atha ekādaśo ‘dhyāyaḥ – viśva-rūpa-darśana-yogaḥ
A oto rozdział jedenasty: „Joga oglądu postaci wszystkiego”
Śāṃkara
bhagavato vibhūtaya uktāḥ | tatra ca viṣṭabhyāham idaṃ kṛtsnam ekāṃśena sthito jagat [gītā 10.42] iti bhagavatābhihitaṃ śrutvā yat jagad-ātma-rūpam, ādyam aiśvaraṃ tat sākṣāt-kartum icchann arjuna uvāca
Rāmānuja
evaṃ bhaktiyoganiṣpattaye tadvivṛddhaye ca sakaletaravilakṣaṇena svābhāvikena bhagavadasādhāraṇena kalyāṇaguṇagaṇena saha bhagavataḥ sarvātmatvaṃ tata eva tadvyatiriktasya kṛtsnasya cidacidātmakasya vastujātasya taccharīratayā tadāyattasvarūpasthitipravṛttitvaṃ coktam / tam etaṃ bhagavadasādhāraṇaṃ svabhāvaṃ kṛtsnasya tadāyattasvarūpasthitipravṛttitāṃ ca bhagavatsakāśād upaśrutya evam eveti nityaś ca tathābhūtaṃ bhagavantaṃ sākṣātkartukāmo 'rjuna uvāca / tathaiva bhagavatprasādād anantaraṃ drakṣyati / „sarvāścaryamayaṃ devam anantaṃ viśvatomukham … tatraikasthaṃ jagat kṛtsnaṃ pratibhaktam anekadhāḥ” iti hi vakṣyate /
Śrīdhara
vibhūti-vaibhavaṃ procya kṛpayā parayā hariḥ |
didṛkṣor arjunasyātha viśva-rūpam adarśayat ||
Viśvanātha
ekādaśe viśvarūpaṃ dṛṣṭvā sambhrānta-dhīḥ stuvan |
pārtha ānandito darśayitvā svaṃ hariṇā punaḥ ||
Baladeva
ekādaśe viśva-rūpaṃ vilokya trasta-dhīḥ stuvan |
darśayitvā svakaṃ rūpaṃ hariṇā harṣito 'rjunaḥ ||
BhG 11.1
arjuna uvāca
mad-anugrahāya paramaṃ guhyam adhyātma-saṃjñitam
yat tvayoktaṃ vacas tena moho ‘yaṃ vigato mama
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
arjuna uvāca (Ardźuna rzekł):
mad-anugrahāya (z życzliwości dla mnie) tvayā (przez ciebie) yat paramam guhyam (które najbardziej tajemne) adhyātma-saṃjñitam vacaḥ (słowo zwane rządcą jaźni) uktam [asti] (jest powiedziane),
tena (dzięki temu) mama (moje) ayam mohaḥ (to omroczenie) vigataḥ [asti] (jest zniszczone).
analiza gramatyczna
| arjunaḥ | – | arjuna 1i.1 m. – biały, jasny; |
| uvāca | – | √ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział; |
| mad-anugrahāya | – | mad-anugraha 4i.1 m. – z życzliwości dla mnie (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; anu- √ grah – otrzymywać, traktować uprzejmie, łaskawie, anugraha – uprzejmość, przychylność, życzliwość, łaskawość); |
| paramam | – | parama 1i.1 n. – najdoskonalsze, najlepsze (stopień najwyższy od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny); |
| guhyam | – | guhya ( √ guh – przykrywać, chować) PF 1i.1 n. – do schowania, sekretne, tajemnicze; |
| adhyātma-saṃjñitam | – | adhy-ātma-saṃjñita 1i.1 n. – zwane rządcą jaźni (od: adhi – ponad; ātman – jaźń; adhy-ātma – własny, Najwyższy Duch, Nadjaźń; : sam- √ jñā – być jednej opinii, rozumieć, caus. PP saṃjñita – ogłoszone, nazywane); |
| yat | – | yat sn. 1i.1 n. – które; |
| tvayā | – | yuṣmat sn. 3i.1 – przez ciebie; |
| uktam | – | ukta ( √ vac – mówić) PP 1i.1 n. – nazwane, powiedziane; |
| vacaḥ | – | vacas 1i.1 n. – słowo, wypowiedź (od: √ vac – mówić); |
| tena | – | tat sn. 3i.1 m. – przez to, tym; |
| mohaḥ | – | moha 1i.1 m. – ogłupienie, omroczenie, oszołomienie, zamęt (od: √ muh – mylić się, być skonfundowanym, omroczonym, ogłupiałym); |
| ayam | – | idam sn. 1i.1 m. – ten; |
| vigataḥ | – | vigata (vi- √ gam – odchodzić) PP 1i.1 m. – odeszły, usunięty; |
| mama | – | asmat sn. 6i.1 – mój; |
warianty tekstu
adhyātma-saṃjñitam → adhyātma-saṃjñikam (nazywane rządcą jaźni);
yat tvayoktaṃ → yas tvayoktaṃ (który, przez ciebie powiedziane);
Śāṃkara
mad-anugrahāya mamānugrahārthaṃ paramaṃ niratiśayaṃ guhyaṃ gopyam adhyātma-saṃjñitam ātmānātma-viveka-viṣayaṃ yat tvayoktaṃ vaco vākyaṃ tena te vacasā moho’yaṃ vigato mama | aviveka-buddhir apagatety arthaḥ
Rāmānuja
dehātmābhimānarūpamohena mohitasya mamānugrahaikaprayojanāya paramaṃ guhyam paramaṃ rahasyam adhyātmasaṃjñitam ātmani vaktavyaṃ vacaḥ, „na tv evāhaṃ jātu nāsam” ityādi, „tasmād yogī bhavārjuna” ity etadantaṃ yat tvayoktam, tenāyam mamātmaviṣayo mohaḥ sarvo vigataḥ dūrato nirastaḥ
Śrīdhara
pūrvādhyāyānte viṣṭabhyāham idaṃ kṛtsnam ekāṃśena sthito jagat iti viśvātmakaṃ pārameśvaraṃ rūpam utkṣiptam | tad-didṛkṣuḥ pūrvoktam abhinandann arjuna uvāca mad-anugrahāyeti caturbhiḥ | mad-anugrahāya śoka-nivṛttaye | paramaṃ paramātma-niṣṭhaṃ guhyaṃ gopyam api adhyātma-saṃjñitam ātmānātma-viveka-viṣayam | yat tvayoktaṃ vacaḥ aśocyān anvaśocas tvam ity ādi ṣaṣṭhādhyāya-paryantaṃ yad vākyam | tena mamāyaṃ mohaḥ – ahaṃ hantā ete hanyante ity ādi lakṣaṇo bhramaḥ | vigato vinaṣṭaḥ | ātmanaḥ kartṛtvādy-abhāvokteḥ
Madhusūdana
pūrvādhyāye nānā-vibhūtīr uktvā viṣṭabhyāham idaṃ kṛtsnam ekāṃśena sthito jagat iti viśvātmakaṃ pārameśvaraṃ rūpaṃ bhagavatābhihitaṃ śrutvā paramotkaṇṭhitas tat-sākṣātkartum icchan pūrvoktam abhinandan mad iti | mad-anugrahāya śoka-nivṛtty-upakārāya paramaṃ niratiśaya-puruṣārtha-paryavasāyi guhyaṃ gopyaṃ yasmai kasmaicid vaktum anarham api | adhyātma-saṃjñitam adhyātmam iti śabditam ātmānātma-viveka-viṣayam aśocyān anvaśocas tvam ity ādi-ṣaṣṭhādhyāya-paryantaṃ tv apadārtha-pradhānaṃ yat tvayā parama-kāruṇikena sarvajñenoktaṃ vaco vākyaṃ tena vākyenāham eṣāṃ hantā mayaite hanyanta ity ādivividha-viparyāsa-lakṣaṇo moho 'yam anubhava-sākṣiko vigato vinaṣṭo mama | tatrāsakṛd ātmanaḥ sarva-vikriyā-śūnyatvokteḥ
Viśvanātha
pūrvādhyāyānte viṣṭabhyāham idaṃ kṛtsnam ekāṃśena sthito jagat iti sarva-vibhūty-āśrayam ādi-puruṣaṃ sva-priya-sakhasyāṃśaṃ śrutvā paramānanda-nimagnas tad-rūpaṃ didṛkṣamāṇo bhagavad-uktam abhinandati mad-anugrahāyeti tribhiḥ | adhyātmaṃ iti saptamy-arthe avyayībhāvād ātmanīty arthaḥ | ātmani yā yā saṃjñā vibhūti-lakṣaṇā sā saṃjātā yasya tad-vacaḥ | mohas tad-aiśvaryājñānam
Baladeva
pūrvatra aham ātmā guḍākeśa sarva-bhūtāśaya-sthitaḥ iti vibhūti-kathanopakrame viṣṭabhyāham idaṃ kṛtsnam iti tad-upasaṃhāre ca nikhila-vibhūty-āśrayo mahat-sraṣṭā puruṣaḥ svasya kṛṣṇasyāvatāraḥ, sa tu mahat-sraṣṭādi-sarvāvatārīti tan-mukhāt pratītya sakhyānanda-sindhu-nimagno 'rjunas tat-puruṣa-rūpaṃ didṛkṣuḥ kṛṣṇoktam anuvadati mad iti | mad-anugrahāyādhyātma-saṃjñitam vibhūti-viṣayakaṃ yad vacas tvayoktaṃ tena mama mohaḥ kathaṃ vidyām ity-ādy-ukto vigato naṣṭaḥ | adhyātmam ātmani paramātmani tvayi yā vibhūti-lakṣaṇā saṃjñā sā jātā | yasya tad-vacaḥ vibhakty-arthe 'vyayībhāvaḥ | paramaṃ guhyam atirahasyaṃ tvad-anyāgamyam ity arthaḥ
Michalski
Ardżuna rzekł:
Wobec tych słów, wyrzeczonych przez ciebie dla mego zbawienia, – wzniosłych, tajemnych, o najwyższym Atmanie, – rozwiała się całkiem moja niepewność.
Olszewski
Ardźuna.
Wzniosła tajemnica Duszy najwyższej, którąś mi oznajmił gwoli zbawieniu memu. oddaliła błąd odemnie.
Dynowska
Ardżuna rzecze:
Otoś objawił, miłością dla mnie wiedziony, to Słowo najtajniejszej tajemnicy o Najwyższym Duchu i rozwiała się moja niewiedza;
Sachse
Ardżuna rzekł:
Wypowiedziałeś — by dodać mi otuchy —
słowo doskonałe i tajemne o atmanie.
I oto dzięki niemu pierzchło me zaślepienie.
Kudelska
Ardżuna powiada:
O, wzniosła to tajemnica, Twe słowa o najwyższym duchu, które mi wyjawiłeś,
Okazując tym samym wielką łaskę, rozproszyły mą niewiedzę.
Rucińska
Rzekł Ardżuna:
Od stów, którymiś najgłębszą duchową tę tajemnicę
Ku niej pocieszę wyjawił, zniknęło me zaślepienie!
Szuwalska
Ardżuna odpowiedział: »Odkryłeś przede mną
Największą tajemnicę o pierwszej istocie.
Dotąd żyłem w złudzeniu.
Jurewicz
Ardźuna rzekł:
„Pouczenie – tajemnica najwyższa, najgłębszym Jestestwem zwana – które z łaskawości ku mnie mówiłeś, rozproszyło moje omroczenie.
Babkiewicz
Ardźuna rzekł:
Dla korzyści mej mówiłeś
o najwyższej tajemnicy,
która nadjaźń definiuje,
tym mą złudę rozproszyłeś.
BhG 11.2
bhavāpyayau hi bhūtānāṃ śrutau vistaraśo mayā
tvattaḥ kamala-patrākṣa māhātmyam api cāvyayam
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he kamala-patrākṣa (o posiadający oczy [niczym] płatki lotosu!),
tvattaḥ hi (zaiste od ciebie) mayā (przeze mnie) bhūtānām (bytów) bhavāpyayau (istnienie i zniszczenie) vistaraśaḥ (obszernie) śrutau (usłyszane),
api ca (jak również) avyayam māhātmyam (niewyczerpana chwała) [śrutam] (usłyszana).
analiza gramatyczna
| bhavāpyayau | – | bhava-apyaya 1i.2 m. ; DV : bhavaś cāpyayaś ca iti – istnienie i zniszczenie (od: √ bhū – być, bhava – byt; apa- √ i – odchodzić, znikać, apy-aya – zniknięcie, zniszczenie); |
| hi | – | av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością; |
| bhūtānām | – | bhūta ( √ bhū – być) PP 6i.3 m. – bytów, istot (od: bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt); |
| śrutau | – | śruta ( √ śru – słuchać) PP 1i.2 m. – usłyszane; |
| vistaraśaḥ | – | av. – rozlegle, rozwlekle, w pełni (od: vi- √ stṛ – rozciągać, ekspandować, vistara – rozwlekły); |
| mayā | – | asmat sn. 3i.1 – przeze mnie; |
| tvattaḥ | – | av. – od ciebie (od: tvā / tvat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ty’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; nieodmienny ablativus zakończony na: –tas); |
| kamala-patrākṣa | – | kamala-patra-akṣa 8i.1 m. ; BV : yasyākṣiṇī kamalasya patrāv iva staḥ saḥ – ten, którego oczy są niczym płatki lotosu (od: kamala – różowy, lotos; patra / pattra – skrzydło, liść, płatek, kartka; √ īkṣ – widzieć lub √ aś – osiągać, docierać, akṣa = akṣi – oko); |
| māhātmyam | – | māhā-ātmya 1i.1 n. – wielkość, wspaniałość, majestat (od: √ mah – powiększać, mahant – wielki; ātman – jaźń); |
| api | – | av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet; |
| ca | – | av. – i; |
| avyayam | – | a-vyaya 1i.1 n. – niezmienne (od: vi- √ i – odchodzić, znikać, vyaya – odejście, rozchód, zniszczenie); |
warianty tekstu
bhavāpyayau → bhavātyayau / bhavāvyayau / prabhavāpyayau (byt i odejście / byt i niezniszczalność / powstanie i zniszczenie);
vistaraśo → visarato (obszernie);
Śāṃkara
kiṃ ca—
bhava utpattir apyayaḥ pralayas tau bhavāpyayau hi bhūtānāṃ śrutau vistaraśaḥ mayā, na saṃkṣepataḥ | tvattas tvat-sakāśāt | kamala-patrākṣa kamalasya patraṃ kamala-patraṃ tadvad akṣiṇī yasya tava sa tvaṃ kamala-patrākṣo, he kamalapatrākṣa ! mahātmano bhāvo māhātmyam api cāvyayam akṣayam | śrutam ity anuvartate
Rāmānuja
tathā ca
saptamaprabhṛti daśamaparyante tvadvyatiriktānāṃ sarveṣāṃ bhūtānāṃ tvattaḥ paramātmano bhavāpyayau utpattipralayau vistaraśo mayā śrutau hi / kamalapatrākṣa, tava avyayaṃ nityaṃ sarvacetanācetanavastuśeṣitvaṃ jñānabalādikalyāṇaguṇagaṇais tavaiva parataratvaṃ sarvādhāratvaṃ cintitanimiṣitādisarvapravṛttiṣu tavaiva pravartayitṛtvam ityādi aparimitaṃ māhātmyaṃ ca śrutam / hiśabdo vakṣyamāṇadidṛkṣādyotanārthaḥ
Śrīdhara
kiṃ ca bhavāpyayāv iti | bhūtānāṃ bhavāpyayau sṛṣṭi-pralayau tvattaḥ sakāśād eva bhavataḥ | iti śrutaṃ mayā | ahaṃ kṛtsnasya jagataḥ prabhavaḥ pralayas tathā ity ādau | vistaraśaḥ punaḥ punaḥ | kamalasya patre iva suprasanne viśāle akṣiṇī yasya tava he kamala-patrākṣa ! māhātmyam api cāvyayam akṣayaṃ śrutam | viśva-sṛṣṭy-ādi-kartṛtve 'pi sarva-niyantṛtve 'pi śubhāśubha-karma-kārayitṛtve 'pi bandha-mokṣādi-vicitra-phala-dātṛtve 'pi avikārāvaidharmyāsaṅgaudāsīnyādi-lakṣaṇam aparimitaṃ mahattvaṃ ca śrutam – avyaktaṃ vyaktim āpannaṃ manyante mām abuddhayaḥ iti | mayā tatam idaṃ sarvam iti | na ca māṃ tāni karmāṇi nibadhnanti iti | samo 'haṃ sarva-bhūteṣu ity ādinā | atas tvat-paratantratvād api jīvānām ahaṃ kartety ādir madīyo moho vigata iti bhāvaḥ
Madhusūdana
tathā saptamād ārabhya daśama-paryantaṃ tat-padārtha-nirṇaya-pradhānam api bhagavato vacanaṃ mayā śrutam ity āha bhavāpyayāv iti | bhūtānāṃ bhavāpyayāv utpatti-pralayau tvatta eva bhavantau tvatta eva vistaraśo mayā śrutau na tu saṃkṣepeṇāsakṛd ity arthaḥ | kamalasya patre iva dīrghe raktānte parama-manorame akṣiṇī yasya tava sa tvaṃ he kamala-patrākṣa ! atisaundaryātiśayollekho 'yaṃ premātiśayāt | na kevalaṃ bhavāpyayau tvattaḥ śrutau mahātmanas tava bhāvo māhātmyam atiśayaiśvaryaṃ viśva-sṛṣṭy-ādi-kartṛtve 'py avikāre tvaṃ śubhāśubha-karma-kārayitṛtve 'py avaiṣamyaṃ bandha-mokṣādi-vicitra-phala-dātṛtve 'py asaṅgaudāsīnyam anyad api sarvātmatvādi sopādhikaṃ nirupādhikam api cāvyayam akṣayaṃ mayā śrutam iti pariṇatam anuvartate ca-kārāt
Viśvanātha
asmin ṣaṭke tu bhavāpyayau sṛṣṭi-saṃhārau tvatta iti ahaṃ kṛtsnasya jagataḥ prabhavaḥ pralayas tathā ity ādināvyayaṃ māhātmyaṃ sṛṣṭy-ādi-kartṛtve 'py adhikārāsaṅgādi-lakṣaṇaṃ mayā tatam idaṃ sarvam iti na ca māṃ tāni karmāṇi nibadhnanti ity ādinā
Baladeva
kiṃ ca bhaveti | he kamala-patrākṣa ! kamala-patre ivātiramye dīrgha-raktānte cākṣiṇī yasyeti premātiśayāt saundaryātiśayollekhaḥ | tvattas tvad-dhetukau bhūtānāṃ bhavāpyayau sarga-pralayau mayā tvattaḥ sakāśād vistaraśo 'sakṛt śrutau ahaṃ kṛtsnasya jagataḥ prabhavaḥ pralayas tathā ity ādināvyayaṃ nityaṃ māhātmyam aiśvaryaṃ ca tava sarva-kartṛtve 'pi nirvikāratvaṃ sarva-niyantṛte 'py asaṅgatvam ity evam ādi tvatta eva mayā vistaraśaḥ śrutam mayā tatam idaṃ sarvam ity ādibhiḥ
Michalski
Słyszałem przecież szeroko od ciebie o powstawaniu i zagładzie istot, lotusooki, tudzież o twej nieprzemijającej wielkości.
Olszewski
Albowiem usłyszałem obszernie o narodzeniu i śmierci istot, boże lotosooki, i o twej wielkoduszności niezniszczalnej.
Dynowska
bom oto słyszał od Ciebie, o lotosooki Panie, o powstawaniu i zanikaniu wszechświatów i o nieprzemijającej chwale wielkości Twojej.
Sachse
Usłyszałem bowiem od ciebie, o Lotosooki,
początku i końcu stworzeń,
o nieprzemijalnej twej potędze.
Kudelska
Usłyszałem od ciebie, Panie o Lotosowych Oczach, wszystko o pojawianiu
się i znikaniu tego, co istnieje,
A także o twej nieprzemijającej potędze.
Rucińska
Bom o początku i końcu stworzeń usłyszał szeroko
Od Ciebie, lotosooki, i o twej chwale niezmiennej.
Szuwalska
Ty je pokonałeś,
Mówiąc o powstawaniu i zagładzie życia,
Wyjaśniając szczegóły swojej wiecznej chwały.
Lotosooki Panie,
Jurewicz
Opowiedziałeś mi wszystko – o powstaniu istnień, o ich zaniku i o niezmiennym twym majestacie, lotosooki!
Babkiewicz
O powstaniu i zniknięciu
istot skrzętnie wysłuchałem
z ust twych, o Lotosooki,
i o wiecznej twojej chwale.
