoga-vittamā ity arthaḥ | tenānanya-bhaktebhyo nyūnā anye jñāna-karmādi-miśra-bhaktimanto yoga-vittarā ity artho 'bhivyañjito bhavati | tataś ca jñānād bhaktiḥ śreṣṭhā bhaktāv apy ananya-bhaktiḥ śreṣṭhety upapāditam

Baladeva

evaṃ pṛṣṭho bhagavān uvāca mayīti | ye bhaktā mayi nīlotpala-śyāmalatvādi-dharmiṇi svayaṃ bhagavati devakī-sūnau mana āveśya nirataṃ kṛtvā parayā dṛḍhayā śraddhayopetāḥ santo mām ukta-lakṣaṇam upāsate | śravaṇādi-lakṣaṇām upāsanāṃ mama kurvanti | nitya-yuktā nityaṃ mad-yogam icchantas te mama matena yuktatamā matāḥ | śīghra-mat-prāpakopāyinas te

Michalski

Wzniosły rzekł:
Ci, którzy serce swe złożyli we mnie i którzy, na wieki oddani, mi służą, napełnieni najwyższą wiarą, ci są najbardziej oddani.

Olszewski

Błogosławiony.
Ci, którzy składając we mnie swego Bucha, służą mi bezustannie pełni wiary doskonałej, to są ci, którzy w oczach moich uprawiają najlepiej Jedność świętą.

Dynowska

Pan rzecze:
Tych za najdoskonalszych w Jodze poczytuję, którzy myśl całą we Mnie skupiają i w nieustannej Jodze zjednoczenia z najwyższą wielbią Mnie wiarą.

Sachse

Czcigodny rzekł:
Za najdoskonalszych w jodze uważam tych,
których umysł zagłębił się we mnie
i którzy, pogrążeni w jodze bezustannie,
mnie otaczają czcią, pełni najgłębszej wiary.

Kudelska

Czcigodny pan rzecze:
Ten, kto we mnie serce swe pokłada, żarliwie mnie wielbi,
A wiara jego pełna, on jest według mnie najdoskonalszy.

Rucińska

Rzekł Pan:
Ci, co myśl we mnie złożywszy wielbią mnie z wiarą najgłębszą,
Stale skupieni – ci dla mnie są najlepszymi z joginów.

Szuwalska

A Pan odpowiedział:
»Ci, co umysł skupiają na Mnie nieustannie,
Służą z wiarą, co poza świat zmysłów wykracza,
Najdoskonalsi z wszystkich są, bądź tego pewien.

Babkiewicz

Chwalebny Pan rzekł:
Których myśli we mnie trwają,
którzy przęgnąc się mnie wielbią,
obdarzeni wielką wiarą,
tych uważam za najlepszych.

analiza syntaktyczna

ye tu (ale którzy) indriya-grāmam saṃniyamya (powściągnąwszy gromadę zmysłów)
sarvatra sama-buddhayaḥ (ci, których roztropność jest wszędzie jednaka)
sarva-bhūta-hite ratāḥ (radujący się dobrem wszystkich bytów)
acintyam (nie do pomyślenia) anirdeśyam (nie do opisania) sarvatra-gam (wszędzie idącego) kūṭa-stham (znajdującego się na szczycie) acalam (nieporuszonego) dhruvam (stałego) avyaktam (niewidzianego) akṣaram ca (i niezniszczalnego) paryupāsate (czczą),
te (ci) mām eva (mnie właśnie) prāpnuvanti (osiągają).

analiza gramatyczna

ye	–	yat sn. 1i.3 m. – którzy;
tu	–	av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i;
akṣaram	–	a-kṣara 2i.1 n. – niezniszczalne, głoskę (od: √ kṣar – zmniejszać się, znikać, kṣara – zniszczalny, ginący);
anirdeśyam	–	a-nirdeśya (nir- √ diś – wskazywać, nazywać) PF 2i.1 n. – nie do wskazania, nie do nazwania;
avyaktam	–	a-vyakta (vi- √ añj – dekorować, przejawiać) PP 2i.1 m. – niewidoczne, nieprzejawione;
paryupāsate	–	pari-upa- √ ās (oddawać cześć, wielbić) Praes. Ā 1c.3 – oddają cześć, uczestniczą;
sarvatra-gam	–	sarvatra-gam  1i.1 m. ; yat sarvatra gacchati tat – to, które chodzi wszędzie (od: sarva – wszędzie; av. – wszędzie, we wszystkim; locativus nieodmienny zakończony na –tra; √ gam – iść, -ga – na końcu złożeń: idący, poruszający się);
acintyam	–	a-cintya ( √ cint – myśleć, rozważać) PF 2i.1 n. – nie do rozważania, niepojętego;
ca	–	av. – i;
kūṭa-stham	–	kūṭa-stha 2i.1 n. ; yat kūṭe tiṣṭhati tat – to, co znajduje się na szczycie (od: kūṭa – szczyt, najwyższy punkt, sterta, stałość; √ sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w);
acalam	–	a-cala 2i.1 n. – nieporuszone (od: √ cal – ruszać, trząść, cala – brak stabilności, poruszanie);
dhruvam	–	dhruva 2i.1 n. – pewne, stabilne (od: √ dhṛ – dzierżyć lub √ dhru – być stabilnym);

*****

saṃniyamya	–	sam-ni- √ yam (powściągać) absol. – powściągnąwszy;
indriya-grāmam	–	indriya-grāma 2i.1 m. ; TP : indriyāṇāṃ grāmam iti – gromadę zmysłów (od: √ ind – posiadać moc, indriya – zmysły; grāma – zbiór, mnogość, wieś);
sarvatra	–	av. – wszędzie, we wszystkim (od: sarva – wszędzie; locativus nieodmienny zakończony na –tra);
sama-buddhayaḥ	–	sama-buddhi 1i.3 m. ; BV : yeṣāṃ buddhiḥ samāsti te – ci, których roztropność jest jednaka (od: sama – równość, płaskość, jednakowość; √ budh – budzić, rozumieć, percepować, buddhi – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd);
te	–	tat sn. 1i.3 m. – oni;
prāpnuvanti	–	pra- √ āp (osiągać) Praes. P 1c.3 – osiągają, zdobywają;
mām	–	asmat sn. 2i.1 – mnie;
eva	–	av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
sarva-bhūta-hite	–	sarva-bhūta-hita 7i.1 m. ; TP : sarveṣāṃ bhūtānāṃ hita iti – w dobru wszelkich istot (od: sarva – wszystko; √ bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt; √ dhā – umieszczać, PP hita – umieszczony, odpowiedni, dobry, pożyteczny, przyjacielski);
ratāḥ	–	rata ( √ ram – radować się, bawić) PP 1i.3 m. – radujący się, znajdujący przyjemność w (wymaga locativusu);

warianty tekstu

paryupāsate → mām upāsate (mnie wielbią);

Czwarta pada BhG 12.4 taka sama jak czwarta pada BhG 5.25;

Śāṃkara

kim itare yuktatamā na bhavanti ? na | kiṃtu tān prati yad vaktavyam, tac chṛṇu—
ye tv akṣaram anirdeśyam, avyaktatvād aśabda-gocareti na nirdeṣṭuṃ śakyate, ato’nirdeśyam | avyaktaṃ na kenāpi pramāṇena vyajyata ity avyaktaṃ paryupāsate pari samantād upāsate | upāsanaṃ nāma yathā-śāstram upāsyasyārthasya viṣayī-karaṇena sāmīpyam upagamya taila-dhārāvat samāna-pratyaya-pravāheṇa dīrgha-kālaṃ yad āsanam, tad upāsanam ācakṣate | akṣarasya viśeṣaṇam āha—sarvatra-gaṃ vyomavad vyāpy acintyaṃ cāvyaktatvād acintyam | yad dhi karaṇa-gocaram, tan manasāpi cintyam, tad-viparītatvād acintyam akṣaram, kūṭa-sthaṃ dṛśyamāna-guṇam antar-doṣaṃ vastu kūṭam | kūṭa-rūpaṃ kūṭa-sākṣyam ity ādau kūṭa-śabdaḥ prasiddho loke | tathā cāvidyādy-aneka-saṃsāra-bījam antar-doṣavan māyā-vyākṛtādi-śabda-vācyatayā māyāṃ tu prakṛtiṃ vidyān māyinaṃ tu maheśvaraṃ [śāstrvetuttaṃ 4.10], mama māyā duratyayā [gītā 7.14] ity ādau prasiddhaṃ yat tat kūṭam, tasmin kūṭe sthitaṃ kūṭa-sthaṃ tad-adhyakṣatayā | athavā, rāśir iva sthitaṃ kūṭa-stham ata evācalam | yasmād acalam, tasmād dhruvam, nityam ity arthaḥ ||12.3||
saṃniyamya samyak niyamya upasaṃhṛtya indriya-grāmam indriya-samudāyaṃ sarvatra sarvasmin kāle sama-buddhayaḥ samā tulyā buddhir yeṣām iṣṭāniṣṭa-prāptau te sama-buddhayaḥ | te ye evaṃ-vidhās te prāpnuvanti mām eva sarva-bhūta-hite ratāḥ | na tu teṣāṃ vaktavyaṃ kiṃcit māṃ te prāpnuvantīti | jñānī tv ātmaiva me matam iti hy uktam | na hi bhagavat-svarūpāṇāṃ satāṃ yuktatamatvam ayuktatamatvaṃ vā vācyam

Rāmānuja

komentarz wspólnyy przy BhG 12.5

Śrīdhara

tarhītare kiṃ na śreṣṭhā iti ? ata āha ye tv iti dvābhyām | ye tv akṣaram paryupāsate dhyāyanti te 'pi mām eva prāpnuvantīti dvayor anvayaḥ | akṣarasya lakṣaṇam anirdeśyam ity ādi | anirdeśyaṃ śabdena nirdeṣṭum aśakyam | yato 'vyaktaṃ rūpādi-hīnam | sarvatra-gaṃ sarva-vyāpi | avyaktatvād evācintyam | kūṭasthaṃ kūṭe māyā-prapañce 'dhiṣṭhānatvenāvasthitam | acalaṃ spandana-rahitam | ataeva dhruvaṃ nityaṃ vṛddhy-ādi-rahitam | spaṣṭam anyat

Madhusūdana

nirguṇa-brahma-vid-apekṣayā saguṇa-brahma-vidāṃ ko 'tiśayo yena ta eva yuktatmās tavābhimatā ity apekṣāyāṃ tam atiśayaṃ vaktuṃ tan nirūpakān nirguṇa-brahma-vidaḥ prastauti ye tv iti dvābhyām | ye 'kṣaram mām upāsate te 'pi mām eva prāpnuvantīti dvitīya-gatenānvayaḥ | pūrvebhyo vailakṣaṇya-dyotanāya tu-śabdaḥ | akṣaraṃ nirviśeṣaṃ brahma vācaknavī-brāhmaṇe prasiddhaṃ tasya samarpaṇāya sapta viśeṣaṇāni | anirdeśyaṃ śabdena vyapadeṣṭum aśakyaṃ yato 'vyaktaṃ śabda-pravṛtter nirviśeṣe pravṛtty-ayogāt | kuto jātyādi-rāhityam ata āha sarvatra-gaṃ sarva-vyāpi sarva-kāraṇam | ato jātyādi-śūnyaṃ paricchinnasya kāryasyaiva jātyādi-yoga-darśanāt | ākāśādīnām api kāryatvābhyupagamāc ca | ataevācintyaṃ śabda-vṛtter iva mano-vṛtter api na viṣayaḥ | tasyā api paricchinna-viṣayatvāt | yato vāco nivartante | aprāpya manasā saha iti śruteḥ |
tarhi kathaṃ taṃ tv aupaniṣadaṃ puruṣaṃ pṛcchāmi iti | dṛśyate tv agryayā buddhyā iti ca śrutiḥ | śāstra-yonitvāt iti sūtraṃ ca | ucyate, avidyā-kalpita-sambandhena śabda-janyāyāṃ buddhi-vṛttau caramāyāṃ paramānanda-bodha-rūpe śuddhe vastuni pratibimbite 'vidyā-tat-kāryayoḥ kalpitayor nivṛtty-upapatter upacāreṇa viṣayatvābhidhānāt | atas tatra kalpitam aivdyā-sambandhaṃ pratipādayitum āha kūṭasthaṃ, yan mithyā-bhūtaṃ satyatayā pratīyate tat-kūṭam iti lokair ucyate | yathā kūṭa-kārṣā-paṇaḥ kūṭa-sākṣitvam ity ādau | ajñānam api māyākhyaṃ saha kārya-prapañcena mithyā-bhūtam api laukikaiḥ satyatayā pratīyamānaṃ kūṭaṃ tasminn ādhyāsikena sambandhenādhiṣṭhānatayā tiṣṭhatīti kūṭastham ajñāna-tat-kāryādhiṣṭhānam ity arthaḥ | etena sarvānupapatti-parihāraḥ kṛtaḥ | ataeva sarva-vikārāṇām avidyā-kalpitatvāt tad-adhiṣṭhānam sākṣi-caitanyaṃ nirvikāram ity āha acalaṃ calanaṃ vikāraḥ | acalatvād eva dhruvam apariṇāmi nityam | etādṛśaṃ śuddhaṃ brahma māṃ paryupāsate śravaṇena pramāṇa-gatām asambhāvanām apohya mananena ca prameya-gatām anantaraṃ viparīta-bhāvanā-nivṛttaye dhyāyanti vijātīya-pratyaya-tiraskāreṇa taila-dhārāvad avicchinna-samāna-pratyaya-tiraskāreṇa taila-dhārāvad avicchinna-samāna-pratyaya-pravāheṇa nididhyāsana-saṃjñakena dhyānena viṣayīkurvantity arthaḥ |
kathaṃ punar viṣayendriya-saṃyoge sati vijātīya-pratyaya-tiraskāro 'ta āha saṃniyamya sva-viṣayebhya upasaṃhṛtyendriya-grāmaṃ karaṇa-samudāyam | etena śama-damādi-sampattir uktā |
viṣaya-bhoga-vāsanāyāṃ satyāṃ kuta indriyāṇāṃ tato nivṛttis tatrāha sarvatra viṣaye samā tulyā harṣa-viṣādābhyāṃ rāga-dveṣābhyāṃ ca rahitā matir yeṣāṃ samyag-jñānena tat-kāraṇasyājñānasyāpanītatvād viṣayeṣu doṣa-darśanābhyāsena spṛhāyā nirasanāc ca te sarvatra sama-buddhayaḥ | etena vaśīkāra-saṃjñā vairāgyam uktam | ataeva sarvatrātma-dṛṣṭyā hiṃsā-kāraṇa-dveṣa-rahitatvāt sarva-bhūta-hite ratāḥ abhayaṃ sarva-bhūtebhyo mattaḥ svahā iti mantreṇa datta-sarva-bhūtābhaya-dakṣiṇāḥ kṛta-saṃnyāsā iti yāvat abhayaṃ sarva-bhūtebhyo dattvā saṃnyāsam ācaret iti smṛteḥ | evaṃvidhāḥ sarva-sādhana-sampannāḥ santaḥ svayaṃ brahma-bhūtā nirvicikitsena sākṣātkāreṇa sarva-sādhana-phala-bhūtena mām akṣaraṃ brahmaiva te prāpnuvanti | pūrvam api mad-rūpā eva santo 'vidyā-nivṛttyā mad-rūpā eva tiṣṭhantīty arthaḥ | brahmaiva san brahmāpy eti, brahma veda brahmaiva bhavati ity-ādi-śrutibhyaḥ | ihāpi ca jñānī tv ātmaiva me matam [Gītā 7.14] ity uktam

Viśvanātha

madīya-nirviśeṣa-brahma-svarūpopāsakās tu duḥkhitatvāt tato nyūnā ity āha ye tv iti dvābhyām | akṣaraṃ brahma anirdeśya-śabdena vyapadeṣṭum aśakyam | yato 'vyaktaṃ rūpādi-hīnam | sarvatra-gaṃ sarva-deśa-vyāpi | acintyaṃ tarkāgamyam | kūṭasthaṃ sarva-kāla-vyāpi | eka-rūpatayā tu yaḥ kāla-vyāpi sa kūṭasthaḥ ity amaraḥ | acalaṃ vṛddhy-ādi-rahitam | dhruvaṃ nityam | mām evety akṣarasya tasya matto bhedābhāvāt

Baladeva

ye tu sva-sākṣāt-kṛti-pūrvikāṃ mad-upāsanāṃ na kurvanti, teṣām api mat-prāptiḥ syād eva kintv atikleśenāticireṇaivāntas tebhyo 'pakṛṣṭās ta ity āha ye tv iti tribhiḥ | ye tv akṣara-svātma-caitanyam eva pūrvam upāsate | teṣām adhikataraḥ kleśa iti sambandhaḥ | akṣaraṃ viśinaṣṭi anirdeśyaṃ dehād bhinnatvena dehābhidhāyibhir deva-mānavādi-śabdair nirdeṣṭum aśakyam | avyaktaṃ cakṣur-ādy-agocaraṃ pratyak sarvatra-gaṃ dehendriya-prāṇa-vyāpi | acintyaṃ tarkāgamyaṃ śruti-mātra-vedyam jñāna-svarūpam eva jñātṛ-svarūpam acalaṃ jñānatvād api calana-rahitam | dhruvaṃ paramātmaika-śeṣatāyāṃ sarvadā sthiram | akṣaropāsane vidhim āha saṃniyamyeti | karaṇa-grāmaṃ śrotrādīndriya-vṛndaṃ saṃniyamya śabdādi-saṃcārebhyas tad-vyāpārebhyaḥ pratyāhṛtya sarvatra suhṛn-mitrāry-udāsīnādiṣu sama-buddhayas tulya-dṛṣṭayaḥ | yad vā, sarveṣu cetanācetaneṣu vastuṣu sthite same brahmaṇi buddhir yeṣāṃ bhūtānāṃ hite upakāre ratāḥ sarveṣāṃ śaṃ bhūyād iti yathāyathaṃ yatamānāḥ evaṃ svātma-sākṣātkṛti-pūrvikāyāṃ mad-bhaktau mad-arpita-karma-lakṣaṇāyāṃ ye pravartante, te 'pi mām eva pāramaiśvarya-pradhānaṃ prāpunuvantīti nāsti saṃśayaḥ

Michalski

Ale i ci, którzy służą nieprzemijającemu, nie wysłowionemu, niewyjawionemu, przenikającemu wszystko, niedającemu się pojąć, wzniosłemu, niewzruszonemu, stałemu,
i dzierżąc na wodzy hufiec swych zmysłów, zawsze są myśli jednakiej i cieszą się szczęściem wszystkich istnień, – ci również połączą się ze mną.

Olszewski

Lecz ci, którzy szukając Niepodzielnego, którego nie można oglądać ani czuć, wszędzie obecnego, niepojętego, wzniosłego, niewzruszonego, niezmiennego.
I ci, którzy ujarzmiwszy wszystkie swoje zmysły, trzymają myśli swoje w równowadze i radują się szczęściem wszystkich żyjących, takoż mię osiągną.

Dynowska

Lecz ci, co Nieprzejawione wielbią, Niewyrażalne, Niezmienne, Niewzruszone, Wszechobecne a Niepojęte, Nieruchome, Stałe, Wieczyste;
którzy władnąc zmysłami, z równym rozumieniem przyjmują rzecz każdą, a w szczęściu wszystkiego radość swą znajdują, ci również do Mnie przychodzą.

Sachse

Ale także i ci,
którzy otaczają czcią [byt] nieprzemijalny,
nie dający się wyrazić,
nieprzejawiony, wszechobecny,
niewyobrażalny, niezmienny, niezachwiany i stały,
ci, którzy opanowawszy wszystkie swoje zmysły
w każdej sytuacji zachowują równowagę umysłu
i cieszą się szczęściem wszystkich stworzeń,
również i oni dochodzą do mnie.

Kudelska

Jak i ci, którzy wielbią to, co niezmienne, nieprzejawione, wszędzie obecne,
Co porównaniom wszelkim i myśli się wymyka, to, co jest nieruchome, niewzruszone i stałe.
Oraz ci ludzie, którzy powściągnąwszy wszystkie swoje zmysły, spokojni w każdej sytuacji
I radują się dobrem wszystkich istot, oni także do mnie przychodzą.

Rucińska

Lecz ci, co niewysłowioną Akszarę czczą niezjawioną,
Wszechistną i niepojętą, niezmienną, bez ruchu, stałą,
Wstrzymawszy zmysłów gromadę, jednako wszędzie patrzący –
Też do mnie tylko dochodzą, dobru wszech istot oddani.

Szuwalska

Ci, co niedostrzegalne czczą, nieokreślone,
Niewyrażalne, wieczne, niezjednane, stałe.
Nad zmysłami panują, by osiągnąć jedność,
Istotom wszystkim służą – również wrócą do Mnie.