BhG 11.3
evam etad yathāttha tvam ātmānaṃ parameśvara
draṣṭum icchāmi te rūpam aiśvaraṃ puruṣottama
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he parameśvara (o najwyższy władco!), he puruṣottama (o najlepszy z ludzi!),
yathā (jak) tvam (ty) ātmānam (siebie) āttha (opisałeś),
etat evam [asti] (tak zaiste jest).
te (twoją) aiśvaram rūpam (władczą postać) draṣṭum (zobaczyć) icchami (pragnę).
analiza gramatyczna
| evam | – | av. – w ten sposób; |
| etat | – | etat sn. 1i.1 n. – to; |
| yathā | – | av. – tak jak (korelatyw do: tathā); |
| āttha | – | √ ah (mówić – odmiana jedynie w Perf. reszta form od: √ brū) Perf. P 2c.1 – powiedziałeś, nazwałeś; |
| tvam | – | yuṣmat sn. 1i.1 – ty; |
| ātmānam | – | ātman 2i.1 m. – jaźń, siebie; |
| parameśvara | – | parama-īśvara 8i.1 m. – o najwyższy władco (od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny, parama – najdoskonalszy, najlepszy; √ īś – posiadać, władać, īśa / īśvara – pan, władca); |
| draṣṭum | – | √ dṛś (patrzeć) inf. – zobaczyć; |
| icchāmi | – | √ iṣ (pragnąć) Praes. P 3c.1 – pragnę; |
| te | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twój (skrócona forma od: tava); |
| rūpam | – | rūpa 2i.1 n. – postać, kształt, piękno (od: √ rūp – formować); |
| aiśvaram | – | aiśvara 2i.1 n. – majestat, władztwo, moc (od: √ īś – posiadać, władać, īśa / īśvara – pan, władca); |
| puruṣottama | – | puruṣa-uttama 8i.1 m. ; TP : puruṣāṇām uttameti – o najlepszy z ludzi (od: √ pur – poprzedzać, prowadzić lub √ pṝ – napełniać, odżywiać, puru – obfitość, pūru – ludzie; ut-tama – najbardziej wyniesiony, najwyższy, stopień najwyższy od: ud – ponad, wyżej); |
warianty tekstu
yathāttha tvam → yathā tattvam (zgodnie z prawdą);
parameśvara → parameśvaram / puruṣottama (najwyższego władcę / o najlepszy z ludzi);
aiśvaram → aiśvaryam (majestat);
puruṣottama → parameśvara / puruṣottamam (o najwyższy władco / najlepszego z ludzi);
Śāṃkara
evam etan nānyathā yathā yena prakāreṇa āttha kathayasi tvam ātmānaṃ parameśvara | tathāpi draṣṭum icchāmi te tava jñānaiśvarya-śakti-bala-vīrya-tejobhiḥ saṃpannam aiśvaraṃ vaiṣṇavaṃ rūpaṃ puruṣottama
Rāmānuja
he parameśvara, evam etad ity avadhṛtam, yathātha tvam ātmānaṃ bravīṣi / puruṣottama āśritavātsalyajaladhe tavāiśvaraṃ tvadasādhāraṇaṃ sarvasya praśāsitṛtve, pālayitṛtve, sraṣṭṛtve, saṃhartṛtve bhartṛtve, kalyāṇaguṇākaratve, parataratve, sakaletaravisajātīyatve 'vasthitaṃ rūpaṃ draṣṭuṃ sākṣātkartum icchāmi
Śrīdhara
kiṃ ca evam etad iti | bhavāpyayau hi bhūtānām ity ādi mayā śrutam | yathā cedānīm ātmānaṃ tvam āttha viṣṭabhyāham idaṃ kṛtsnam ekāṃśena sthito jagat ity evaṃ kathayasi he parameśvara | evam eva tat | atrāpy aviśvāso mama nāsti | tathāpi he puruṣottama tavaiśvarya-śakti-vīrya-tejobhiḥ sampannaṃ tad-rūpaṃ kautūhalād ahaṃ draṣṭum icchāmi
Madhusūdana
he parameśvara yathā yena prakāreṇa sopādhikena nirupādhikena ca niratiśaiśvaryeṇātmānaṃ tvam āttha kathayasi tvam evam etan nānyathā | tvad-vacasi kutrāpi mamāviśvāsa-śaṅkā nāsty evety arthaḥ | yadyapy evaṃ tathāpi kṛtārthī-bubhūṣayā draṣṭum icchāmi te tava rūpam aiśvaraṃ jñānaiśvarya-śakti-bala-vīrya-tejobhiḥ sampannam adbhutaṃ he puruṣottama | sambodhanena tvad-vacasy aviśvāso mama nāsti didṛkṣā ca mahatī vartata iti sarvajñatvāt tvaṃ jānāsi sarvāntaryāmitvāc ceti sūcayati
Viśvanātha
idānīm ātmānaṃ tvam yathāttha viṣṭabhyāham idaṃ kṛtsnam ekāṃśena sthito jagat iti, tac caivam eva mama nātra ko 'py aviśvāso 'stīti bhāvaḥ | kintu tad api saṃhṛtārtho bubhūṣayā tavaiśvaraṃ tad-rūpaṃ draṣṭum icchāmi yenaikāṃśeneśvara-rūpeṇa tvaṃ jagat viṣṭabhya vartase | tasyaiva te rūpam aham idānīṃ cakṣurbhyāṃ draṣṭum icchāmīty arthaḥ
Baladeva
evam iti viṣṭabhyāham idaṃ ity ādinā yathā tam ātmānaṃ svam āttha bravīṣi, tad etad evam eva na tava me saṃśaya-leśo 'pi tathāpi tavaiśvaraṃ sarva-praśāstṛ tad-rūpam ahaṃ kautukād draṣṭum icchāmi | he parameśvara he puruṣottameti sambodhayan mama tad-didṛkṣāṃ jānāsy eva | tāṃ pūrayeti vyañjayati | madhura-rasāsvādinaḥ kaṭu-rasa-jighṛkṣāvat-tvan-mādhuryānubhavino me tvad-aiśvaryānu-bubhī̀uṣābhyudetīti bhāvaḥ
Michalski
Lecz takim, właśnie, jakimś się sam opisał, najwyższy Panie, w twej boskiej postaci, chciałbym cię widzieć, najpodnioślejszy!
Olszewski
Jednak, o Panie, chciałbym cię widzieć w twej postaci najwyższej takim, jakim sam siebie opisałeś.
Dynowska
Lecz kształt Twój potężny, jakim Ty Sam go kreślisz, o światów Wszechrządco, ujrzeć ja pragnę w pełni Twej sławy zjawiony.
Sachse
Jest tak, jak o sobie powiedziałeś,
o najwyższy Władco!
Chcę więc ujrzeć twą boską postać,
o najdoskonalszy puruszo!
Kudelska
Lecz, takim, jakim sam siebie opisałeś, Władco świata,
W twej boskiej postaci pragnę cię zobaczyć.
Rucińska
Jest tak, jak sam powiedziałeś o sobie, Najwyższy Władco!
Ujrzeć chcę Twoją cudowną postać, Najwyższy Puruszo!
Jurewicz
A ja chciałbym ujrzeć tę twoją postać królewską – tak, jako o Sobie mówiłeś, Władco Najwyższy, Najdoskonalszy Człowieku!
Babkiewicz
Tak jak siebie opisałeś,
tak też jest, najlepszy z ludzi.
Teraz chcę twą postać widzieć
władczą, o najwyższy władco.
BhG 11.4
manyase yadi tac chakyaṃ mayā draṣṭum iti prabho
yogeśvara tato me tvaṃ darśayātmānam avyayam
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he prabho (o potężny!), he yogeśvara (o mistrzu jogi!),
mayā (przeze mnie) tat [rūpam] (ta postać) śakyam (możliwa) draṣṭum iti (zobaczyć)
yadi (jeśli) manyase (myślisz),
tataḥ (wówczas) tvam (ty) me (mi) avyayam ātmānam (nieprzemijającą jaźń) darśaya (pokaż).
analiza gramatyczna
| manyase | – | √ man (myśleć) Praes. Ā 2c.1 – myślisz, uważasz; |
| yadi | – | av. – jeśli (korelativum do: tarhi); |
| tat | – | tat sn. 1i.1 n. – to; |
| śakyam | – | śakya ( √ śak – być w stanie) PF 1i.1 n. – możliwe, wykonalne; |
| mayā | – | asmat sn. 3i.1 – przeze mnie; |
| draṣṭum | – | √ dṛś (patrzeć) inf. – zobaczyć; |
| iti | – | av. – tak (zaznacza koniec wypowiedzi); |
| prabho | – | pra-bhu 8i.1 m. – o doskonały, o potężny, o bogaty, Panie, Władco (od: pra- – prefiks: na przedzie, bardzo; √ bhū – być); |
| yogeśvara | – | yoga-īśvara 8i.1 m. ; TP : yogasyeśvareti – o władco jogi! (od: √ yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; √ īś – posiadać, władać, īśa / īśvara – pan, władca); |
| tataḥ | – | av. – wówczas, po tym, od tego, wskutek tego (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas); |
| me | – | asmat sn. 6i.1 – mi (skrócona forma od: mama); |
| tvam | – | yuṣmat sn. 1i.1 – ty; |
| darśaya | – | √ dṛś (patrzeć) caus. Imperat. P 2c.1 – pokaż; |
| ātmānam | – | ātman 2i.1 m. – jaźń; |
| avyayam | – | a-vyaya 2i.1 m. – niezmiennego (od: vi- √ i – odchodzić, znikać, vyaya – odejście, rozchód, zniszczenie); |
Śāṃkara
manyase cintayasi yadi mayārjunena tac chakyaṃ draṣṭum iti prabho ! svāmin ! yogeśvara yogino yogās teṣām īśvaro yogeśvaraḥ, he yogeśvara ! yasmād aham atīvārthī draṣṭum, tatas tasmān me mad-arthaṃ tvam ātmānam avyayam
Rāmānuja
tat sarvasya sraṣṭṛ, sarvasya praśāsitṛ, sarvasyādhārabhūtaṃ tvadrūpaṃ mayā draṣṭuṃ śakyam iti yadi manyase, tato yogeśvara yogo jñānādikalyāṇaguṇayogaḥ, „paśya me yogam aiśvaram” iti hi vakṣyate tvadvyatiriktasya kasyāpy asaṃbhāvitānāṃ jñānabalāiśvaryavīryaśaktitejasāṃ nidhe! ātmānaṃ tvām avyayaṃ me darśaya / avyayam iti kriyāviśeṣaṇam / tvāṃ sakalaṃ me darśayetyarthaḥ
Śrīdhara
na cāhaṃ draṣṭum icchāmīty etāvataiva tvayā tad-rūpaṃ darśayitavyam | kiṃ tarhi ? manyasa iti | yogina eva yogāḥ | teṣām īśvaraḥ | mayārjunena tad-rūpaṃ draṣṭuṃ śaktyam iti yadi manyase | tatas tarhi tad-rūpavantam ātmānam avyayaṃ nityaṃ mama darśaya
Madhusūdana
draṣṭum ayogye kutas te didṛkṣety āsaṅkayāha manyasa iti | prabhavati sṛṣṭi-sthiti-saṃhāra-praveśa-praśāsaneṣv iti prabhuḥ | he prabho sarva-svāmin ! tat tavaiśvaraṃ rūpaṃ mayārjunena draṣṭum śakyam iti yadi manyase jānāsīcchasi vā | he yogeśvara sarveṣām aṇimādi-siddhi-śālināṃ yogānāṃ yoginām īśvara tatas tvad-icchā-vaśād eva me mahyam atyartham arthite tvaṃ parama-kāruṇiko darśaya cākṣuṣa-jñāna-viṣayī-kāraya ātmānam aiśvara-rūpa-viśiṣṭam avyayam akṣayam
Viśvanātha
yogeśvareti ayogyasyāpi mama tad-darśana-yogyatāyāṃ tava yogaiśvaryam eva kāraṇam iti bhāvaḥ
Baladeva
aiśvarya-darśane bhagavan-saṃmatiṃ gṛhṇāti manyase yadīti | jānāsīcchasi vety arthaḥ | he prabho sarva-svāmin ! yogeśvareti sambodhayann ayogyasya me tvad-darśane tvac-chaktir eva hetur iti vyañjayati
Michalski
Jeżeli więc myślisz, o Panie, iż mogę cię ujrzeć, to ukaż mi, władco cudu, twą nieprzemijającą istotę! Wzniosły rzekł:
Olszewski
Jeżeli sądzisz, o Panie świętej Jedności, że mogę dostąpić tego widzenia, to ukaż się wzrokowi mojemu w swej wieczności.
Dynowska
Jeśli sądzisz iż stać się to może, o przenajlepszy Panie, jeślim ujrzeć go zdolny, tedy ukaż mi Twe przedwieczne, niepojęte Oblicze, o wielki Jogi Władco.
Sachse
Jeśli sądzisz, o Wszechmocny,
że mógłbym ją zobaczyć,
ukaż mi się, Władco Jogi,
w twej nieprzemijalnej istocie.
Kudelska
Jeśli sądzisz, Panie, iż mógłbym ciebie ujrzeć, to ukaż mi,
Władco Jogi, twe odwieczne oblicze.
Rucińska
Jeśli uważasz, Potężny żem zdolny jest ją zobaczyć,
To ukaż mi, Panie Jogi, istotę swą nieśmiertelną!
Babkiewicz
Mistrzu jogi, jeśli mniemasz,
żem ja władny ją zobaczyć,
zatem ukaż mi się, Panie,
w tej odwiecznej swej istocie.
BhG 11.5
śrī-bhagavān uvāca
paśya me pārtha rūpāṇi śataśo ‘tha sahasraśaḥ
nānā-vidhāni divyāni nānā-varṇākṛtīni ca
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
śrī-bhagavān (chwalebny Pan) uvāca (rzekł):
he pārtha (Prythowicu!),
[tvam] (ty) me (moje) nānā-vidhāni (różnorodne) nānā-varṇākṛtīni ca (oraz mające różne barwy i kształty) śataśaḥ (setkami) atha sahasraśaḥ (a oto tysiącami) divyāni rūpāṇi (boskie postacie) paśya (zobacz).
analiza gramatyczna
| śrī-bhagavān | – | śrī-bhagavant 1i.1 m. ; TP : śriyā yukto bhagavān iti – Pan połączony z majestatem (od: śrī – blask, majestat, fortuna; √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhaga – dział, udział, pomyślność, majątek; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, bhagavant – posiadacz fortuny); |
| uvāca | – | √ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział; |
| paśya | – | √ dṛś (patrzeć) Imperat. P 2c.1 – zobacz; |
| me | – | asmat sn. 6i.1 – moje (skrócona forma od: mama); |
| pārtha | – | pārtha 8i.1 m. – o synu Prythy (od: √ pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców); |
| rūpāṇi | – | rūpa 2i.3 n. – postaci, kształty, piękno (od: √ rūp – formować); |
| śataśaḥ | – | av. – setkami, stukrotnie (od: śata – sto); |
| atha | – | av. – wówczas, a oto, co więcej, lecz, z pewnością, raczej; |
| sahasraśaḥ | – | av. – tysiącami, tysiąckrotnie (od: sahasra – tysiąc); |
| nānā-vidhāni | – | nānā-vidha 1i.3 n. – mające rozmaite części, wielorakie, różnorodne (od: nānā – różnie, rozmaicie / różny; vi- √ dhā – rozdzielać, vidhā – dział, część); |
| divyāni | – | divya 2i.3 n. – boskie (od: √ div – jaśnieć, diva – niebiosa); |
| nānā-varṇākṛtīni | – | nānā-varṇa-ākṛti 1i.3 n. ; BV : yeṣāṃ nānā-varṇāḥ nānākṛtayaḥ santi tāni – mające rozmaite barwy i kształty (od: nānā – różnie, rozmaicie; różny; √ varṇ – barwić, rozpościerać, opowiadać, varṇa – kolor, stan społeczny; ā- √ kṛ – przyprowadzać blisko, PP ā-kṛta – ukształtowany, wybudowany, ā-kṛti – kształt, wygląd); |
| ca | – | av. – i; |
warianty tekstu
nānā-varṇākṛtīni → nānā-varṇa-kṛtīni / nānā-varṇākṛtāni (tworzące wiele barw, ukształtowane z wielu barw);
Śāṃkara
evaṃ codito’rjunena bhagavān uvāca—
paśya me pārtha ! rūpāṇi śataśo’tha sahasraśaḥ | anekaśa ity arthaḥ | tāni ca nānā-vidhāny aneka-prakārāṇi divi bhavāni divyāny aprākṛtāni nānā-varṇākṛtīni ca nānā vilakṣaṇā nīla-pītādi-prakārā varṇās tathākṛtayaś cāvayava-saṃsthāna-viśeṣo yeṣāṃ rūpāṇāṃ tāni nānā-varṇākṛtīnī ca
Rāmānuja
evaṃ kautūhalānvitena harṣagadgadakaṇṭhena pārthena prārthito bhagavān uvāca
paśya me sarvāśrayāṇi rūpāṇi; atha śataśaḥ sahasraśaś ca nānāvidhāni nānāprakārāṇi, divyāni aprākṛtāni, nānāvarṇākṛtīni śuklakṛṣṇādinānāvarṇāni, nānākārāṇi ca paśya
Śrīdhara
evaṃ prārthitaḥ sann atyadbhutaṃ rūpaṃ darśayiyan sāvadhāno bhavety evam arjunam abhimukhīkaroti śrī-bhagavān uvāca paśyeti caturbhiḥ | rūpasyaikatve 'pi nānā-vidhatvāt rūpāṇīti bahu-vacanam | aparimitāny aneka-prakārāṇi | divyāny alaukikāni mama rūpāṇi paśya | varṇāḥ śukla-kṛṣṇādayaḥ | ākṛtayo 'vayava-viśeṣāḥ | nānā aneke varṇā ākṛtayaś ca yeṣāṃ tāni nānā-varṇākṛtīni
Madhusūdana
evam atyanta-bhaktenārjunena prārthitaḥ san śrī-bhagavān uvāca paśyeti | atra krameṇa śloka-catuṣṭaye 'pi paśyety āvṛttyātyadbhuta-rūpāṇi darśayiṣyāmi tvaṃ sāvadhāno bhavety arjunam abhimukhīkaroti bhagavān | śataśo 'tha sahasraśa ity aparimitāni tāni ca nānā-vidhāny aneka-prakārāṇi divyāny atyadbhutāni nānā vilakṣaṇā varṇā nīla-pīta-divya-prakārās tathākṛtayaś cāvayava-saṃsthāna-viśeṣā yeṣāṃ tāni nānā-varṇākṛtīni ca me mama rūpāṇi paśya | arhe loṭ | draṣṭum arho bhava he pārtha
Viśvanātha
tataś ca svāṃśasya prakṛty-antaryāmiṇaḥ prathama-puruṣasya sahasra-śīrṣā puruṣaḥ sahasrākṣaḥ sahasrapāt iti puruṣa-sūkta-proktaṃ rūpaṃ prathamam idaṃ darśayāmi | paścāt prastutopayogitvena tasyaiva kāla-rūpatvam api jñāpayiṣyāmīti manasi vimṛṣyārjunaṃ prati sāvadhāno bhava ity abhimukhīkaroti | paśya iti rūpāṇīti | ekasminn api mat-svarūpe śataśo mat-svarūpāṇi mad-vibhūtīḥ
Baladeva
evam abhyarthito bhagavān prakṛty-antaryāmiṇaṃ sahasra-śirasaṃ praśāstṛtva-pradhānaṃ devākāraṃ svāṃśaṃ pradarśayituṃ prakṛtopayogitvāt tatraiva kālātmakatāṃ ca bodhayitum arjunam avadhāpayatīty āha paśyeti caturṣu | paśyeti padāvṛttir darśanīyānāṃ rūpāṇām atyadbhutatva-dyotanārthā ca bodhyā | me mama sahasra-śīrṣākāreṇa bhāsamānasyaikasyaiva śatāni sahasrāṇi ca vibhūti-bhūtāni rūpāṇi paśya arhe loṭ tāni praṣṭum arho bhavety arthaḥ
Michalski
A więc patrz się, Partho, na moje przekształcenia – setne, tysiączne, najrozmaitsze, – boskie, – przeróżnej barwy i kształtu.
Olszewski
Błogosławiony.
Oto, synu Prithy, postacie moje sto i tysiąc razy zmienne, niebiańskie, różnej barwy i wyglądu.
Dynowska
I rzecze Pan:
Patrz tedy synu Prity, oto odsłonię przed tobą setne, tysięczne, a boskie kształty Mej tajemnicy; niezliczonych, nieskończonych postaci, zarysów i barw.
Sachse
Czcigodny rzekł:
Spójrz, synu Prithy,
na setki i tysiące mych postaci,
różnorodnych, boskich,
różnobarwnych i różnokształtnych,
Kudelska
Czcigodny pan rzecze:
Spójrz więc, Partho, na setki mych postaci, na ich tysiące,
Różnorodne w formie, boskie, o różnych kolorach i kształtach.
Rucińska
Rzekł Pan:
Spójrz, Partho, na me postacie! Oto ich setki, tysiące!
Najrozmaitsze, cudowne, różnego kształtu i barwy!
Szuwalska
»Patrz, patrz więc – odpowiedział Władca Wszystkich Bogactw –
Oto setki, tysiące postaci przeróżnych,
Figur o rozmaitych kolorach i kształtach.
Jurewicz
Czcigodny Pan rzekł:
„Zobacz, o Partho, moje postaci – po stokroć! po tysiąckroć! – boskie, wielorakie, wielobarwne, wielokształtne
Babkiewicz
Chwalebny Pan rzekł:
Synu Prythy, patrz na moje
tysiące postaci, setki,
one boskie, różnorakie,
wielobarwne, kształty stroje.
BhG 11.6
paśyādityān vasūn rudrān aśvinau marutas tathā
bahūny adṛṣṭa-pūrvāṇi paśyāścaryāṇi bhārata
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he bhārata (potomku Bharaty!),
[mama dehe] (w mym ciele) [tvam] (ty) ādityān (potomków Aditi) vasūn (Wasów) rudrān (Rudrów) aśvinau (dwóch Aświnów) marutaḥ (Marutów) paśya (zobacz),
tathā (jak również) adṛṣṭa-pūrvāṇi (nie widziane wcześniej) bahūni āścaryāṇi (liczne cudowności) paśya (zobacz).
analiza gramatyczna
| paśya | – | √ dṛś (patrzeć) Imperat. P 2c.1 – zobacz; |
| ādityān | – | āditya 2i.3 m. – potomków Aditi (od: a-diti – niezwiązany, wolny, bezgraniczny, obfitość, doskonałość; córka Dakszy, żona Kaśjapy; dwunastu synów Aditi to: Dhātṛ, Mitra, Aryaman, Rudra, Varuṇa, Sūrya, Bhaga, Vivasvant, Pūṣan, Savitṛ, Tvaṣṭṛ, Viṣṇu); |
| vasūn | – | vasu 2i.3 m. – Wasów ( √ vas – mieszkać, vasu – n. bogactwo, m. Wasu (jeden z ośmiu), Kuwera, Śiwa, słońce, ogień; jedna z list ośmiu Wasów: bhava, dhruva, soma, viṣṇu, anila, anala, pratyuṣa, vibhava); |
| rudrān | – | rudra 2i.3 m. – Rudrów (od: √ ru – ryczeć, rudra – wrzeszczący, przerażający; jedna z list jedenastu Rudrów: aja, ekapāda, ahirbradhna, pinākin, aparājita, tryambaka, maheśvara, vṛṣākapi, śambhu, hara, īśvara); |
| aśvinau | – | aśvin 2i.2 m. – Aświnów (od: aśva – koń; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne; aśvin – posiadający konie; Aświnowie, lekarze bogów); |
| marutaḥ | – | mārut 2i.3 m. – wiatry, Marutów (marut – bóg wiatru; siedem wiatrów to: āvaha, pravaha, vivaha, parāvaha, udvaha, saṃvaha, parivaha); |
| tathā | – | av. – tak, w ten sposób, podobnie; |
| bahūni | – | bahu 2i.3 m. – wielorakie, liczne; |
| adṛṣṭa-pūrvāṇi | – | adṛṣṭa-pūrva 2i.3 m. ; BV : yeṣāṃ pūrvaṃ dṛṣṭaṃ nāstīti tāni – wcześniej nie widziane (od: √ dṛś – widzieć, PP dṛṣṭa – widziany, a-dṛṣṭa – nie widziany; pūrva – wcześniejszy, starożytny); |
| paśya | – | √ dṛś (patrzeć) Imperat. P 2c.1 – zobacz; |
| āścaryāṇi | – | āścarya (ā- √ car – podchodzić) PF 2i.3 m. – rzadkie do spotkania; ciekawe, cudowne, wspaniałe, zadziwiające, niezwykłe, przedziwne; |
| bhārata | – | bhārata 8i.1 m. – o potomku Bharaty; |
warianty tekstu
āścaryāṇi → puṇyāṇi / rūpāṇi / pūrvāṇi (pomyślne / postacie / pierwsze);
bhārata → pāṃḍava (o synu Pandu!);
Śāṃkara
paśyādityān dvādaśa | vasūn aṣṭau | rudrān ekādaśa | aśvinau dvau | marutaḥ sapta-sapta-gaṇā ye tān | tathā ca bahūny anyāny apy adṛṣṭa-pūrvāṇi manuṣya-loke tvayā tvatto’nyena vā kenacit | paśyāścaryāṇy adbhutāni bhārata
Rāmānuja
mamaikasmin rūpe paśya ādityān dvādaśa, vasūn aṣṭau, rudrān ekādaśa, aśvinau dvau, marutaś caikonapañcāśatam / pradarśanārtham idam, iha jagati pratyakṣadṛṣṭāni śāstradṛṣṭāni ca yāni vastūni, tāni sarvāṇi, anyāny api sarveṣu lokeṣu sarveṣu ca śāstreṣv adṛṣṭapūrvāṇi bahūny āścaryāṇi paśya
Śrīdhara
tāny eva paśyeti | ādityādīn mama dehe paśya | maruta ekonapañcāśad-devatā-viśeṣān | adṛṣṭa-pūrvāṇi tvayā vānyena vā pūrvam adṛṣṭāni rūpāṇi | āścaryāṇy adbhutāni
Madhusūdana
divyāni rūpāṇi paśyety uktvā tāny eva leśato 'nukrāmati dvābhyām paśyeti | paśyādityān dvādaśa vasūn aṣṭau rudrān ekādaśa aśvinau dvau marutaḥ sapta-saptakān ekonapañcāśat | tathānyān api devān ity arthaḥ | bahūny anyāny adṛṣṭa-pūrvāṇi pūrvam adṛṣṭāni manuṣya-loke tvayā tvatto 'nyena vā kenacit | paśyāścaryāṇy adbhutāni he bhārata ! atra śataśo 'tha sahasraśaḥ nānā-vidhānīty asya vivaraṇaṃ bahūnīti ādityany ity ādi ca | adṛṣṭa-pūrvāṇīti divyānīty asya āścaryāṇīti nānā-varṇākṛtīnīty asyeti draṣṭavyam
Baladeva
kiṃ cedha mama dehe ekastham eka-deśa-sthitaṃ sa-carācaraṃ kṛtsnaṃ jagattvam adyādhunaiva paśya | yat tatra tatra paribhramatā tvayā varṣāyutair api draṣṭum aśakyam | tadaikadaivaikatraiva mad-anugrahād avalokasvety arthaḥ | yac ca jagad-āśraya-bhūtaṃ pradhāna-mahad-ādi-kāraṇa-svarūpaṃ sva-jaya-parājayādikaṃ cānyad draṣṭum icchāmi tad api paśya
Michalski
Zobacz Aditjów, Wasu, Rudrów, Aświnów, Marutów. Na mnogie cuda, nieoglądane dotąd nigdy, patrz się, Bharato!
Olszewski
Oto Aditye, Vasavy, Rubry, dwa Aśviny i Maruty; oto, synu Bharaty, liczne dziwy, których nikt jeszcze nie oglądał.
Dynowska
Patrz jakoś chciał, na Istność przedwieczną Boga; ujrzyj Aditie – najświetlistsze duchy; Wasu, Rudr i Maruty – bogi wichrów – i Aszwiny dziewicze; ujrzyj, o Bharato, nigdy przed tobą nie zjawione cuda.
Sachse
spójrz na Aditjów, Wasów,
Rudrów, Aświnów, i Marutów,
spójrz, o potomku Bharaty,
na niezliczone,
nigdy przedtem nie widziane zjawiska!
Kudelska
Spójrz na Aditjów, Wasów, Rudrów, braci Aświnów, na Marutów,
Spójrz na te kształty różnorodne a zachwycające, których nikt przed tobą nie ujrzał.
Rucińska
Spójrz na Aditjów, na Wasu, Rudrów, Aświnów, Marutów!
Na liczne dziwy spójrz, dotąd nie oglądane, Bharato!
Szuwalska
Patrz na synów Aditi, boskich Wasów, Rudrów,
Dwóch Aświnów, Marutów oraz liczne cuda,
Jakich dotąd, Bharato, jeszcze nie widziałeś.
Jurewicz
Zobacz Aditjów, Wasów, Rudrów. Aświnów i Maratów – niezliczone cuda. których pierwej nigdy nie widziałeś, o Bharato!
Babkiewicz
Patrz na Wasów i Aditjów,
Rudrów, Wiatry, dwóch Aświnów,
liczne, pierwej nie widziane
cudowności, o Bharato.
BhG 11.7
ihaika-sthaṃ jagat kṛtsnaṃ paśyādya sa-carācaram
mama dehe guḍākeśa yac cānyad draṣṭum icchasi
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he guḍākeśa (Gudakeśo!),
iha (tutaj) mama dehe (w moim ciele) adya (teraz) [tvam] (ty) eka-stham (znajdujący się w jednym [miejscu]) sa-carācaram (z ruchomym i nieruchomym [stworzeniem]) kṛtsnam jagat (cały świat) paśya (zobacz),
yat ca anyat (i które inne) draṣṭum (zobaczyć) icchasi (pragniesz).
analiza gramatyczna
| iha | – | av. – tutaj (często w znaczeniu: w tym świecie); |
| eka-stham | – | eka-stha 2i.1 n. ; yad ekasmin sthāne tiṣthati tat – to, co znajduje się w jednym miejscu (od: eka – jeden; √ sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w); |
| jagat | – | jagat 2i.1 n. – poruszający się; świat, ludzkość (od: √ gam – iść); |
| kṛtsnam | – | kṛtsna 2i.1 n. – cały; |
| paśya | – | √ dṛś (patrzeć) Imperat. P 2c.1 – zobacz; |
| a-dya | – | av. – dzisiaj, teraz (od: √ div – jaśnieć, dyu – dzień, niebiosa); |
| sa-carācaram | – | sa-cara-acara 2i.1 n. ; DV / BV : yat caraiś cācaraiś ca sahāsti tat – będący wraz z ruchomym i nieruchomym [stworzeniem] (od: sa – razem z, wespół; krótka forma od: saha lub sama; występuje głównie w złożeniach, wymaga instrumentalisu; √ car –poruszać się, cara – poruszający się, ruchomy, żywy; a-cara – nie poruszający się, nieruchomy, nieżywy); |
| mama | – | asmat sn. 6i.1 – mój; |
| dehe | – | deha 7i.1 m. – w ciele (od: √ dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało); |
| guḍākeśa | – | guḍākeśa 8i.1 m. – o posiadaczu gęstych włosów (od: guḍa – piłka, syrop cukrowy; keśa – włosy) lub TP : guḍākāyā īśeti – o panie lenistwa (od: guḍākā – lenistwo, gnuśność, sen; √ īś – posiadać, władać, īśa – pan, władca); |
| yat | – | yat sn. 2i.1 n. – co; |
| ca | – | av. – i; |
| anyat | – | anya sn. 2i.1 n. – inne; |
| draṣṭum | – | √ dṛś (patrzeć) inf. – zobaczyć; |
| icchasi | – | √ iṣ (pragnąć) Praes. P 2c.1 – pragniesz; |
Śāṃkara
na kevalam etāvad eva—
ihaika-stham ekasminn eva sthitaṃ jagat kṛtsnaṃ samastaṃ paśyādya idānīṃ sa-carācaraṃ saha careṇācareṇa ca vartate mama dehe guḍākeśa | yac cānyat jaya-parājayādi | yat śaṅkase, yad vā jayema yadi vā no jayeyur [gītā 2.6] iti yat avocaḥ, tad api draṣṭuṃ yadīcchasi
Rāmānuja
iha mamaikasmin dehe, tatrāpi ekastham ekadeśasthaṃ sacarācaraṃ kṛtsnaṃ jagat paśya; yac cānyad draṣṭum icchasi, tad apy ekadehaikadeśa eva paśya
Śrīdhara
kiṃ ca ihaikastham iti | tatra tatra paribhramatā varṣa-koṭibhir api draṣṭum aśakyaṃ kṛtsnam api carācara-sahitaṃ jagad ihāsmin mama dehe 'vayava-rūpeṇaikatraiva svitamadyādhunaiva paśya | yac cānyaj jagad-āśraya-bhūtaṃ kāraṇa-svarūpaṃ jagataś cāvasthā-viśeṣādikaṃ jaya-parājayādikaṃ ca yad apy anyad draṣṭum icchasi tat sarvaṃ paśya
Madhusūdana
na kevalam etāvad eva | samastaṃ jagad api mad-deha-sthaṃ draṣṭum arhasīty āha ihaikastham iti | ihāsmin mama dehe eka-stham ekasminn evāvayava-rūpeṇa sthitaṃ jagat kṛtsnaṃ samastaṃ sa-carācaram jaṅgama-sthāvara-sahitaṃ tatra tatra pariśramatā varṣa-koṭi-sahasreṇāpi draṣṭum aśakyam adyādhunaiva paśya he guḍākeśa! yac cānyaj jaya-parājayādikaṃ draṣṭum icchasi tad api sandehocchedāya paśya
Viśvanātha
paribhramatā tvayā varṣa-koṭibhir api draṣṭum aśakyaṃ kṛtsnam api jagat | iha prastāva ekasminn api mad-dehāvayave tiṣṭhaty ekastham | yac cānyat sva-jaya-parājayādikaṃ ca mamāsmin dehe jagad-āśraya-bhūta-kāraṇa-rūpe
Baladeva
kiṃ ceha mama dehe eka-stham eka-deśa-sthitaṃ sa-carācaraṃ kṛtsnaṃ jagat tvam adyādhunaiva paśya | yat tatra tatra paribhramatā tvayā varṣāyutair api draṣṭum aśakyaṃ tadaikadaivaikatraiva mad-anugrahād avalokas tvety arthaḥ | yac ca jagad-āśraya-bhūtaṃ pradhāna-mahad-ādi-kāraṇa-svarūpaṃ sva-jaya-parājayādikaṃ cānyad draṣṭum icchasi tad api paśya
Michalski
Tu w moim ciele zobacz dziś cały połączony świat, – ruchomy i bezwładny i to wszystko, cokolwiek chcesz ujrzeć, Gudakeśo!
Olszewski
Oto cały wszechświat w swej jedności z rzeczami ruchomemi i nieruchomemi: oto on, zawarty w mojem ciele ze wszystkiem, co ujrzeć można.
Dynowska
Oglądaj więc dziś, Ardżuno, wszechświat ten cały i wszelki ruchomy i nieruchomy twór, co jako jedno w Moim kształcie trwa; oglądaj wszystko cokolwiek zapragnąć byś mógł.
Sachse
Spójrz dziś na świat cały, ruchomy i nieruchomy,
skupiony w jednym moim ciele, o Władco Snu,
i na wszystko, co tylko chciałbyś ujrzeć.
Kudelska
Dziś tu, w tym miejscu, spójrz na cały świat, na to, co się porusza i co nieruchome;
Wszystko, co pragniesz ujrzeć, Gudakeśo, w moim tkwi ciele.
Rucińska
Ujrzyj dziś tu, w jednym miejscu, świat cały, żywy i martwy,
W mym ciele, Władco Senności, i wszystko, co widzieć pragniesz!
Szuwalska
Stojąc dzisiaj w tym miejscu, zobaczysz, Ardżuno,
Cały wszechświat ogromny, wszystko, co się rusza,
Jak i to, co bezwładne. Co tylko zapragniesz,
Możesz dzisiaj oglądać w Mej boskiej postaci.
Jurewicz
Zobacz teraz tutaj świat cały, zebrany w jedno w mym ciele, wraz z tym. co ruchome, i tym, co nieruchome, i wszystko, cokolwiek jeszcze ujrzeć chciałbyś, o Gudakeśo.
Babkiewicz
Teraz tutaj, w moim ciele,
ujrzyj cały świat, Snugromco,
z nieruchomym i ruchomym,
w jednym miejscu osadzony
i co tylko pragniesz widzieć.
BhG 11.8
na tu māṃ śakyase draṣṭum anenaiva sva-cakṣuṣā
divyaṃ dadāmi te cakṣuḥ paśya me yogam aiśvaram
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
anena tu (ale tym) sva-cakṣuṣā eva (zaiste swoim okiem) draṣṭum (zobaczyć) na śakyase (nie możesz),
[aham] (ja) te (tobie) divyam cakṣuḥ (boskie oko) dadāmi (daję),
[tvam] (ty) me (moje) aiśvaram yogam (jogiczne moce) paśya (zobacz).
analiza gramatyczna
| na | – | av. – nie; |
| tu | – | av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i; |
| mām | – | asmat sn. 2i.1 – mnie; |
| śakyase | – | √ śak (być w stanie) Praes. Ā 2c.1 – jesteś w stanie, możesz; |
| draṣṭum | – | √ dṛś (patrzeć) inf. – zobaczyć; |
| anena | – | idam sn. 3i.1 n. – dzięki temu; |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| sva-cakṣuṣā | – | sva-cakṣuḥ 3i.1 n. – własnym wzrokiem (od: sva – własny, swój; √ cakṣ – widzieć, patrzeć, zauważać, cakṣuḥ – wzrok, spojrzenie, oko); |
| divyam | – | divya 2i.1 n. – boski (od: √ div – jaśnieć, diva – niebiosa); |
| dadāmi | – | √ dā (dawać) Praes. P 3c.1 – daję; |
| te | – | yuṣmat sn. 4i.1 – tobie (skrócona forma od: tubhyam); |
| cakṣuḥ | – | cakṣuḥ 2i.1 n. – wzrok, spojrzenie, oko (od: √ cakṣ – widzieć, patrzeć, zauważać); |
| paśya | – | √ dṛś (patrzeć) Imperat. P 2c.1 – zobacz; |
| me | – | asmat sn. 6i.1 – mój (skrócona forma od: mama); |
| yogam | – | yoga 2i.1 m. – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metodę, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej (od: √ yuj – zaprzęgać, łączyć); |
| aiśvaram | – | aiśvara 2i.1 m. – majestat, władztwo, moc (od: √ īś – posiadać, władać, īśa / īśvara – pan, władca); |
warianty tekstu
na tu → na ca / na nu / na tvaṃ (i nie / zaiste nie / ty nie);
śakyase → śakyasi / śakṣyasi / śakyate / śakṣyase / drakṣyase (możesz / będziesz mógł / jest możliwe / będzie możliwe / zobaczysz);
anenaiva → etenaiva / manonaiva (zaiste dzięki temu /);
sva-cakṣuṣā → su-cakṣuṣā (doskonałym wzrokiem);
dadāmi → dadāni;
cakṣuḥ → rūpaṃ (postać);
yogam → rūpam (postać);
Czwarta pada BhG 11.8 jest taka sama jak druga pada BhG 9.5;
Śāṃkara
na tu māṃ viśva-rūpa-dharaṃ śakyase draṣṭum anenaiva prākṛtena sva-cakṣuṣā svakīyena cakṣuṣā | yena tu śakyase draṣṭuṃ divyena, tad divyaṃ dadāmi te tubhyaṃ cakṣuḥ | tena paśya me yogam aiśvaram īśvarasya mama aiśvaraṃ yogaṃ yoga-śakty-atiśayam ity arthaḥ
Rāmānuja
ahaṃ mama dehaikadeśe sarvaṃ jagad darśayiṣyāmi; tvaṃ tv anena niyataparimitavastugrāhiṇā prākṛtena svacakṣuṣā, māṃ tathābhūtaṃ sakaletaravisajātīyam aparimeyaṃ draṣṭuṃ na śakṣyase / tava divyam aprākṛtaṃ maddarśanasādhanaṃ cakṣur dadāmi / paśya me yogam aiśvaram madasādhāraṇaṃ yogaṃ paśya; mamānantajñānādiyogam anantavibhūtiyogaṃ ca paśyetyarthaḥ
Śrīdhara
yad uktam arjunena manyase yadi tac chakyam iti tatrāha na tu mām iti | anenaiva tu svīyena carma-cakṣuṣā māṃ draṣṭum na śakyase śakto na bhaviṣyasi | ato 'haṃ divyam alaukikaṃ jñānātmakaṃ cakṣus tubhyaṃ dadāmi | mama aiśvaram asādhāraṇaṃ yogam yuktim aghaṭana-ghaṭanā-sāmarthyaṃ paśya
Madhusūdana
yat tūktaṃ manyase yadi tac chakyaṃ mayā draṣṭum iti viśeṣaṇam āha na tu mām iti | anenaiva prākṛtena sva-cakṣuṣā svabhāva-siddhena cakṣuṣā māṃ divya-rūpaṃ draṣṭum na tu śakyase na śaknoṣi tu eva | śakyasa iti pāṭhe śakto na bhaviṣyasīty arthaḥ | sauvādikasyāpi śaknoter daivādikaḥ śyaṃś chāndas iti vā | divādau pāṭho vety eva sāpradāyikam |
tarhi tvāṃ draṣṭuṃ kathaṃ śaknuyām ata āha divyam aprākṛtaṃ mama divya-rūpa-darśana-kṣamaṃ dadāmi te tubhyaṃ cakṣus tena divyena cakṣuṣā paśya me yogam aghaṭana-ghaṭanā-sāmarthyātiśayam aiśvaram īśvarasya mamāsādharaṇam
Viśvanātha
indram indrajālaṃ māyā-mayaṃ vā rūpam ity arjuna mā manyatāṃ, kintu sac-cid-ānanda-mayam eva svarūpam antarbhūta-sarva-jagatkam atīndriyatvenaiva viśvasitum ity etad artham āha na tv iti | anenaiva prākṛtena sva-cakṣuṣā māṃ cid-ghanākāraṃ draṣṭuṃ na śakyase na śaknoṣīty atas tubhyaṃ divyam aprākṛtaṃ cakṣur dadāmi | tenaiva paśyete prākṛta-nara-māninam arjunaṃ kam api camatkāraṃ prāpayitum eva | yato hy arjuno bhagavat-pārṣada-mukhyatvān narāvatāratvāc ca prākṛta-nara iva na carma-cakṣukaḥ | kiṃ ca sākṣād-bhagavan-mādhuryam eva sa sva-cakṣuṣā sākṣād anubhavati so 'rjuno bhagavad-aṃśaṃ draṣṭuṃ tena aśaknuvan divyaṃ cakṣur gṛhṇīyād iti kaḥ khalu nyāyaḥ ? eke tv evam ācakṣate bhagavato nara-līlātva-mahāmādhuryaika-grāhi sarvotkṛṣṭaṃ yad bhavati | tac cakṣur ananya-bhakta iva bhagavato deva-līlātva-sampadaṃ naiva gṛhṇāti na hi sitopala-rasāsvādinī rasanā khaṇḍaṃ guḍaṃ vā svādayituṃ śaknoti | tasmād arjunāya tat prārthita-camatkāra-viśeṣaṃ dātuṃ deva-līlatvam aiśvaryaṃ jigrāhayiṣur bhagavān prema-rasān anukūlaṃ divyam amānuṣam eva cakṣur dadāv iti | tathā divya-cakṣur dānābhiprāyo 'dhyāyānte vyaktībhaviṣyatīti
Baladeva
manyase yadi tac chakyam ity arjuna-prārthitaṃ sampādayan nirataṃ, vismitaṃ kartuṃ tasmai sva-devākāra-grāhi divyaṃ cakṣur bhagavān dadāv ity āha na tu mām iti | anenaiva man-mādhuryaikāntena sva-cakṣuṣā yugapad-vibhāta-sahasra-sūrya-prakhyaṃ sahasra-śiraskaṃ māṃ draṣṭuṃ na śakyase na śaknoṣi | atas te divyaṃ cakṣur dadāmi | yathāham ātmānam atipravāhākrāntaṃ vyanadmi tathā tvac-cakṣuś ceti bhāvaḥ | tena mamaiśvaraṃ yogaṃ rūpaṃ paśya yujyate 'nena iti vyutpatter yogo rūpaṃ paramaṃ rūpam aiśvaram ity agrimāc ca | atra divyaṃ cakṣur eva dattaṃ na tu divyaṃ mano 'pīti bodhyam | tādṛśe manasi datte, tasya tad-rūpe ruci-prasaṅgād iha divya-dṛṣṭi-dānena liṅgena pārtha-sārathi-rūpāt sahasra-śiraso viśva-rūpasyādhikyam iti yad vadanti tat tv agre nirasyam
Michalski
Lecz swoim własnym wzrokiem nie zobaczysz mnie nigdy, dam ci więc oko boskie. Patrz się teraz na moją wszechwładną, cudowną moc!