Babkiewicz

Ci, co wielbią niepodzielne,
niewskazane, niezjawione,
wszędobylskie, niepojęte,
bierne, stałe, niewzruszone,
powściągnęli rzeszę zmysłów,
zawsze rozum ich jednaki,
dobrem wszystkich się radują –
oni też mnie osiągają.

analiza syntaktyczna

teṣām avyaktāsakta-cetasām (tych, których umysł lgnie do nieprzejawionego) adhika-taraḥ kleśaḥ (większa udręka) [bhavati] (jest),
dehavadbhiḥ (przez posiadaczy ciała) avyaktā gatiḥ (nieprzejawiony cel) duḥkham hi (zaiste z trudem) avāpyate (jest osiągane).

analiza gramatyczna

kleśaḥ	–	kleśa 1i.1 m. – cierpienie, ból, dolegliwość, udręka (od: √ kliś – męczyć, dręczyć; w systemie Jogi pięć udręk: avidyā, asmitā, rāga, dveṣa, abhiniveśa);
adhikataraḥ	–	adhikatara 1i.1 m. – wyższe, większe (od: adhi – ponad, adhika – dodatkowy, następny, wyższy, doskonały; stopień wyższy od: adhika – adhika-tara, adhika-tama);
teṣām	–	tat sn. 6i.3 m. – tych;
avyaktāsakta-cetasām	–	avyakta-āsakta-cetas 6i.3 m. ; TP / BV : yeṣāṃ ceto ‘vyakta āsaktam asti teṣām – tych, których umysł lgnie do niewidzialnego (od: √ vi- √ añj – dekorować, sprawiać pojawienie się, przejawiać, PP vyakta – widoczny, wyraźny; ā- √ sañj – polegać na, być przymocowanym do, obejmować, ā-sakta – przywiązany, przyległy; √ cit – postrzegać, myśleć, cetas – umysł, myśl, serce, świadomość);
avyaktā	–	a-vyakta (vi- √ añj – dekorować, powodować powstanie) PP 1i.1 f. – niewidoczna, nierozwinięta, niepowstała;
hi	–	av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
gatiḥ	–	gati 1i.1 f. – poruszanie się, droga, podróż, rezultat, schronienie, źródło (od: √ gam – iść);
duḥkham	–	av. – z trudem (od: dur / dus – na początku wyrazu: trudny, zły, twardy; kha – zagłębienie, otwór, piasta; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], poruszanie się z oporem; lub od: duḥ- √ sthā; przeciwieństwo do: sukha – radość, szczęście);
dehavadbhiḥ	–	dehavant 3i.3 m. – przez mających ciało (od: √ dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało; dehin = dehavant = dehābhimānin – posiadacz ciała, myślący [o sobie jako] o ciele; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza);
avāpyate	–	ava- √ āp (osiągać) Praes. pass. 1c.1 – jest zdobywana;

warianty tekstu

avyaktāsakta-cetasām → sarvatrāvyakta-cetasām (tych, których umysł jest zawsze nieprzejawiony);
dehavadbhir → deha-bhṛddbhir (przez noszących ciało);

Śāṃkara

kiṃ tu—
kleśo’dhikataraḥ | yadyapi mat-karmādi-parāṇāṃ kleśo’dhika eva | kleśo’dhikataras tv akṣarātmanāṃ paramārtha-darśināṃ dehābhimāna-parityāga-nimittaḥ | avyaktāsakta-cetasām avyakta āsaktaṃ ceto yeṣāṃ te’vyaktāsakta-cetasas teṣām avyaktāsakta-cetasām | avyaktā hi yasmād yā gatir akṣarātmikā duḥkhaṃ sā dehavadbhir dehābhimānavadbhir avāpyate | ataḥ kleśo’dhikataraḥ | akṣaropāsakānāṃ yad vartanam, tad upariṣṭād vakṣyāmaḥ

Rāmānuja

ye tu akṣaram pratyagātmasvarūpam, anirdeśyam dehād anyatayā devādiśabdānirdeśyam tata eva cakṣurādikaraṇānabhivyaktam, sarvatragam acintyaṃ ca sarvatra devādideheṣu vartamānam api tadvisajātīyatayā tena tena rūpeṇa cintayitum anarham, tata eva kūṭastham sarvasādhāraṇam tat tad devādyasādhāraṇākārāsaṃbaddham ityarthaḥ apariṇāmitvena svāsādhāraṇākārān na calati na cyavata ity acalam, tata eva dhruvam, nityam / sanniyāmyendriyagrāmam cakṣurādikam indriyagrāmaṃ sarvaṃ svavyāpārebhyas samyaṅniyamya, sarvatra samabuddhayaḥ sarvatra devādiviṣamākāreṣu deheṣv avasthiteṣv ātmasu jñānaikākāratayā samabuddhayaḥ, tata eva sarvabhūtahite ratāḥ sarvabhūtāhitarahitatvān nivṛttāḥ / sarvabhūtāhitarahitatvaṃ hy ātmano devādiviṣamākārābhimānanimittam / ya evam akṣaram upāsate, te 'pi māṃ prāpnuvanty eva matsamānākāram asaṃsāriṇam ātmānaṃ prāpnuvanty evetyarthaḥ / „mama sādharmyam āgatāḥ” iti hi vakṣyate / śrūyate ca, „nirañjanaḥ paramaṃ sāmyam upaiti” iti / tathā akṣaraśabdanirdiṣṭāt kūṭasthād anyatvaṃ parasya brahmaṇo vakṣyate, „kūṭastho 'kṣara ucyate / uttamaḥ puruṣas tv anyaḥ” iti / „atha parā yayā tad akṣaram adhikgamyate” ity akṣaravidyāyāṃ tu akṣaraśabdanirdiṣṭaṃ param eva brahma, bhūtayonitvādeḥ /teṣām avyaktāsaktacetasāṃ kleśas tv adhikataraḥ / avyaktā hi gatiḥ avyaktaviṣayā manovṛttiḥ dehavadbhiḥ dehātmābhimānayuktaiḥ duḥkhenāvāpyate / dehavanto hi deham eva ātmānaṃ manyante

Śrīdhara

nanu ca te 'pi cet tvām eva prāpnuvanti tarhītareṣāṃ yuktatamatvaṃ kuta ity apekṣāyāṃ kleśākleśa-kṛtaṃ viśeṣam āha kleśa iti tribhiḥ | avyakte nirviśeṣe 'kṣara āsaktaṃ ceto yeṣāṃ teṣāṃ kleśo 'dhikataraḥ | hi yasmād avyakta-viṣayā gatir niṣṭhā dehābhimānibhir duḥkhaṃ yathā bhavaty evam avāpyate | dehābhimānināṃ nityaṃ pratyak-pravaṇatvasya durghaṭatvād iti

Madhusūdana

idānīm etebhyaḥ pūrveṣām atiśayaṃ darśayann āha kleśa iti | pūrveṣām api viṣayebhya āhṛtya saguṇe mana-āveśe satataṃ tat-karma-parāyaṇatve ca para-śraddhopetatve ca kleśo 'dhiko bhavaty eva | kintu avyaktāsakta-cetasāṃ nirguṇa-brahma-cintana-parāṇāṃ teṣāṃ pūrvokta-sādhanavatāṃ kleśa āyāso 'dhikataro 'tiśayenādhikaḥ |
atra svayam eva hetum āha bhagavān — avyaktā hi gatiḥ | hi yasmād akṣarātmakaṃ gantavyaṃ phala-bhūtaṃ brahma duḥkhaṃ yathā syāt tathā kṛcchreṇa dehavadbhir deha-mānibhir avāpyate | sarva-karma-saṃnyāsaṃ kṛtvā gurum upasṛtya vedānta-vākyānāṃ tena tena vicāreṇa tat-tad-bhrama-nirākaraṇe mahān prayāsaḥ | pratyakṣa-siddhas tataḥ kleśo 'dhikataras teṣām ity uktam | yadyapy ekam eva phalaṃ tathāpi ye duṣkareṇopāyena prāpnuvanto bhavanti śreṣṭhā ity abhiprāyaḥ

Viśvanātha

tarhi kenāṃśena teṣām apakarṣas tatrāha kleśa iti | na kenāpi vyajyata ity avyaktaṃ brahma tatraivāsakta-cetasāṃ tad evānububhūṣūṇāṃ teṣāṃ tat-prāntau kleśo 'dhikataraḥ | hi yasmād avyaktā gatiḥ kenāpi prakāreṇa vyaktībhavatisā gatir dehavadbhir jīvair duḥkhaṃ yathā bhavaty evam avāpyate | tathā hīndriyāṇāṃ śabdādi-jñāna-viśeṣa eva śaktiḥ | na tu viśeṣatara-jñānam iti | ata indriya-nirodhas teṣāṃ nirviśeṣa-jñānam icchatām avaśya-kartavya eva | indriyāṇāṃ nirodhas tu srotasvatīnām iva sroto-nirodho duṣkara eva | yad uktaṃ sanatkumāreṇa –
yat-pāda-paṅkaja-palāśa-vilāsa-bhaktyā
karmāśayaṃ grathitam udgrathayanti santaḥ |
tadvan na rikta-matayo yatayo |pi ruddha-
sroto-gaṇās tam araṇaṃ bhaja vāsudevam || [BhP 4.22.39]
kleśo mahān iha bhavārṇavam aplaveśāṃ
ṣaḍ-varga-nakram asukhena titīrṣanti |
tat tvaṃ harer bhagavato bhajanīyam aṅghriṃ
kṛtvoḍupaṃ vyasanam uttara dustarārṇam || [BhP 4.22.40] iti |
tāvatā kleśenāpi sā gatir yadyapy avāpyate | tad api bhakti-miśreṇaiva | bhagavati bhaktiṃ vinā kevala-brahmopāsakānāṃ tu kevala-kleśa eva lābho na tu brahma-prāptiḥ | yad uktaṃ brahmaṇā –
teṣām asau kleśala eva śiṣyate
nānyad yathā sthūla-tuṣāvaghātinām | [BhP 10.14.4] iti

Baladeva

nanu te 'pi cet tvām eva prāpnuyus tarhi pūrveṣāṃ yuktatamatvaṃ kiṃ nibandhanam ? tatrāha kleśo 'dhiketi | avyaktāsakta-cetasām atisūkṣma-nīrūpa-jīvātma-samādhi-nirata-manasāṃ teṣām adhikataraḥ kleśaḥ | yadyapi pūrveṣām api tat-tan-mad-bhakty-asaṅga-samācāro mad-anya-viṣayebhyaḥ karaṇānāṃ pratyāhāraś ca kleśo 'sty eva, tathāi tatrānanda-mūrter mama sphuraṇān na kleśatayā vibhāti | kuto 'dhikataratvaṃ sudurāpāstam ? hi yasmād avyaktā gatir avyaktākṣara-viṣayā mano-vṛttir dehavadbhir dehābhimānibhir janair duḥkhaṃ yathā syāt tathāvāpyate | dehavantaḥ khalu sthūla-deham eva sucirād ātmatvenānuśīlitavantaḥ katham aṇu-caitanyaṃ sucirojjhita-vimarśam ātmatvenānuśīlituṃ prabhaveyur iti bhāvaḥ |
yat tv atra vyācakṣate | sa-guṇaṃ nirguṇaṃ ceti dvirūpaṃ brahma | tatra saguṇopāsanam ākāravad-viṣayatvāt sukaram apramādaṃ ca | nirguṇopāsanaṃ tu tattvābhāvād duḥkha-karaṃ sa-pramādaṃ ca | tac ca nirguṇaṃ brahmākṣara-śabdenocyate | nairguṇya-pratipattaye sapta viśeṣaṇāni anirdeśyaṃ vedāgocaraṃ, yato 'vyaktaṃ jātyādi-śūnyam | sarvatra-gaṃ vyāpi | acintyaṃ manasāpy agamyam | śrutiś ca – yato vāco nivartante aprāpya manasā saha [TaittU 2.4.1] ity ādyā | kūṭasthaṃ mithā-bhūtam api satyavat pratītaṃ jagat kūṭam ucyate | yathā kūtakārṣāpaṇādi | tasminn ādhyāsika-sambandhenādhiṣṭhānatayā sthitam | acaram avikāram ato dhruvaṃ nityam iti | tad-vidāṃ khalu gurūpasatti-pūrvakopaniṣad-vicāra-tad-artha-manana-tan-nididhyāsanair mahān kleśaḥ |
pūrveṣāṃ tu tair vinaiva gurūkta-bhagavat-prasādāvirbhūtenājñāna-tat-kārya-vimardinā vijñānena bhagavat-svarūpa-bhūta-nirguṇākṣarātmaikya-lakṣaṇā muktir iti phalaikye 'pi kleśākleśābhyām apakarṣotkarṣāv iti | tad idaṃ mandaṃ gati-sāmānyāt iti sūtre brahmaṇo dvairūpya-nirāsāt | yathā tad akṣaram adhigamyate iti tasya veda-vedyatva-śravaṇāt | yato vācaḥ ity āde kārtsnyāgocaratvārthatvāt | pravṛtti-nimittābhāvena nirguṇasyāpramāṇatvāt taucchyāc ca lakṣyatvaṃ tu na, sarva-śabda-vācyatva-svīkārāt | sadaikāvasthasya vastunaḥ kūṭasthatvenābhidhānān na ca jagat kūṭam |
kavir manīṣī paribhūḥ svayambhur
yāthātathyato 'rthān vyadadhāc chāśvatībhyaḥ samābhyaḥ [Īśopaniṣad 8]
ity ādau tasya satyatva-śravaṇāt | yaśodā-stanandhaya-vibhu-cid-vigrahasya para-brahmatva-śravaṇena tad-anta-stha-nirguṇākṣara-kalpanasya śraddhā-jāḍya-kṛtatvāt

Michalski

Wysiłek jednak będzie większy tych, których umysł lgnie do nieujawy. Droga nieujawy jest trudna dla istot mających ciało.

Olszewski

Jednak kiedy duch ich goni za niewidzialnem, ich zadanie jest cięższe, albowiem z trudnością rzeczy cielesne pozwalają uchwycić bieg niewidzialnego.

Dynowska

Lecz zadanie tych, którzy myśl swą ku Nieprzejawionemu kierują, ciężkie jest i trudne niepomiernie, o Bharato, bowiem nie łatwo jest istotom wcielonym dosięgnąć nieuchwytnych dróg Nieprzejawionego.

Sachse

Ludzie, których serca
lgną ku temu, co nieprzejawione,
zmuszeni są jednak do większego wysiłku.
Albowiem istotom cielesnym
trudno jest osiągnąć cel nieprzejawiony.

Kudelska

Większą trudność napotykają ci ludzie, których umysły zwrócone są na to, co nieprzejawione,
Gdyż jakże trudno istotom ciałem ograniczonym dosięgnąć tego, co nieprzejawione.

Rucińska

Ci bardziej męczą się, myślą niezjawionego szukając,
Bo trudno cel niezjawiony osiągnąć noszącym ciało!

Szuwalska

Każdy, kto w ciele żyjąc, wybiera tę drogę,
Wiele musi ucierpieć, zanim cel osiągnie.

Babkiewicz

Ich udręka jednak większa,
do niezjawy myśl ich lgnąca,
a cel niezjawiony trudno
sięgnąć jest mającym ciała.

analiza syntaktyczna

he pārtha (Prythowicu),
ye tu (ale którzy) mat-parāḥ (uważający mnie za najwyższego) sarvāṇi karmāṇi (wszystkie czyny) mayi (we mnie) sannyasya (złożywszy),
ananyena eva yogena (tylko wyłączną jogą) mām (o mnie) dhyāyantaḥ (rozmyślający) [mām] upāsate (mnie wielbią),
teṣām (tych) mayi āveśita-cetasāṃ (których umysły są złożone we mnie) mṛtyu-saṃsāra-sāgarāt (z oceanu powracającej śmierci) na-cirāt (szybko) aham samuddhartā (ja wydobywający) bhavāmi (jestem).

analiza gramatyczna

ye	–	yat sn. 1i.3 m. – którzy;
tu	–	av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i;
sarvāṇi	–	sarva sn. 2i.3 n. – wszystkie;
karmāṇi	–	karman 2i.3 n. – czyny, działania (od: √ kṛ – robić);
mayi	–	asmat sn. 7i.1 – we mnie;
saṃnyasya	–	sam-ni- √ as (zostawiać, odkładać, porzucać) absol. –odrzuciwszy, zrezygnowawszy, złożywszy;
mat-parāḥ	–	mat-para 1i.3 m. – yeṣām ahaṃ paro ‘smi te – ci, dla których ja jestem najwyższy (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny, najlepszy; na końcu złożeń: para – oddany, poświęcony, mat-para – mi oddany);
ananyena	–	an-anyā 3i.1 m. – przez nieinnego, przez nieoddanego niczemu innemu (od: anya – inny);
eva	–	av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
yogena	–	yoga 3i.1 m. – przez przyłączanie, przez zysk, przez zaprzęgnięcie, przez zastosowanie, przez metodę, przez środki, przez jogę (od: √ yuj – zaprzęgać, łączyć);
mām	–	asmat sn. 2i.1 – mnie;
dhyāyantaḥ	–	dhyāyant ( √ dhyai – myśleć) PPr 1i.3 m. – rozmyślający, kontemplujący;
upāsate	–	upa- √ ās (oddawać cześć, wielbić) Praes. Ā 1c.3 – oddają cześć, uczestniczą;

*****

teṣām	–	tat sn. 6i.3 m. – tych;
aham	–	asmat sn. 1i.1 – ja;
samuddhartā	–	sam-ud-dhartṛ (ud- √ hṛ – wydobywać lub ud- √ dhṛ – podnosić) 1i.1 m. – podnoszący, wydobywający;
mṛtyu-saṃsāra-sāgarāt	–	mṛtyu-saṃsāra-vartman 5i.1 n. ; TP : mṛtyoḥ saṃsārasya sāgarāt iti – z oceanu transmigracji śmierci (od: √ mṛ – umierać, mṛtyu – śmierć; sam- √ sṛ – płynąć razem, podlegać transmigracji; saṃsāra – przechodzenie, transmigracja, świat; √ gṝ – przywoływać, pożerać, sa-gara – wraz z pochwałą, pożeranie, Sagara – król, który rozpoczął sprowadzanie Gangesu na ziemię, sāgara – związany z Sagarą, ocean);
bhavāmi	–	√ bhū (być) Praes. P 3c.1 – jestem;
nacirāt	–	av. – szybko, bezzwłocznie, wkrótce (od: cira – długo, spóźnienie);
pārtha	–	pārtha 8i.1 m. – o synu Prythy (od: √ pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców);
mayi	–	asmat sn. 7i.1 – we mnie;
āveśita-cetasām	–	āveśita-cetas 6i.3 m. ; BV : yeṣāṃ ceta āveśitam asti teṣām – tych, których umysł jest ofiarowany (od: ā- √ viś – zbliżać się, wchodzić, caus. PP āveśita – dostarczony, ofiarowany; √ cit – myśleć, poznawać, cetas – umysł, myśl, serce, świadomość);

warianty tekstu

sarvāṇi i karmāṇi zamieniają się wzajemnie;

Druga pada BhG 12.6 taka sama jak druga pada BhG 18.57;

mṛtyu-saṃsāra-sāgarāt → mṛtyuḥ saṃsāra-sāgarāt ([ja jako] śmierć z oceanu egzystencji);

Śāṃkara

ye tu sarvāṇi karmāṇi mayīśvare saṃnyasya mat-parā ahaṃ paro yeṣāṃ te mat-parāḥ santo’nanyenaivāvidyamānam anyat ālambanaṃ viśva-rūpaṃ devam ātmānaṃ muktvā yasya so’nanyas tenānanyenaiva | kena ? yogena samādhinā māṃ dhyāyantaś cintayanta upāsate

teṣāṃ kiṃ ?—

teṣāṃ mad-upāsanaika-parāṇām aham īśvaraḥ samuddhartā | kutaḥ ? ity āha—mṛtyu-saṃsāra-sāgarān mṛtyu-yuktaḥ saṃsāro mṛtyu-saṃsāraḥ, sa eva sāgara iva sāgaraḥ, dustaratvāt, tasmāt mṛtyu-saṃsāra-sāgarāt ahaṃ teṣāṃ samuddhartā bhavāmi na cirāt | kiṃ tarhi ? kṣipram eva he pārtha, mayi āveśita-cetasāṃ mayi viśva-rūpa āveśitaṃ samāhitaṃ ceto yeṣāṃ te mayy āveśita-cetasas teṣām

Rāmānuja

bhagavantam upāsīnānāṃ yuktatamatvaṃ suvyaktam āha

ye tu laukikāni dehayātrāśeṣabhūtāni, dehadhāraṇārthāni ca aśanādīni karmāṇi, vaidikāni ca yagadānahomatapaḥprabhṛtīni sarvāṇi sakāraṇāni soddeśyāni adhyātmacetasā mayi saṃnyasya, matparāḥ madekaprāpyāḥ, ananyenaiva yogena ananyaprayojanena yogena māṃ dhyāyanta upāsate dhyānārcanapraṇāmastutikīrtanādīni svayam evātyarthapriyāṇi prāpyasamāni kurvanto mām upāsata ityarthaḥ / teṣāṃ matprāptivirodhitayā mṛtyubhūtāt saṃsārākhyāt sāgarād aham acireṇaiva kālena samuddhartā bhavāmi

Śrīdhara

mad-bhaktānāṃ tu mat-prasādād anāyāsenaiva siddhir bhavatīty āha ye tv iti dvābhyām | ye mayi parameśvare sarvāṇi karmāṇi saṃnyasya samarpya mat-parā bhūtvā | māṃ dhyāyantaḥ | ananyena na vidyate 'nyo bhajanīyo yasmiṃs tenaiva | ekānta-bhakti-yogenopāsata ity arthaḥ |

teṣām iti | evaṃ mayy āveśitaṃ ceto yais teṣām | mṛtyu-yuktāt saṃsāra-sāgarād ahaṃ samyag uddhartācireṇa bhavāmi