Olszewski
A iż nie możesz widzieć mię twemi cielesnemi oczami, daję ci przeto oczy niebieskie: oglądaj więc we mnie Jedność światowładczą.
Dynowska
Lecz ludzkim nie zdołasz ujrzeć Mnie okiem, przeto boski daje ci wzrok, oglądaj Mą chwałę, Mą Jogę najwyższą.
Sachse
Nie możesz mnie jednak dostrzec
zwykłymi twymi oczyma.
Dam ci więc boskie oko.
Spójrz na mą siłę przemożną!
Kudelska
Lecz swymi oczyma ujrzeć mnie nie zdołasz,
Przeto podaruję ci boskie oko. Teraz spójrz na mą boską potęgę.
Rucińska
Lecz tymi swymi oczyma nie będziesz mógł mnie zobaczyć –
Boskim obdarzam cię okiem. Spójrz na moc moją cudowną!
Szuwalska
Twoje oczy Mej mocy nie są w stanie dostrzec,
Dlatego boskim wzrokiem muszę cię obdarzyć.
Patrz, oto jest potęga Moja niepojęta!«”
Jurewicz
Nie możesz wszakże mnie widzieć własnymi oczyma – boskim obdarzę cię wzrokiem. Patrz na mą jogę królewską!”.
Babkiewicz
Lecz nie możesz mnie zobaczyć
ziemskimi oczyma swymi,
zatem boski wzrok ci daję,
spójrz na moją władczą jogę.
BhG 11.9-11
saṃjaya uvāca
evam uktvā tato rājan mahā-yogeśvaro hariḥ
darśayāmāsa pārthāya paramaṃ rūpam aiśvaram
aneka-vaktra-nayanam anekādbhuta-darśanam
aneka-divyābharaṇaṃ divyānekodyatāyudham
divya-mālyāmbara-dharaṃ divya-gandhānulepanam
sarvāścarya-mayaṃ devam anantaṃ viśvato-mukham
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
saṃjayaḥ (Sandźaja) uvāca (powiedział):
he rājan (o królu!),
tataḥ (wówczas) mahā-yogeśvaraḥ (wielki pan jogi) hariḥ (Hari) evam (w ten sposób) uktvā (powiedziawszy)
pārthāya (Prythowicowi) paramam aiśvaram rūpam (najwyższą monarszą postać)
aneka-vaktra-nayanam (posiadającą liczne usta i oczy) anekādbhuta-darśanam (posiadającą liczne cudowne wizje) aneka-divyābharaṇam (posiadającą liczne boskie ozdoby) divyānekodyatāyudham (posiadającą liczny boski podniesiony oręż) divya-mālyāmbara-dharam (noszącą boskie girlandy i szaty) divya-gandhānulepanam (namaszczoną boskimi wonnościami) sarvāścarya-mayam (składającą się ze wszelkich dziwów) viśvato-mukham (mającą twarze wszędzie) devam (boską) anantam (nieograniczoną) darśayāmāsa (ukazał).
analiza gramatyczna
| saṃjayaḥ | – | sam-jaya 1i.1 m. – podbój, całkowite zwycięstwo (od: sam- √ ji – zwyciężać całkowicie, jaya – zwycięstwo); |
| uvāca | – | √ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział; |
| evam | – | av. – w ten sposób; |
| uktvā | – | √ vac (mówić) absol. – powiedziawszy; |
| tataḥ | – | av. – wówczas, po tym, od tego, wskutek tego (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas); |
| rājan | – | rājan 8i.1 m. – o władco! (od: √ raj – władać); |
| mahā-yogeśvaraḥ | – | mahā-yoga-īśvara 1i.1 m. ; TP : mahānto yogasyeśvara iti – władca wielkiej jogi (od: √ mah – powiększać, mahant – wielki; √ yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; √ īś – posiadać, władać, īśa / īśvara – pan, władca); |
| hariḥ | – | hari 1i.1 m. – zabierający, niosący; żółty, brązowo-czerwony, ogień, słońce, lew, małpa; Hari (od: √ hṛ – zabierać; Raghu-vaṃśa 3.49: harir yathaikaḥ puruṣottamaḥ smṛtaḥ – jako Hari znany jest pierwszy najlepszy z ludzi); |
| darśayāmāsa | – | √ dṛś (patrzeć) caus. Perf. (opisowe) P 1c.1 – ukazał; |
| pārthāya | – | pārtha 4i.1 m. – synowi Prythy (od: √ pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców); |
| paramam | – | parama 2i.1 n. – najdoskonalszy, najlepszy (stopień najwyższy od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny); |
| rūpam | – | rūpa 2i.1 n. – postać, kształt, piękno (od: √ rūp – formować); |
| aiśvaram | – | aiśvara 2i.1 n. – majestat, władztwo, moc (od: √ īś – posiadać, władać, īśa / īśvara – pan, władca); |
*****
| aneka-vaktra-nayanam | – | aneka-vaktra-nayana 2i.1 n. ; DV / BV : yasmin anekāni vaktrāṇi ca nayanāni ca santi tat – to, w którym są liczne oczy i usta (od: an-eka – nie jeden, liczny, wiele; √ vac – mówić, vaktra – usta, twarz; √ nī – prowadzić, nayana – prowadzenie, oko); |
| anekādbhuta-darśanam | – | aneka-adbhuta-darśana 2i.1 n. ; BV : yasmin anekāni adbhutāni darśanāni santi tat – to, w którym są liczne niezwykłe wizje (od: an-eka – nie jeden, liczny, wiele; ad-bhuta – nadnaturalne, wspaniałe, zadziwiające; √ dṛś – widzieć, darśa – widok, wygląd, darśana – widzenie, obserwacja, spojrzenie); |
| aneka-divyābharaṇam | – | aneka-divya-ābharaṇa 2i.1 n. ; BV : yasmin anekāni divyāny ābharaṇāni santi tat – to, w którym są liczne boskie ozdoby (od: an-eka – nie jeden, liczny, wiele; √ div – jaśnieć, diva – niebiosa, divya – boski; √ bhṛ – nieść, trzymać, dzierżyć, bhara – utrzymywanie, noszenie, ā-bharaṇa – dekoracje, ozdoby); |
| divyānekodyatāyudham | – | divya-aneka-udyata-āyudha 2i.1 n. ; BV : yasmin anekāni divyāny udyatāny āyudhāni santi tat – to, w którym jest liczny podniesiony oręż (od: √ div – jaśnieć, diva – niebiosa, divya – boski; an-eka – nie jeden, liczny, wiele; ud- √ yam – powstać, podjąć, PP udyata – podjęty, podniesiony; √ yudh – walczyć przeciw, atakować, ā-yuddha – oręż); |
*****
| divya-mālyāmbara-dharam | – | divya-mālya-ambara-dhara 2i.1 n. ; yat divyāni mālyāni ca ambarāṇi ca dhārayatīti tat – to, które posiada boskie girlandy i szaty (od: √ div – jaśnieć, diva – niebiosa, divya – boski; mālā – sznur, rząd, korale, różaniec, girlanda, mālya – wieniec, girlanda; ambara – ubranie, szata; √ dhṛ – dzierżyć, dhara – dzierżący, trzymający); |
| divya-gandhānulepanam | – | divya-gandha-anulepana 2i.1 n. ; BV : yasya divyena gandhenānulepanam asti tat – namaszczone boskimi wonnościami (od: √ div – jaśnieć, diva – niebiosa, divya – boski; gandha – zapach, woń; anu- √ lip – namaszczać, smarować, anulepana – namaszczenie, naoliwienie [ciała]); |
| sarvāścarya-mayam | – | sarva-āścarya-maya 2i.1 n. – składające się z wszelkich dziwów (od: sarva – wszystko; ā- √ car – podchodzić, āścarya – ciekawy, cudowny, wspaniały, zadziwiający, niezwykły, przedziwny; –maya – w złożeniach: uczyniony z, składający się z); |
| devam | – | deva 2i.1 m. – boga, niebianina (od: √ div – jaśnieć, bawić się); |
| anantam | – | an-anta 2i.1 n. – nie mającego końca, nieskończonego (od: anta – koniec, limit, granica, śmierć); |
| viśvato-mukham | – | viśvato-mukha 2i.1 n. ; BV : yasya mukhāni viśvataḥ santi tat – to, czego twarze są wszędzie (od: √ viś – wchodzić, viśva – wszystko, całość, świat, av. viśvatas – zewsząd, wszędzie; mukha – twarz); |
warianty tekstu
tato rājan → agrato rājan / mahā-rājan (przed, o królu / o wielki królu);
mahā-yogeśvaro → mahā-yogīśvaro (władca wielkich joginów);
divya-mālyāmbara-dharaṃ → divya-mālāṃbara-dharaṃ (noszącego boskie girlandy i szaty);
devam → viṣṇum (Wisznu);
Śāṃkara
evaṃ yathokta-prakāreṇoktvā tato’nantaraṃ rājan dhṛtarāṣṭra ! mahā-yogeśvaro mahāṃś cāsau yogeśvaraś mahā-yogeśvaro harir nārāyaṇo darśayāmāsa darśitavān pārthāya pṛthā-sutāya paramaṃ rūpaṃ viśva-rūpam aiśvaram
aneka-vaktra-nayanam anekāni vaktrāṇi nayanāni ca yasmin rūpe tad aneka-vaktra-nayanam, anekādbhuta-darśanam anekāny adbhutāni vismāpakāni darśanāni yasmin rūpe tad anekādbhuta-darśanaṃ rūpam | tathāneka-divyābharaṇam anekāni divyāny ābharaṇāni yasmin tad aneka-divyābharaṇam | tathā divyānekodyatāyudhaṃ divyāny anekāny asyādīni udyatāny āyudhāni yasmin tad divyānekodyatāyudham | darśayāmāseti pūrveṇa saṃbandhaḥ
kiṃ ca—
divya-mālyāmbara-dharaṃ divyāni mālyāni puṣpāṇy ambarāṇi vasrāṇi ca dhriyante yeneśvareṇa taṃ divya-mālyāmbara-dharam, divya-gandhānulepanaṃ divyaṃ gandhānulepanaṃ yasya taṃ divya-gandhānulepanam, sarvāścarya-mayaṃ sarvāścarya-prāyaṃ devam anantaṃ nāsyānto’stīty anantas tam, viśvato-mukhaṃ sarvato-mukhaṃ sarva-bhūtātma-bhūtatvāt, taṃ darśayāmāsa | arjuno dadarśeti vādhyāhriyate
Rāmānuja
evam uktvā sārathye 'vasthitaḥ pārthamātulajo mahāyogeśvaro hariḥ mahāścaryayogānām īśvaraḥ parabrahmabhūto nārāyaṇaḥ paramam aiśvaraṃ svāsādhāraṇaṃ rūpaṃ pārthāya pitṛṣvasuḥ pṛthāyāḥ putrāya darśayām āsa / tad vividhavicitranikhilajagadāśrayaṃ viśvasya praśāsitṛ ca rūpam; tac cedṛśam
devaṃ dyotamānam, anantam kālatrayavarti; nikhilajagadāśrayatayā deśakālaparicchedānarham, viśvatomukham viśvadigvartimukham, svocitadivyāmbaragandhamālyābharaṇāyudhānvitam
Śrīdhara
evam uktvā bhagavān arjunāya svarūpaṃ darśitavān | tac ca rūpaṃ dṛṣṭvārjunaḥ śrī-kṛṣṇaṃ vijñāpitavān itīmam arthaṃ ṣaḍbhiḥ ślokair dhṛtarāṣṭraṃ prati sañjaya uvāca evam uktveti | he rājan dhṛtarāṣṭra ! mahān cāsau yogeśvaraś ca hariḥ paramam aiśvaraṃ rūpam darśitavān
kathambhūtaṃ tad iti ? ata āha aneka-vaktra-nayanam iti | anekāni vaktrāṇi nayanāni ca yasmiṃs tat | anekānām adbhutānāṃ darśanam yasmiṃs tat | anekāni divyābharaṇāni yasmiṃs tat | divyāny anekāny udyatāny āyudhāni yasmiṃs tat
kiṃ ca divyeti | divyāni mālyāni ambarāṇi ca dhārayatīti tat | tathā divyo gandho yasya tādṛśaṃ anulepanaṃ yasya tat | sarvāścarya-mayam anekāścarya-prāyam | devam dyotanātmakam | anantam aparicchinnam | viśvataḥ sarvato mukhāni yasmiṃs tat
Madhusūdana
bhagavān arjunāya divyaṃ rūpaṃ darśitavān | sa ca tad dṛṣṭvā vismayāviṣṭo bhagavantaṃ vijñāpitavān itīmaṃ vṛttāntam evam uktvety ādibhiḥ ṣaḍbhiḥ ślokair dhṛtarāṣṭraṃ prati saṃjaya uvāceti | evam na tu māṃ śakyase draṣṭum anena cakṣuṣā divyaṃ dadāmi te cakṣur ity uktvā tato divya-cakṣuḥ-pradānād anantaraṃ he rājan dhṛtarāṣṭra sthiro bhava śravaṇāya | mahān sarvotkṛṣṭaś cāsau yogeśvaraś ceti mahā-yogeśvaro harir bhaktānāṃ sarva-kleśāpahārī bhagavān darśanāyogyaṃ api darśayāmāsa pārthāyaikānta-bhaktāya paramaṃ divyaṃ rūpam aiśvaram
tad eva rūpaṃ viśinaṣṭi aneketi | anekāni vaktrāṇi nayanāni ca yasmin rūpe | anekānām adbhutānāṃ vismaya-hetūnāṃ darśanam yasmin | anekāni divyāny ābharaṇāni bhūṣaṇāni yasmin | divyāny anekāny udyatāny āyudhāni astrāṇi yasmiṃs tat tathārūpam | divyāni mālyāni puṣpa-mayāni ratnamayāni ca tathā divyāmbarāṇi vastrāṇi ca dhriyante yena tad-divya-mālyāmbara-dharaṃ | divyo gandho 'syeti divya-gandhas tad-anulepanam yasya tat | sarvāścarya-mayam anekādbhuta-pracuraṃ | devam dyotanātmakam | anantam aparicchinnaṃ viśvataḥ sarvato mukhāni yasmiṃs tad-rūpaṃ darśayāmāseti pūrveṇa sambandhaḥ | arjuno dadarśety adhyāhāro vā
Baladeva
evam uktvā hariḥ pārthāya viśva-rūpaṃ darśitavān | tac ca rūpaṃ vīkṣya pārtho harim evaṃ vijñāpitavān itīmam arthaṃ sañjayaḥ prāha evam ṣaḍbhiḥ | tato divya-cakṣur dānānantaraṃ he rājan dhṛtarāṣṭra ! mahāṃś cāsau yogeśvaraś ca hariḥ
aneketi anekāni sahasrāṇi vaktrāṇi nayanāni ca yasya tad-rūpaṃ sahasra-bāho bhava viśva-mūrte ity agrima-vākyāt | ihāneka-bahu-sahasra-śabdā asaṅkhyeyārtha-vācinaḥ | viśvataś cakṣur uta viśvatomukhaḥ ity ādi-jñāpakāt | anekānām adbhutānāṃ darśanam yatra tat divyo gandho yatra tādṛg anulepanaṃ yasya tat | devaṃ dyotamānam anantam apāraṃ viśvataḥ sarvato mukhāni yasya tat
Michalski
Sandżaja rzekł:
Wyrzekłszy to, o królu, wielki cudotwórca Hari dał się oglądać synowi Prithy w swej najwyższej, boskiej postaci, –
posiadającej wiele ust i oczu, z wieloma cudnemi obliczami, z wieloma boskiemi klejnotami na sobie, potrząsającej różnolitym boskim orężem, –
ozdobionej wieloma boskiemi wieńcami i sukniami, namaszczonej boskiemi maściami, pachnącej, – pełnej wszelkich cudów, – płomiennej, nieskończonej, na wszystkie strony zwróconej.
Olszewski
Sandźaya.
To wyrzekłszy, Hari, pan świętej Jedności, pokazał synowi Prithy swoją postać najdostojniejszą i najwyższą,
mającą wiele oczu i twarzy, wiele cudnych kształtów, wiele boskich ozdób, trzymającą insygnia boskie,
przybraną w girlandy i boskie odzienia, woniejącą boskiemi esencyami, cudowną we wszystkiem, jaśniejącą, nieskończoną, z twarzą obróconą na wszystkie strony.
Dynowska
Sandżaja rzekł:
Z tymi słowy, o królu, Hari – wielki Jogi Władca – przed Ardżuną w swym wzniosłym, kosmicznym stanął kształcie.
Wielousty, wielooki, o cudownych a niezliczonych obliczach, w rajskie zdobny klejnoty, z boskim a mnogim w górę wzniesionym orężem;
w tkań świetlistą obleczony, w girlandy z gwiazd odziany, niebiańską wonność rozsiewa, blaskami lśni; Bóg niezmierzony, bezbrzeżny, przestwory wszechprzenikającym ogarnia wejrzeniem.
Sachse
Sandżaja rzekł:
Tak wtedy przemówił, o królu,
wielki Pan Jogi, Hari,
i ukazał synowi Prithy
swą doskonałą, boską postać,
wieloustą, wielooką,
tonącą w bezliku zjawisk dziwnych
i ozdób niebiańskich,
zbrojną nieprzeliczonym, boskim orężem,
przybraną w boskie szaty i wieńce,
namaszczoną boskim, wonnym olejkiem,
pełną wszelkich znamion cudownych:
boga nieskończonego,
o obliczach zwróconych we wszystkich kierunkach.
Kudelska
Sandżaja powiada:
Natenczas Kriszna, wielki Władca Jogi, wypowiedziawszy, o królu, te słowa,
Objawił się Ardżunie w swej boskiej, najwyższej postaci.
O niezliczonych twarzach i oczach, w wielu wspaniałych postaciach,
Przybrany w boskie klejnoty, dzierżący boską broń,
Odziany jest w boskie szaty i z kwiatów wite wieńce, a ciała jego
namaszczone boskimi olejkami i wonnościami,
Wszystko to cudowne w blasku oślepiającym, nieskończonym, a twarze jego zwrócone we wszystkie strony.
Rucińska
Rzekł Sandżaja:
l wtedy, królu, po słowach tych Wielki Pan Jogi, Hari,
Pokazał synowi Prythy najwyższą swą boską postać,
O wielu ustach i oczach, wielu cudownych widziadłach
l z mnóstwem ozdób niebiańskich, w przeliczną boską broń zbrojną,
W boskich girlandach i szatach, boską wonnością natartą,
Wszech dziwów pełną, świetlistą, bezkresną, wszędy patrzącą!
Szuwalska
Sandżaja opowiadał: „Wyrzekłszy te słowa
Władca mocy mistycznych, Pan Hari, ukazał
Ardżunie swą potężną, niepojętą postać.
Zachwycający widok jej ust niezliczonych,
Oczu i ornamentów rajskich, boskiej broni
Wysoko uniesionej w każdej z licznych dłoni…
Cudownych girland sznury, szaty najpiękniejsze,
Upojna woń i twarzy niezliczonych urok
Przenikający przestrzeń przestworzy bezkresną…
Jurewicz
Sańdźaja rzekł:
To rzekłszy, Hari, wielki władca jogi, ukazał synowi Prythy swoją postać królewską, najwyższą, o królu! O niezliczonych obliczach i oczach, w niezliczonych cudownych przejawach, strojny w niezliczone boskie ozdoby, broń niezliczoną unosił. Umajony boskimi girlandami, boskimi pachnidłami namaszczony – Bóg pełen cudu wszelkiego, nieskończony, z twarzą zwróconą wszędzie.
Babkiewicz
Sańdźaja rzekł:
Wtenczas, gdy tak rzekł, o królu,
Hari, wielki włodarz jogi,
ukazał synowi Prythy
najwyższą, wszechwładczą postać.
Liczne usta w niej i oczy,
wiele cudów do ujrzenia,
boskie mnogie ornamenty,
boski oręż uniesiony,
w boskich szatach i girlandach,
namaszczona wonnościami,
z wszelkich cudów utworzona –
Bóg, bez kresu, wszędolicy.
BhG 11.12
divi sūrya-sahasrasya bhaved yuga-pad utthitā
yadi bhāḥ sadṛśī sā syād bhāsas tasya mahātmanaḥ
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
yadi (jeśli) divi (w niebiosach) sūrya-sahasrasya (tysiąca słońc) bhāḥ (blask) yugapat (jednocześnie) utthitā (powstały) bhavet (byłby),
[tarhi] (wtedy) sā [prabhā] (ten blask) tasya mahātmanaḥ (tego wielkiego duchem) bhāsaḥ (blasku) sadṛśī (podobny) syāt (byłby).
analiza gramatyczna
| divi | – | div 7i.1 f. – w niebiosach (od: √ div – jaśnieć); |
| sūrya-sahasrasya | – | sūrya-sahasra 6i.1 n. ; TP : sūryāṇāṃ sahasram iti – tysiąca słońc (od: sūrya – słońce; sahasra – tysiąc); |
| bhavet | – | √ bhū (być) Pot. Ā 1c.1 – byłby; |
| yuga-pat | – | av. – będąc w tym samym zaprzęgu; razem, jednocześnie (od: √ yuj – zaprzęgać, łączyć, yuga – eon, wiek, cykl trwania świata; √ pad – padać, stawiać, iść); |
| utthitā | – | utthitā (ut- √ sthā – wstawać) PP 1i.1 f. – powstały; |
| yadi | – | av. – jeśli (korelativum do: tarhi); |
| bhāḥ | – | bhās 1i.1 f. – blask, światło, majestat (od: √ bhās – jaśnieć, świecić); |
| sadṛśī | – | sa-dṛśī 1i.1 f. – przypominający, podobny do (od: sa = sama – jako prefiks: taki sam; √ dṛś – widzieć; wymaga instrumentalisu, genetivusu lub locativusu); |
| sā | – | tat sn. 1i.1 f. – ona; |
| syāt | – | √ as (być) Pot. P 1c.1 – byłby; |
| bhāsaḥ | – | bhās 6i.1 f. – blasku, światła, majestatu (od: √ bhās – jaśnieć, świecić); |
| tasya | – | tat sn. 6i.1 m. – jego; |
| mahātmanaḥ | – | mahā-ātman 6i.1 m. ; BV : yasyātmā mahān asti tasya – tego, którego jaźń jest wielka (od: √ mah – powiększać, mahant – wielki; ātman – jaźń); |
warianty tekstu
divi sūrya-sahasrasya → divya-sūrya-sahasrasya (tysiąca boskich słońc);
sā syād → sūrād (od słońca);
Śāṃkara
yā punar bhagavato viśva-rūpasya bhāḥ, tasyā upamocyate—
antarikṣe vā divi sūryāṇāṃ sahasraṃ sūrya-sahasraṃ tasya yugapad utthitasya sūrya-sahasrasya yā yugapad utthitā bhāḥ, sā yadi, sadṛśī syāt tasya mahātmano viśva-rūpasyaiva bhāsaḥ | yadi vā na syāt, tato viśva-rūpasyaiva bhā atiricyate ity abhiprāyaḥ
Rāmānuja
tām eva devaśabdanirdiṣṭāṃ dyotamānatāṃ viśinaṣṭi
tejaso 'parimitatvadarśanārtham idam; akṣayatejassvarūpam ityarthaḥ
Śrīdhara
viśva-rūpa-dīpter nirupamatvam āha divīti | divyākāśe | sūrya-sahasrasya yugapad utthitasya yadi yugapad utthitā bhāḥ prabhā bhavet tarhi sā tadā mahātmano viśvarūpasya bhāsaḥ prabhāyā kathañcit sadṛśī syāt | anyopamā nāsty evety arthaḥ | tathādbhutaṃ rūpaṃ darśayāmāseti pūrveṇaivānvayaḥ
Madhusūdana
devam ity uktaṃ vivṛṇoti divīti | divi antarikṣe sūryāṇāṃ sahasrasyāparimita-sūrya-samūhasya yugapad uditasya yugapad utthitā bhāḥ prabhā yadi bhavet tadā sā tasya mahātmano viśvarūpasya bhāso dīpteḥ sadṛśī tulyā yadi syād yadi vā na syāt tato 'pi nūnaṃ viśvarūpasyaiva bhā atiricyetety ahaṃ manye | anyā tūpamā nāsty evety arthaḥ | atrāvidyamānādhyavasāyāt tad-abhāvenopamābhāva-parādbhūtopamā-rūpam ārūpeyam atiśayoktir utprekṣā vyañjayantī sarvathā nirupamatvam eva vyanakti ubhau yadi vyomni pṛthak-pravāhāv ity ādivat
Viśvanātha
ekadaiva yadi bhāḥ kāntir utthitā bhavet tadā tasya mahātmano viśvarūpa-puruṣasya bhāsaḥ prabhāyāḥ kānteḥ kathañcit sadṛśī bhavet
Baladeva
tad-dīpter nairupamyam āha divīti | divi ākāśe yugapad utthitasya sūrya-sahasrasya bhāḥ kāntiś ced yugapad utthitā bhavet tarhi sā tasya mahātmano viśva-rūpasya harer bhāsa ekasyāḥ kānteḥ sadṛśī syāt tadeti | sambhāvanāyāṃ laṭ | adbhūtopameyam ucyate tayotprekṣā | vyaṅgā satī sarvathā tat-kānter nairupamyaṃ vyañjayati | tādṛg-rūpaṃ darśayāmāseti pūrveṇānvayaḥ
Michalski
Jaki blask by się stał, gdyby na niebie zabłysło od razu tysiąc słońc, – podobny blask rozpostarł on, wszechmocny.
Olszewski
Gdyby na niebie nagle powstało światło tysiąca słońc, mogłyby być przyrównane do świetności tego boga wielkodusznego.
Dynowska
Na kształt tysięcy słońc, nagle wśród niebios rozbłysłych, rozjarzyła się chwała najwyższego Pana.
Sachse
Gdyby tysiąc słońc
w jednej chwili rozbłysło na niebie,
ich blask podobny byłby
do blasku tej wielkiej istoty.
Kudelska
I gdyby tysiąc słońc naraz zajaśniało, to może ich blask
Byłby podobny temu, jakim jaśniał ten wspaniały duch.
Rucińska
Gdyby tysiące słońc nagle wraz zajaśniało na niebie,
To blask ich mógłby się równać z blaskiem tej wielkiej istoty!
Babkiewicz
Jeśli w niebo słońc tysiące
jednocześnie by się wzbiło,
może blask ich byłby równy
lśnieniu owej wielkiej jaźni.
BhG 11.13
tatraika-sthaṃ jagat kṛtsnaṃ pravibhaktam aneka-dhā
apaśyad deva-devasya śarīre pāṇḍavas tadā
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
tadā (wówczas) pāṇḍavaḥ (Pandowic) deva-devasya (Boga bogów) tatra śarīre (tam w ciele) anekadhā (na wiele sposobów) pravibhaktam (podzielony) eka-stham (znajdujący się w jednym [miejscu]) kṛtsnam jagat (cały świat) apaśyat (zobaczył).
analiza gramatyczna
| tatra | – | av. tam (od: tat; locativus nieodmienny zakończony na -tra); |
| eka-stham | – | eka-stha 2i.1 n. ; yad ekasmin sthāne tiṣthati tat – to, które znajduje się w jednym miejscu (od: eka – jeden; √ sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w); |
| jagat | – | jagat 2i.1 n. – poruszający się; świat, ludzkość (od: √ gam – iść); |
| kṛtsnam | – | kṛtsna 2i.1 n. – cały; |
| pravibhaktam | – | pra-vi-bhakta (pra-vi- √ bhāj – dzielić, rozszczepiać) PP 2i.1 n. – rozdzielony, podzielony; |
| aneka-dhā | – | av. – niejednorodnie, na wiele sposobów, wielorako (od: eka – jeden; -dhā – sufiks dodawany do liczebnika, by utworzyć liczebnik wieloraki); |
| apaśyat | – | √ dṛś (patrzeć) Imperf. P 1c.1 – zobaczył; |
| deva-devasya | – | deva-deva 6i.1 m. ; TP : devānām devasyeti – Boga bogów (od: √ div – jaśnieć, bawić się, deva – bóg, niebianin); |
| śarīre | – | śarīra 7i.1 n. – w ciele (od: √ śri – spoczywać na, wspierać się na; lub od: √ śṝ – łamać, niszczyć, śarīra – łatwe do zniszczenia, ciało); |
| pāṇḍavaḥ | – | pāṇḍava 1i.1 m. – syn Pandu (od: pāṇḍu – biały, jasny, blady); |
| tadā | – | av. – wtedy, wówczas; |
Śāṃkara
kiṃ ca—
tatra tasmin viśva-rūpa ekasmin sthitam eka-sthaṃ jagat kṛtsnaṃ pravibhaktam anekadhā deva-pitṛ-manuṣyādi-bhedair apaśyad dṛṣṭavān deva-devasya hareḥ śarīre pāṇḍāvo’rjunas tadā
Rāmānuja
tatra anantāyām avistāre, anantabāhūdaravaktranetre, aparimitatejaske, aparimitadivyāyudhopete, svocitāparimitadivyabhūṣaṇe, divyamālyāmbaradhare, divyagandhānulepane, anantāścaryamaye, devadevasya divye śarīre anekadhā pravibhaktaṃ brahmādivividhavicitradevatiryaṅmanuṣyasthāvarādibhoktṛvargapṛthivyantarikṣasvargapātālātalavitalasutalādibhogasthānabhogyabhogopakaraṇabhedabhinnaṃ prakṛtipuruṣātmakaṃ kṛtsnaṃ jagat, „ahaṃ sarvasya prabhavo mattas sarvaṃ pravartate”, „hanta te kathayiṣyāmi vibhūtīr ātmanaś śubhāḥ”, „aham ātmā guḍākeśa sarvabhūtāśayasthitaḥ”, ādityānām ahaṃ viṣṇuḥ” ityādinā, „na tad asti vinā yat syān mayā bhūtaṃ carācaram”, „viṣṭabhyāham idaṃ kṛtsnam ekāṃśena sthito jagat” ityantenoditam, ekastham ekadeśastham; pāṇḍavo bhagavatprasādalabdhataddarśanānuguṇadivyacakṣur apaśyat
Śrīdhara
tataḥ kiṃ vṛttam ity apekṣāyām āha saṃjayaḥ tatreti | anekadhā pravibhaktaṃ nānā-vibhāgenāvasthitaṃ kṛtsnaṃ jagad devadevasya śarīre tad-avayavatvenaikatraivaa pṛthag-avasthitaṃ tadā pāṇḍavo 'rjuno 'paśyat
Madhusūdana
ihaikasthaṃ jagat kṛtsnaṃ paśyādya sa-carācaram iti bhagavad-ājñaptam apy anubhūtavān arjuna ity āha tatraikastham iti | ekastham ekatra sthitaṃ jagat kṛtsnaṃ pravibhaktam anekadhā | deva-pitṛ-manuṣyādi-nānā-prakārair apaśyad devadevasya bhagavataḥ tatra viśvarūpe śarīre pāṇḍavo 'rjunas tadā viśvarūpāścarya-darśana-daśāyām
Viśvanātha
tatra tasmin yuddha-bhumāv eva devadevasya śarīre jagat brahmāṇḍaṃ kṛtsnaṃ sarvam eva gaṇayitum aśakyam ity arthaḥ | pravibhaktaṃ pṛthak pṛthaktayā sthitam ekastham ekadeśasthaṃ pratiromakūpasthaṃ pratikukṣisthaṃ vety arthaḥ | anekadhā mṛnmayaṃ hiraṇmayaṃ maṇimayaṃ vā pañcāśat-koṭi-yojana-pramāṇaṃ śata-koṭi-yojana-pramāṇaṃ lakṣa-koṭy-ādi-yojana-pramāṇaṃ vety arthaḥ
Baladeva
tataḥ kim abhūd ity apekṣāyām āha tatreti | tatra yuddha-bhūmau devadevasya kṛṣṇasya vyañjita-sahasra-śiraske śarīre śrī-vigrahe kṛtsnaṃ nikhilaṃ jagad brahmāṇḍaṃ tadā pāṇḍavo 'paśyat | pravibhaktaṃ pṛthak-pṛthag-bhūtam ekastham iti prāgvat | anekadheti mṛṇmayaṃ svarṇa-mayaṃ ratna-mayaṃ vā laghu-madhye bṛhad-bhūtaṃ vety arthaḥ
Michalski
Ujrzał wówczas Pandawa w ciele najwyższego Boga cały wszechświat złączony w jedno i różnorodnie podzielony.
Olszewski
Tam więc, w tem ciele boga bogów, syn Pandu ujrzał wszechświat cały i jedyny w swojej mnogości.
Dynowska
I oto wszechświat cały w Nim ujrzał Ardżuna, mnogość Jego niezmierną, wielość niepojętą, co w łonie Boga bogów jako jedność trwa.
Kudelska
Ujrzał wtedy Ardżuna świat ogromny w całej różnorodności i
Wielości, będący jednością w ciele tego Boga bogów.
Rucińska
Zobaczył wtedy syn Pandu w tym ciele Boga nad bogi,
W tym jednym miejscu, świat cały z rozlicznych części złożony.
Szuwalska
I zobaczył Ardżuna, w jednym stojąc miejscu,
Cały wszechświat ogromny, mnogość niezliczoną
W postaci Boga bogów w całość połączoną.
Jurewicz
I tedy ujrzał Pandawa w ciele boga bogów cały świat w jedno zebrany, a podzielony wielokrotnie.
Babkiewicz
Wówczas Pandu syn zobaczył
cały wszechświat w jednym miejscu,
podzielony różnorako,
w ciele Boga wszystkich bogów.
BhG 11.14
tataḥ sa vismayāviṣṭo hṛṣṭa-romā dhanaṃjayaḥ
praṇamya śirasā devaṃ kṛtāñjalir abhāṣata
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
tataḥ (wówczas) saḥ vismayāviṣṭaḥ (ten ogarnięty zdziwieniem) hṛṣṭa-romā (ze zjeżonym włosem) kṛtāñjaliḥ (ze złożonymi dłońmi) dhanañjayaḥ (zdobywca bogactw) śirasā (głową) devam (niebianinowi) praṇamya (pokłoniwszy się) abhāṣata (powiedział).
analiza gramatyczna
| tataḥ | – | av. – wówczas, po tym, od tego, wskutek tego (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas); |
| saḥ | – | tat sn. 1i.1 m. – on; |
| vismayāviṣṭaḥ | – | vismaya-āviṣṭa 1i.1 m. ; TP : vismayenāviṣṭa iti – ogarnięty zdziwieniem (od: vi-√smi – dziwić się, być dumnym, vismaya – zdziwienie, zdumienie, konsternacja; ā- √ viś – wchodzić, PP āviṣṭa – weszły, ogarnięty); |
| hṛṣṭa-romā | – | hṛṣṭa-roman 1i.1 m. ; BV : yasya romāṇi hṛṣṭāni santi saḥ – ten, którego włoski są zjeżone (od: √ hṛṣ – ekscytować się, podnosić się, PP hṛṣṭa – zjeżony, podekscytowany; √ ruh – wstępować, roma / roman – włoski na ciele); |
| dhanaṃjayaḥ | – | dhanaṃ-jaya 1i.1 m. ; yo dhanaṃ jayati saḥ – ten, który zdobywa bogactwa (od: dhana – podbój, łupy, bogactwo; √ ji – zwyciężać, jaya – zwycięstwo); |
| praṇamya | – | pra- √ nam (zginać się, kłaniać) absol. – pokłoniwszy się; |
| śirasā | – | śiras 3i.1 n. – głową; |
| devam | – | deva 2i.1 n. – bogu, niebianinowi (od: √ div – jaśnieć, bawić się); |
| kṛtāñjaliḥ | – | kṛta-añjali 1i.1 m. ; BV : yenāñjaliḥ kṛto ‘sti saḥ – ten, który uczynił złożenie rąk (od: √ kṛ – robić, PP kṛta – zrobiony, uczyniony; √ añj – dekorować, namaszczać, uhonorować, añjali – szacunek, cześć, gest złożenia dłoni: otwarte dłonie złączone razem tworząc miseczkę); |
| abhāṣata | – | √ bhāṣ (mówić) Imperf. Ā 1c.1 – powiedział; |
Śāṃkara
tatas taṃ dṛṣṭvā sa vismayenāviṣṭo vismayāviṣṭo hṛṣṭāni romāṇi yasya so’yaṃ hṛṣṭa-romā cābhavad dhanañjayaḥ | praṇamya prakarṣeṇa namanaṃ kṛtvā prahvī-bhūtaḥ san śirasā devaṃ viśva-rūpa-dharaṃ kṛtāñjaliḥ namaskārārthaṃ saṃpuṭīkṛta-hastaḥ sann abhāṣata uktavān
Rāmānuja
tato dhanañjayo mahāścaryasya kṛtsnasya jagataḥ svadehaikadeśenāśrayabhūtaṃ kṛtsnasya pravartayitāraṃ ca āścaryatamānantajñānādikalyāṇaguṇagaṇaṃ devaṃ dṛṣṭvā vismayāviṣṭo hṛṣṭaromā śirasā daṇḍavat praṇamya kṛtāñjalir abhāṣata
Śrīdhara
evaṃ dṛṣṭvā kiṃ kṛtavān iti ? tatrāha tata iti | tato darśanāntaram | visamyenāviṣṭo vyāptaḥ san hṛṣṭāny utpulakitāni romāṇi yasya sa dhanañjayaḥ | tam eva devaṃ śirasā praṇamya kṛtāñjaliḥ sampuṭākṛta-hasto bhūtvā | abhāṣatoktavān
Madhusūdana
evam adbhuta-darśane 'py arjuno na vibhayāṃcakāra nāpi netre saṃcacāra, nāpi saṃbhramāt kartavyaṃ visasmāra, nāpi tasmād deśād apasasāra, kintv atidhīratvāt tat-kālocitam eva vyavajahāra, mahati citta-kṣobhe 'pīty āha tata iti | tatas tad-darśanād anantaraṃ vismayenādbhuta-darśana-prabhāvenālaukika-citta-camatkāra-viśeṣeṇāviṣṭo vyāptaḥ | ataeva hṛṣṭa-romā pulakitaḥ san sa prakhyāta-mahādeva-saṅgrāmādi-prabhāvo dhanaṃjayo yudhiṣṭhira-rājasūya uttara-go-grahe ca sarvātrājño jitvā dhanam āhṛtavān iti prathita-mahā-parākramo 'tidhīraḥ sākṣād agnir iti vā mahā-tejasvitvāt | devaṃ tam eva viśvarūpa-dharaṃ nārāyaṇaṃ śirasā bhūmi-lagnena praṇamya prakarṣeṇa bhakti-śraddhātiśayena natvā namaskṛtya kṛtāñjaliḥ sampuṭīkṛta-hasta-yugaḥ sann abhāṣatoktavān |
atra vismayākhya-sthāyi-bhāvasyārjuna-gatasyālambana-vibhāvena bhagavatā viśvarūpeṇoddīpana-vibhāvenāsakṛt-tad-darśanenānubhāvena sāttvika-romaharṣeṇa namaskāreṇāñjali-kareṇa ca vyabhicāriṇā cānubhāvākṣiptena vā dhṛti-mati-harṣa-vitarkādinā paripoṣāt sa-vāsanānāṃ śrotṝṇāṃ tādṛśaś citta-camatkāro 'pi tad-bhedānadhyavasāyāt paripoṣaṃ gataḥ paramānandāsvāda-rūpeṇādbhuta-raso bhavatīti sūcitam
Baladeva
evaṃ kṛṣṇa-tattvavid arjunas tasmin sattvena jñātaṃ sahasra-śīrṣatvam adhunā vīkṣyādbhutaṃ rasam anvabhūd ity āha tata iti | taṃ vyañjalita-tad-rūpaṃ kṛṣṇaṃ vilokyety arthaḥ | dhanaṃjayeti dhīro 'pi vismayenāviṣṭo hṛṣṭa-romā pulakito devaṃ śirasā bhū-lagnena praṇamya kṛtāñjaliḥ sann abhāṣata | atra bhaya-netra-saṃvaraṇādikaṃ tasya nābhūt kintv adbhuto raso 'bhyudaid iti vyañjate | iha tādṛśo harir ālambano muhur muhus tad-vīkṣaṇam uddīpanaṃ praṇati-pāṇi-yogāv anubhāvau, romāñcaḥ sāttvikas tair ākṣiptā matir dhṛti-harṣādayaḥ sañcāriṇaḥ | etair ālambanādyaiḥ puṣṭo vismaya-sthāyi-bhāvo 'dbhuta-rasaḥ
Michalski
I ogarnięty zdumieniem, z najeżonemi od radości włosami, skłonił swą głowę zdobywca łupów i, złożywszy ręce, mówił do Boga:
Olszewski
Natenczas, pełen dziwu, z włosami najeżonemi, bohater opuścił głowę i złożywszy ręce bo góry, tak mówił bo bóstwa.
Dynowska
Olśniony, podziwem zdjęty niezmiernym, Ardżuna w przerażeniu świętym na twarz pada przed Panem i ręce składając we czci woła i uniesieniu:
Sachse
Zdumiony, z włosem zjeżonym,
skłonił się Zdobywca Skarbu przed bogiem,
i przemówił składając ręce.
Kudelska
I tak tym zjawiskiem oszołomiony, że aż włos mu się zjeżył,
Skłonił głowę przed Bogiem, pokorną postawę przyjął i tak oto przemówił:
Rucińska
Wtedy, przejęty zdumieniem, z dreszczem radości, Zdobywca
Skłonił swą głowę przed Bogiem i rzekł doń, dłonie składając:
Szuwalska
Zjeżyły mu się włosy w zdumieniu i trwodze.