Madhusūdana

nanu phalaikye kleśālpatvādhikyābhyāsam utkarṣa-nikarṣau syātāṃ, tad eva tu nāsti nirguṇa-brahma-vidāṃ hi phalam avidyā-tat-kārya-nivṛttyā nirviśeṣa-paramānanda-bodha-brahma-rūpatā | saguṇa-brahma-vidāṃ tv adhiṣṭhāna-pramāyā abhāvenāvidyā-nivṛtty-abhāvād aiśvarya-viśeṣaḥ kārya-brahma-loka-gatānāṃ phalam | ataḥ phalādhikyārtham āyāsādhikyaṃ na nyūnatām āpādayatīit cet, na suguṇopāsanayā nirasta-sarva-pratibandhānāṃ vinā gurūpadeśaṃ vinā ca śravaṇa-manana-nididhyāsanādy-āvṛtti-kleśaṃ svayam āvirbhūtena vedānta-vākyeneśvara-prasāda-sahakṛtena tattva-jñānodayād avidyā-tat-kārya-nivṛttyā brahma-loka evaiśvarya-bhogānte nirguṇa-brahma-vidyā-phala-parama-kaivalyopapatteḥ | sa etasmāj jīva-ghanāt parātparaṃ puriśayaṃ puruṣam īkṣate iti śruteḥ sa prāpta-hiraṇyagarbhaiśvaryo bhogānta etasmāj jīva-ghanāt sarva-jīva-samaṣṭi-rūpāt parāc chreṣṭhād dhiraṇyagarbhāt paraṃ vilakṣaṇaṃ śreṣṭhaṃ ca puriśayaṃ sva-hṛdaya-guhā-niviṣṭaṃ puruṣaṃ pūrṇaṃ pratyag-abhinnam advitīyaṃ paramātmānam īkṣate svayam āvirbhūtena vedānta-pramāṇena sākṣātkaroti, tāvatā ca mukto bhavatīty arthaḥ | tathā ca vināpi prāg-ukta-kleśena saguṇa-brahma-vidām īśvara-prasādena nirguṇa-brahma-vidyā-phala-prāptir itīmam artham āha ye tv iti dvyābhyām |

tu-śabda uktāśaṅkā-nivṛtty-arthaḥ | ye sarvāṇi karmāṇi mayi saṃnyasya saguṇe vāsudeve samarpya mat-parā ahaṃ bhagavān vāsudeva eva paraḥ prakṛṣṭaḥ prīti-viṣayo yeṣāṃ te tathā santo 'nanyenaiva yogena na vidyate māṃ bhagavantaṃ muktvānyad-ālambanaṃ yasya tādṛśenaiva yogena samādhinaikānta-bhakti-yogāpara-nāmnā māṃ bhagavantaṃ vāsudevaṃ sakala-saundarya-sāra-nidhānam ānanda-ghana-vigrahaṃ dvibhujaṃ caturbhujaṃ vā samasta-jana-mano-mohinīṃ muralīm antimanoharaiḥ saptabhiḥ svarair āpūrayantaṃ vā dara-kamala-kaumodakī-rathāṅga-saṅgi-pāṇi-pallavaṃ vā narasiṃha-rāghavādi-rūpaṃ vā yathā-darśita-viśva-rūpaṃ vā dhyāyanta upāsate samānākāram avicchinnaṃ citta-vṛtti-pravāhaṃ saṃtanvate samīpa-vartitayā 'sate tisṭhanti vā tesāṃ mayy āveśita-cetasāṃ mayi yathokta āveśitam ekāgratayā praveśitaṃ ceto yais teṣām ahaṃ satatopāsito bhagavān mṛtyu-saṃsāra-sāgarām mṛtyu-yukto yaḥ saṃsāro mithyā-jñāna-tat-kārya-prapañcaḥ sa eva sāgarā iva duruttaras tasmāt samuddhartā samyag anāyasenordhve sarva-bādhāv adhibhūte śuddhe brahmaṇi dhartā dhārayitā jñānāvaṣṭambha-dānena bhavāmi na cirāt kṣipram eva tasminn eva janmani | he pārtheti sambodhanam āśvāsārtham

Viśvanātha

bhaktānāṃ tu jñānaṃ vinaiva kevalayā bhaktyaiva sukhena saṃsārān muktir ity āha ye tv iti | mayi yat prānty arthaṃ saṃnyasya tyaktvā saṃnyāsa-śabdasya tyāgārthatvāt | ananyenaiva jñāna-karma-tapasyādi-rahitenaiva yogena bhakti-yogena yad uktaṃ yat karmabhir yat tapasā jñāna-vairāgyataś ca yat [BhP 11.20.32] ity anantaram |

sarvaṃ mad-bhakti-yogena mad-bhakto labhate 'ñjasā |

svargāpavargaṃ mad-dhāma kathañcid yadi vāñchati || [BhP 11.20.33] iti |

nanu tad api teṣāṃ saṃsāra-taraṇe kaḥ prakāra iti cet ? satyaṃ | teṣāṃ saṃsāra-taraṇa-prakāre jijñāsā naiva jñāyate | yatas tat-prakāraṃ vinaivāham eva tāṃs tārayiṣyāmīty āha teṣām iti | tena bhagavato bhakteṣv eva vātsalyaṃ na tu jñāniṣv iti dhvaniḥ

Baladeva

tathātma-yāthātmyaṃ śrutvaivātmāṃśino mama kevalāṃ bhaktiṃ ye kurvanti, na tv ātma-sākṣātkṛtaye prayatante, teṣāṃ tu kevalayā mad-bhaktyaiva mat-prāptir acireṇaiva syād ity āha ye tv iti dvābhyām | ye mad-ekāntino mayi mat-prāpty-arthaṃ sarvāṇi sva-vihitāny api karmāṇi saṃnyasya bhakti-vikṣepakatva-buddhyā parityajya mat-parā mad-eka-puruṣārthāḥ santo 'nanyena kevalena mac-chravaṇādi-lakṣaṇena yogenopāyena māṃ kṛṣṇam upāsate | tal-lakṣaṇāṃ mad-upāsanāṃ kurvanti dhyāyantaḥ śravaṇādi-kāle 'pi man-niviṣṭa-manasaḥ | teṣāṃ mayy āveśita-cetasāṃ mad-ekānurakta-manasāṃ bhaktānām aham eva mṛtyu-yuktāt saṃsārāt sāgaravad dustarāt samuddhartā bhavāmi | na cirāt tvarayā tat-prāpti-vilambāsahamānas tān ahaṃ garuḍa-skandham āropya sva-dhāma prāpayāmīty arcir-ādi-nirapekṣā teṣāṃ mad-dhāma-prāptiḥ –

nayāmi paramaṃ sthānam arcir ādi-gatiṃ vinā |

garuḍa-skandham āropya yatheccham anivāritaḥ || iti vārāha-vacanāt |

karmādi-nirapekṣāpi bhaktir abhīṣṭa-sādhikā-

yā vai sādhana-sampattiḥ puruṣārtha-catuṣṭaye |

tayā vinā tad āpnoti naro nārāyaṇāśrayaḥ || iti nārāyaṇīyāt |

sarva-dharmojjhitā viṣṇor nāma-mātraika-jalpakāḥ |

sukhena yāṃ gatiṃ yānti na tāṃ sarve 'pi dhārmikāḥ || iti pādmāc ca

Michalski

Tych jednak, którzy wszystkie swe czyny we mnie złożyli, mnie mają przed sobą jako cel najwyższy i służą mi, rozmyślając o mnie, nikomu innemu, prócz mnie, nie oddani,

tych stanę się prędko wybawicielem z oceanu śmierci i wędrówki dusz, o Partho, oni bowiem już zwrócili ku mnie swój umysł.

Olszewski

Ci zaś, przeciwnie, którzy dla mnie spełnili wyrzeczenie się dzieł, ci, których jestem jedynym przedmiotem i którzy przez jedność szczególnie mię oglądają i mnie służą.

Tych rychło uwalniam z tego morza kolejnych śmierci, myśl ich bowiem jest ze mną.

Dynowska

Tych zaś, którzy Mnie wszystkie oddają czyny, Mnie za uważają cel i całym sercem we Mnie skupieni, niewzruszoną a żarliwą wielbią Mnie Jogą.

Tych zaprawdę rychło Ja wznoszę ponad ten żywotów i śmierci ocean, albowiem sercem we Mnie już przebywają.

Sachse

Ci natomiast,

którzy wszelkie uczynki składają we mnie,

i mnie uważają za najwyższe dobro,

którzy mnie jednego czynią przedmiotem medytacji

i [przez to] oddają mi cześć,

tych ja, o synu Prithy, już wkrótce

uratuję z oceanu powracającej wciąż śmierci,

tych, którzy ku mnie zwrócili swoje serca.

Kudelska

Lecz tych, którzy mnie poświęcają swe uczynki, którzy mnie mają za swój

cel najwyższy, Wielbią mnie niewzruszenie i cześć mi oddają, o mnie jedynie rozmyślając,

Takich właśnie ludzi, Partho, którzy swe serca mi oddają,

Ja bardzo szybko unoszę z oceanu ciągłych śmierci.

Rucińska

Lecz tych, co mnie poświęceni, czyn wszelki złożywszy we mnie,

Czczą mnie w wyłącznym skupieniu, myślą się ku mnie zwracając –

Tych, pogrążonych umysłem we mnie, ja zbawcą się staję

I z morza życia i śmierci rychło wyławiam ich, Partho!

Szuwalska

Lecz tych, co wszystkie czyny poświęcają dla Mnie,
Dla których Ja najwyższym przeznaczeniem jestem,
Co czczą Mnie, myślą o Mnie, Mnie tylko oddani,
Ocalę, z oceanu świata śmierci wyrwę,
Gdyż do Mnie, synu Kunti, każda myśl ich płynie.

Babkiewicz

Ale którzy wszelkie czyny
we mnie zdali, mnie oddani,
i wyłączną jogą o mnie
rozmyślają i mnie wielbią,
tych wnet wznoszę z oceanu
kołowrotu śmiertelnego,
gdyż ich myśli, synu Prythy,
stale są złożone we mnie.

analiza syntaktyczna

[tvam] (ty) mayi eva (jedynie we mnie) manaḥ (umysł) ādhatsva (umieść),
mayi (we mnie) buddhim (roztropność) niveśaya (umieść),
ataḥ (dzięki temu) ūrdhvam (w górze) mayi eva (jedynie we mnie) nivasiṣyasi (zamieszkasz) [atra](tutaj) saṃśayaḥ (wątpliwość) na [asti] (nie jest).

analiza gramatyczna

mayi	–	asmat sn. 7i.1 – we mnie;
eva	–	av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
manaḥ	–	manas 2i.1 n. – umysł (od: √ man – myśleć);
ādhatsva	–	ā- √ dhā (umieszczać, naprawiać) Imperat. Ā 2c.1 – umieść;
mayi	–	asmat sn. 7i.1 – we mnie;
buddhim	–	buddhi 2i.1 f. – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcję, poznanie, idee, pogląd (od: √ budh – budzić, rozumieć, percepować);
niveśaya	–	ni- √ viś (zbliżać się, wchodzić) Imperat. caus. P 2c.1 – spowoduj wejście, umieść;
nivasiṣyasi	–	ni- √ vas (mieszkać, zaludniać) Fut. P 2c.1 – zamieszkasz;
mayi	–	asmat sn. 7i.1 – we mnie;
eva	–	av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
ataḥ	–	av. – stąd, odtąd, dzięki temu (ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
ūrdhvam	–	av. – w górze, do góry (od: √ vṛdh – wzrastać, ūrdhva – góra, podwyższenie);
na	–	av. – nie;
saṃśayaḥ	–	saṃśaya 1i.1 m. – wątpliwość, wahanie (od: sam- √ śī – chwiać się);

warianty tekstu

nivasiṣyasi → nivivatsyasi tvaṃ (ty zamieszkasz);
na saṃśayaḥ → dhanaṃjaya (o zdobywco bogactw);
ata ūrdhvaṃ na saṃśayaḥ → yogam uttamam āsthitaḥ (pozostający w najwyższej jodze);

Śāṃkara

yata evam, tasmāt—
mayy eva viśva-rūpa īśvare manaḥ saṃkalpa-vikalpātmakam ādhatsva sthāpaya | mayy evādhyavasāyaṃ kurvatīṃ buddhim ādhatsva niveśaya | tatas te kiṃ syād iti sṛṇu—nivasiṣyasi nivatsyasi niścayena mad-ātmanā mayi nivāsaṃ kariṣyasi | evātaḥ śarīra-pātād ūrdhvam | na saṃśayaḥ, saṃśayo’tra na kartavyaḥ

Rāmānuja

ato 'tiśayitapuruṣārthatvāt sulabhatvād aciralabhyatvāc ca mayy eva mana ādhatsva mayi manassamādhānaṃ kuru / mayi buddhiṃ niveśaya aham eva paramaprāpya ity adhyavasāyaṃ kuru / ata ūrdhvaṃ mayy eva nivasiṣyasi / aham eva paramaprāpya ity adhyavasāyapūrvakamanoniveśanānantaram eva mayi nivasiṣyasītyarthaḥ

Śrīdhara

yasmād evaṃ tasmāt mayy eveti | mayy eva saṅkalpa-vikalpātmakaṃ mana ādhatsva sthirīkuru | buddhim api vyavasāyātmikāṃ mayy eva niveśaya | evaṃ kurvan mat-prasādena labdha-jñānaḥ san ata ata ūrdhvaṃ dehānte mayy eva nivasiṣyasi nivatsyasi | yad ātmanā vāsaṃ kariṣyasi | nātra saṃśayaḥ | yathā ca śrutiḥ dehānte devaḥ paraṃ brahmā tārakaṃ vyacaṣṭe iti

Madhusūdana

tad evam iyatā prabandhena saguṇopāsanāṃ stutvedānīṃ vidhatte mayy eveti | mayy eva saguṇe brahmaṇi manaḥ saṅkalpa-vikalpātmakam ādhatsva sthāpaya sarvā manovṛttīr mad-viṣayā eva kuru | eva-kārānuṣaṅgena mayy eva buddhim adhyavasāya-lakṣaṇāṃ niveśaya | sarvā buddhi-vṛttīr mad-viṣayā eva kuru, viṣayāntara-parityāgena sarvadā māṃ cintayety arthaḥ | tataḥ kiṃ syād ity ata āha nivasiṣyasi nivatsyasi labdha-jñānaḥ san mad-ātmanā mayy eva śuddha ata ūrdhvam etad-dehānte na saṃśayo nātra pratibandha-śaṅkā kartavyety arthaḥ | eva ata ūrdhvam ity atra sandhy-abhāvaḥ śloka-pūraṇārthaḥ

Viśvanātha

yasmān mad-bhaktir eva śreṣṭhā tasmāt tvaṃ bhaktim eva kurv iti tām upadiśati mayy eveti tribhiḥ | eva-kāreṇa nirviśeṣa-vyāvṛttiḥ | mayi śyāmasundare pītāmbare vanamālini mana ādhatsva mat-smaraṇaṃ kurv ity arthaḥ | tathā buddhiṃ vivekavatīṃ niveśaya man-mananaṃ kurv ity arthaḥ | tac ca mananaṃ dhyāna-pratipādaka-śāstra-vākyānuśīlanam | tataś ca mayy eva nivasiṣyasīti chāndasam | mat-samīpa eva nivāsaṃ prāpnoṣīty arthaḥ

Baladeva

yasmād evaṃ tasmāt tvaṃ mayy eva na tu svātmani mana ādhatsva samāhitaṃ kuru | buddhiṃ mayi niveśayārpaya | evaṃ kurvāṇas tvaṃ mayy eva mama kṛṣṇasya sannidhāv eva nivatsyasi, na tu sa-niṣṭhavat sargādikam anubhavann aiśvarya-pradhānaṃ māṃ prāpsyasīty arthaḥ

Michalski

Ku mnie zwracaj swe serce i rozum we mnie swój złóż! W przyszłości we mnie zamieszkasz, to nie ulega wątpieniu.

Olszewski

Oddaj mi więc bucha swego, złóż we mnie swój rozum, a w krótce potem niewątpliwie zamieszkasz we mnie.

Dynowska

Niech myśl twa we Mnie spocznie, Ardżuno, i we Mnie zanurzy twój Rozum, a niechybnie i nadal tylko we Mnie żyć będziesz.

Sachse

Niech więc we mnie zatopi się twój umysł,
we mnie niech wniknie twój rozum!
Dzięki temu zamieszkasz, we mnie,
co do tego nie ma wątpliwości.

Kudelska

Przeto na mnie skoncentruj swą myśl, we mnie złóż swój umysł,
Mnie jedynie pragnij, a bez wątpienia zawsze będziesz we mnie.

Rucińska

We mnie umocnij swój umysł, we mnie swój rozum ustanów,
A we mnie zamieszkasz potem – to pewne jest bez wątpienia!

Szuwalska

Na Mnie skup umysł cały, zgłębiaj Mnie rozumem,
A zawsze będziesz we Mnie żyć, bądź tego pewien.

Babkiewicz

Myśli swoje we mnie umieść,
rozum mnie jedynie poświęć,
wtedy to zamieszkasz we mnie,
tutaj nie ma wątpliwości.

analiza syntaktyczna

he dhanaṃjaya (o zdobywco bogactw!),
atha (lecz jeśli) [tvam] (ty) mayi (we mnie) cittam sthiram (stałej myśli) samādhātum (umieścić) na śaknoṣi (nie możesz),
tataḥ (to) abhyāsa-yogena (dzięki zastosowaniu praktyki) mām (mnie) āptum (osiągnąć) iccha (pragnij).

analiza gramatyczna

atha	–	av. – wówczas, a oto, co więcej, lecz, z pewnością, raczej;
cittam	–	citta ( √ cit – myśleć, poznawać) PP 2i.1 n. – pomyślane, umysł, świadomość;
samādhātum	–	sam-ā- √ dhā (umieszczać, naprawiać, ustawiać, korygować, koncentrować) inf. – umieścić;
na	–	av. – nie;
śaknoṣi	–	√ śak (być w stanie) Praes. P 2c.1 – możesz;
mayi	–	asmat sn. 7i.1 – we mnie;
sthiram	–	sthira 2i.1 n. – twarde, solidne, stałe (od: √ sthā – stać); lub av. – niezłomnie, stale;
abhyāsa-yogena	–	abhyāsa-yoga 3i.1 n. ; TP : abhyāsasya yogeneti – dzięki zastosowaniu praktyki (od: abhi- √ as – powtarzać, studiować, abhy-āsa – powtarzanie, praktyka, dyscyplina; √ yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
tataḥ	–	av. – wówczas, po tym, od tego, wskutek tego (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
mām	–	asmat sn. 2i.1 – mnie;
iccha	–	√ iṣ (pragnąć) Imperat. P 2c.1 – pragnij;
āptum	–	√ āp (osiągać, zdobywać) inf. – zdobyć, osiągnąć;
dhanaṃjaya	–	dhanaṃ-jaya 8i.1 m. – o zdobywco bogactw (yo dhanaṃ jayati saḥ – ten, który zdobywa bogactwa; dhana – podbój, łupy, bogactwo; √ ji – zwyciężać, jaya – zwycięstwo);

warianty tekstu

atha cittaṃ samādhātuṃ → athāveśayituṃ cittaṃ (lecz jeśli złożyć myśli…);
sthiram → sthitam (pozostającej);
na śaknoṣi mayi sthiram → mayi śaknoṣi na sthiram (nie możesz trwale we mnie);
mām icchāptuṃ → mām ihāptuṃ (mnie tutaj osiągnąć);

Śāṃkara

atha evaṃ yathāvocaṃ tathā mayi cittaṃ samādhātuṃ sthāpayituṃ sthiram acalaṃ na śaknoṣi cet, tataḥ paścād abhyāsa-yogena | cittasyaikasmin ālambane sarvataḥ samāhṛtya punaḥ punaḥ sthāpanam abhyāsaḥ | tat-pūrvako yogaḥ samādhāna-lakṣaṇas tenābhyāsa-yogena māṃ viśva-rūpam iccha prārthayasva āptuṃ prāptum | he dhanañjaya

Rāmānuja

atha sahasaiva mayi sthiraṃ cittaṃ samādhātuṃ na śaknoṣi, tato 'bhyāsayogena mām āptum iccha svābhāvikānavadhikātiśayasaundaryasauśīlyasauhārdavātsalyakāruṇyamādhuryagāmbhīryāudāryaśairyavīryaparākramasārvajñyasatyakāmatvasatyasaṃkalpatvasarveśvaratvasakalakāraṇatvādyasaṃkhyeyaguṇasāgare nikhilaheyapratyanīke mayi niratiśayapremagarbhasmṛtyabhyāsayogena sthiraṃ cittasamādhānaṃ labdhvā māṃ prāptum iccha

Śrīdhara

atrāśaktaṃ prati sugamopāyam āha atheti | sthiraṃ yathā bhavaty evaṃ mayi cittaṃ dhārayituṃ yadi śakto na bhavasi tarhi vikṣiptaṃ cittaṃ punaḥ punaḥ pratyāhṛtya mad-anusmaraṇa-lakṣaṇo yo 'bhyāsa-yogas tena māṃ prāptum iccha | prayatnaṃ kuru

Madhusūdana

idānīṃ saguṇa-brahma-dhyānāśaktānām aśakti-tāratāmyena prathamaṃ pratimādau bāhye bhagavad-dhyānābhyāsas tad-aśaktau bhāgavata-dharmānuṣṭhānaṃ tad-aśaktau sarva-karma-phala-tyāga iti trīṇi sādhanāni tribhiḥ ślokair vidhatte atheti | atha pakṣāntare sthiraṃ yathā syāt tathā cittaṃ samādhātuṃ sthāpayituṃ mayi na śaknoṣi cet tata ekasmin pratimādāv ālambane sarvataḥ samāhṛtya cetasaḥ punaḥ punaḥ sthāpanam abhyāsas tat-pūrvako yogaḥ samādhis tenābhyāsa-yogena mām āptum iccha yatasva | he dhanañjaya ! bahūn śatrūn jitvā dhanam āhṛtavān asi rājasūyādy-artham ekaṃ manaḥ-śatruṃ jitvā tatva-jñāna-dhanam āhariṣyasīti na tavāścaryam iti sambodhanārthaḥ

Viśvanātha

sākṣāt smaraṇāsamarthaṃ prati tat-prāpty-upāyam āha atheti | abhyāsa-yogenānyatrānyatra gatam api manaḥ punaḥ pratyāhṛtya mad-rūpa eva sthāpanam abhyāsaḥ | sa eva yogas tena | prākṛtatvād iti kutsita-rūpa-rasādiṣu calantyā manonadyās teṣu calanaṃ nirudhya atisubhadreṣu madīya-rūpa-rasādiṣu tac-calanaṃ śanaiḥ śanaiḥ sampādayety arthaḥ | he dhanañjayeti bahūn śatrūn jitvā dhanam āhṛtavatā tvayā mano 'pi jitvā dhyāna-dhanaṃ grahītuṃ śakyam eveti bhāvaḥ

Baladeva

nanu gaṅgeva yeṣāṃ mano-vṛtti-rodhavatī teṣāṃ tvat-prāptis tvarayā syān mama tu tādṛśī na tad-vṛttis tataḥ kathaṃ seti cet tatrāha atheti | sthiraṃ yathā syāt tathā mayi cittaṃ samyag anāyāsenādhātum arpayituṃ na śaknoṣi cet tato 'bhyāsa-yogena mām āptum iccha yatasva | tato 'nyatra gatasya manasaḥ pratyāhṛtya śanaiḥ śanair mayi sthāpanam abhyāsas tena manasi mat-pravaṇe sati mat-prāptiḥ sulabhā syād iti bhāvaḥ

Michalski

Lecz gdybyś nie był w stanie, zdobywco łupów, we mnie swej myśli niewzruszonej pogrążyć, to staraj się mnie osiągnąć chociażby przez długotrwałe oddanie.