Złożył dłonie, w pokłonie nisko schylił głowę
I tak modlić się zaczął do boskiego Pana:
Jurewicz
I oto Dhanańdźaja, zdumieniem przejęty, z włosem zjeżonym schylił głowę, dłonie złożywszy, i jął mówić do Boga:
Babkiewicz
Wtenczas ten, co łupy zdobył,
wskroś zdumieniem przepełniony
i z włoskami zjeżonymi
głowę skłonił swą przed Bogiem,
złożył dłonie i powiedział:
BhG 11.15
arjuna uvāca
paśyāmi devāṃs tava deva dehe sarvāṃs tathā bhūta-viśeṣa-saṃghān
brahmāṇam īśaṃ kamalāsana-stham ṛṣīṃś ca sarvān uragāṃś ca divyān
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
arjunaḥ (Ardźuna) uvāca (powiedział):
he deva (o niebianinie!),
tava dehe (w twoim ciele) [aham] (ja) sarvān devān (wszystkich niebian) tathā (jak również) bhūta-viśeṣa-saṅghān (zbiór różnorakich bytów) kamalāsana-stham brahmāṇam (Brahmę siedzącego na lotosie) īśam (władcę) sarvān ca ṛṣīn (i wszystkich wieszczów) divyān ca uragān (i boskie węże) paśyāmi (widzę).
analiza gramatyczna
| arjunaḥ | – | arjuna 1i.1 m. – biały, jasny; |
| uvāca | – | √ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział; |
| paśyāmi | – | √ dṛś (patrzeć) Praes. P 3c.1 – widzę; |
| devān | – | deva 2i.3 m. – bogów, niebian (od: √ div – jaśnieć, bawić się); |
| tava | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twoje; |
| deva | – | deva 8i.1 n. – o boże, o niebianinie! (od: √ div – jaśnieć, bawić się); |
| dehe | – | deha 7i.1 m. – w ciele (od: √ dih – namaszczać, kleić); |
| sarvān | – | sarva sn. 2i.3 n. – wszystkich; |
| tathā | – | av. – tak, w ten sposób, podobnie; |
| bhūta-viśeṣa-saṃghān | – | bhūta-viśeṣa-saṃgha 2i.3 n. ; TP : bhūtānāṃ viśeṣāṇāṃ saṅghān iti – zbiór różnorakich bytów (od: √ bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, świat; √ śiṣ – pozostawiać, vi-śeṣa – szczególność, specyficzność, osobliwość; sam- √ han – zbijać razem, łączyć, saṃ-gha – zbiór, sterta, mnogość, tłum); |
| brahmāṇam | – | brahman 2i.1 m. – Brahmę (od: √ bṛh – zwiększać); |
| īśam | – | īśa 2i.1 m. – pana, władcę; Śiwę (od: √ īś – posiadać, władać); |
| kamalāsana-stham | – | kamala-āsana-stha 2i.1 m. ; yaḥ kamalasyāsane tiṣthati saḥ – tego, który siedzi na lotosowym siedzeniu (od: kamala – różowy, lotos; √ ās – być, siedzieć, āsana – siedzisko, pozycję; √ sthā – stać, -stha – na końcu złożeń: znajdujący się w); |
| ṛṣīn | – | ṛṣi 2i.3 m. – świętych, wieszczów; |
| ca | – | av. – i; |
| sarvān | – | sarva sn. 2i.3 m. – wszystkich; |
| uragān | – | uraga 2i.3 m. – poruszające się na piersi, węże (od: ura = uras – pierś; √ gam – iść, -ga – na końcu złożeń: poruszający się, idący); |
| ca | – | av. – i; |
| divyān | – | divya 2i.3 m. – boskie (od: √ div – jaśnieć, diva – niebiosa); |
warianty tekstu
bhūta-viśeṣa-saṅghān → bhūta-viśeṣa-saṃgān / bhūtam aśeṣa-saṅghān (zeszłe się razem różnorodne byty / byt, kompletne zbiory);
divyān → dīptān / saṃghān (jaśniejące / zbiory);
Śāṃkara
kathaṃ ? yat tvayā darśitaṃ viśva-rūpam, tad ahaṃ paśyāmīti svānubhavam āviṣkurvann arjuna uvāca—
paśyāmy upalabhe he deva, tava dehe devān sarvān, tathā bhūta-viśeṣa-saṃghān bhūta-viśeṣāṇāṃ sthāvara-jaṅgamānāṃ nānā-saṃsthāna-viśeṣāṇāṃ saṃghā bhūta-viśeṣa-saṃghās tān, kiṃ ca—brahmāṇaṃ catur-mukham īśam īśitāraṃ prajānāṃ kamalāsana-sthaṃ pṛthivī-padma-madhye meru-karṇikāsana-stham ity arthaḥ | ṛṣīṃś ca vasiṣṭhādīn sarvān, uragāṃś ca vāsuki-prabhṛtīn divyān divi bhavān
Rāmānuja
deva; tava dehe sarvān devān paśyāmi; tathā sarvān prāṇiviśeṣāṇāṃ saṃghān, tathā brahmāṇaṃ caturmukham aṇḍādhipatim, tatheśaṃ kamalāsanasthaṃ kamalāsane brahmaṇi sthitam īśaṃ tanmate 'vasthitaṃ tathā devarṣipramukhān sarvān ṛṣīn, uragāṃś ca vāsukitakṣakādīn dīptān
Śrīdhara
bhāṣaṇam evāha paśyāmīti saptadaśabhiḥ | he deva ! tava dehe devānām ādityādīn paśyāmi | tathā sarvān bhūta-viśeṣāṇāṃ sthāvarāṇāṃ jaṅgamānāṃ ca nānā-saṃsthānānāṃ saṃghān samūhān | tathā brahmāṇam caturmukham īśam īśitāraṃ sarveṣāṃ kamalāsana-stham pṛthvī-padma-madhye meru-karṇikāsana-sthaṃ bhagavan-nābhi-kamalāsanastham iti vā | tathā ṛṣīṃś ca sarvān vaśiṣṭādīn brahma-putrān | uragāṃś ca divyān prākṛtān vāsuki-prabhṛtīn paśyāmīti sarvatrānvayaḥ
Madhusūdana
yad bhagavatā darśitaṃ viśvarūpaṃ tad bhagavad-dattena divyena cakṣuṣā sarva-lokādṛśyam api paśyāmy aho mama bhāgya-prakarṣa iti svānubhavam āviṣkurvan arjuna uvāca paśyāmīti | paśyāmi cākṣuṣa-jñāna-viṣayīkaromi he deva tava dehe viśvarūpe devān vasv-ādīn sarvān | tathā bhūta-viśeṣāṇāṃ sthāvarāṇāṃ jaṅgamānāṃ ca nānā-saṃsthānānāṃ saṃghān samūhān | tathā brahmāṇam caturmukham īśam īśitāraṃ sarveṣāṃ kamalāsana-stham pṛthvī-padma-madhye meru-karṇikāsana-sthaṃ bhagavan-nābhi-kamalāsanastham iti vā | tathā ṛṣīṃś ca sarvān vaśiṣṭādīn brahma-putrān | uragāṃś ca divyān prākṛtān vāsuki-prabhṛtīn paśyāmīti sarvatrānvayaḥ
Viśvanātha
bhūta-viśeṣāṇāṃ jarāyujādīnāṃ saṅghān | kamalāsana-sthaṃ pṛthvī-padma-karṇikāyāṃ sumerau sthitaṃ brahmāṇam
Baladeva
kim abhāṣata tad āha paśyāmīti saptadaśabhiḥ | tathā bhūta-viśeṣāṇāṃ jarāyujādīnāṃ saṃghān paśyāmi | brahmāṇam caturmukham kamalāsane caturmukhe sthitam tad-antaryāmiṇam īśam garbhodaka-śayam urugān vāsuky-ādīn sarpān
Michalski
Ardżuna rzekł:
Widzę bogów w Twem ciele, o Boże – i gromady najrozmaitszych istot, – Brahmana-władcę na siedzeniu z lotusu, – wszystkich wieszczów i węże boskie.
Olszewski
Ardżuna.
O Boże, widzę w twojem ciele wszystkich bogów i gromady istot żyjących i boga Brahmę, siedzącego na lotosie, i wszystkich riszich i węże niebieskie.
Dynowska
Ardżuna:
widzę oto, widzę o Panie, w Twym łonie wszystkość światów całą; Twym kształtem ogarnione Bogi rozliczne, ziemi i nieba najświętsi mieszkańcy: oto Brahma, mocarny Pan, na lotosowym swym tronie i święci wszyscy i mędrcy i wzniośli mądrości mężowie.
Sachse
Ardżuna rzekł:
Bogów widzę w twoim ciele, o Boże,
i całe zastępy najrozmaitszych istot.
I władcę Brahmę zasiadającego w kwiecie lotosu,
i wszystkich mędrców, i boskie węże,
Kudelska
Ardżuna powiada:
W twoim ciele, Panie, widzę wszystkich bogów i wszystkie możliwe istoty,
l Brahmę władcę wielkiego siedzącego na tronie lotosowym, wszystkich wieszczów i niebiańskie węże.
Rucińska
Rzekł Ardżuna:
Widzę w Twym ciele, Boże, wszystkich bogów,
widzę gromady istot różnorodnych
I Brahmę – Władcę na tronie z lotosu,
i wszystkich wieszczów, i niebiańskie węże!
Szuwalska
»W Twej postaci, o Panie, widzę bogów ciała,
Wszystkie widzę istoty, wśród nich stwórcę Brahmę
W lotosowym kielichu spoczywającego.
Widzę mędrców i węże rodu niebiańskiego,
Jurewicz
Ardżuna rzekł:
„Widzę bogów w twym ciele, o Boże,
wszelkie różnorodne istnień gromady.
Pana Brahmę, jak siedzi na lotosowym tronie,
wieszczów wszystkich i boskie węże!
Babkiewicz
Ardźuna rzekł:
Widzę, o Boże,
w twym ciele wszech bogów,
jak też i istot
przeróżne gromady,
i władcę Brahmę
na tronie z lotosu,
i wszystkich wieszczów,
i niebiańskie węże.
BhG 11.16
aneka-bāhūdara-vaktra-netraṃ paśyāmi tvā sarvato ‘nanta-rūpam
nāntaṃ na madhyaṃ na punas tavādiṃ paśyāmi viśveśvara viśva-rūpa
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he viśveśvara (o Władco wszystkiego!) he viśva-rūpa (o postaci wszystkiego!),
[aham] (ja) aneka-bāhūdara-vaktra-netram (mającego liczne ramiona, brzuchy, usta, oczy) ananta-rūpam (mającego nieskończone postacie) tvā (ciebie) sarvataḥ (zewsząd) paśyāmi (widzę),
punaḥ (ponownie) [aham] (ja) tava (twojego) ādim (początku) madhyam (środka) antam (końca) na paśyāmi (nie widzę).
analiza gramatyczna
| aneka-bāhūdara-vaktra-netram | – | an-eka-bāhu-udara-vaktra-netra 2i.1 m. ; BV : yasyānekāni bāhavaś codarāṇi ca vaktrāṇi ca netrāṇi ca santi tam – tego, który posiada liczne ramiona, brzuchy, usta, oczy (od: an-eka – nie jeden, liczny, wiele; √ baṃh – zwiększać, bāhu – ramię, przedramię; udara – brzuch; √ vac – mówić, vaktra – usta, twarz; √ nī – prowadzić, netra – prowadzący, przewodnik, oko); |
| paśyāmi | – | √ dṛś (patrzeć) Praes. P 3c.1 – widzę; |
| tvā | – | yuṣmat sn. 2i.1 – ciebie (skrócona forma od: tvām); |
| sarvataḥ | – | av. – zewsząd, całkowicie, wszędzie, ze wszystkich stron (od: sarva – wszystko; ablativus nieodmienny zakończony na -tas); |
| ananta-rūpam | – | ananta-rūpa 2i.1 m. ; BV : yasyānantāni rūpāṇi santi tam – tego, który ma nieskończone postacie (od: anta – koniec, limit, granica, śmierć, an-anta – nie mający końca, nieskończony; √ rūp – formować, rūpa – postać, kształt, piękno); |
| na | – | av. – nie; |
| antam | – | anta 2i.1 m. – koniec, limit, granica, konkluzja, wnętrze, natura; |
| na | – | av. – nie; |
| madhyam | – | madhya 2i.1 n. – środek, wnętrze; |
| na | – | av. – nie; |
| punaḥ | – | av. – ponownie, jeszcze raz, z powrotem; |
| tava | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twoje; |
| ādim | – | ādi 2i.1 m. – początek, powstanie; |
| paśyāmi | – | √ dṛś (patrzeć) Praes. P 3c.1 – widzę; |
| viśveśvara | – | viśva-īśvara 8i.1 n. ; KD : viśvasyeśvareti – o Władco wszystkiego! (od: √ viś – wchodzić, viśva – wszystko, całość, świat; √ īś – posiadać, władać, īśa / īśvara – pan, władca); |
| viśva-rūpa | – | viśva-rūpa 8i.1 n. ; BV : yasya viśvaṃ rūpam asti saḥ – o mający postać wszystkiego! (od: √ viś – wchodzić, viśva – wszystko, całość, świat; √ rūp – formować, rūpa – postać, kształt, piękno); |
warianty tekstu
tvā → tvām (ciebie);
tavādiṃ → tvādyaṃ (ciebie pierwszego);
viśveśvara → sarveśvara (o Władco wszystkiego);
viśva-rūpa → viśva-rūpaṃ ([widzę ciebie] mającego postać wszystkiego);
Śāṃkara
aneka-bāhūdara-vaktra-netram aneke bāhavar udarāṇi vaktrāṇi netrāṇi ca yasya tava sa tvam aneka-bāhūdara-vaktra-netras tam aneka-bāhūdara-vaktra-netram | paśyāmi tvā tvāṃ sarvataḥ sarvatrānanta-rūpam anantāni rūpāṇy asya ity ananta-rūpas tam ananta-rūpam | nāntam, anto’vasānam, na madhyam, madhyaṃ nāma dvayoḥ koṭyor antaram | na punas tavādiṃ—na devasyāntaṃ paśyāmi, na madhyaṃ paśyāmi, na punar ādiṃ paśyāmi | he viśveśvara viśva-rūpa
Rāmānuja
anekabāhūdaravaktranetram anantarūpaṃ tvāṃ sarvataḥ paśyāmi; viśveśvara viśvasya niyantaḥ, viśvarūpa viśvaśarīra! yatas tvam anantaḥ, atas tava nāntaṃ na madhyaṃ na punas tavādiṃ ca paśyāmi
Śrīdhara
kiṃ ca aneketi | anekāni bāhv-ādīni yasya tādṛśaṃ tvāṃ paśyāmi | anantāni rūpāṇi yasya taṃ tvāṃ sarvataḥ paśyāmi | tava tvaṃ taṃ madhyamādiṃ ca na paśyāmi
Madhusūdana
yatra bhagavad-dehe sarvam idaṃ dṛṣṭavān, tam eva viśinaṣṭi aneketi | bāhava udarāṇi vaktrāṇi netrāṇi cānekāni yasya tam aneka-bāhūdara-vaktra-netraṃ paśyāmi | tvā tvāṃ sarvataḥ sarvatrānantāni rūpāṇi yasyeti taṃ | tava tu punar nāntam avasānaṃ na madhyaṃ nāpy ādiṃ paśyāmi sarva-gatatvāt | he viśveśvara ! he viśva-rūpa ! sambodhana-dvayam atisambhramāt
Michalski
Z wieloma rękami, piersiami, ustami, oczami – widzę ciebie, z każdej strony nieskończonego. – Nie widzę w tobie ani końca, ani środka, ani początku, – ty wielokształtny władco wszystkiego!
Olszewski
Widzę ciebie z ramionami, piersiami, twarzami i oczami niezliczonemi, w postaci bezgranicznie nieskończonej. Bez początku, bez środka, bez końca, takim cię widzę, Władco wszechświata, kształcie wszechświata.
Dynowska
Wielousty, wielooki o łonach, ramionach i licach tysięcznych, wszędy stawasz przede mną gdziekolwiek się zwrócę, wszechpotężny Pan. Nieogarniona Twa postać początku nie masz ni końca, ni środka, ni źródła żadnego; niezmierny, bezkresny, w nieskończoność rozszerza się Twój kosmiczny kształt.
Sachse
widzę też ciebie o postaci bezkresnej,
z mnóstwem ramion, piersi, ust i oczu.
Nie widzę ani twego końca,
ani środka, ani początku,
o Wszechkształtny Władco Wszechrzeczy!
Kudelska
Kształty twe widzę niezliczone we wszelkie strony, ileż tu ramion, tułowi, twarzy, oczu, dojrzeć nie mogę,
Gdzie tu początek, koniec, a gdzie środek; Tyś Panem wszystkiego, postać twa nieograniczona.
Rucińska
Widzę Cię – zewsząd nieskończoną postać
z mnóstwem rąk, brzuchów, z mnóstwem ust i oczu…
Nie widzę końca Twego ani środka,
ani początku, Wszechwładco, Wszechkształtny!
Szuwalska
Niezliczone ramiona, brzuchy, usta, oczy.
Ze wszystkich stron Twych oblicz bezmiar mnie otoczył.
Nie widzę ich początku, nie dostrzegam końca.
Jurewicz
I ze wszech stron Ciebie widzę o nieskończonej postaci,
o niezliczonych ramionach, brzuchach, obliczach i oczach.
Nie dostrzegam początku Twego, ni środka, ni końca,
o Władco Wszechrzeczy, o Postaci Wszystkiego!
Babkiewicz
Wszędzie cię widzę
w bezkresnej postaci,
usta, ramiona,
oczy, brzuchy liczne.
Ni końca, środka,
początku nie widzę,
o władco świata
w postaci wszechświata.
BhG 11.17
kirīṭinaṃ gadinaṃ cakriṇaṃ ca tejo-rāśiṃ sarvato dīptimantam
paśyāmi tvāṃ durnirīkṣyaṃ samantād dīptānalārka-dyutim aprameyam
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
[aham] (ja) kirīṭinam (posiadającego diadem) gadinam (posiadającego buławę) cakriṇam ca (i posiadającego dysk) sarvataḥ (zewsząd) dīpti-mantam (mającego blask) tejo-rāśim (mającego gromadę promieni) dīptānalārka-dyutim (mającego blask płonącego ognia i słońca) aprameyam (nie do zmierzenia) durnirīkṣyam (trudnego do obserwowania) tvām (ciebie) samantāt (ze wszystkich stron) paśyāmi (widzę).
analiza gramatyczna
| kirīṭinam | – | kirīṭin 2i.1 m. – posiadającego diadem (od: kirīṭa – diadem, tiara, korona; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne); |
| gadinam | – | gadin 2i.1 m. – posiadającego buławę (od: gadā – buława, maczuga; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne); |
| cakriṇam | – | cakrin 2i.1 m. – posiadającego dysk (od: √ car – ruszać się lub od: √ kṛ – robić, cakra – koło, cykl, dysk; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne); |
| ca | – | av. – i; |
| tejo-rāśim | – | tejo-rāśi 2i.1 m. ; BV : yasya tejaso rāśir asti tam – tego, który posiada wielki blask (od: √ tij – stawać się ostrym, znosić cierpliwie, tejas – ostrość, gorąco, blask, moc, witalność, nasienie; rāśi – sterta, masa, kupa, mnogość); |
| sarvataḥ | – | av. – zewsząd, całkowicie, wszędzie, ze wszystkich stron (od: sarva – wszystko; ablativus nieodmienny zakończony na -tas); |
| dīptimantam | – | dīptimant 2i.1 m. – posiadającego blask (od: √ dīp – jaśnieć, płonąć, dīpti – blask, światło; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza); |
| paśyāmi | – | √ dṛś (patrzeć) Praes. P 3c.1 – widzę; |
| tvām | – | yuṣmat sn. 2i.1 – ciebie; |
| durnirīkṣyam | – | durnirīkṣya (duḥ-niḥ- √ īkṣ – patrzeć z trudem) PF 2i.1 m. – trudnego do obserwowania; |
| samantāt | – | av. ( 5i.1 ) – ze wszystkich stron, wokół, całkowicie (od: saṃ-anta – mający wszędzie końce, całkowity; mający razem końce, graniczący); |
| dīptānalārka-dyutim | – | dīpta-anala-arka-dyuti 2i.1 m. ; DV / BV : yasya dīptasyānalasyārkasya ca dyutir asti tam – tego, który posiada blask płonącego ognia i słońca (od: √ dīp – jaśnieć, płonąć, PP dīpta – jaśniejący, płomieniejący; √ an – oddychać, żyć, anala – ogień; √ arc – jaśnieć, wychwalać, arka – słońce; √ div – jaśnieć, dyu – dzień, niebiosa, jasność, dyuti – majestat, jasność, splendor); |
| aprameyam | – | a-pra-meya (pra- √ mā – odmierzać) PF 2i.1 m. – nie do zmierzenia, nieograniczonego; |
Śāṃkara
kiṃ ca—
kirīṭiānaṃ kirīṭāṃ nāma śirobhūṣaṇaviśeṣas tat yasyāsti saḥ kirīṭī taṃ kirīṭiānam, tathā gadinaṃ gadāsya vidyate iti gadī taṃ gadinam, tathā cakriṇaṃ caktram asyāstīti cakrī taṃ cakriṇaṃ ca, tejo-rāśiṃ tejaḥpujaṃ sarvatodīptimantaṃ sarvatodīptir asyāstīti sarvatodīptimān, taṃ sarvatodīptimantaṃ paśyāmi tvāṃ durnirīkṣyaṃ samantāt samantataḥ sarvatra dīptānalārkadyutim analaś cārkaś cānalārkau dīptau analārkau dīptānalārkau tayoḥ dīptānalārkayoḥ dyutiriva dyutis tejo yasya tava sa tvaṃ dīptānalārkadyutis taṃ tvāṃ dīptānalārkadyatim aprameyaṃ na prameyam aśakyaparicchedam ity etat
Rāmānuja
tejorāśiṃ sarvato dīptimantaṃ samantād durnirīkṣaṃ dīptānalārkadyutim aprameyaṃ tvāṃ kirīṭinaṃ gadinaṃ cakriṇaṃ ca paśyāmi
Śrīdhara
kiṃ ca kirīṭinam iti | kirīṭinaṃ mukuṭavantam | gadinaṃ gadāvantaṃ | cakriṇaṃ cakravantaṃ ca | sarvato dīptimantam tejaḥ-puñja-rūpaṃ tathā durnirīkṣyaṃ draṣṭum aśakyam | tatra hetuḥ – dīptayor analārkayor dyutir iva dyutis tejo yasya tam | ataevāprameyam evaṃbhūta iti niścetum aśakyaṃ tvāṃ samantataḥ paśyāmi
Madhusūdana
tam eva viśvarūpaṃ bhagavantaṃ prakārānantaraṃ viśinaṣṭi kirīṭinam iti | kirīṭa-gadā-cakra-dhāriṇaṃ ca sarvato dīptimantam tejo-rāśiṃ ca | ataeva durnirīkṣyaṃ divyena cakṣuṣā vinā nirīkṣitum aśakyam | sayakāra-pāṭhe duḥśabdo 'pahnava-vacanaḥ | anirīkṣyam iti yāvat | dīptayor analārkayor dyutir iva dyutir yasya tam aprameyam iti paricchettum aśakyaṃ samantāt sarvataḥ paśyāmi divyena cakṣuṣā | ato 'dhikāri-bhedād durnirīkṣaṃ paśyāmīti na virodhaḥ
Baladeva
vidhāntareṇa tam eva viśinaṣṭi kirīṭinam iti | durnirīkṣyam api tvām ahaṃ paśyāmi tat-prasādād divya-cakṣur-lābhāt | durnirīkṣyāyāṃ hetuḥ – samantād dīptānaleti | aprameyam idam ittham iti pramātum aśakyam
Michalski
Widzę cię, mającego na głowie djadem, w ręku maczugę i tarczę, – jako ognisko blasku na wszystkie strony jaśniejącego, – widzę cię, choćżeś tak trudny do zobaczenia,– płomienisty w około, jarzący jak słońce, niezmierzony.