Olszewski

Jeżeli nie jesteś w stanie krzepko złożyć we mnie myśl swoją, staraj się, człowieku wspaniałomyślny, osiągnąć mię Jednością wytrwałości.

Dynowska

A jeśli nie zdołasz całą duszą i myślą pogrążyć się we Mnie, tedy w ćwiczeniach Jogi, o Dhanandżajo, staraj się ku Mnie w skupieniu wznieść.

Sachse

Jeśli jednak
nie mógłbyś skupić na mnie całej twej uwagi,
postaraj się odnaleźć mnie
drogą powtarzających się prób skupienia umysłu,
Zdobywco Skarbu.

Kudelska

A gdy nie zdołasz na stałe swych myśli we mnie utkwionych utrzymać,
Pragnij mnie osiągnąć, Ardżuno, poprzez ćwiczenia jogi.

Rucińska

A jeśli nic możesz myśli utrzymać we mnie niezmiennej,
To przez ćwiczenie uwagi spróbuj dojść do mnie, Zwycięzco!

Szuwalska

Lecz jeśli byś nie zdołał myśli Mnie poświęcić,
To spróbuj do Mnie dotrzeć przez stałość w oddaniu.

Babkiewicz

Kiedy jednak myśli stałej
nie potrafisz mi poświęcić,
to dzięki praktyce jogi
chciej mnie sięgnąć, o Zdobywco.

analiza syntaktyczna

[yadi] (jeśli) abhyāse api (nawet w praktyce) asamarthaḥ (niezdolny) asi (jesteś),
[tarhi] (to) mat-karma-paramaḥ (ten, który moją pracę uważa za najwyższą) bhava (bądź),
mad-artham api (nawet dla mojej korzyści) karmāṇi kurvan (spełniający czyny) siddhim (doskonałość) avāpsyasi (osiągniesz).

analiza gramatyczna

abhyāse	–	abhyāsa 7i.1 m. – w praktyce (od: abhi- √ as – powtarzać, studiować, abhy-āsa –powtarzanie, praktyka, dyscyplina);
api	–	av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet;
asamarthaḥ	–	asamartha 1i.1 m. – nieodpowiedni, niewłaściwy, niebędący w stanie (od: sam- √ arth – czynić gotowym);
asi	–	√ as (być) Praes. P 2c.1 – jesteś;
mat-karma-paramaḥ	–	mat-karma-parama 1i.1 m. ; BV : yasya mama karma paramam asti saḥ – ten, dla którego moje dzieło jest najwyższe (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; √ kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny, parama – najdoskonalszy, najlepszy);
bhava	–	√ bhū (być) Imperat. P 2c.1 – bądź;
mad-artham	–	av. – dla mojej korzyści, w mojej sprawie (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; √ arth – pragnąć, prosić, artha – korzyść, zdobycz,cel, zamiar, sprawa,kwestia, rzecz, użycie, na końcu złożeń: w celu, z powodu);
api	–	av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet;
karmāṇi	–	karman 2i.3 n. – czyny, działania (od: √ kṛ – robić);
kurvan	–	kurvant ( √ kṛ – robić) PPr 1i.1 m. – czyniący, robiący;
siddhim	–	siddhi 2i.1 f. – osiągnięcie, spełnienie, doskonałość, sukces (od: √ sidh – odnosić sukces, osiągać doskonałość);
avāpsyasi	–	ava- √ āp (osiągać) Fut. P 2c.1 – osiągniesz;

warianty tekstu

‘si → san / tvaṃ / hi (będący / ty / zaiste);
siddhim → muktim (wyzwolenie);

Śāṃkara

abhyāse’py asamartho’sy aśakto’si, tarhi mat-karma-paramo bhava mad-arthaṃ karma mat-karma tat-paramaḥ mat-karma-paramaḥ, mat-karma-pradhāna ity arthaḥ | abhyāsena vinā mad-artham api karmāṇi kevalaṃ kurvan siddhiṃ sattva-śuddhi-yoga-jñāna-prāpti-dvāreṇāvāpsyasi

Rāmānuja

athaivaṃvidhasmṛtyabhyāse 'py asamartho 'si, matkarmaparamo bhava / madīyāni karmāṇy ālayanirmāṇodyonakaraṇapradīpāropaṇamārjanābhyukṣaṇopalepanapuṣpāharaṇapūjāpravartananāmasaṃkīrtanapradakṣiṇastutinamaskārādīni; tāni atyarthapriyatvenācara / atyarthapriyatvena madarthaṃ karmāṇi kurvann api acirād abhyāsayogapūrvikāṃ mayi sthirāṃ cittasthitiṃ labdhvā matprāptirūpāṃ siddhim avāpsyasi

Śrīdhara

yadi punar naivaṃ tatrāha abhyāsa iti | yadi punar abhyāse 'py aśakto 'si tarhi mat-prīty-arthāni yāni karmāṇi ekādaśy-upavāsa-vrata-caryā-pūjā-nāma-saṅkīrtanādīni tad-anuṣṭhānam eva paramaṃ yasya tādṛśo bhava | evaṃ-bhūtāni karmāṇy api mad-arthaṃ kurvan mokṣaṃ prāpsyasi

Madhusūdana

mat-prīṇanārthaṃ karma mat-karma śravaṇa-kīrtanādi-bhāgavata-dharmas tat-paramas tad-eka-niṣṭho bhava | abhyāsāsamarthye mad-arthaṃ bhāgavata-dharma-saṃjñakāni karmāṇy api kurvan siddhiṃ brahma-bhāva-lakṣaṇāṃ sattva-śuddhi-jñānotpatti-dvāreṇāvāpsyasi

Viśvanātha

abhyāse 'pīti yathā pitta-dūṣitā rasanā matsyaṇḍikāṃ necchati | tathaivāvidyā-dūṣitaṃ manas tad-rūpādikaṃ madhuram api na gṛhṇātīty atas tena durgraheṇa mahā-prabalena manasā saha yoddhuṃ mayā naiva śakyata iti manyase ced iti bhāvaḥ | mat-karmāṇi paramāṇi yasya saḥ | karmāṇi madīya-śravaṇa-kīrtana-vandanārcana-man-mandira-mārjanābhyukṣaṇa-puṣpāharaṇādi-paricaraṇādi kurvan vināpi mat-smaraṇaṃ siddhiṃ premavat-pārṣadatva-lakṣaṇāṃ prāpsyatīti

Baladeva

nanu vāyor iva manaso 'ticāpalyāt tasya pratyāhāre mama na śaktir iti cet tatrāha abhyāse 'pīti | ukta-lakṣaṇe 'bhyāse 'pi cet tvam asamarthas tarhi mat-karmāṇi paramāṇi pumartha-bhūtāni yasya tādṛśo bhava | tāni ca man-niketa-nirmāṇa-mat-puṣpa-bāṭī-secanādīni pūrvam uktāni | evaṃ sukarāṇi mad-arthāni karmāṇi kurvāṇas tvaṃ tatra tarāti-manojña-man-mūrty-uddeśa-mahimnā tādṛśe mayi nirata-manāḥ saṃsiddhiṃ mat-sāmīpya-lakṣaṇām avāpsyasīty atisugamo 'yam upāyaḥ

Michalski

Jeżeli zaś i do długotrwałego oddania nie będziesz zdolny, służ mi za pomocą czynu, spełniając bowiem swe dzieło, osiągnąć możesz doskonałość.

Olszewski

A jeżeli nie jesteś zdolny do wytrwałości, działaj zawsze w imię moje: nic nie czyniąc, coby mi nieprzyjemnem było, dojdziesz do doskonałości.

Dynowska

Gdybyś i tym stałym nie podołał ćwiczeniom, tedy pracę Mą uczyń twym celem najwyższym, w imię Moje spełniaj każdy czyn, a doskonałość zdobędziesz.

Sachse

A jeśli i na tej drodze ciągłych prób [skupienia]
nie osiągniesz należytego postępu,
uczyń mnie najwyższym celem twych uczynków.
Albowiem spełniając uczynki z myślą o mnie
dojdziesz do doskonałości.

Kudelska

A gdyś i do ćwiczeń nie jest zdolny, wtedy pracę dla mnie uczyń swym celem najwyższym,
Mnie każdy swój czyn poświęć, tak postępując, doskonałość osiągniesz.

Rucińska

Jeśliś niezdolny do ćwiczeń, to poświęć mi swoje czyny –
Dla mnie spełniając uczynki również osiągniesz spełnienie!

Szuwalska

Gdybyś i w tej praktyce wytrwać nie był w stanie,
Wtedy celem najwyższym uczyń pracę dla Mnie,
A będziesz doskonały.

Babkiewicz

Gdyś niezdolnym do praktyki,
pracy dla mnie się poświęcaj,
bo kto dla mnie spełnia czyny,
ten osiągnie doskonałość.

analiza syntaktyczna

atha (lecz) [tvam] (ty) etat api kartum (nawet do tego czynu) aśaktaḥ (niezdolny) asi (jesteś),
tataḥ (to) mad-yogam āśritaḥ (schroniony w mojej jodze) yatātmavān (ten, który okiełznał jaźń) sarva-karma-phala-tyāgam (wyrzeczenie się wszelkiego owocu czynu) kuru (czyń).

analiza gramatyczna

atha	–	av. – wówczas, a oto, co więcej, lecz, z pewnością, raczej;
etat	–	etat sn. 2i.1 n. – to;
api	–	av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet;
aśaktaḥ	–	a-śakta ( √ śak – być w stanie) PP 1i.1 m. – niezdolny;
asi	–	√ as (być) Praes. P 2c.1 – jesteś;
kartum	–	√ kṛ (robić) inf. – zrobić;
mad-yogam	–	mad-yoga 2i.1 m. ; TP : mama yoga iti – moją jogę (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; √ yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
āśritaḥ	–	āśrita (ā- √ śri – przylegać, spoczywać na, wspierać się na, polegać na) PP 1i.1 m. – wsparty, który się schronił (u kogo? – łączy się z accusativusem);
sarva-karma-phala-tyāgam	–	sarva-karma-phala-tyāga 2i.1 m. ; TP : sarveṣāṃ karmaṇāṃ phalasya tyāgam iti  – porzucenie owoców wszelkich czynów (od: sarva – wszystko; √ kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; √ phal – dojrzewać; phala – owoc, rezultat; √ tyaj – porzucać, tyāga – porzucenie, wyrzeczenie się);
tataḥ	–	av. – wówczas, po tym, od tego, wskutek tego (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
kuru	–	√ kṛ (robić) Imperat. P 2c.1 – uczyń;
yatātmavān	–	yata-ātmavant 1i.1 m. – posiadający okiełznaną jaźń (od: √ yam – zatrzymywać, powściągać, PP yata – zatrzymany, powściągnięty; ātman – jaźń; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, ātmavant – posiadający jaźń, samo opanowany, rozważny);

warianty tekstu

mad-yogam → udyogam (wysiłek, przedsięwzięcie);
āśritaḥ → āsthitaḥ (usytuowany);
yatātmavān → yatātma-vāk / jitātmavān (którego jaźń i mowa są okiełznane / mający jaźń pokonaną);

Śāṃkara

atha punar etad api yad uktaṃ mat-karma-paramatvam, tat kartum aśakto’si, mad-yogam, āśrito mayi kriyamāṇāni karmāṇi saṃnyasya yat karaṇaṃ teṣām anuṣṭhānaṃ sa mad-yogaḥ, tam āśritaḥ san, sarva-karma-phala-tyāgaṃ sarveṣāṃ karmaṇāṃ phala-saṃnyāsaṃ sarva-karma-phala-tyāgaṃ tato’nantaraṃ kuru yatātmavān saṃyata-cittaḥ san ity arthaḥ

Rāmānuja

atha madyogam āśrityaitad api kartuṃ na śaknoṣi madguṇānusandhānakṛtamadekapriyatvākāraṃ bhaktiyogam āśritya bhaktiyogāṅkurarūpam etan matkarmāpi kartuṃ na śaknoṣi, tato 'kṣarayogam ātmasvabhāvānusandhānarūpaṃ parabhaktijananaṃ pūrvaṣaṭkoditam āśritya tadupāyatayā sarvakarmaphalatyāgaṃ kuru / matpriyatvena madekaprāpyatābuddhir hi prakṣīṇāśeṣapāpasyaiva jāyate / yatātmavān yatamanaskaḥ / tato 'nabhisaṃhitaphalena madārādhanarūpeṇānuṣṭhitena karmaṇā siddhenātmadhyānena nivṛttāvidyādisarvatirodhāne maccheṣataikasvarūpe pratyagātmani sākṣātkṛte sati mayi parā bhaktiḥ svayam evotpadyate / tathā ca vakṣyate, „svakarmaṇā tam abhyarcya siddhiṃ vindati mānavaḥ” ity ārabhya, „vimucya nirmamaś śānto brahmabhūyāya kalapate / brahmabhūtaḥ prasannātmā na śocati na kāṅkṣati / samaḥ sarveṣu bhūteṣu madbhaktiṃ labhate parām” iti

Śrīdhara

atyantaṃ bhagavad-dharma-pariniṣṭhāyām aśaktasya pakṣāntaram āha atheti | yady etad api kartuṃ na śaknoṣi tarhi mad-ayogaṃ mad-eka-śaraṇatvam āśritaḥ san sarveṣāṃ dṛṣṭādṛṣṭārthānām āvaśyakānāṃ cāgnihotrādi-karmaṇāṃ phalāni niyata-cittaṃ bhūs tvā parityaja | etad uktaṃ bhavati mayā tāvad īśvarājñayā yathā-śakti karmāṇi kartavyāni | phalaṃ tāvad dṛṣṭam adṛṣṭaṃ vā parameśvarādhīnam ity evaṃ mayi bhāram āropya phalāsaktiṃ parityajya vartamāno mat-prasādena kṛtārtho bhaviṣyasīti

Madhusūdana

atha bahir-viṣayākṛṣṭa-cetastvād etan-mat-karma-paratvam api kartuṃ na śaknoṣi, tato mad-yogaṃ mad-eka-śaraṇatvam āśrito mayi sarva-karma-samarpaṇaṃ mad-yogas taṃ vāśritaḥ san yatātmavān yataḥ saṃyata-sarvendriya ātmavān vivekī ca san sarva-karma-phala-tyāgaṃ kuru phalābhisandhiṃ tyajety arthaḥ

Viśvanātha

etad api kartum aśaktaś cet tarhi mad-yogam āśrito mayi sarva-karma-samarpaṇam | mad-yogas tam āśritaḥ san sarva-karma-phala-tyāgaṃ prathama-ṣaṭkoktaṃ kuru | ayam arthaḥ — prathama-ṣaṭke bhagavad-arpita-niṣkāma-karma-yoga eva mokṣopāya uktaḥ | dvitīya-ṣaṭke 'smin bhakti-yoga eva bhagavat-prāpty-upāya uktaḥ | sa ca bhakti-yogo dvividhaḥ – bhagavan-niṣṭho 'ntaḥ-karaṇa-vyāpāro, bahiṣkaraṇa-vyāpāraś ca | tatra prathamas trividhaḥ – smaraṇātmako, mananātmakaś cākhaṇḍa-smaraṇāsāmarthye tad-anurāgināṃ tad-abhyāsa-rūpaṃ ceti trika evāyaṃ manda-dhiyāṃ durgamaḥ | sudhiyāṃ niraparādhānāṃ tu sugama eva | dvitīyaḥ śravaṇa-kīrtanātmakaṃ tu sarveṣāṃ sugama evopāyaḥ | evam ubhayopāya-vanto 'dhikāriṇaḥ sarvataḥ prakṛṣṭā dvitīya-ṣaṭke 'sminn uktāḥ | etat-kṛtya-samarthā indriyāṇāṃ bhagavan-niṣṭhīkṛtāv aśraddhālavaś ca bhagavad-arpita-niṣkāma-karmiṇaḥ prathama-ṣaṭkotādhikāriṇo 'smān nikṛṣṭā eveti

Baladeva

atha mahākulīnatva-loka-mukhyatvādinā pratibandhena bādhitas tvam anyo vai tan-man-niketa-vimārjanādi-mat-prītikara-mati-sukaram api karma cet kartum aśakto 'si tato mad-yogaṃ mac-charaṇatām āśritaḥ san sarveṣām anuṣṭhīyamānānāṃ karmaṇāṃ phala-tyāgaṃ kuru yatātmavān vijita-manā bhūtvā, tathā ca phalābhisandhi-śūnyair agnihotra-darśa-paurṇamāsy-ādibhir mad-ārādhana-rūpaiḥ karmabhir viṣa-tantuvad-antar-abhyuditena jñānena sva-parātmanoḥ śeṣa-śeṣi-bhāve 'bhyudite sva-śeṣiṇi sarvottamatvena vidite śanaiḥ śanaiḥ parāpi bhaktiḥ syād iti | evam eva vakṣyati yataḥ pravṛttir bhūtānāṃ ity ādinā mad-bhaktiṃ labhate parām ity anena

Michalski

Lecz jeżeli, oddany mi całkowicie, nie będziesz mógł i tego wykonać, wyrzeknij się wtedy owocu wszystkich czynów i ducha swego powściągnij.

Olszewski

Byłożby i to ponad twoje siły? Zwróć się ku świętej Jedności, spełnij akt wyrzeczenia się owoców dzieł i opanuj siebie.

Dynowska

Lecz jeśli i na to nie starczy ci sił, tedy w zjednoczeniu ze Mną szukając ostoi, odrzuć nadzieję na plony twych prac i w równowadze skupiony trwaj.

Sachse

Jeśli zaś i tego nie mógłbyś uczynić,
wówczas odwołując się do mej nauki
porzuć owoc wszelkich uczynków
jako ten, kto opanował samego siebie.

Kudelska

A gdy i tego uczynić nie możesz, w mej potędze szukaj ostoi,
Wyrzeknij się przywiązania do każdej czynności i skupiony trwaj.

Rucińska

Jeśli i tego nie umiesz, to oddaj mi się w opiekę!
Wyrzecz się plonu swych czynów, zmysły trzymając na wodzy!

Szuwalska

Jeśli i ta droga
Jest dla ciebie zbyt trudna, to bądź mi oddany
Wyrzekając się w pełni owoców swej pracy.

Babkiewicz

Gdy i tego nie potrafisz,
szukaj wsparcia w mojej jodze,
a gdy swoją jaźń okiełznasz,
porzuć owoc wszelkich czynów.

analiza syntaktyczna

abhyāsāt hi (zaiste od praktyki) jñānam (wiedza) śreyaḥ [asti] (jest lepsza),
jñānāt (od wiedzy) dhyānam (kontemplacja) viśiṣyate (jest wyróżniona),
dhyānāt (od kontemplacji) karma-phala-tyāgaḥ (wyrzeczenie się owocu czynu) [śreṣṭhaḥ asti] (jest najlepsze),
tyāgāt (od wyrzeczenia) anantaraṃ (zaraz po) śāntiḥ [asti] (spokój jest).

analiza gramatyczna

śreyaḥ	–	śreyas 1i.1 n. – lepsze, wyższe, doskonałe, pomyślność, dobro (stopień wyższy od: śrī – śreyas, śreṣṭha);
hi	–	av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
jñānam	–	jñāna 1i.1 n. – wiedza, mądrość, inteligencja (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć);
abhyāsāt	–	abhyāsa 5i.1 m. – od praktyki (od: abhi- √ as – powtarzać, studiować, abhy-āsa – powtarzanie, praktyka, dyscyplina);
jñānāt	–	jñāna 5i.1 n. – od wiedzy, od mądrości, od inteligencji (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć);
dhyānam	–	dhyāna 1i.1 n. – rozmyślanie, kontemplacja ( √ dhyai – myśleć);
viśiṣyate	–	vi- √ śiṣ (wyróżniać) Praes. pass. 1c.1 – jest wyróżniony, szczególny, najlepszy;
dhyānāt	–	dhyāna 5i.1 n. – od rozmyślania, od kontemplacji ( √ dhyai – myśleć);
karma-phala-tyāgaḥ	–	karma-phala-tyāga 1i.1 m. ; TP : karmaṇāṃ phalasya tyāga iti  – porzucenie owoców czynów (od: √ kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; √ phal – dojrzewać; phala – owoc, rezultat; √ tyaj – porzucać, tyāga – porzucenie, wyrzeczenie się);
tyāgāt	–	tyāga 5i.1 m. – od porzucenia, od wyrzeczenia się (od: √ tyaj – porzucać);
śāntiḥ	–	śānti  1i.1 f. – spokój, wyciszenie, zadowolenie, zakończenie, śmierć (od: √ śam – wyciszać, kończyć, niszczyć);
anantaram	–	av. – zaraz po, następny w kolejności (od: antara – wnętrze, środek; anantara – nieprzerwany, ciągły);

warianty tekstu

śreyo hi jñānam → śreyo ‘bhi-jñānam (lepsza pewność);
anantaram → anaṃtarā / niraṃtarā ([spokój] nieprzerwany / ciągły);

Śāṃkara

idānīṃ sarva-karma-phala-tyāgaṃ stauti—
śreyo hi praśasyataraṃ jñānam | kasmāt ? viveka-pūrvakād abhyāsāt | tasmād api jñānāj jñāna-pūrvakaṃ dhyānaṃ viśiṣyate | jñānavato dhyānād api karma-phala-tyāgo viśiṣyata ity anuṣajyate | evaṃ karma-phala-tyāgāt pūrva-viśeṣaṇavataḥ śāntir upaśamaḥ sa-hetukasya saṃsārasyānantaram eva syāt, na tu kālāntaram apekṣate |
ajñasya karmaṇi pravṛttasya pūrvopadiṣṭopāyānuṣṭhānāśaktau sarva-karmaṇāṃ phala-tyāgaḥ śreyaḥ-sādhanam upadiṣṭam, na prathamam eva | ataś ca śreyo hi jñānam abhyāsād ity uttarottara-viśiṣṭatvopadeśena sarva-karma-phala-tyāgaḥ stūyate, saṃpanna-sādhanānuṣṭhānāśaktau anuṣṭheyatvena śrutatvāt | kena sādharmyeṇa stutitvaṃ ? yadā sarve pramucyanta iti sarva-kāma-prahāṇād amṛtatvam uktam | tat prasiddham | kāmāś ca sarve śrauta-smārta-karmaṇāṃ phalāni | tat-tyāge ca viduṣo dhyāna-niṣṭhasyānantaraiva śāntir iti sarva-kāma-tyāga-sāmānyam ajña-karma-phala-tyāgasyāstīti tat-sāmānyāt sarva-karma-phala-tyāga-stutir iyaṃ prarocanārthā | yathāgastyena brāhmaṇena samudraḥ pīta itīdānīṃtanā api brāhmaṇā brāhmaṇatva-sāmānyāt stūyante, evaṃ karma-phala-tyāgāt karma-yogasya śreyaḥ sādhanatvam abhihitam

Rāmānuja

atyarthaprītivirahitāt karkaśarūpāt smṛtyabhyāsād akṣarayāthātmyānusandhānapūrvakaṃ tadāparokṣyajñānam eva ātmahitatvena viśiṣyate / ātmāparokṣyajñānād apy aniṣpannarūpāt tadupāyabhūtātmadhyānam evātmahitatve viśiṣyate / taddhyānād apy aniṣpannarūpāt tadupāyabhūtaṃ phalatyāgenānuṣṭhitaṃ karmaiva viśiṣyate / anabhisaṃhitaphalād anuṣṭhitāt karmaṇo 'nantaram eva nirastapāpatayā manasaś śāntir bhaviṣyati; śānte manasi ātmadhyānaṃ saṃpatsyate; dhyānāc ca tadāparokṣyam; tadāparokṣyāt parā bhaktiḥ iti bhaktiyogābhyāsāśaktasyātmaniṣṭhaiva śreyasī / ātmaniṣṭhasyāpi aśāntamanaso niṣṭhāprāptaye antargatātmajñānānabhisaṃhitaphalakarmaniṣṭhaiva śreyasītyarthaḥ

Śrīdhara

tam imaṃ phala-tyāgaṃ stauti śreya iti | samyag-jñāna-rahitād abhyāsāt yukti-sahitopadeśa-pūrvakaṃ jñānaṃ śreṣṭham | tasmād api tat-pūrvaṃ dhyānaṃ viśiṣṭam | tatas tu taṃ paśyati niṣkalaṃ dhyāyamāna iti śruteḥ | tasmād apy ukta-lakṣaṇaḥ karma-phala-tyāgaḥ śreṣṭhaḥ | tasmād evaṃbhūtāt karma-phala-tyāgāt karmasu tat-phaleṣu cāsakti-nivṛttyā mat-prasādena ca samanantaram eva saṃsāra-śāntir bhavati

Madhusūdana

idānīm atraiva sādhana-vidhāna-prayavasānād imaṃ sarva-phala-tyāgaṃ stauti śreya iti | śreyaḥ praśasyataraṃ hi eva jñānaṃ śabda-yuktibhyām ātma-niścayo 'bhyāsā jñānārtha-śravaṇābhyāsāt | jñānāc chravaṇa-manana-pariniṣpannād api dhyānaṃ nididhyāsana-saṃjñaṃ viśiṣyate 'tiśayitaṃ bhavati sākṣātkārāvyavahita-hetutvāt | tad evaṃ sarva-sādhana-śreṣṭhaṃ dhyānaṃ tato 'py atiśayitatvenājña-kṛtaḥ karma-phala-tyāgaḥ stūyate |
dhyānāt karma-phala-tyāgo viśiṣyata ity anuṣajyate | tyāgān niyata-cittena puṃsā kṛtāt sarva-karma-phala-tyāgāc chāntir upaśamaḥ sa-hetukasya saṃsārasyānantaram apy avadhānena na tu kālāntaram apekṣate | atra –
yadā sarve pramucyante kāmā ye 'sya hṛdi sthitāḥ |
atha martyo 'mṛto bhavaty atra brahma samaśnute ||
ity ādi śrutiṣu prajahāti yadā kāmān sarvān ity ādi-sthita-prajña-lakṣaṇeṣu ca sarva-kāma-tyāgasyāmṛtatva-sādhanatvam avagatam | karma-phalāni ca kāmās tat-tyāgo 'pi kāma-tyāgatva-sāmānyāt sarva-kāma-tyāga-phalena stūyate | yathāgastyena brāhmaṇena samudraḥ pīta iti, yathā vā jāmadagnyena brāhmaṇena niḥkṣatrā pṛthivī kṛteti bāhmaṇatva-sāmānyād idānīntanā api brāhmaṇā aparimeya-parākramatvena stūyante tadvat

Viśvanātha

athoktānāṃ smaraṇa-mananābhyāsānāṃ yathā-pūrvaṃ śraiṣṭhyaṃ spaṣṭīkṛyāha śreyo hīti | abhyāsāj jñānaṃ mayi buddhiṃ niveśayety uktaṃ man-mananaṃ śreyaḥ śreṣṭham | abhyāse saty āyāsata eva dhyānaṃ syāt | manane sati tv anāyāsata eva dhyānam iti viśeṣāt tasmāt jñānād api dhyānaṃ viśiṣyate śreṣṭham ity arthaḥ | kuta ity ata āha – dhyānāt karma-phalānāṃ svargādi-sukhānāṃ niṣkāma-karma-phalasya mokṣasya ca tyāgas tat-spṛhā-rāhityaṃ syāt | svataḥ prāptasyāpi tasyopekṣā | niścala-dhyānāt pūrvaṃ tu bhaktānām ajāta-ratīnāṃ mokṣa-tyāgecchaiva bhavet | niścala-dhyānavatāṃ tu mokṣopekṣā | saiva mokṣa-laghutā-kāriṇī | yad uktaṃ bhakti-rasāmṛta-sindhau – kleśa-ghnī śubhadā [BRS 1.1.7] ity atra ṣaḍbhiḥ padair etan-māhātmyaṃ kīrtitam iti | yad uktaṃ –
na pārameṣṭhyaṃ na mahendra-dhiṣṇyaṃ
na sārvabhaumaṃ na rasādhipatyam |
na yoga-siddhīr apunar-bhavaṃ vā
mayy arpitātmecchati mad vinānyat || [BhP 11.14.14] iti |
mayy arpitātmā mad-dhyāna-niṣṭhaḥ | tyāgād vaitṛṣṇyād anantaram eva śāntir mad-rūpa-guṇādikaṃ vinā sarva-viṣayeṣv evendriyāṇām uparatiḥ | atra pūrvārdhe śreyaḥ iti viśiṣyate iti pada-dvayenānvayād uttarārdhe tu anantaram ity anenaivānvayād eṣaiva vyākhyā samyag upapadyate nānyety avadheyam

Baladeva

sukaratvād apramādatvāj jñāna-garbhatvāc cānibhisaṃhitaṃ phalaṃ karma-yogaṃ stauti śreyo hīti | abhyāsān mat-smṛti-sātatya-rūpād aniṣpannāj jñānaṃ svātma-sākṣātkṛti-rūpaṃ śreyaḥ praśastataram | paramātmopalabdhi-dvāratvāt jñānāc ca tasmād aniṣpannāt sādhana-bhūtaṃ dhyānaṃ svātma-cintana-lakṣaṇaṃ viśiṣyate sva-hitatve śreyo bhavati | dhyānāc ca tasmād aniṣpannāt karma-phala-tyāgād anantaraṃ śāntis tyakta-phalād anuṣṭhitā karmaṇo 'nantaraṃ manaḥ-śuddhir ity arthaḥ | tathā ca śuddhe manasi dhyānaṃ niṣpadyate | niṣpanne dhyāne sva-sākṣātkṛti-rūpaṃ jñānaṃ | jñāne niṣpanne tat-phala-bhūtaṃ paramātma-jñānam | tena parā bhaktis tayiśvarya-pradhānasya mama prāptir iti durgamo 'yam upāya iti bhāvaḥ | na cāyam arjunaṃ praty upadeśas tasyaikāntitvāt | san-niṣṭhā niṣkāma-karma-ratā hari-dhyāyinaś ca svātmānam anubhūya tato 'bhyuditayā hari-viṣayakatyā pāramaiśvarya-guṇayā parayā bhaktyā hariṃ premāspadam anubhavanto vimucyanta iti gītā-śāstrārtha-paddhatiḥ | kintv ekāntitvāsaktaṃ pratīti-bodhyam

Michalski

Wyżej stoi wiedza, niż ciągłe ćwiczenie, wyżej od wiedzy rozmyślanie, od rozmyślania wyższe jest wyrzeczenie się owocu swych czynów, za wyrzeczeniem takim tuż idzie spokój.

Olszewski

Albowiem wiedza lepszą jest niż wytrwałość; rozmyślanie lepsze jest niż wiedza; wyrzeczenie lepsze niż rozmyślanie; a tuż koło wyrzeczenia jest stan szczęśliwości.

Dynowska

Wyższą zaprawdę jest wiedza od stałych ćwiczeń Jogi; od wiedzy lepsze jest zapatrzenie się we Mnie w rozmyślaniu głębokim, a od rozmyślania – wyrzeczenie się plonów działań wszelkich, albowiem z wyrzeczenia wkrótce pokój się rodzi.

Sachse

Albowiem lepsza jest wiedza
od prób [skupienia umysłu];
od wiedzy lepsza jest medytacja, od medytacji zaś
lepsze jest porzucenie owoców czynu.
Tylko krok dzieli porzucenie od ciszy.

Kudelska

Lepsza zaprawdę jest mądrość od ćwiczeń, od mądrości medytacja,
Od medytacji zaś wyrzeczenie się owoców swych czynów, a to prowadzi do wiecznego spokoju.

Rucińska

Bo nad ćwiczeniem jest wiedza, od wiedzy wyższe dumanie,
Odeń – zrzeczenie się czynu owoców. Potem jest cisza.

Szuwalska

Nieustanne wysiłki przewyższa poznanie.
Od niego jest wznioślejsza głębia medytacji,
A od niej umiejętność poświęcania zysków.

Babkiewicz

Lepsza wiedza od praktyki,
a od wiedzy rozmyślanie,
odeń czynów się zrzeczenie,
a tuż za nim wyciszenie.

analiza syntaktyczna

yaḥ mad-bhaktaḥ (kto jest moim wielbicielem) sarva-bhūtānām adveṣṭā (nie nienawidzi żadnej istoty) maitraḥ (przyjacielski) karuṇaḥ eva ca (i zaiste współczujący) nirmamaḥ (bez ‘moje’) nirahaṅkāraḥ (pozbawiony egotyzmu) sama-duḥkha-sukhaḥ (taki sam względem szczęścia i cierpienia) kṣamī (wyrozumiały) satataṃ santuṣṭaḥ (zawsze zadowolony) yogī (jogin) yatātmā (mający powściągniętą jaźń) dṛḍha-niścayaḥ (którego pewność jest niezłomna) mayi arpita-mano-buddhiḥ (którego umysł i roztropność złożone są we mnie)
saḥ (ten) me priyaḥ [asti] (jest mi drogi).

analiza gramatyczna

adveṣṭā	–	a-dveṣṭṛ 1i.1 m. – nie nienawidzący, nie okazujący nienawiść (od: √ dviṣ – nienawidzić);
sarva-bhūtānām	–	sarva-bhūta 6i.3 m. ; sarvāṇāṃ bhūtānām iti – wszystkich istot (od: sarva – wszystko; √ bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt);
maitraḥ	–	maitra 1i.1 m. – przyjacielski (od: mitra – przyjaciel, kompan);
karuṇaḥ	–	karuṇa 1i.1 m. – zasmucony, żałosny, współczujący (od: √ kṝ – rozrzucać, rozsypywać);
eva	–	av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
ca	–	av. – i;
nirmamaḥ	–	nir-mama 1i.1 m. – bez [poczucia] „moje”, niezainteresowany, niesamolubny (od: niḥ – wolny od, bez; mama – moje);
nirahaṃ-kāraḥ	–	nir-ahaṃ-kāra 1i.1 m. – bez egoizmu, niesamolubny, bez dumy (od: aham – ja; √ kṛ – robić, kāra – twórca; ahaṃ-kāra – ego, egotyzm, duma);
sama-duḥkha-sukhaḥ	–	sama-duḥkha-sukha 1i.1 m. ; BV : yasya duḥkhaṃ ca sukhaṃ ca same staḥ saḥ – ten, dla którego radość i cierpienie są tym samym (od: sama – równość, płaskość, jednakowość; su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście; dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: dobre i złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], stąd poruszanie się gładko i z oporem; lub też od: su- √ sthā i duḥ- √ sthā);
kṣamī	–	kṣamin 1i.1 m. – cierpliwy, tolerancyjny, pobłażliwy, wyrozumiały (od: √ kṣam – wybaczać, tolerować; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);

*****

saṃtuṣṭaḥ	–	saṃtuṣṭa (sam- √ tuṣ – radować się) PP 1i.1 m. – uradowany, zadowolony w pełni;
satatam	–	av. – zawsze, stale (od: sa-tata – stały, niewyczerpany, nieprzerwany);
yogī	–	yogin 1i.1 m. – jogin, połączony ( √ yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
yatātmā	–	yatātman 1i.1 m. ; BV : yasyātmā yato ‘sti saḥ – ten, którego jaźń jest powściągnięta (od: √ yam – zatrzymywać, powściągać, PP yata – zatrzymany, powściągnięty; ātman – jaźń);
dṛḍha-niścayaḥ	–	dṛḍha-niścaya 1i.1 m. ; BV : yasya niścayo dṛḍho ‘sti saḥ – ten, którego przekonanie jest solidne (od: √ dṛṃh – uczynić mocnym, PP dṛḍha – stały, solidny, masywny, nie do zgięcia; niś- √ ci – decydować się, upewniać, niś-caya – pewność, przekonanie, pewna opinia);
mayi	–	asmat sn. 7i.1 – we mnie;
arpita-mano-buddhiḥ	–	arpita-mano-buddhi 1i.1 m. ; BV / DV : yena manaś ca buddhiś cārpitau staḥ sa – ten, którego umysł i roztropność są powierzone (od: √ ṛ – iść, osiągać, caus. PP arpita – złożony, powierzony, ofiarowany; √ man – myśleć, manas – umysł; √ budh – budzić, rozumieć, percepować, buddhi  – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd);
yaḥ	–	yat sn. 1i.1 m. – kto;
mad-bhaktaḥ	–	mad-bhakta 1i.1 m. ; TP : mama bhakta iti – mój wielbiciel (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, PP bhakta – rozdany, rozdzielony, kochany; czciciel, wielbiciel, miłośnik, kochający, oddany);
saḥ	–	tat sn. 1i.1 m. – on;
me	–	asmat sn. 6i.1 – mój (skrócona forma od: mama);
priyaḥ	–	priya 1i.1 m. – lubiany, ukochany, miły (od: √ prī – sprawić radość);

warianty tekstu

adveṣṭā → aceṣṭā (bez ruchu);
eva ca → ātmavān (panujący nad jaźnią);
kṣamī → kṣamaḥ (wyrozumiałość);

Trzecia pada BhG 12.13 jest taka sama jak trzecia pada BhG 2.71;

yatātmā → jitātmā (którego jaźń jest pokonana);
mad-bhaktaḥ → me bhaktaḥ (mój wielbiciel);
yo mad-bhaktaḥ sa me priyaḥ → yo bhaktaḥ sa ca me priyaḥ (kto jest wielbicielem ten jest mi drogi);

Trzecia pada BhG 12.14 jest taka sama jak trzecia pada BhG 8.7;

Śāṃkara

atra cātmeśvara-bhedam āśritya viśva-rūpa īśvare cetaḥ-samādhāna-lakṣaṇo yoga uktaḥ, īśvarārthaṃ karmānuṣṭhānādi ca | athaitad apy aśakto’si [gītā 12.11] ity ajñāna-kārya-sūcanān nābheda-darśino’kṣaropāsakasya karma-yoga upapadyata iti darśayati | tathā karma-yogino ’kṣaropāsanānupapattim | te prāpnuvanti mām eva [gītā 12.4] ity akṣaropāsakānāṃ kaivalya-prāptau svātantryam uktvā, itareṣāṃ pāratantryād īśvarādhīnatāṃ darśitavān teṣām ahaṃ samuddhartā [gītā 12.7] iti | yadi hīśvarasyātma-bhūtās te matā abheda-darśitvāt, akṣara-svarūpā eva ta iti samuddharaṇa-karma-vacanaṃ tān praty apeśalaṃ syāt | yasmāc cārjunasyātyantam eva hitaiṣī bhagavān tasya samyag-darśanānanvitaṃ karma-yogaṃ bheda-dṛṣṭimantam eva upadiśati | na cātmānam īśvaraṃ pramāṇato buddhvā kasyacid guṇa-bhāvaṃ jigamiṣati kaścid, virodhāt | tasmād akṣaropāsakānāṃ samyag darśana-niṣṭhānāṃ saṃnyāsināṃ tyakta-sarveṣaṇānām adveṣṭā sarva-bhūtānām ity ādi-dharma-pūgaṃ sākṣād amṛtatva-kāraṇaṃ vakṣyāmīti pravartate—
adveṣṭā sarva-bhūtānāṃ na dveṣṭā, ātmano duḥkha-hetum api na kiṃcid dveṣṭi, sarvāṇi bhūtāny ātmatvena hi paśyati | maitro mitra-bhāvo maitrī mitratayā vartata iti maitraḥ | karuṇa eva ca, karuṇā kṛpā duḥkhiteṣu dayā, tadvān karuṇaḥ, sarva-bhūtābhaya-pradaḥ, saṃnyāsīty arthaḥ | nirmamo mama-pratyaya-varjitaḥ | nirahaṃkāro nirgatāhaṃ-pratyayaḥ | sama-duḥkha-sukhaḥ same duḥkha-sukhe dveṣa-rāgayor apravartake yasya sa sama-duḥkha-sukhaḥ | kṣamī kṣamāvān, ākruṣṭo’bhihato vāvikriya evāste
saṃtuṣṭaḥ satataṃ nityaṃ deha-sthiti-kāraṇasya lābhe’lābhe ca utpannālaṃ-pratyayaḥ | tathā guṇaval-lābhe viparyaye ca saṃtuṣṭaḥ | satataṃ yogī samāhita-cittaḥ | yatātmā saṃyata-svabhāvaḥ | dṛḍha-niścayo dṛḍhaḥ sthiro niścayo’dhyavasāyo yasyātma-tattva-viṣaye sa dṛḍha-niścayaḥ | mayy arpita-mano-buddhiḥ saṃkalpa-vikalpātmakaṃ manaḥ, adhyavasāya-lakṣaṇā buddhiḥ, te mayy evārpite sthāpite yasya saṃnyāsinaḥ sa mayy arpita-mano-buddhiḥ | ya īdṛśo mad-bhaktaḥ sa me priyaḥ | priyo hi jñānino’ty artham ahaṃ sa ca mama priya iti saptame’dhyāye sūcitam, tad iha prapañcyate