Olszewski
Na głowie masz tyarę, trzymasz w ręku maczugę i dysk, góro światła, ze wszystkich stron jaśniejąca; ledwo objąć cię mogę całego wzrokiem: albowiem lśnisz jak ogień i jak Słońce w swym ogromie.
Dynowska
Świetlistość jaśnieniem bezbrzeżna, blask chwały Twej wszędy rozsiewa; dysk, koncha, buława w Twych dłoniach, a diadem nad czołem widnieje. Żarzący jesteś jak góra płomienia, olśniewający – jak słońce, potokiem promieni jarzących wszystkość przenikasz na wskroś.
Sachse
Z żadnej strony nie można na ciebie spojrzeć,
a jednak widzę cię,
strojnego w diadem, z dyskiem w dłoni i maczugą,
stos światła rozsiewający blask dookoła,
lśniący płomień ognia i słońca,
niedostępny żadnej ludzkiej mierze.
Kudelska
Korona na twej głowie, a w rękach buławy l tarcze, widzę, jak jaśniejesz i blask na wszystkie strony rozsiewasz,
Ledwo cię mogę objąć wzrokiem, twa postać niezrównana, jakby ogień się żarzył czy słońce.
Rucińska
Widzę Cię – z dyskiem, z buławą, w diademie,
w stosie promieni, wszechjaśniejącego!
Widzę Cię zewsząd – niepostrzegalnego,
0 blasku ognia i słońca, bez miary!
Szuwalska
Gdzie mają swe ognisko? Postać Twa płonąca
Bije blaskiem rażącym. Z trudem na nią patrzę.
A jednak widzę, widzę – wszędzie widzę światłem
Rozżarzone buławy, konchy, hełmy, tarcze!
Jurewicz
Widzę Ciebie z diademem, buławą i dyskiem
– obłok światła ze wszech stron rozpłomieniony!
Naokół Cię widzę – trudno na Cię patrzeć!
– niezmierzonego, gdy jarzysz się ognia i słońca światłością.
Babkiewicz
Wszędzie cię widzę
z promieni ćmą wokół,
z kołem, diademem,
buławą, w płomieniach,
jaśniejącego
blaskiem ognia, słońca,
niezmierzonego,
trudno na cię patrzeć.
BhG 11.18
tvam akṣaraṃ paramaṃ veditavyaṃ tvam asya viśvasya paraṃ nidhānam
tvam avyayaḥ śāśvata-dharma-goptā sanātanas tvaṃ puruṣo mato me
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
tvam (ty) veditavyam (do poznania) paramam akṣaram (najwyższy niezniszczalny) [asi] (jesteś),
tvam (ty) asya viśvasya (tego wszystkiego) param nidhānam (najwyższe miejsce złożenia) [asi] (jesteś),
tvam (ty) avyayaḥ (niewyczerpywalny) śāśvata-dharma-goptā (obrońca wiecznej dharmy) [asi] (jesteś),
tvam (ty) sanātanaḥ puruṣaḥ (odwieczny człowiek) [asi] (jesteś),
[iti] me mataḥ (moja opinia) [asti] (jest).
analiza gramatyczna
| tvam | – | yuṣmat sn. 1i.1 – ty; |
| akṣaram | – | a-kṣara 1i.1 n. – niezniszczalne, głoska (od: √ kṣar – zmniejszać się, znikać, kṣara – zniszczalny, ginący); |
| paramam | – | parama 1i.1 n. – najdoskonalsze, najlepsze (stopień najwyższy od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny); |
| veditavyam | – | veditavya ( √ vid – wiedzieć) PF 1i.1 m. – do poznania; |
| tvam | – | yuṣmat sn. 1i.1 – ty; |
| asya | – | idam sn. 6i.1 m. – tego; |
| viśvasya | – | viśva 6i.1 m. – wszystkiego, całości, świata (od: √ viś – wchodzić); |
| param | – | para 1i.1 n. – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny, najwyższy, najlepszy; |
| nidhānam | – | nidhāna 1i.1 n. – miejsce przechowywania, pojemnik, skarbiec, depozyt (od: ni- √ dhā – składać, deponować); |
| tvam | – | yuṣmat sn. 1i.1 – ty; |
| avyayaḥ | – | a-vyaya 1i.1 m. – niezmienny (od: vi- √ i – odchodzić, znikać, vyaya – odejście, rozchód, zniszczenie); |
| śāśvata-dharma-goptā | – | śāśvata-dharma-goptṛ 1i.1 m. ; TP : śaśvatasya dharmasya gopteti – obrońca wiecznej dharmy (od: śaśvat – wieczny, bezustanny, liczny, śāśvata – wieczny, stały; √ dhṛ – dzierżyć, posiadać, dharma – dharma; √ gup – bronić, chronić; goptṛ – obrońca); |
| sanātanaḥ | – | sanātana 1i.1 m. – wieczny, prastary; |
| tvam | – | yuṣmat sn. 1i.1 – ty; |
| puruṣaḥ | – | puruṣa 1i.1 m. – człowiek (od: √ pur – poprzedzać, prowadzić lub √ pṝ – napełniać, odżywiać, puru – obfitość, pūru – ludzie); |
| mataḥ | – | mata ( √ man – myśleć) PP 1i.1 m. – myślany, uważany, szanowany; myśl, opinia, punkt widzenia, wola; |
| me | – | asmat sn. 6i.1 – moje (skrócona forma od: mama); |
warianty tekstu
śāśvata-dharma-goptā → sātvata-dharma-goptā / śaśvata-dharma-goptā (obrońca dharmy Satwatów);
puruṣo → puruṣa (o Człowieku!);
Śāṃkara
ita eva te yoga-śakti-darśanāt anuminomi—
tvam akṣaraṃ na kṣaratīti, paramaṃ brahma veditavyaṃ jñātavyaṃ mumukṣubhiḥ | tvam asya viśvasya samastasya jagataḥ paraṃ prakṛṣṭaṃ nidhānaṃ nidhīyate’sminn iti nidhānaṃ para āśraya ity arthaḥ | kiṃ ca, tvam avyayo na tava vyayo vidyata ity avyayaḥ | śāśvata-dharma-goptā śaśvad-bhavaḥ śāśvato nityo dharmas tasya goptā śāśvata-dharma-goptā | sanātanaś cirantanas tvaṃ puruṣaḥ paramaḥ mato’bhipretaḥ me mama
Rāmānuja
upaniṣatsu, „dve vidye veditavye” ityādiṣu veditavyatayā nirdiṣṭaṃ paramam akṣaraṃ tvam eva; asya viśvasya paraṃ nidhānam viśvasyāsya paramādhārabhūtas tvam eva; tvam avyayaḥ vyayarahitaḥ; yat svarūpo yadguṇo yadvibhavaś ca tvam, tenaiva rūpeṇa sarvadāvatiṣṭhase / śāśvatadharmagoptā śāśvatasya nityasya vaidikasya dharmasya evam ādibhir avatārais tvam eva goptā / sanātanas tvaṃ puruṣo mato me „vedāham etaṃ puruṣaṃ mahāntaṃ”, „parāt paraṃ puruṣam” ityādiṣūditaḥ sanātanapuruṣas tvam eveti me mataḥ jñātaḥ / yad ukulatilakas tvam evaṃbhūta idānīṃ sākṣātkṛto mayetyarthaḥ
Śrīdhara
yasmād evaṃ tavātakaiśvaryaṃ tasmāt tvam iti | tvam evākṣaraṃ paramaṃ brahma | kathambhūtam ? veditavyaṃ mumukṣubhir jñātavyam | tvam evāsya viśvasya paraṃ nidhānam | nidhīyate 'sminn iti nidhānaṃ prakṛṣṭāśrayaḥ | ataeva tvam avyayo nityaḥ | śāśvatasya nityasya dharmasya goptā pālakaḥ | sanātanaś cirantanaḥ puruṣaḥ | mato me saṃmato 'si mamaMadhusūdana
evaṃ tavātarkya-niratiśayiśvarya-darśanād anuminomi tvam iti | tvam evākṣaraṃ paramaṃ brahma veditavyaṃ mumukṣubhir vedānta-śravaṇādinā | tvam evāsya viśvasya paraṃ prakṛṣṭaṃ nidhīyate 'sminn iti nidhānam āśrayaḥ | ataeva tvam avyayo nityaḥ | śāśvatasya nitya-veda-pratipādyatayāsya dharmasya goptā pālayitā | śāśvateti sambodhanaṃ vā | tasmin pakṣe 'vyayo vināśa-rahitaḥ | ataeva sanātanaś cirantanaḥ puruṣo yaḥ paramātmā sa eva tvaṃ me mato vidito 'si
Baladeva
acintya-mahaiśvarya-vīkṣaṇāt tvam aham evaṃ niścinomīty āha tvam iti | atha parā yayā tad akṣaram adhigamyate, yat tad adṛśyam [MuṇḍU 1.5-6] ity ādi-vedānta-vākyair veditavyaṃ yat paramaṃ sa-śrīkam akṣaraṃ tattvam eva nidhānam āśrayo 'vyayas tvam avināśī śāśvata-dharma-goptā vedokta-dharma-pālakas tvam | sa kāraṇaṃ kāraṇādhipādhipo na cāsya kaścij janitā na cādhipaḥ [ŚvetU 6.9] iti mantra-varṇoktaḥ sanātanaḥ purāṇaḥ puruṣas tvam eva
Michalski
Jesteś nieprzemijający i najwyższy, ten, który jest do poznania, – jesteś podniosłym Zachowawcą wszechświata, – niezmiennym Opiekunem wiecznego prawa, – jam cię poznał odrazu, jako odwiecznego Puruszę!
Olszewski
Ty jesteś Niepodzielny, Najwyższy. Ty jesteś skarbem najwyższym tego świata; ty jesteś niezniszczalny; ty podtrzymujesz prawo niewzruszone; widzę w tobie wieczny pierwiastek męski.
Dynowska
Tyś ponad najwyższą myśl wzniosły, Niepodzielny, Wieczysty, Niezmienny i twórczych Wód życia bezdenna krynica, Ty Praw odwiecznych Strażnik nieśmiertelny i Człowiek przedwiecznyś Ty.
Sachse
Tyś jest tym, co nieprzemijalne,
tyś najwyższym przedmiotem wiedzy,
najwyższą podporą wszechrzeczy,
niezmiennym stróżem odwiecznego prawa.
Tyś jest — wiem o tym — wieczystym puruszą.
Kudelska
Tyś niezmienny, tyś najwyższym celem poznania, tyś ostatecznym
schronieniem świata całego,
Tyś odwieczny strażnik prawa niezmiennego od wieków, dla mnie tyś
jest Przedwieczną Osobą.
Rucińska
Tyś cel poznania najwyższy, Akszara,
Tyś tego świata schronem ostatecznym,
Tyś wiecznym stróżem odwiecznego prawa,
Tyś jest najstarszym Puruszą, wiem o tym!
Szuwalska
Nieskończony, najwyższy i najdoskonalszy.
Jesteś świata ostoją, strażnikiem praw wiecznych.
Bez wątpienia Ty jesteś celem ostatecznym.
Jurewicz
Ciebie znać trzeba jako sylabę najwyższa,
tyś jest ostatecznym skarbem wszechświata,
tyś niezmiennym strażnikiem dharmy wiekuistej,
i myślę, że to ty jesteś odwiecznym Człowiekiem.
Babkiewicz
Tyś niezniszczalnym
przedmiotem dociekań,
tyś tego świata
ostatnim schronieniem,
niewyczerpanym,
stróżem wszego prawa,
Mężem odwiecznym –
takie jest me zdanie.
BhG 11.19
anādi-madhyāntam ananta-vīryam ananta-bāhuṃ śaśi-sūrya-netram
paśyāmi tvāṃ dīpta-hutāśa-vaktraṃ sva-tejasā viśvam idaṃ tapantam
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
[aham] (ja) anādi-madhyāntam (nie mającego początku, środka i końca) ananta-vīryam (mającego nieskończone męstwo) ananta-bāhum (mającego nieskończone ramiona) śaśi-sūrya-netram (mającego jako oczy słońce i księżyc) dīpta-hutāśa-vaktram (w którego ustach jest płonący zjadacz obiat) sva-tejasā (swym blaskiem) idam viśvam (ten świat) tapantam (palącego) tvām (ciebie) paśyāmi (widzę).
analiza gramatyczna
| anādi-madhyāntam | – | an-ādi-madhya-anta 2i.1 m. ; DV / BV : yasyādiś ca madhyaṃ cāntaś ca na vidyate tam – nie mającego początku, środka i końca (od: ādi – początek, rozpoczęcie; madhya – środek; anta – koniec, limit, granica, śmierć); |
| ananta-vīryam | – | ananta-vīrya 2i.1 m. ; BV : yasya vīryasyāntaḥ nāsti tam / yasya vīryam ananam asti tam – mającego nieskończone męstwo (od: anta – koniec, limit, granica, śmierć, an-anta – nie mający końca, nieskończony; vīrya – męstwo, moc, siła, nasienie); |
| ananta-bāhum | – | ananta-bāhu 2i.1 m. ; BV : yasya bāhavo ‘nanāḥ santi tam – mającego nieskończenie wiele ramion (od: anta – koniec, limit, granica, śmierć, an-anta – nie mający końca, nieskończony; √ baṃh – wzrastać, zwiększać, bāhu – ramię); |
| śaśi-sūrya-netram | – | śaśi-sūrya-netra 2i.1 m. ; DV / BV : yasya śaśī ca sūryaś ca netre staḥ tam – którego oczami są słońce i księżyc (od: śaśa – królik, zając, śaśin – posiadający [znak] zająca, księżyc; sūrya – słońce; √ nī – prowadzić, netra – prowadzący, przewodnik, oko); |
| paśyāmi | – | √ dṛś (patrzeć) Praes. P 3c.1 – widzę; |
| tvām | – | yuṣmat sn. 2i.1 – ciebie; |
| dīpta-hutāśa-vaktram | – | dīpta-hutāśa-vaktra 2i.1 m. ; BV : yasya vaktreṣu dīpto hutāśa ‘sti tam – tego, w którego ustach jest płonący zjadacz obiat (od: √ dīp – jaśnieć, płonąć, PP dīpta – jaśniejący, płomieniejący; √ hu – składać ofiarę, PP huta – złożone w ofierze, ofiara; √ aś – jeść, cieszyć się, āśa – na końcu złożeń: jedzący, osiągający; √ vac – mówić, vaktra – usta, twarz); |
| sva-tejasā | – | sva-tejas 3i.1 n. ; TP : svasya tejaseti – własnym blaskiem (od: sva – własny, swój; √ tij – stawać się ostrym, znosić cierpliwie, tejas – ostrość, gorąco, blask, moc, witalność, nasienie); |
| viśvam | – | viśva 2i.1 m. – wszystko, cały, świat (od: √ viś – wchodzić); |
| idam | – | idam 2i.1 n. – to; |
| tapantam | – | tapant ( √ tap – topić, palić) PPr 2i.1 m. – palącego; |
warianty tekstu
tvāṃ → tvā (ciebie);
viśvam idaṃ tapantam → viśvam anaṃta-rūpaṃ (świat, bezkresną postać);
Śāṃkara
kiṃ ca—
anādi-madhyāntam ādi ca madhyaṃ cāntaś ca na vidyate yasya so’yam anādi-madhyāntas, taṃ tvām anādi-madhyāntam | ananta-vīryaṃ na tava vīryasyānto’stīty ananta-vīryas, taṃ tvām ananta-vīryam | tathānanta-bāhum anantā bāhavo yasya tava sa tvam, ananta-bāhus taṃ tvām ananta-bāhum | śaśi-sūrya-netraṃ śaśi-sūryau netre yasya tava sa tvaṃ śaśi-sūrya-netras, taṃ tvāṃ śaśi-sūrya-netraṃ candrāditya-nayanam | paśyāmi tvāṃ dīpta-hutāśa-vaktraṃ dīptaś cāsau hutāśaś ca vaktraṃ yasya tava sa tvaṃ dīpta-hutāśa-vaktras, taṃ tvāṃ dīpta-hutāśa-vaktram | sva-tejasā viśvam idaṃ samastaṃ tapantam
Rāmānuja
anādimadhyāntam ādimadhyāntarahitam / anantavīryam anavadhikātiśayavīryam; vīryaśabdaḥ pradarśanārthaḥ; anavadhikātiśayajñānabalāiśvaryavīryaśaktitejasāṃ nidhim ityarthaḥ / anantabāhum asaṃkhyeyabāhum / so 'pi pradarśanārthaḥ; anantabāhūdarapādavaktrādikam / śaśisūryanetram śaśivat sūryavac ca prasādapratāpayuktasarvanetram / devādīn anukūlān namaskārādi kurvāṇān prati prasādaḥ, tadviparītān asurarākṣasādīn prati pratāpaḥ; „rakṣāṃsi bhītāni diśo dravanti sarve namasyanti ca siddhasaṃghāḥ” iti hi vakṣyate / dīptahutāśavaktram pradīptakālānalavat saṃhārānuguṇavaktram / svatejasā viśvam idaṃ tapantam / tejaḥ parābhibhavanasāmarthyam; svakīyena tejasā viśvam idaṃ tapantaṃ tvāṃ paśyāmi evambhūtaṃ sarvasya sraṣṭāraṃ sarvasyādhārabhūtaṃ sarvasya praśāsitāraṃ sarvasya saṃhartāraṃ jñānādyaparimitaguṇasāgaram ādimadhyāntarahitam evaṃbhūtadivyadehaṃ tvāṃ yathopadeśaṃ sākṣātkaromītyarthaḥ / ekasmin divyadehe anekodarādikaṃ katham? / ittham upapadyate / ekasmāt kaṭipradeśād anantaparimāṇād ūrdhvam udgatā yathoditodarādayaḥ, adhaś ca yathoditadivyapādāḥ; tatraikasmin mukhe netradvayam iti ca na virodhaḥ
Śrīdhara
kiṃ ca anādīti | anādi-madhyāntam utpatti-sthiti-laya-rahitam | ananta-vīryam anantaṃ vīryaṃ prabhāvo yasya tam | anantā vīryavanto bāhavo yasya tam | śaśi-sūryau netre yasya tādṛśaṃ tvāṃ paśyāmi | tathā dīpto hutāśo 'gnir vaktreṣu yasya tam | svatejasedaṃ viśvaṃ viśvam santapantam paśyāmi
Madhusūdana
kiṃ ca anādīti | ādir utpattir madhyaṃ sthitir anto vināśas tad-rahitam anādi-madhyāntam | anantaṃ vīryaṃ prabhāvo yasya tam | anantā bāhavo yasya tam | upalakṣaṇam etan mukhādīnām api | śaśi-sūryau netre yasya tam | dīpto hutāśo vaktraṃ yasya vaktreṣu yasyeti vā tam | svatejasā viśvaṃ idaṃ tapantam santāpayantaṃ tvā tvāṃ paśyāmi
Viśvanātha
kiṃ ca anādīty atra mahā-vismaya-rasa-sindhu-nimagnasyārjunasya vacasi paunaruktyaṃ na doṣāya | yad uktaṃ prasāde vismaye harṣe dvi-trir-uktaṃ na duṣyati
Baladeva
anādīti | ādi-madhyāvasāna-śūnyam anantāni vīryāṇi tad-upalakṣaṇāni samagrāṇy aiśvaryāṇi ṣaṭ yasya tam ananta-bāhuṃ sahasra-bhujaṃ śaśi-sūryopamāni netrāṇi yasya taṃ | devādiṣu praṇateṣu prasanna-netraṃ tad-viparīteṣu asurādiṣu krūra-netram ity arthaḥ | dīpta-hutāśopamāni saṃhārānuguṇāni vaktrāṇi yasya tam | arjunasya vākye kvacit punar-uktis tasya vismayāviṣṭatvān na doṣāya | yad uktaṃ prasāde vismaye harṣe dvi-trir-uktaṃ na duṣyati iti
Michalski
Widzę cię bez początku, środka i końca, – pełnego nieskończonej siły, z nieskończoną ilością ramion, – z księżycem i słońcem zamiast ócz, – z płomieniejącemi ogniem ustami, rozgrzewającego swym żarem cały świat!
Olszewski
Bez początku, bez środka, bez końca; nieskończenie potężny; twoje ramiona nie mają granic, twoje spojrzenia są jako Księżyc; jako Słońce; twoje usta mają przepych ognia świętego.
Dynowska
Bez początku, ni środka, ni końca, niezliczone Twe ramiona szerokie, niepojęta Twa moc; jako księżyc i słońce są źrenice Twe, jako ogień ofiarny jarzy się Twoje oblicze w pośród niebios i gwiazd i potęgą swego płomienia światy wszystkie swym blaskiem spopiela.
Sachse
Widzę ciebie,
który nie masz ani początku, ani środka, ani końca.
Bezgraniczne jest twoje męstwo,
dalekosiężne twe ramiona.
Słońce i księżyc to twe oczy,
twoje usta płoną ogniem sytym ofiar.