Rāmānuja

anabhisaṃhitaphalakarmaniṣṭhasyopādeyān guṇān āha
adveṣṭā sarvabhūtānām vidviṣatām apakurvatām api sarveṣāṃ bhūtānām adveṣṭā madaparādhānuguṇam īśvarapreritāny etāni bhūtāni dviṣanty apakurvanti cety anusandadhānaḥ; teṣu dviṣatsu apkurvatsu ca sarvabhūteṣu maitrīṃ matiṃ kurvan maitraḥ, teṣv eva duḥkhiteṣu karuṇāṃ kurvan karuṇaḥ, nirmamaḥ dehendriyeṣu tatsaṃbandhiṣu ca nirmamaḥ, nirahaṅkāraḥ dehātmābhimānarahitaḥ, tata eva samaduḥkhasukhaḥ sukhaduḥkhāgamayoḥ sāṅkalpikayoḥ harṣodvegarahitaḥ, kṣamī sparśaprabhavayor avarjanīyayor api tayor vikārarahitaḥ, saṃtuṣṭaḥ yadṛcchopanatena yena kenāpi dehadhāraṇadravyeṇa saṃtuṣṭaḥ, satataṃ yogī satataṃ prakṛtiviyuktātmānusandhānaparaḥ, yatātmā niyamitamanovṛttiḥ, dṛḍhaniścayaḥ adhyātmaśāstroditeṣv artheṣu dṛḍhaniścayaḥ, mayy arpitamanobuddhiḥ bhagavān vāsedeva evānabhisaṃhitaphalenānuṣṭhitena karmaṇā ārādhyate, ārādhitaś ca mama ātmāparokṣyaṃ sādhayiṣyatīti mayy arpitamanobuddhiḥ, ya evaṃbhūto madbhaktaḥ evaṃ karmayogena māṃ bhajamāno yaḥ, sa me priyaḥ

Śrīdhara

evaṃ-bhūtasya bhaktasya kṣipram eva parameśvara-prasāda-hetūn dharmān āha adveṣṭety aṣṭabhiḥ | sarva-bhūtānāṃ yathāyatham adveṣṭā maitraḥ karuṇaś ca | uttameṣu dveṣa-śūnyaḥ | sameṣu mitratayā vartata iti maitraḥ | hīneṣu kṛpālur ity arthaḥ | nirmamo nirahaṃkāraś ca kṛpālutvād eva anyaiḥ saha same duḥkha-sukhe yasya saḥ | kṣamī kṣamāśīlaḥ |
saṃtuṣṭa iti | satataṃ lābhe 'lābhe ca saṃtuṣṭaḥ suprasanna-cittaḥ | yogī apramattaḥ yatātmā saṃyata-svabhāvaḥ | dṛḍho mad-viṣayo yasya | mayy arpite mano-buddhī yena | evaṃbhūto yo mad-bhaktaḥ sa me priyaḥ

Madhusūdana

tad evaṃ mandam adhikāriṇaṃ pratyatiduṣkaratvenākṣaropāsana-nindayā sukaraṃ saguṇopāsanaṃ vidhāyāśakti-tāratamyānuvādenānyāny api sādhanāni vidadhau bhagavān vāsudevaḥ kathaṃ nu nāma sarva-pratibandha-rahitaḥ sann uttamādhikāritayā phala-bhūtāyām akṣara-vidyāyām avatared ity abhiprāyeṇa sādhana-vidhānasya phalārthatvāt | tad uktam –
nirviśeṣaṃ paraṃ brahma sākṣātkartum anīśvarāḥ |
ye mandās te 'nukampyante saviśeṣa-nirūpaṇaiḥ ||
vaśīkṛte manasy eṣāṃ saguṇa-brahma-śīlanāt |
tad evāvirbhavet sākṣād apetopādhi-kalpanam || iti |
bhagavatā patañjalinā coktaṃ samādhi-siddhir īśvara-praṇidhānāt iti | tataḥ pratyak-cetanādhigamo 'py antarāyābhāvaś ca iti ca | tata itīśvara-praṇidhānād ity arthaḥ | tad evam akṣaropāsana-nindā saguṇopāsana-stutaye na tu heyatayā, udita-homa-vidhāvanudita-homa-nindāvat | na hi nindā nindyaṃ nindituṃ pravartate 'pi tu vidheyaṃ stotum iti nyāyāt | tasmād akṣaropāsakā eva paramārthato yoga-vittamāḥ |
priyo hi jñānino 'tyartham ahaṃ sa ca mama priyaḥ |
udārāḥ sarva evaite jñānī tv ātmaiva me matam || [Gītā 7.17-18]
ity ādinā punaḥ punaḥ praśastatamatayoktās teṣām eva jñānaṃ dharma-jātaṃ cānusaraṇīyam adhikāram āsādya tvayety arjunaṃ bubodhayiṣuḥ parama-hitaiṣī bhagavān abheda-darśinaḥ kṛta-kṛtyānakṣaropāsakān prastauti adveṣṭeti saptabhiḥ |
sarvāṇi bhūtāny ātmatvena paśyann ātmano duḥkha-hetāv api pratikūla-buddhy-abhāvān na dveṣṭā sarva-bhūtānāṃ kintu maitrī snigdhatā tadvān | yataḥ karuṇaḥ karuṇā duḥkhiteṣu dayā tadvān sarva-bhūtābhaya-dātā paramahaṃsa-parivrājaka ity arthaḥ | nirmamo dehe 'pi mameti pratyaya-rahitaḥ | nirahaṅkāro vṛtta-svādhyāyādi-kṛtāhaṅkārān niṣkrāntaḥ | dveṣa-rāgayor apravartakatvena same duḥkha-sukhe yasya saḥ | ataeva kṣamī ākrośana-tāḍanādināpi na vikriyām āpadyate |
tasyaiva viśeṣaṇāntarāṇi santuṣṭa iti | satataṃ śarīra-sthiti-kāraṇasya lābhe 'lābhe ca saṃtuṣṭaḥ utpannālaṃ-pratyayaḥ | tathā guṇaval-lābhe viparyaye ca | satatam iti sarvatra sambadhyate | yogī samāhita-cittaḥ | yatātmā saṃyata-śarīrendriyādi-saṃghātaḥ | dṛḍhaḥ kutārkikair abhibhavitum aśakyatayā sthiro niścayo 'ham asmy akaartra-bhloktṛ-saccidānandādvitīyaṃ brahmety adhyavasāyo yasya sa dṛḍha-niścayaḥ sthita-prajña ity arthaḥ | mayi bhagavati vāsudeve śuddhe brahmaṇi arpita-mano-buddhiḥ samarpitāntaḥ-karaṇaḥ | īdṛśo yo mad-bhaktaḥ śuddhākṣara-brahmavit sa me priyaḥ, mad-ātmatvāt

Viśvanātha

etādṛśyāḥ śāntyā bhaktaḥ kīdṛśo bhavatīty apekṣāyāṃ bahuvidha-bhaktānāṃ svabhāva-bhedān āha adveṣṭety aṣṭabhiḥ | adveṣṭā dviṣatsv api dveṣaṃ na karoti pratyuta mitro mitratayā vartate | karuṇa eṣām asad-gatir mā bhavatv iti buddhyā teṣu kṛpāluḥ | nanu kīdṛśena vivekena dviṣatsv api maitrī-kāruṇye syātām | tatra vivekaṃ vinaivety āha nirmamo nirahaṃkāra iti putra-kalatrādiṣu mamatvābhāvād dehe cāhaṅkārābhāvāt tasya mad-bhaktasya kvāpi dveṣa eva naiva phalati | kutaḥ punar dveṣa-janita-duḥkha-śānty-arthaṃ tena vivekaḥ svīkartavya iti bhāvaḥ |

nanu tad apy anya-kṛta-pāduka-muṣṭi-prahārādibhir deha-vyathādīnaṃ duḥkhaṃ kiṃcid bhavaty eva ? tatrāha sama-duḥkha-sukham | yad uktaṃ bhagavatā candrārdha-śekhareṇa –

nārāyaṇa-parāḥ sarve na kutaścana bibhyati |
svargāpavarga-narakeṣv api tulyārtha-darśinaḥ || [BhP 6.17.28] iti |
sukha-duḥkhayoḥ sāmyaṃ sama-darśitvam | tac ca mama prārabdha-phalam idam avśya-bhogyam iti bhāvanā-mayam | sāmye 'pi sahiṣṇuvaiva duḥkhaṃ sahyata ity āha kṣamī kṣamavān | kṣam sahane dhātuḥ |
nanv etādṛśasya bhaktasya jīvikā kathaṃ sidhyet ? tatrāha santuṣṭaḥ | yadṛcchopasthite kiṃcid yatnopasthite vā bhakṣya-vastuni santuṣṭaḥ |
nanu sama-duḥkha-sukham ity uktam | tat kathaṃ svabhakṣam ālakṣya santuṣṭa iti tatrāha satataṃ yogī bhakti-yoga-yukto bhakti-siddhārtham iti bhāvaḥ | yad uktaṃ-
āhārārthaṃ yatataiva yuktaṃ tat-prāṇa-dhāraṇam |
tattvaṃ vimṛśyate tena tad vijñāya paraṃ vrajet || iti |
kiṃ ca deivād aprāpta-bhaikṣyo 'pi yatātmā saṃyata-cittaḥ kṣobha-rahita ity arthaḥ | daivāc citta-kṣobhe saty api tad-upaśamārtham aṣṭāṅga-yogābhyāsādikaṃ naiva karotīty āha dṛḍha-niścayo 'nanya-bhaktir eva me kartavyeti niścayas tasya na śithilībhavatīty arthaḥ | sarvatra hetuḥ mayy arpita-mano-buddhir mat-smaraṇa-manana-parāyaṇa ity arthaḥ | īdṛśo bhaktas tu me priyo mām atiprīṇayatīty arthaḥ

Baladeva

evam ekānti-bhaktān pariniṣṭhitādīn anekānti-bhaktān saniṣṭhāṃś ca tat-tat-sādhana-bhedair upavarṇya teṣāṃ sarvoparañjakān guṇān vidadhāti adveṣṭeti saptabhiḥ | sarva-bhūtānām adveṣṭā dveṣaṃ kurvatsv api teṣu mat-prārabhdānuguṇa-pareśa-preritāny amūni mahyaṃ dviṣantīti dveṣa-śūnyaḥ | pareśādhiṣṭhānāny amūnīti teṣu maitraḥ snigdhaḥ | kenacin nimittena khinneṣu mābhūd eṣāṃ kheda iti karuṇaḥ | dehādiṣu nirmamaḥ prakṛter amī vikārā na mameti teṣu mamatā-śūnyaḥ | nirahaṅkāras teṣv ātmābhimāna-rahitaḥ | sama-duḥkha-sukhaḥ sukhe sati harṣeṇa duḥkhe sati udvegena cāvyākulaḥ | yataḥ kṣamī tat-tat-sahiṣṇuḥ | satataṃ santuṣṭo lābhe 'lābhe ca prasanna-cittaḥ | yato yogī gurūpadiṣṭopāya-niṣṭhaḥ | yatātmā vijitendriya-vargaḥ | dṛḍha-niścayo dṛḍhaḥ kutarkair abhibhavitum aśakyatayā sthiro niścayo hareḥ kiṅkaro 'smīti adhyavasāyo yasya saḥ | ato mayy arpita-mano-buddhiḥ | evaṃ-bhūto yo mad-bhaktaḥ sa me priyaḥ prīti-kartā

Michalski

Kto nie czuje nienawiści do żadnego stworzenia, lecz jest przyjazny i miłosierny, kto jest obojętny, wolny od jaźni, jednaki w bólu i radości, – cierpliwy,
zadowolony, – zawsze oddany, umiejący się okiełzać, – stanowczy, kto ku mnie zwraca swe serce i rozum, kto kocha mnie, – ten jest mi miłym.

Olszewski

Człowiek bez nienawiści względem kogokolwiek z żyjących, bez samolubstwa, bez miłości własnej, jednaki w uciechach i bólu, cierpliwy,
radosny, zawsze w stanie Jedności, pan siebie samego, stały w dobrych zamiarach, z duchem i rozumem przywiązanym do mnie, sługa mój: taki człowiek jest mi drogi.

Dynowska

Kto ku żadnej istocie nie żywi niechęci, a współczuje z każdą przyjaźnie; kto swego „ja” i „moje” poczucia, jak i wszystkich wyzbył się przywiązań, a wybaczający jest, cierpliwy, w radości i cierpieniu jednaki,
pogodny zawsze i zharmonizowany, w samoopanowaniu stały, w swej woli Jogi niezłomny, duszą i sercem Mnie całkowicie oddany, ten miłujący Mnie uczeń, drogi Mi jest.

Sachse

Ten, kto do żadnego ze stworzeń
nie żywi wrogich uczuć,
kto przyjazny jest i współczujący,
wolny od egoizmu i pychy,
jednaki w szczęściu i nieszczęściu, cierpliwy,
kto pogodny jest zawsze i kto osiągnął jogę,
kto panuje nad samym sobą,
niezachwiany w swym postanowieniu,
kto na mnie skupił umysł i rozum,
ten — będąc mym wyznawcą, jest mi drogi.

Kudelska

Kto wyzbył się nienawiści do każdej istoty i zachowuje wobec nich życzliwość i współczucie,
Kto wolny od poczucia „to moje” oraz od myśli „ja czynię”, kto taki sam w szczęściu i nieszczęściu,
Taki właśnie jogin, który jest stale radosny, którego myśl wyzbyta wątpliwości,
Który ufnie we mnie składa swe serce i umysł, on jest moim czcicielem, on jest mi drogi.

Rucińska

Nie gardząc żadnym stworzeniem, przyjazny i współczujący,
Wolny od „ja” i od „moje”, jednaki w szczęściu, w niedoli,
Cierpliwy, rad nieustannie, opanowany i pewny,
Jogin, co myśl mi powierzył – ten czciciel mój jest mi miły.

Szuwalska

Kto nie żywi uprzedzeń do żadnej istoty,
Dla wszystkich jest życzliwy, dobry i łaskawy,
Bez poczucia własności, bez złudnego ego,
W radości i cierpieniu zachowuje umiar,
Wybacza, jest szczęśliwy, panuje nad sobą,
Umysłem i rozumem skupiony jest na Mnie,
Ten, będąc Mnie oddanym, jest Mi bardzo drogi.

Babkiewicz

Kto nie darzy nienawiścią,
przyjacielski, współczujący,
bez poczucia „ja” i „moje”,
cierpiąc, ciesząc się jednaki,
cierpliwy i zawsze kontent,
jogin, który włada sobą,
o niezłomnym przekonaniu,
mnie poświęcił myśl i rozum –
ten mój czciciel jest mi drogi.

analiza syntaktyczna

lokaḥ (świat) yasmāt (z powodu którego) na udvijate (nie rozpacza),
yaḥ ca (i który) lokāt (z powodu świata) na udvijate (nie rozpacza),
yaḥ (który) harṣāmarṣa-bhayodvegaiḥ muktaḥ (wolny od ekscytacji, od zniecierpliwienia, od strachu i od rozpaczy),
sa ca (ten) me (mi) priyaḥ (drogi).

analiza gramatyczna

yasmāt	–	yat sn. 5i.1 m. – od którego;
na	–	av. – nie;
udvijate	–	ud- √ vij (bać się, trząść)  Praes. Ā 1c.3 – boi się, jest przerażony, rozpacza;
lokaḥ	–	loka 1i.1 m. – świat, ludzkość;
lokāt	–	loka 5i.1 m. – od świata, od ludzkości;
na	–	av. – nie;
udvijate	–	ud- √ vij (bać się, trząść)  Praes. Ā 1c.3 – boi się, jest przerażony, rozpacza;
ca	–	av. – i;
yaḥ	–	yat sn. 1i.1 m. – kto;
harṣāmarṣa-bhayodvegaiḥ	–	harṣa-amarṣa-bhaya-udvega 3i.3 m. ; DV : harṣeṇa cāmarṣeṇa ca bhayena codvegena ceti  – od ekscytacji, od gniewu, od strachu, od rozpaczy (od: √ hṛṣ –  ekscytować się, podnosić się, harṣa – podniesienie się, ekscytacja, podniecenie; √ mṛṣ – straszyć, marṣa – cierpliwość, wytrwałość, amarṣa – niecierpliwość, gniew; √ bhī – straszyć, bhaya – strach; ud- √ vij – pędzić ku górze, być poruszonym, być wstrząśniętym, udvega – drżenie, strach, poruszenie, rozpacz z powodu utraty ukochanego obiektu);
muktaḥ	–	mukta ( √ muc – wyzwalać, uwalniać) PP 1i.1 m. – wyzwolony;
yaḥ	–	yat sn. 1i.1 m. – kto;
saḥ	–	tat sn. 1i.1 m. – on;
ca	–	av. – i;
me	–	asmat sn. 6i.1 – mój (skrócona forma od: mama);
priyaḥ	–	priya 1i.1 m. – lubiany, ukochany, miły (od: √ prī – sprawić radość);

warianty tekstu

lokān nodvijate ca yaḥ→ lokād udvijate na yaḥ (który z powodu świata nie jest przerażony);
ca yaḥ → tu yaḥ / hi saḥ (ale który / zaiste on);
harṣāmarṣa-bhayodvegair → harṣāmarṣa-bhaya-krodhair / harṣāmarśa-bhayodvegair / harṣamanyu-bhaya-krodhair / harṣād dharṣa-bhayodvegair (od ekscytacji, od zniecierpliwienia, od strachu i od złości / od ekscytacji, od dotykania, od strachu i od rozpaczy / od ekscytacji, od dumy, od strachu i od złości / od ekscytacji oraz od ekscytacji, strachu i rozpaczy);
sa ca → sa hi (zaiste on);

Śāṃkara

yasmāt saṃnyāsino nodvijate nodvegaṃ gacchati na santapyate na saṃkṣubhyati lokaḥ, tathā lokān nodvijate ca yaḥ, harṣāmarṣa-bhayodvegair harṣaś cāmarṣaś ca bhayaṃ codvegaś ca tair harṣāmarṣa-bhayodvegair muktaḥ | harṣaḥ priya-lābhe’ntaḥ-karaṇasyotkarṣo romāñcanāśrupātādi-liṅgaḥ | amarṣo’sahiṣṇutā | bhayaṃ trāsaḥ | udvega udvignatā | tair mukto yaḥ sa ca me priyaḥ

Rāmānuja

yasmāt karmaniṣṭhāt puruṣān nimittabhūtāl loko nodvijate yo lokodvegakaraṃ karma kiñcid api na karotītyarthaḥ / lokāc ca nimittabhūtād yo nodvijate yam uddiśya sarvaloko nodvegakaraṃ karma karoti; sarvāvirodhitvaniścayāt / ata eva kañcana prati harṣeṇa, kañcana prati amarṣeṇa, kañcana prati bhayena, kañcana prati udvegena muktah; evaṃbhūto yaḥ, so 'pi mama priyaḥ

Śrīdhara

kiṃ ca yasmād iti | yasmāt sakāśāl loko jano nodvijate bhaya-śaṅkayā saṃkṣobhaṃ na prāpnoti | yaś ca lokān nodvijate | yaś ca svābhāvikair harṣādibhir yuktaḥ | tatra harṣaḥ svasyeṣṭa-lābha utsāhaḥ | amarṣaḥ parasya lābhe 'sahanam | bhayaṃ trāsaḥ | udvego bhayādi-nimittaś citta-kṣobhaḥ | etair vimukto yo mad-bhaktaḥ sa ca me priyaḥ

Madhusūdana

punas tasyaiva viśeṣaṇāni yasmād iti | yasmāt sarva-bhūtābhaya-dāyinaḥ saṃnyāsino hetor nodvijate na santapyate loko yaḥ kaścid api janaḥ | tathā lokān niraparādhodvejanaika-vratāt khala-janān nodvijate ca yaḥ | advaita-darśitvāt parama-kāruṇikatvena kṣamā-śīlatvāc ca | kiṃ ca harṣaḥ svasya priya-lābhe romāñcāśru-pātādi-hetur ānandābhivyañjakaś citta-vṛtti-viśeṣaḥ | amarṣaḥ parotkarṣāsahana-rūpaś citta-vṛtti-viśeṣaḥ | bhayaṃ vyāghrādi-darśanādhīnaś citta-vṛtti-viśeṣas trāsaḥ | udvega ekākī kathaṃ vijane sarva-parigraha-śūnyo jīviṣyāmīty evaṃvidho vyākulatā-rūpaś citta-vṛtti-viśeṣas tair harṣāmarṣa-bhayodvegair mukto yaḥ | advaita-darśitayā tad-ayogyatvena tair eva svayaṃ parityakto na tu teṣāṃ tyāgāya svayaṃ vyāpṛta iti yāvat | tena mad-bhakta ity anukṛṣyate | īdṛśo mad-bhakto yaḥ sa me priya iti pūrvavat

Viśvanātha

kiṃ ca yasyāsti bhaktir bhagavaty akiṃcanā sarvair guṇais tatra samāsate surāḥ [BhP 5.18.12] ity-ādy-ukter mat-prīti-janakā anye 'pi guṇā mad-bhaktyā muhur abhyastayā svata evotpadyante, tān api tvaṃ śṛṇv ity āha | yasmād iti pañcabhiḥ | harṣādibhIḥ prākṛtair harṣāmarṣa-bhayodvegair mukta ity ādinoktān api kāṃścid guṇān durlabhatva-jñāpanārthaṃ punar āha yo na hṛṣyatīti

Baladeva

yasmāl lokaḥ ko 'pi jano nodvijate bhaya-śaṅkayā kṣobhaṃ na labhate | yaḥ kāruṇikatvāj janodvejakaṃ karma na karoti | lokāc ca yo nodvijate sarvāvirodhitva-viniścayād yad-udvejakaṃ karma loko na karoti | yaś ca harṣādibhiḥ kartṛbhir mukto, na tu teṣāṃ mocane svayaṃ vyāpārī | atigambhīrātma-rati-nimagnatvāt tat-sparśenāpi rahita ity arthaḥ | tatra sva-bhogyāgamotsāho harṣaḥ, para-bhogyāgamāsahanam amarṣaḥ | duṣṭa-sattva-darśanādhīno vitrāsaḥ bhayam | kathaṃ nirudyamasya mama jīvanam iti vikṣobhas tūdvegaḥ | etāś catasraś citta-vṛttayaḥ

Michalski

Ten, przed kim świat nie drży, i kto sam nie drży przed światem, kto jest wolny od radości, niezadowolenia, strachu, niepokoju, – ten jest mi miłym.

Olszewski

Ten, kto nie zakłóca spokoju świata i kogo świat nie zakłóca, kto się wyzbył uniesień radości i gniewu, bojaźni i trwogi: takoż jest mi drogi.

Dynowska

Kto niczym cierpienia w świecie nie powiększa i sam żadnym nie podlega troskom, wolny od wzruszeń, radości, lęków i gniewów, ten drogi Mi jest.

Sachse

Kto nie napawa ludzi lękiem
i kto sam nie odczuwa lęku przed ludźmi,
kto wolny jest od radości, gniewu, lęku i niepokoju,
ten jest mi drogi.

Kudelska

Ten, którego świat się nie lęka i który nie lęka się świata,
Kto wolny od radości, gniewu, strachu, jak i wzruszeń, on jest mi drogi.

Rucińska

Kto ludzi nic niepokoi i kogo ludzie nie trwożą,
Bez wzruszeń, złości, bez obaw i leku, ten jest mi miły!

Szuwalska

Kto nikogo nie krzywdzi i sam nie ulega
Zmiennym szczęścia nastrojom, troskom, niepokojom,
Od lęku będąc wolnym, również jest Mi drogi.

Babkiewicz

Świat się jego nie obawia
i on światem się nie trwoży,
wyzwolony z obaw, lęków,
ekscytacji, porywczości –
kto jest takim, ten mi drogi.

analiza syntaktyczna

yaḥ mad-bhaktaḥ (kto jest moim wielbicielem) anapekṣaḥ (niezależny) śuciḥ (czysty) dakṣaḥ (zręczny) udāsīnaḥ (neutralny) gata-vyathaḥ (nieporuszony) sarvārambha-parityāgī (porzucający wszelkie przedsięwzięcia),
sa (ten) me (mi) priyaḥ (drogi).

analiza gramatyczna

anapekṣaḥ	–	an-apekṣa 1i.1 m. – niezależny, obojętny, nierozważny, nieostrożny  (od: apa- √ īkṣ – patrzeć w bok, opiekować się, szanować, oczekiwać, apekṣā – oczekiwanie, poleganie na);
śuciḥ	–	śuci 1i.1 m. – czysty (od: √ śuc – jaśnieć, być mokrym);
dakṣaḥ	–	dakṣa 1i.1 m. – zdolny, zręczny, biegły, ekspert, inteligentny (od: √ dakṣ – być zdolnym, być silnym);
udāsīnaḥ	–	udāsīna 1i.1 m. – neutralny, obojętny (od: ud- √ ās – siadać z dala);
gata-vyathaḥ	–	gata-vyatha 2i.3 m. ; BV : yasya vyathā gatāsti saḥ – ten, którego poruszenie odeszło (od: √ gam – iść, PP gata – odeszły; √ vyath – trząść się, drżeć, być wystraszonym, niepokoić się, vyathā – poruszenie, wzburzenie, strach);
sarvārambha-parityāgī	–	sarva-ārambha-parityāgin 1i.1 m. ; TP : sarveṣām ārambhāṇām parityāgīti – porzucający wszelkie przedsięwzięcia (od: sarva – wszystko; ā- √ rabh – osiągać, podejmować, rozpoczynać, ā-rambha – rozpoczęcie, przedsięwzięcie; pari- √ tyaj – porzucać, tyāga – porzucenie, wyrzeczenie się; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
yaḥ	–	yat sn. 1i.1 m. – kto;
mad-bhaktaḥ	–	mad-bhakta 1i.1 m. ; TP : mama bhakta iti – mój wielbiciel (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, PP bhakta – rozdany, rozdzielony, kochany; czciciel, wielbiciel, miłośnik, kochający, oddany);
saḥ	–	tat sn. 1i.1 m. – on;
me	–	asmat sn. 6i.1 – mój (skrócona forma od: mama);
priyaḥ	–	priya 1i.1 m. – lubiany, ukochany, miły (od: √ prī – sprawić radość);

warianty tekstu

gata-vyathaḥ → dṛḍha-vyathaḥ / na ca kṣamī (mający stałe poruszenie / i nie cierpiący);
sarvārambha-parityāgī → sarvārambha-phala-tyāgī (porzucający owoc wszelkich przedsięwzięć);
yo mad-bhaktaḥ sa → yo me bhaktaḥ sa / bhakti-mān yaḥ sa / mad-bhaktaḥ sa ca (kto jest moim wielbicielem, ten / ten, który posiada uwielbienie / i ów mój wielbiciel);

Trzecia pada BhG 12.16 jest taka sama jak trzecia pada BhG 14.25;

Śāṃkara

dehendriya-viṣaya-saṃbandhādiṣu apekṣā-viṣayeṣu anapekṣo niḥspṛhaḥ | śucir bāhyena ābhyantareṇa ca śaucena saṃpannaḥ | dakṣaḥ pratyutpanneṣu kāryeṣu sadyo yathāvat pratipattuṃ samarthaḥ | udāsīno na kasyacit mitrādeḥ pakṣaṃ bhajate yaḥ, sa udāsīno yatiḥ | gata-vyatho gata-bhayaḥ | sarvārambha-parityāgī ārabhyanteti | ārambhā ihāmutra-phala-bhogārthāni kāma-hetūni karmāṇi sarvārambhāḥ, tān parityaktuṃ śīlam asyeti sarvārambha-parityāgī yaḥ mad-bhaktaḥ saḥ me priyaḥ

Rāmānuja

anapekṣaḥ ātmavyatirikte kṛtsne vastuny anapekṣaḥ, śuciḥ śāstravihitadravyavardhitakāyaḥ, dakṣaḥ śāstrīyakriyopādānasamarthaḥ, anyatrodāsīnaḥ, ganavyathaḥ śāstrīyakriyānirvṛttau avarjanīyaśītoṣṇapuruṣasparśādiduḥkheṣu vyathārahitaḥ, sarvārambhaparityāgī śāstrīyavyatiriktasarvakarmārambhaparityāgī, ya evaṃbhūto madbhaktaḥ, sa me priyaḥ

Śrīdhara

kiṃ ca anapekṣa iti | anapekṣo yadṛcchayopasthite 'py arthe nispṛhaḥ | śucir bāhyābhyantara-śauca-sampannaḥ | dakṣo 'nalasaḥ | udāsīnaḥ pakṣapāta-rahitaḥ | gata-vyatha ādhi-śūnyaḥ | sarvān dṛṣṭādṛṣṭārthān ārambhānudyamān parityaktuṃ śīlaṃ yasya saḥ | evaṃ-bhūtaḥ san yo mad-bhaktaḥ sa me priyaḥ

Madhusūdana

kiṃ ca anapekṣa iti | nirapekṣaḥ sarveṣu bhogopakaraṇeṣu yadṛcchopanīteṣv api niḥspṛhaḥ | śuci-bāhyābhyantara-śauca-sampannaḥ | dakṣa upasthiteṣu jñātavyeṣu kartavyeṣu ca sadya eva jñātuṃ kartuṃ ca samarthaḥ | udāsīno na kasyacin mitrādeḥ pakṣaṃ bhajate yaḥ | gata-vyathaḥ parais tāḍyamānasyāpi gatā notpannā vyathā pīḍā yasya saḥ | utpannāyām api vyathāyām apakarṛṣv anapakartṛtvaṃ kṣamitvam | vyathā-kāraṇeṣu satsv apy anutpanna-vyathatvaṃ gata-gata-vyathatvam iti bhedaḥ | aihikāmuṣmika-phalāni sarvāṇi karmāṇi sarvārambhās tān parityaktuṃ śīlaṃ yasya sa sarvārambha-parityāgī sannyāsī yo mad-bhaktaḥ sa me priyaḥ

Viśvanātha

anapekṣo vyavahārika-kāryāpekṣā-rahita udāsīno vyavahārika-lokeṣv anāsaktaḥ | sarvān vyavahārikān dṛṣṭādṛṣṭārthāṃs tathā pāramārthikān api kāṃścit śāstrādhyāpanādīn ārambhān udyamān parihartuṃ śīlaṃ yasya saḥ

Baladeva

anapekṣaḥ svayam āgate 'pi bhogye nispṛhaḥ | śucir bāhyābhyantara-pāvitryavān | dakṣaḥ sva-śāstrārtha-vimarśa-samarthaḥ | udāsīnaṃu para-pakṣāgrāhī | gata-vyatho 'pakṛto 'py ādhi-śūnyaḥ | sarvārambha-parityāgī sva-bhakti-pratīpākhilodyama-rahitaḥ

Michalski

Kto się o nic nie troszczy, jest czysty, zdolny do czynu, obojętny, kto się nigdy nie gnębi, kto zaniechał wszelkich przedsięwzięć i tylko mnie kocha, ten jest mi miłym.

Olszewski

Człowiek bez skrytych myśli, czysty, zręczny, obojętny, wolny od rozterki duchowej, niezależny od niczego, cokolwiek czynić zamierza, sługa mój: oto człowiek, który mi jest drogi.

Dynowska

Kto nic nie pragnie i nie potrzebuje, kto sercem jest czysty, bezinteresowny, beztroski, sprawny, do wszelkiej chętny pracy, a obojętny na jej wyniki; kto wszystkich osobistych zaniechał przedsięwzięć, ten oddany Mój uczeń, drogi Mi jest.

Sachse

Kto niczego nie oczekuje,
czysty, dzielny, bezinteresowny,
kto wolny jest od trosk
i kto zaniechał wszelkich przedsięwzięć,
ten — będąc moim wyznawcą — jest rai drogi.

Kudelska

Kto niczego nie oczekuje, czysty, roztropny, wolny od namiętności i wszelkich wątpliwości,
Odrzucił podejmowanie działań, on jest moim czcicielem, on jest mi drogi.

Rucińska

Kto o nic niedbały, czysty, bystry, bezstronny, beztroski
zaniechał wszelkich przedsięwzięć, ten czciciel mój jest mi miły!

Szuwalska

Kto nic nie oczekuje, nie pragnie niczego,
Czysty, bystry, beztroski, bezinteresowny;
Kto zachowuje umiar we wszystkim, co robi,
Ten będąc Mnie oddanym, jest Mi bardzo drogi.

Babkiewicz

Niewzruszony i beztroski,
czysty, zręczny, neutralny,
kto przedsięwzięć wszech zaniechał –
ten mój czciciel jest mi drogi.

analiza syntaktyczna

yaḥ (kto) na hṛṣyati (nie ekscytuje się) na dveṣṭi (nie nienawidzi) na śocati (nie smuci się) na kāṅkṣati (nie pragnie),
yaḥ śubhāśubha-parityāgī (kto porzuca pomyślne i niepomyślne) bhaktimān (posiadacz uwielbienia)  
sa (ten) me (mi) priyaḥ (drogi).

analiza gramatyczna

yaḥ	–	yat sn. 1i.1 m. – kto;
na	–	av. – nie;
hṛṣyati	–	√ hṛṣ (ekscytować się) Praes. P 1c.1 – raduje się, ekscytuje się;
na	–	av. – nie;
dveṣṭi	–	√ dviṣ (nienawidzić) Praes. P 1c.1 – nienawidzi, okazuje nienawiść;
na	–	av. – nie;
śocati	–	√ śuc (rozpaczać, opłakiwać) Praes. P 1c.1 – opłakuje;
na	–	av. – nie;
kāṅkṣati	–	√ kāṅkṣ (pragnąć, oczekiwać) Praes. P 1c.1 – pragnie, tęskni;
śubhāśubha-parityāgī	–	śubha-aśubha-parityāgin1i.1 m. ; DV / TP : śubhasya cāśubhasya ca parityāgīti – porzucający dobre i złe (od: √ śubh – jaśnieć, śubha – piękne, przyjemne, pomyślne, dobre; pari- √ tyaj – porzucać, tyāga – porzucenie, wyrzeczenie się; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
bhaktimān	–	bhaktiman 1i.1 m. – posiadający uwielbienie (od: √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhakta – rozdany, rozdzielony, kochany; czciciel, wielbiciel, miłośnik, kochający, oddany, bhakti – oddanie, miłość, uwielbienie; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza);
yaḥ	–	yat sn. 1i.1 m. – kto;
saḥ	–	tat sn. 1i.1 m. – on;
me	–	asmat sn. 6i.1 – mój (skrócona forma od: mama);
priyaḥ	–	priya 1i.1 m. – lubiany, ukochany, miły (od: √ prī – sprawić radość);

warianty tekstu

śubhāśubha-parityāgī → śubhāśubha-phala-tyāgī (porzucający owoc pomyślny i niepomyślny);
bhakti-mānyaḥ → yo mad-bhaktaḥ (ten, kto jest moim wielbicielem);

druga pada BhG 12.17 jest taka sama jak druga pada BhG 18.54;

Śāṃkara

kiṃ ca—
yo na hṛṣyatīṣṭa-prāptau, na dveṣṭy aniṣṭa-prāptau, na śocati priya-viyoge, na cāprāptaṃ kāṅkṣati, śubhāśubhe karmaṇī parityaktuṃ śīlam asyeti śubhāśubha-parityāgī bhaktimān yaḥ sa me priyaḥ

Rāmānuja

yo na hṛṣyati yan manuṣyāṇāṃ harṣanimittaṃ priyajātam, tat prāpya yaḥ karmayogī na hṛṣyati; yac cāpriyam, tat prāpya na dveṣṭi; yac ca manuṣyāṇāṃ śokanimittaṃ bhāryāputravittakṣayādikam, tat prāpya na śocati; tathāvidham aprāptaṃ ca na kāṅkṣati; śubhāśubhaparityāgī pāpavat puṇyasyāpi bandhahetutvāviśeṣād ubhayaparityāgī / ya evaṃbhūto bhaktimān, sa me priyaḥ

Śrīdhara

kiṃ ca ya iti | priyaṃ prāpya yo na hṛṣyati | apriyaṃ prāpya yo na dveṣṭi | iṣṭārtha-nāśe sati yo na śocati | aprāptam arthaṃ yo na kāṅkṣati | śubhāśubhe puṇya-pāpe parityaktuṃ śīlaṃ yasya saḥ | evaṃ-bhūto bhūtvā yo mad-bhaktimān sa me priyaḥ

Madhusūdana

kiṃ ca ya iti | sama-duḥkha-sukha ity etad vivṛṇoti | yo na hṛṣyatīṣṭa-prāptau, na dveṣṭi aniṣṭa-prāptau na śocati prāpteṣṭa-viyoge | na kāṅkṣati aprāpteṣṭa-yoge | sarvārambha-parityāgīty etad vivṛṇoti śubhāśubhe sukha-sādhana-duḥkha-sādhane karmaṇī parityaktuṃ śīlam asyeti śubhāśubha-parityāgī bhaktimān yaḥ sa me priyaḥ

Viśvanātha

brak komentrza do BhG 12.18

Baladeva

yaḥ priyaṃ putra-śiṣyādi prāpya na hṛṣyati | apriyaṃ tat prāpya tatra na dveṣṭi | priye tasmin vinaṣṭe na śocati | aprāptam tan nākāṅkṣati | śubhaṃ puṇyam aśubhaṃ pāpaṃ tad-ubhayaṃ pratibandhakatva-sāmyāt parityaktuṃ śīlaṃ yasya saḥ

Michalski

Kto się nie cieszy i nie pała nienawiścią, kto się nie smuci i nie pożąda, kto jednakowo odrzuca szczęście i niedolę i kto mnie kocha, – ten jest mi miłym.

Olszewski

Ten, kto nie oddaje się ani radości, ani nienawiści, ani smutkowi, ani żalom i kto, służąc mi, nie troszczy się o powodzenie i niepowodzenie: ten jest mi drogi.

Dynowska

Kto nie zna przywiązań ani też niechęci, żalów ani pragnień i ponad złe i dobre się wzniósł, a pełen jest bezmiernego dla Mnie Miłowania, ten drogi Mi jest.

Sachse

Kto nie odczuwa ani skłonności, ani niechęci,
nie smuci się ani nie pragnie,
kto odrzuca zarówno dobro, jak i zło [tego świata],
kto pełen jest miłości — ten jest mi drogi.

Kudelska

Kto wolny zarówno od radości, jak i nienawiści, nie smuci się, ani niczego nie pożąda,
Kto wyzwolił się od zła i dobra, taki czciciel jest mi drogi.

Rucińska

Kto się nie cieszy, nie smuci, nie pragnie, nie nienawidzi,
Kto dobro i zło porzucił, wielbiciel ten jest mi miły!

Szuwalska

Bez przywiązań, niechęci, żalu i pragnienia,
Wzniesiona ponad dobro i zło tego świata,
Osoba Mnie oddana jest Mi bardzo droga.

Babkiewicz

Bez podniety, bez niechęci,
bez tęsknoty i bez smutku,
zła i dobra kto się wyrzekł –
gdy ma miłość, jest mi drogi.

analiza syntaktyczna

[yaḥ] bhaktimān naraḥ (posiadający uwielbienie człowiek) śatrau mitre ca (w stosunku do wroga i przyjaciela) samaḥ (jednaki),
tathā (podobnie) mānāpamānayoḥ (w stosunku do honoru i wzgardy) [samaḥ] (jednaki),
śītoṣṇa-sukha-duḥkheṣu (w stosunku do szczęścia i cierpienia) samaḥ (jednaki),
saṅga-varjitaḥ (który wyzbył się lgnięcia) tulya-nindā-stutiḥ (tak samo traktujący pochwałę i naganę) maunī (milczący) yena kenacit (przez które cokolwiek) santuṣṭaḥ (zadowolony) aniketaḥ (nie mający domu) sthira-matiḥ (o stałej myśli),
[saḥ] (on) me (mi) priyaḥ [asti] (jest drogi).

analiza gramatyczna

samaḥ	–	sama sn. 1i.1 m. – taki sam, równy, jednakowy;
śatrau	–	śatru 7i.1 m. – względem wroga, względem rywala (od: √ śad – upadać, uprowadzać, zabijać);
ca	–	av. – i;
mitre	–	mitra 7i.1 m. – względem przyjaciela;
ca	–	av. – i;
tathā	–	av. – tak, w ten sposób, podobnie;
mānāvamānayoḥ	–	māna-avamāna 7i.2 m. ; DV : māne ca avamāne ceti – w szacunku i wzgardzie (od: √ man – myśleć, māna – szacunek, honor, duma; ava- √ man – gardzić, avamāna – zniesławienie, brak szacunku);
śītoṣṇa-sukha-duḥkheṣu	–	śīta-uṣṇa-sukha-duḥkha 7i.3 n. ; DV : śīte coṣṇe ca sukhe ca duḥkhe ceti – w zimnie, gorącu, szczęściu i cierpieniu (od: śīta – zimno, mróz; √ uṣ – spalać, uṣṇa – gorąco, ciepło; su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście; dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: dobre i złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], stąd poruszanie się gładko i z oporem; lub też od: su- √ sthā i duḥ- √ sthā);
samaḥ	–	sama sn. 1i.1 m. – taki sam, równy, jednakowy;
saṅga-vivarjitaḥ	–	saṅga-vivarjita 1i.1 m. ; TP : saṅgena vivarjita iti – pozbawiony lgnięcia (od: (od: sam- √ gam – schodzić się lub √ sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt, saṅga – lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania; vi- √ vṛj – wykluczać, omijać, caus. PP vivarjita – wyłączony, pozbawiony, poza);

*****

tulya-nindā-stutiḥ	–	tulya-nindā-stuti 1i.1 m. ; BV / DV : yasya nindā ca stutiś ca tulye staḥ saḥ – dla którego nagana i pochwała są tym samym (od: √ tul – podnosić, ważyć, sprawiać równym, tulā – waga, tulya – równy, taki sam, podobny; √ nind – ganić, nindā – nagana, potępienie, wyrzut; √ stu – wychwalać, opiewać, stuti – pochwała, modlitwa, hymn);
maunī	–	maunin 1i.1 m. – milczący, małomówny (od: √ man – myśleć, wyobrażać sobie, muni – mędrzec, święty, wieszcz, mauna – milczenie, małomówność; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
saṃtuṣṭaḥ	–	saṃtuṣṭa (sam- √ tuṣ – radować się) PP 1i.1 m. – uradowany, zadowolony w pełni;
yena	–	yat sn. 3i.1 n. – przez co, na skutek czego;
kena-cit	–	kim-cit sn. 3i.1 n. – przez cokolwiek (od: kim – co?; -cit – partykuła nieokreśloności);
aniketaḥ	–	a-niketa 1i.1 m. ; BV : yasya niketo nāsti saḥ – ten, który nie ma domu (od: niketa – znak, dom, rezydencja, mieszkanie);
sthira-matiḥ	–	sthira-buddhi 1i.1 m. ; BV : yasya matiḥ sthirāsti saḥ – ten, którego myśl jest stała (od: √ sthā – stać, sthira – twardy, solidny, stały; √ man – myśleć, mati – myśl, opinia, pogląd);
bhaktimān	–	bhaktiman 1i.1 m. – posiadający uwielbienie (od: √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhakta – rozdany, rozdzielony, kochany; czciciel, wielbiciel, miłośnik, kochający, oddany, bhakti – oddanie, miłość, uwielbienie; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza);
me	–	asmat sn. 6i.1 – mój (skrócona forma od: mama);
priyaḥ	–	priya 1i.1 m. – lubiany, ukochany, miły (od: √ prī – sprawić radość);
naraḥ	–	nara 1i.1 m. – człowiek (od: nṛ – człowiek, ludzkość);

warianty tekstu

samaḥ śatrau → sama-śatrau;
mitre → mitrau;
mānāvamānayoḥ → mānāpamānayoḥ (względem szacunku i wzgardy);

Druga i trzecia pada BhG 12.18 są takie same jak trzecia i czwarta pada BhG 6.7;

tulya-nindā-stutir → nindā-tulya-stutir (dla, którego pochwała jest równa naganie);
bhaktimān me priyo naraḥ → bhaktimān yaḥ sa me priyo (kto posiada uwielbienie, ten jest mi drogi);

Śāṃkara

samaḥ śatrau ca mitre ca, tathā mānāpamānayoḥ pūjā-paribhavayoḥ, śītoṣṇa-sukha-duḥkheṣu samaḥ | sarvatra ca saṅga-vivarjitaḥ |
kiṃ ca—
tulya-nindā-stutiḥ | nindā ca stutiś ca nindā-stutī | te tulye yasya sa tulya-nindā-stutiḥ | maunī maunavān saṃyata-vāk | saṃtuṣṭaḥ yena kenacit śarīra-sthiti-hetu-mātreṇa | tathā coktaṃ—
yena kenacid ācchanno yena kenacid āśitaḥ |
yatra kvacana śāyī syāt taṃ devā brāhmaṇaṃ viduḥ || [mātrbh 12.245.12] iti |
kiṃ ca, aniketo niketa āśrayo nivāso niyato na vidyate yasya so’niketaḥ, nāgāre ity ādi-smṛty-antarāt | sthira-matiḥ sthirā paramārtha-viṣayā yasya matiḥ saḥ sthira-matiḥ | bhaktimān me priyo nara

Rāmānuja

„adveṣṭā sarvabhūtānām” ityādinā śatrumitrādiṣu dveṣādirahitatvam uktam; atra teṣu sannihiteṣv api samacittatvaṃ tato 'py atirikto viśeṣa ucyate / ātmani sthiramatitvena niketanādiṣv asakta ity aniketaḥ; tata eva mānāvamānādiṣv api samaḥ; ya evaṃbhūto bhaktimān, sa me priyaḥ

Śrīdhara

kiṃ ca sama iti | śatrau ca mitre ca sama eka-rūpaḥ | mānāpamānayor api tathā sama eva | harṣa-viṣāda-śūnya ity arthaḥ | śītoṣṇayoḥ sukha-duḥkhayoś ca samaḥ | saṅga-vivarjitaḥ kvacid apy anāsaktaḥ |
kiṃ ca tulya-nindā-stutir iti | tulyā nindā-stutiś ca yasya saḥ | maunī saṃyata-vāk | yena kenacit yathā-labdhena saṃtuṣṭaḥ | aniketo niyatāvāsa-śūnyaḥ | sthira-matir vyavasthita-cittaḥ | evaṃ-bhūto bhaktimān yaḥ sa naro mama priyaḥ

Madhusūdana

kiṃ ca sama iti | pūrvasyaiva prapañcaḥ | saṅga-vivarjitaś cetanācetana-sarva-viṣaya-śobhanādhyāsa-rahitaḥ | sarvadā harṣa-viṣāda-śūnya ity arthaḥ | spaṣṭam |
kiṃ ca tulya-nindā-stutir iti | nindā doṣa-kathanam | stutir guṇa-kathanam | te duḥkha-sukhājanakatayā tulye yasya sa tathā | maunī saṃyata-vāk | nanu śarīra-yātrā-nirvāhāya vāg-vyāpāro 'pekṣita eva nety āha saṃtuṣṭo nivṛtta-spṛhaḥ | kiṃ ca — aniketo niyata-nivāsa-rahitaḥ | sthirā paramārtha-vastu-viṣayā matir yasya sa sthira-matiḥ | īdṛśo yo bhaktimān sa me priyo naraḥ | atra punaḥ punar bhakter upādānaṃ bhaktir evāpavargasya puṣkalaṃ kāraṇam iti draḍhayitum

Viśvanātha

aniketaḥ prākṛta-svāspadāsakti-śūnyaḥ

Baladeva

samaḥ śatrau ceti sphuṭārthaḥ | saṅga-varjitaḥ kusaṅga-śūnyaḥ | tulyeti nindayā duḥkhaṃ stutyā sukhaṃ ca yo na vindati | maunī yata-vāk sveṣṭa-manana-śīlo vā | yena kenacid adṛṣṭākṛṣṭena rukṣeṇa snigdhena vānnādinā santuṣṭaḥ | aniketo niyata-nivāsa-rahito niketa-moha-śūnyo vā | sthira-matir niścita-jñānaḥ | eṣv adveṣṭety ādiṣu saptasu yeṣu guṇānāṃ punar apy abhidhānaṃ tat teṣām atidaurlabhya-jñāpanārtham ity adoṣaḥ | san-niṣṭhādīnāṃ tri-vidhānāṃ bhaktānāṃ sambhūya sthitā ete 'dveṣṭṛtvādayo dharmā yathā-sambhava-tāratamyenaiva sudhībhiḥ saṅgamanīyāḥ

Michalski

Kto jest jednakowy względem wroga i przyjaciela, jednakowy we czci i hańbie, głodzie, pragnieniu, radości, bólu, kto wolny jest od skłonności,
dla kogo nagana i pochwała ma jednakową cenę, kto jest milczący i ze wszystkiego zadowolony, kto niema ojczystego domu, – stały w swych myślach i kochający, – ten jest mi miłym.

Olszewski

Człowiek jednaki względem swoich wrogów i przyjaciół, jednaki w zaszczytach i w sromocie, jednaki w chłodzie, w cieple, w uciesze, w bólu, wolny od pożądań;
jednaki na naganę i pochwałę, milczący, zawsze zadowolony, bezdomny, mocny w swej myśli, sługa mój: oto człowiek, który mi jest drogi.

Dynowska

Jednaki wobec wroga jak i przyjaciela, wśród czci i niesławy, bólu i radości. Gorąca i zimna, wolny od upodobań wszelkich;
pogodny, zadowolony z rzeczy każdej, obojętny na uznanie jak i potępienie, bezdomny, milczący, o niewzruszonej myśli, a miłością dla Mnie przejęty, drogi Mi jest.

Sachse

Kto jednaki jest dla wroga i przyjaciela,
wobec sławy i hańby,
kto jednaki jest w chłodzie i upale,
szczęściu i nieszczęściu,
i kto wolny jest od przywiązania,
dla kogo nagana i pochwała
mają jednakową wartość,
kto milczący jest
i kogo zadowala wszystko, cokolwiek go spotyka,
kto bezdomny jest,
niezachwiany w swych przekonaniach
i pełen miłości — ten człowiek jest mi drogi.

Kudelska

Kto taki sam dla wrogów, jak i dla przyjaciół, kto tak samo przyjmuje zaszczyt i niesławę,
Nieporuszony, czy to skwar, czy mróz, szczęście, czy nieszczęście, taki człowiek uwalnia się z więzów,
Mędrzec, którego nie wzruszają pochwały ani obmowy, który zadowolony z wszystkiego, cokolwiek go spotyka,
Bez stałej siedziby, lecz o myśli niewzruszonej, taki czciciel jest mi drogi.

Rucińska

Jednaki wobec przyjaciół, wrogów, niesławy i sławy,
Nie zważa na chłód i upał, szczęście i ból, obojętny,
Ten sam wśród pochwał i nagan, milczący, rad z byle czego,
Bezdomny, sądu pewnego, kto kocha mnie, jest mi miły!

Szuwalska

Kto tak samo postrzega przyjaciela, wroga,
Chwałę i potępienie. Kto jest obojętny
Na ciepło, chłód, nieszczęście, radość, sławę, hańbę,
Wyciszony, pogodny, z miejscem niezwiązany,
Ten jest Mi bardzo drogi, będąc Mnie oddanym.

Babkiewicz

Względem wroga, przyjaciela,
względem wzgardy i szacunku,
zimna, ciepła, szczęścia, smutku
jest jednaki, bez przywiązań,
ma za jedno tak pochwałę,
jak przyganę, zawsze cichy,
zadowala się czymkolwiek,
nie ma domu, myśl ma stałą –
gdy mnie kocha, jest mi drogi.

analiza syntaktyczna

ye tu [janāḥ] (ale ci ludzie) mat-paramāḥ (dla których ja jestem najwyższy) idam yathā uktam dharmyāmṛtam (temu tak opisanemu nektarowi prawości) paryupāsate (oddają cześć),
te śraddadhānāḥ (ci pokładający wiarę) bhaktāḥ (wielbiciele) me (mi) atīva (nadzwyczaj) priyāḥ [bhavanti] (są drodzy).

analiza gramatyczna

ye	–	yat sn. 1i.3 m. – którzy;
tu	–	av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i;
dharmyāmṛtam	–	dharmya-amṛta 2i.1 n. ; TP : dharmyasya amṛtam iti – nektar prawości, nieśmiertelną prawość (od: √ dhṛ – dzierżyć, posiadać, dharma – dharma, szlachetność, prawość; dharmya – prawe, szlachetne; √ mṛ – umierać; mṛta PP – umarły, a-mṛta – nie umarły, wieczny, nektar nieśmiertelności);
idam	–	idam 2i.1 n. – to;
yathā	–	av. – tak jak (korelatyw do: tathā);
uktam	–	ukta ( √ vac – mówić) PP 2i.1 n. – nazwane, powiedziane;
paryupāsate	–	pari-upa- √ ās (oddawać cześć, wielbić) Praes. Ā 1c.3 – oddają cześć, uczestniczą;
śraddadhānāḥ	–	śrad-dadhāna 1i.3 m. –pokładający wiarę (od: śrat- – w złożeniach: wiara; √ dhā – pokładać [wiarę], PPr dadhāna – pokładający);
mat-paramāḥ	–	mat-parama 1i.3 m. ; yeṣām ahaṃ paramaḥ ‘smi te – ci, dla których ja jestem najwyższy (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny, parama – najdoskonalszy, najlepszy);
bhaktāḥ	–	bhakta ( √ bhaj – dzielić, czcić, kochać) PP 1i.3 m. – rozdani, kochani; czciciele, wielbiciele, miłośnicy, kochający, oddani;
te	–	tat sn. 1i.3 m. – oni;
atīva	–	av. – nadmiernie, wyjątkowo, bardzo, nadzwyczaj;
me	–	asmat sn. 6i.1 – mój (skrócona forma od: mama);
priyāḥ	–	priya 1i.3 m. – lubiani, ukochani, mili (od: √ prī – sprawić radość);

warianty tekstu

dharmyāmṛtam → dharmāmṛtam (nieśmiertelną dharmę);
me priyāḥ → mat-priyāḥ (moi ukochani);

Śāṃkara

adveṣṭā sarva-bhūtānāṃ [gītā 12.13] ity ādinākṣaropāsakānāṃ nivṛtta-sarveṣaṇānāṃ saṃnyāsināṃ paramārtha-jñāna-niṣṭhānāṃ dharma-jātaṃ prakrāntam upasaṃhriyate—
ye tu saṃnyāsino dharmyāmṛtaṃ dharmād anapetaṃ dharmyaṃ ca tad amṛtaṃ ca tat, amṛtatva-hetutvāt, idaṃ yathoktam, adveṣṭā sarva-bhūtānām ity ādinā paryupāsate’nutiṣṭhanti śraddadhānāḥ santaḥ mat-paramāḥ yathokto’ham akṣarātmā paramo niratiśayā gatir yeṣāṃ te mat-paramāḥ, mad-bhaktāś cottamāṃ paramārtha-jñāna-lakṣaṇāṃ bhaktim āśritāḥ, te’tīva me priyāḥ | priyo hi jñānino’ty arthaṃ [gītā 7.18] iti yat sūcitaṃ tat vyākhyāyehopasaṃhṛtaṃ bhaktās te’tīva me priyā iti | yasmād dharmyāmṛtam idaṃ yathoktam anutiṣṭhan bhagavato viṣṇoḥ parameśvarasyātīva priyo bhavati, tasmād idaṃ dharmyāmṛtaṃ mumukṣuṇā yatnato’nuṣṭheyaṃ viṣṇoḥ priyaṃ paraṃ dhāma jigamiṣuṇeti vākyārthaḥ

Rāmānuja

asmād ātmaniṣṭhād bhaktiyoganiṣṭhasya śraiṣṭhyaṃ pratipādayan yathopakramam upasaṃharati
dharmyaṃ cāmṛtaṃ ceti dharmyāmṛtam, ye tu prāpyasamaṃ prāpakaṃ bhaktiyogam, yathoktam „mayy āveśya mano ye mām”ityādinoktena prakāreṇa upāsate; te bhaktāḥ atitarāṃ mama priyāḥ

Śrīdhara

uktaṃ dharma-jātaṃ sapahalam upasaṃharati ye tv iti | yathoktam ukta-prakāram | dharma evāmṛtam | amṛtatva-sādhanatvāt | dharmyāmṛtam iti kecit paṭhanti | ye tad upāsate 'nutiṣṭhanti śraddhāṃ kurvantaḥ | mat-parāś ca santaḥ | mad-bhaktās te 'tīva me priyā iti

Madhusūdana

adveṣṭety ādinākṣaropāsakādīnāṃ jīvanmuktānāṃ saṃnyāsināṃ lakṣaṇa-bhūtaṃ svabhāva-siddhaṃ dharma-jāta-muktam| yathoktaṃ vārtike –
utpannātmāvabodhasya hy adveṣṭṛtvādayo guṇāḥ |
ayatnato bhavanty eva na tu sādhana-rūpiṇaḥ || iti |
etad eva ca purā sthita-prajña-lakṣaṇa-rūpeṇābhihitam | tad idaṃ dharma-jātaṃ prayatnena sampādyamānaṃ mumukṣor mokṣa-sādhanaṃ bhavatīti pratipādayann upasaṃharati ye tv iti | ye tu saṃnyāsino mumukṣavo dharmāmṛtaṃ dharma-rūpam amṛta-sādhanatvād amṛtavad āsvādyatvād vedaṃ yathoktam adveṣṭā sarva-bhūtānām ity ādinā pratipāditaṃ paryupāsate 'nutiṣṭhanti prayatnena śraddadhānāḥ santo mat-paramā ahaṃ bhagavān akṣarātmā vāsudeva eva paramaḥ prāptavyo niratiśayā gatir yeṣāṃ te mat-paramā bhaktā māṃ nirupādhikaṃ brahma bhajamānās te 'tīva me priyāḥ | priyo hi jñānino 'tyartham ahaṃ sa ca mama priyaḥ iti pūrva-sūcitasyāyam upasaṃhāraḥ |
yasmād dharmāmṛtam idaṃ śraddhayānutiṣṭhan bhagavato viṣṇoḥ parameśvarasyātīva priyo bhavati tasmād idaṃ jñānavataḥ svabhāva-siddhatayā lakṣaṇam api mumukṣuṇātma-tattva-jijñāsunātma-jñānopāyatvena yatnād anuṣṭheyaṃ viṣṇoḥ paramaṃ padaṃ jigamiṣuṇeti vākyārthaḥ | tad evaṃ sopādhika-brahmābhidhyāna-paripākān nirupādhikaṃ brahmānusandadhānasyādveṣṭṛtvādi-dharma-viśiṣṭasya mukhyasyādhikāriṇaḥ śravaṇa-manana-nididhyāsanāny āvartayato vedānta-vākyārtha-tattva-sākṣātkāra-sambhavāt tato mukty-upapater mukti-hetu-vedānta-mahāvākyārthānvaya-yogyas tat-padārtho 'nusandheya iti madhyamena ṣaṭkena siddham

Viśvanātha

uktavān bahuvidha-svabhakta-niṣṭhān dharmān upasaṃharan kārtsnyenaital-lipsūnāṃ tac-chravaṇa-vicāraṇādi-phalam āha ye tv iti | ete bhakty-uttha-śānty-uttha-dharmā na prākṛtā guṇāḥ bhaktyā tuṣyati kṛṣṇo na guṇaiḥ ity ukta-koṭitaḥ | tu bhinnopakrame ukta-lakṣaṇā bhaktā ekaika-susvabhāva-niṣṭhāḥ | ete tu tat-tat-sarva-sal-lakṣaṇepsavaḥ sādhakā api tebhyaḥ siddhebhyo 'pi śreṣṭhāḥ | ataevāteti padam

Baladeva

ukta-bhakti-yogam upasaṃharan tasmin niṣṭhā-phalam āha ye tv iti | ye bhaktā yathoktaṃ mayy āveśya mano ye mām ity ādibhir yathā-gatam idaṃ dharmāmṛtaṃ paryupāsate | prāpyaṃ mām iva prāpakaṃ tat samāśrayanti | śraddadhānā bhakti-śraddhā-lavo mat-paramā man-niratās te mamātīva priyā bhavanti

Michalski

Ci jednak, którzy czczą tę świętą, tu oznajmioną wiedzę nieśmiertelności – wierzący, całkiem mi oddani i kochający – ci są mi mili nad wszelką miarę.

Olszewski

Ci, którzy zasiadają, jako rzekłem przy świętej uczcie nieśmiertelności, pełni wiary, mając mię za jedyny przedmiot: oto są moi najmilsi służebnicy.

Dynowska

Lecz ten Mój żarliwiec, który we Mnie widzi swój jedyny i najwyższy cel i nieustanne dążenie i z wiarą najgłębszą, niezłomnie pełni wyłożona tu przez Mnie – a do nieśmiertelności wiodącą -Dharmę, ten drogi Mi jest nade wszystko.

Sachse

A szczególnie drodzy są dla mnie ci,
którzy przestrzegają tej wyłożonej przeze mnie
nieśmiertelnej nauki,
ufni, mnie uznający za najwyższe dobro,
moi wyznawcy.

Kudelska

Jak już wcześniej objaśniłem, ci moi czciciele są mi najdrożsi, którzy kochają mnie żarliwie
I postępując zgodnie z nieśmiertelną zasadą, mnie mają za swój cel najwyższy.

Rucińska

Lecz ci, co wyżej podany ów nektar dharmy spijają,
Ufni, mnie pełni – czciciele ci są nadzwyczaj mi mili!

Szuwalska

Jednak ci, co religii, którą opisałem,
Nieśmiertelności nektar piją z pełną wiarą,
Mnie za swój cel najwyższy i jedyny mając,
Są najdrożsi ze wszystkich przez swoje oddanie.«

Babkiewicz

Ci, co czczą prawości nektar
– jak powyżej opisałem –
wielbiciele mi oddani,
ufni, są mi wielce mili.

tłumaczenie polskie

A oto trzydziesty czwarty rozdział w chwalebnej Mahabharacie w parwanie Bhiszmy.

warianty tekstu

iti śrī-mahābhārate śata-sāhasryāṃ saṃhitāyāṃ vaiyāsakyāṃ bhīṣma-parvaṇi*
A oto w chwalebnej Mahabharacie, w sanhicie Wjasowej, posiadającej sto tysięcy [wersów] w parwanie Bhiszmy
śrīmad-bhagavad-gītāsu upaniṣatsu brahma-vidyāyāṃ yoga-śāstre śrī-kṛṣṇārjuna-saṃvāde bhakti-saṃnyāsa-yogo / bhakti-yogo / bhakti-yogaḥ, jñāna-vijñāna-darśano / yoga-vittama-vivaraṇa-pūrvakaṃ karma-phala-tyāga-rūpa-dharmāmṛtopadeśo / bhakti-saṃjñā-yogo nāma dvādaśo ‘dhyāyaḥ
W chwalebnych pieśniach Pana, w upaniszadach, w wiedzy o brahmanie, w księdze jogi, w rozmowie chwalebnego Kryszny z Ardźuną dwunasty rozdział zatytułowany: Joga wyrzeczenia i uwielbienia / Joga uwielbienia / Joga uwielbienia, ukazanie wiedzy i mądrości / Pouczenie o nieśmiertelnej dharmie w postaci porzucenia owocu czynu, pierwej objaśnione przez najlepszego ze znawców jogi / Joga nazwana uwielbieniem.
* Ta część kolofonu z: Śrīmad-Bhagavad-gītā (czcionka bengalska), komentarz: Śrīdhara Svāmipāda “Subodhinī”, tłumaczenie na język bengalski: Nārāyaṇa-dāsa Bhakti-sudhā-kara, Gaudīya mission Kalkuta 1996r.

Śrīdhara

duḥkham avyakta-vartmaiva tad-bahu-vighnam ato budhaḥ |
sukhaṃ kṛṣṇa-padāmbhojaṃ bhakti-sat-pathavān bhajet ||
iti śrī-śrīdhara-svāmi-kṛtāyāṃ bhagavad-gītā-ṭīkāyāṃ subodhinyāṃ
bhakti-yogo nāma dvādaśo 'dhyāyaḥ ||

Madhusūdana

iti śrīmat-paramahaṃsa-parivrājakācārya-śrī-viśveśvara-sarasvatī-pāda-
śiṣya-śrī-madhusūdana-sarasvatī-viracitāyāṃ śrīmad-bhagavad-gītā-gūḍhārtha-dīpikāyām bhakti-yogo nāma dvādaśo 'dhyāyaḥ

Viśvanātha

sarva-śreṣṭhā sukha-mayī sarva-sādhya-susādhikā |
bhaktir evādbhuta-guṇety adhyāyārtho nirūpitaḥ ||
nimba-drākṣe iva jñāna-bhaktī yadyapi darśite |
ādīyete tad apy ete tat-tad-āsvāda-lobhibhiḥ ||
iti sārārtha-varṣiṇyāṃ harṣiṇyāṃ bhakta-cetasām |
gītāsu dvādaśo 'dhyāyaḥ saṅgataḥ saṅgataḥ satām ||

Baladeva

vaśaḥ svaika-juṣāṃ kṛṣṇaḥ sva-bhakty-eka-juṣāṃ tu saḥ |
prītyaivātivaśaḥ śrīmān iti dvādaśa-nirṇayaḥ ||