Wszystko tu rozpalasz twoim blaskiem.
Kudelska
Tyś bez początku, bez środka ni końca, moc twa nieograniczona, niezliczone twe ramiona;
Słońce i księżyc masz za swe źrenice, widzę, jak twarz twa swym blaskiem jak ogniem płonącym cały świat rozpala.
Rucińska
Nie masz początku, środka ani końca –
bezkresnej chwały! niezliczonych ramion!
Widzę Cię – księżyc, słońce masz za oczy,
z ust bucha ogień, żarem świat ten pali!
Szuwalska
Bez początku, bez środka, bez kresu. Twe chwały
Są nieograniczone. Ramion Twych wspaniałych
Ilości niezliczone. A Księżyc i Słońce
To oczy Twoje. Ogień w Twych ustach płonący
Rozpala cały wszechświat.
Jurewicz
Widzę Ciebie – bez początku, bez środka, bez końca,
o nieskończonym męstwie, o nieskończonych ramionach,
o oczach ze słońca i księżyca, o ustach jak ogień płonący,
który własnym światłem wszechświat rozświecasz.
Babkiewicz
Widzę, że nie masz
źródła, środka, końca,
twoje nasienie,
ramiona bezkresne,
słońce i księżyc
twoimi oczyma,
obiat pożeracz
ust twoich płomieniem,
żarem ty swoim
cały świat ten grzejesz.
BhG 11.20
dyāvā-pṛthivyor idam antaraṃ hi vyāptaṃ tvayaikena diśaś ca sarvāḥ
dṛṣṭvādbhutaṃ rūpam idaṃ tavograṃ loka-trayaṃ pravyathitaṃ mahātman
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he mahātman (o wielki duchem!),
ekena tvayā hi (zaiste przez ciebie jednego) dyāvā-pṛthivyoḥ (nieba i ziemi) idam antaram (to wnętrze) vyāptam (przeniknięte),
sarvāḥ ca diśaḥ (i wszystkie kierunki) [vyāptāḥ] (przeniknięte),
tava (twoją) idam ugram (tę przerażającą) adbhutam (cudowną) rūpam (postać) dṛṣṭvā (zobaczywszy)
loka-trayam (trójświat) pravyathitam (drżący) [asti] (jest).
analiza gramatyczna
| dyāvā-pṛthivyoḥ | – | dyāvā-pṛthivī 6i.2 f. – nieba i ziemi (od: √ div – jaśnieć, dyu – dzień, niebiosa, dualis. dyāvā – niebiosa; √ pṛth – rozszerzać, pṛthu – szeroki, rozległy, wielki, pṛthivī – ziemia); |
| idam | – | idam 1i.1 n. – to; |
| antaram | – | antara 1i.1 n. – środek, wnętrze; |
| hi | – | av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością; |
| vyāptam | – | vyāpta (vi- √ āp – przenikać) 1i.1 n. – przeniknięte, zakryte; |
| tvayā | – | yuṣmat sn. 3i.1 – przez ciebie; |
| ekena | – | eka sn. 3i.1 n. – przez jednego, jednym; |
| diśaḥ | – | dik 1i.3 f. – strony świata (od: √ diś – pokazywać); |
| ca | – | av. – i; |
| sarvāḥ | – | sarva sn. 1i.3 f. – wszystkie; |
| dṛṣṭvā | – | √ dṛś (patrzeć) absol. – zobaczywszy; |
| adbhutam | – | ad-bhuta 2i.1 n. – nadnaturalne, wspaniałe, zadziwiające; |
| rūpam | – | rūpa 2i.1 n. – postać, kształt, piękno (od: √ rūp – formować); |
| idam | – | idam sn. 2i.1 n. – to; |
| tava | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twój; |
| ugram | – | ugra 2i.1 n. – silne, straszne, okrutne; |
| loka-trayam | – | loka-traya 1i.1 n. ; lokānāṃ trayam iti – trójka światów (od: loka – świat; tri – trzy; traya – potrójny); |
| pravyathitam | – | pravyathita (pra- √ vyath – trząść się, drżeć, być wystraszonym, niepokoić się) PP 1i.1 n. – drżący, zaniepokojony; |
| mahātman | – | mahā-ātman 8i.1 m. ; BV : yasyātmā mahān asti saḥ – o ty, którego jaźń jest wielka (od: √ mah – powiększać, mahant – wielki; ātman – jaźń); |
warianty tekstu
vyāptaṃ → vyāptāḥ (przeniknięte);
rūpam idaṃ tavograṃ → rūpam idaṃ tavedṛg / rūpam ugraṃ tavedaṃ / rūpam udagra-rūpaṃ tavedaṃ (tę postać twoją takiego rodzaju / twoją tę przerażającą postać / tę twoją postać, wyniesioną postać);
Śāṃkara
dyāv-āpṛthivyor idam antaraṃ hy antarikṣaṃ vyāptaṃ tvayaikena viśva-rūpa-dhareṇa diśaś ca sarvā vyāptāḥ | dṛṣṭvā upalabhyādbhutaṃ vismāpakaṃ rūpam idaṃ tavograṃ krūraṃ lokānāṃ trayaṃ loka-trayaṃ pravyathitaṃ bhītaṃ pracalitaṃ vā | he mahātman ! akṣudra-svabhāva
Rāmānuja
evaṃbhūtaṃ tvāṃ dṛṣṭvā devādayo 'haṃ ca pravyathitā bhavāma ity āha
dyuśabdaḥ pṛthivīśabdaś cobhau uparitanānām adhastanānāṃ ca lokānāṃ pradarśanārthau / dyāvāpṛthivyoḥ antaram avakāśaḥ / yasminn avakāse sarve lokās tiṣṭhanti, sarvo 'yam avakāśo diśaś ca sarvās tvayaikena vyāptāḥ / dṛṣṭvādbhutaṃ rūpam ugraṃ tavedam anantāyām avistāram atyadbhutam atyugraṃ ca rūpaṃ dṛṣṭvā lokatrayaṃ pravyathitam yuddhadidṛkṣayā āgateṣu brahmādidevāsurapitṛgaṇasiddhagandharvayakṣarākṣaseṣu pratikūlānukūlamadhyastharūpaṃ lokatrayaṃ sarvaṃ pravyathitam atyantabhītam / mahātman aparicchedyamanovṛtte / eteṣām apy arjunasyaiva viśvāśrayarūpasākṣātkārasādhanaṃ divyaṃ cakṣur bhagavatā dattam / kim artham iti cet, arjunāya svāiśvaryaṃ sarvaṃ pradarśayitum / ata idam ucyate, „dṛṣṭvādbhutaṃ rūpam ugraṃ tavedaṃ lokatrayaṃ pravyarthitaṃ mahātman” iti
Śrīdhara
kiṃ ca dyāv-āpṛthivyor iti | dyāv-āpṛthivyor idam antaram antarīkṣaṃ tvayaivaikena vyāptam | diśaś ca sarvā vyāptāḥ | adbhutaṃ adṛṣṭa-pūrvam | tvadīyam idam ugraṃ ghoraṃ rūpaṃ dṛṣṭvā loka-trayaṃ pravyathitam atibhītam | paśyāmīti pūrvasyaivānuṣaṅgaḥ
Madhusūdana
prakṛtasya bhagavad-rūpasya vyāptim āha dyāv-āpṛthivyor iti | dyāv-āpṛthivyor idam antaram antarīkṣaṃ hi tvayaivaikena vyāptam | diśaś ca sarvā vyāptāḥ | dṛṣṭvādbhutam atyanta-vismaya-karam idam ugraṃ duradhigamaṃ mahātejasvitvāt tava rūpam upalabhya loka-trayaṃ pravyathitam atyanta-bhītaṃ jātaṃ he mahātman sādhūnām abhaya-dāyaka | itaḥ param idam upasaṃharety abhiprāyaḥ
Baladeva
atha tasyaiva rūpasya prakṛtyopayogitvena kāla-rūpatāṃ darśitavān ity āha dyāveti daśabhiḥ | dyāv-āpṛthivyor antaram antarīkṣaṃ tathā sarvā diśaś caikena tvayā vyāptam | tavedam aparimitam adbhutam ugraṃ ca rūpaṃ dṛṣṭvā loka-trayaṃ pravyathitam bhītaṃ saṃcalanaṃ ca bhavati | he mahātman sarvāśraya ! atredam avagamyate tadā yuddha-darśanāya ye trailokyasthā mitrodāsīnā devāsurā gandharva-kinnarādayḥ samāgatās tair api bhaktimadbhir bhagavad-datta-divya-netrais tad-rūpaṃ dṛṣṭaṃ na tv ekenaivārjunena svapateva svāpnika-rathādīni nijaiśvaryasya bahu-sākṣikatārtham etat
Michalski
Przestrzeń pomiędzy niebem a ziemią – i wszystkie strony świata napełnione są tobą jedynie. – Widząc ten twój cudowny przerażający kształt, – odrętwiały trzy światy, mocarzu!
Olszewski
Swojem ciepłem ogrzewasz ten świat. Albowiem sam jeden zapełniasz cały przestwór między niebem i ziemią i sięgasz wszystkich krain; na widok twej nadprzyrodzonej i strasznej postaci, wstrząsają się trzy światy, o boże wielkoduszny.
Dynowska
Sobą Samym wypełniasz niebiosa i ziemię, bezkres przestworów i próżnię międzyplanetarną, Tyś w nich żywy Sam. Światy troiste przed Twym majestatem drżą, przed Twym straszliwej potęgi zjawionym obliczem.
Sachse
Albowiem ty jeden samym sobą
wypełniasz przestrzeń między niebem i ziemią
i wszystkie strony świata.
Na widok twej postaci niezwykłej i potężnej
świat cały drży w posadach, o wielki Duchu!
Kudelska
Świat ten, od nieba do ziemi na wszystkie jego strony, całym sobą wypełniasz, Panie Wielki,
Trzy światy, gdy widzą twą postać wspaniałą, acz przerażającą, drżą całe.
Rucińska
Przestrzeń od nieba do ziemi i wszystkie
kierunki sobą jednym zapełniłeś!
Widząc Twą postać cudowną, straszliwą,
trzy światy, Wielki Duchu, drżą w posadach!
Szuwalska
Ty przenikasz niebo,
Wypełniasz ziemię, przestrzeń świata bezkresnego.
Twa postać tak cudowna i przerażająca
Przejmuje strachem kosmos.
Jurewicz
Wszak sam jeden wypełniasz tę przestrzeń
między niebem i ziemią – wszystkie świata strony.
Zadrżał trójświat, gdy ujrzał tę Twoją postać
groźną, cudowną, o Jestestwie potężnym!
Babkiewicz
Jeden wypełniasz
wszystkie strony świata,
rozwartą przestrzeń
między ziemią, niebem.
Widząc twą postać,
cudowną, lecz groźną,
trójświat drży cały,
o potężny duchem.
BhG 11.21
amī hi tvā sura-saṃghā viśanti ke-cid bhītāḥ prāñjalayo gṛṇanti
svastīty uktvā maha-rṣi-siddha-saṃghāḥ stuvanti tvāṃ stutibhiḥ puṣkalābhiḥ
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
amī sura-saṅghāḥ (tamte grupy niebian) tvā (w ciebie) viśanti hi (zaiste wchodzą),
[teṣu] (pośród nich) kecit devāḥ (niektórzy niebianie) bhītāḥ (wystraszeni) prāñjalayaḥ (ze złożonymi dłońmi) [tvām] (ciebie) gṛṇanti (przyzywają).
maharṣi-siddha-saṃghāḥ (grupy wielkich wieszczów i doskonałych) svasti iti („pomyślność!”) uktvā (powiedziawszy)
puṣkalābhiḥ stutibhiḥ (licznymi hymnami) tvām (ciebie) stuvanti (wysławiają).
analiza gramatyczna
| amī | – | adas sn. 1i.3 m. – tamci (zaimek wskazujący na odległego, niedostępnego dla wzroku); |
| hi | – | av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością; |
| tvā | – | yuṣmat sn. 2i.1 – ciebie (skrócona forma od: tvām); |
| sura-saṃghāḥ | – | sura-saṃgha 2i.3 m. ; TP : surāṇāṃ saṃghā iti – grupy niebian (od: √ sur – władać lub svar – niebo, sura – niebianin; sam- √ han – zbijać razem, łączyć, saṃ-gha – zbiór, sterta, mnogość, tłum); |
| viśanti | – | √ viś (wchodzić) Praes. P 1c.3 – wchodzą; |
| ke-cit | – | kim-cit sn. 1i.3 m. – niektórzy (od: kim – co?; -cit – partykuła nieokreśloności); |
| bhītāḥ | – | bhīta ( √ bhī – straszyć) PP 1i.3 m. – wystraszeni; |
| prāñjalayaḥ | – | pra-añjali 1i.3 m. – ci, którzy złożyli ręce (od: √ añj – dekorować, namaszczać, uhonorować, pra-añjali – szacunek, cześć, gest złożenia dłoni: otwarte dłonie złączone razem tworząc miseczkę); |
| gṛṇanti | – | √ gṝ (przyzywać, wychwalać) Praes. P 1c.3 – przyzywają, sławią; |
| svasti | – | av. – [niechaj będzie] pomyślność!, szczęśliwie (od: su-asti – dobro, zdrowie); |
| iti | – | av. – tak (zaznacza koniec wypowiedzi); |
| uktvā | – | √ vac (mówić) absol. – powiedziawszy; |
| maha-rṣi-siddha-saṃghāḥ | – | maha-rṣi-siddha-saṃgha 2i.3 m. ; DV / TP : maharṣīṇāṃ ca siddhānāṃ ca saṃghā iti – grupy wielkich wieszczów i doskonałych (od: √ mah – powiększać, mahant – wielki; √ ṛṣ – płynąć poruszać się szybko, lub √ dṛś – widzieć; ṛṣi – święty, wieszcz; √ sidh – odnieść sukces, stać się doskonałym PP siddha – osiągnięty, doskonały; ten, który odniósł sukces; sam- √ han – zbijać razem, łączyć, saṃ-gha – zbiór, sterta, mnogość, tłum); |
| stuvanti | – | √ stu (wychwalać, opiewać) Praes. P 1c.3 – wychwalają; |
| tvām | – | yuṣmat sn. 2i.1 – ciebie; |
| stutibhiḥ | – | stuti 3i.3 f. – pochwałami, modlitwami, hymnami (od: √ stu – wychwalać, opiewać); |
| puṣkalābhiḥ | – | puṣkalā 3i.3 f. – licznymi, doskonałymi, głośnymi; |
warianty tekstu
tvāṃ → tvā (ciebie);
gṛṇanti → ghṛṇanti;
svastīty uktvā maha-rṣi-siddha- → svastīty coktvaiva maha-rṣi-saṃghāḥ (i gromady wielkich wieszczów zaiste powiedziawszy „pomyślność!”);
tvā → tvāṃ (ciebie);
Śāṃkara
athādhunā purā yad vā jayema yadi vā no jayeyuḥ [gītā 2.6] ity arjunasya yaḥ saṃśaya āsīt, tan-nirṇayāya pāṇḍava-jayam aikāntikaṃ darśayāmīti pravṛtto bhagavān | taṃ paśyann āha | kiṃ ca—
amī hi yudhyamānā yoddhāras tvā tvāṃ sura-saṃghāḥ ye’tra bhū-bhārāvatārāyāvatīrṇā vasv-ādi-deva-saṃghā manuṣya-saṃsthānās tvāṃ viśanti praviśanto dṛśyante | tatra kecit bhītāḥ prāñjalayaḥ santo gṛṇanti stuvanti tvām anye palāyane’py aśaktāḥ santaḥ | yuddhe pratyupasthita utpātādi-nimittāni upalakṣya svasty astu jagata iti uktvā maharṣi-siddha-saṃghāḥ maharṣīṇāṃ siddhānāṃ ca saṃghāḥ stuvanti tvāṃ stutibhiḥ puṣkalābhiḥ saṃpūrṇābhiḥ
Rāmānuja
amī surasaṃghāḥ utkṛṣṭās tvāṃ viśvāśrayam avalokya hṛṣṭamanasaḥ tvan samīpaṃ viśanti / teṣv eva kecid atyugram atyadbhutaṃ ca tavākāram ālokya bhītāḥ prāñjalayaḥ svajñānānuguṇaṃ stutirūpāṇi vākyāni gṛṇanti uccārayanti / apare maharṣisaṃghāḥ siddhasaṃghāś ca parāvaratattvayāthātmyavidaḥ svastīty uktvā puṣkalābhir bhavadanurūpābhiḥ stutibhiḥ stuvanti
Śrīdhara
kiṃ ca amī hīti | amī sura-saṃghā bhītāḥ santas tvāṃ viśanti śaraṇaṃ praviśanti | teṣām madhye kecid atibhītā dūrata eva sthitvā kṛta-sampuṭa-kara-yugalāḥ santo gṛṇanti jaya jaya rakṣa rakṣeti prārthayante | spaṣṭam anyat
Madhusūdana
adhunā bhū-bhāra-saṃhara-kāritvam ātmanaḥ prakaṭayantaṃ bhagavantaṃ paśyann āha amīti | amī hi sura-saṃghā vasv-ādi-deva-gaṇā bhū-bhārāvatārārthaṃ manuṣya-rūpeṇāvatīrṇā yudhyamānāḥ santas tvā tvāṃ viśanti praviśanto dṛśyante | evam asura-saṅghā iti pada-cchedena bhū-bhāra-bhūtā duryodhanādayas tvāṃ viśantīty api vaktavyam | evam ubhayor api senayoḥ kecid bhītāḥ palāyane 'py aśaktāḥ santaḥ prāñjalayo gṛṇanti stuvanti tvām | evaṃ pratyupasthite yuddha utpātādi-nimittāny upalakṣya svasty astu sarvasya jagata ity uktvā maharṣi-siddha-saṅghā nārada-prabhṛtayo yuddha-darśanārtham āgatā viśva-vināśa-parihārāya stuvanti tvāṃ stutibhir guṇotkarṣa-pratipādikābhir vāgbhiḥ puṣkalābhiḥ paripūrṇārthābhiḥ
Baladeva
amī sura-saṅghās tvāṃ śaraṇaṃ viśanti | teṣu kecid bhītā dūrataḥ sthitvā prāñjalayaḥ santo gṛṇanti pāhi pāhi prabho asmān iti prārthayante | mahatīṃ bhītim ālakṣya maharṣi-saṅghāḥ siddha-saṅghāś ca viśvasya svasty astu ity uktvā stuvanti
Michalski
Oto tu tłumy bogów zbliżają się do ciebie, – tam zaś, strwożone, z wyciągniętemi rękami, śpiewają ci pieśni. – Wśród witań „bądź pozdrowiony'” – orszaki wielkich wieszczów i świętych chwalą cię podniosłemi hymnami.
Olszewski
Oto gromady istot boskich, idących ku tobie; niektórzy z lękiem składają ręce tam w górze i modlą się cichym głosem. »Sw asti« powtarzają zgromadzenia maharszich i świętych i wielbią ciebie we wzniosłych pieśniach.
Dynowska
Ku Tobie się garną Świetlistych zastępy i w trwodze się kłonią poświętnej i dłonie składają we czci; a świętych i magów rzesze niezliczone „Sława” wołają, „sława, przenajwyższy Panie”; pieniem ich rozbrzmiewają niebiosa.
Sachse
Oto bowiem wchodzą w głąb ciebie zastępy bogów;
część z nich śpiewa składając trwożnie ręce,
a zastępy wielkich mędrców i siddhów
wołając „chwała ci”
sławią cię w dźwięcznych pieśniach,
Kudelska
Rzesze bogów wchodzą w ciebie, niektórzy z nich zatrwożeni pokłon głęboki ci składają,
Wielbią cię liczni wieszczowie i ci, co doskonałość osiągnęli; „Chwała Ci, Panie!”, pozdrawiają cię najwspanialszymi hymnami.
Rucińska
Oto bowiem zastępy bogów wchodzą w Ciebie,
jedni, strwożeni, modlą się, złożywszy dłonie,
Pozdrawiają Cię rzesze wielkich wieszczów, siddhów
i chwałę Twoją głoszą w hymnach przebogatych!
Szuwalska
Tłumy bogów drżące
Zbliżają się – w modlitwie dłonie ich złożone.
Mędrcy i doskonałe istoty strwożone
Krzyczą: Swasti! – pomyślność przywołują śpiewem.
Jurewicz
W Ciebie wstępują te oto hufce bogów
– ten i ów śpiewa z dłońmi złożonymi…
Zastępy wielkich wieszczów, wołając «Swasti!»,
wysławiają Ciebie chwalbą doskonałą.
Babkiewicz
W ciebie wstępują
zastępy tych niebian,
trwożnie cię sławią,
z dłońmi złożonymi.
Wieszczowie, siddhowie
wołają „Pomyślność!”
i sławią ciebie
hymnami dźwięcznymi.
BhG 11.22
rudrādityā vasavo ye ca sādhyā viśve ‘śvinau marutaś coṣma-pāś ca
gandharva-yakṣāsura-siddha-saṃghā vīkṣante tvā vismitāś caiva sarve
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
ye ca rudrādityāḥ (i ci Rudrowie, i synowie Aditi) vasavaḥ (Wasowie) sādhyāḥ (Sadhjowie) viśve (Wiśwowie) aśvinau (Aświnowie) marutaḥ (wiatry) uṣma-pāḥ ca (i pijący gorąco) gandharva-yakṣāsura-siddha-saṅghāḥ (gromady gandharwów, jakszów, demonów, doskonałych) sarve eva ca vismitāḥ (zaiste wszyscy oni zadziwieni) tvā (ciebie) vīkṣante (obserwują).
analiza gramatyczna
| rudrādityāḥ | – | rudra-āditya 1i.3 m. ; DV : rudrāś ca ādityāś ceti – Rudrowie i potomkowie Aditi (od: √ ru – ryczeć, rudra – wrzeszczący, przerażający; jedna z list jedenastu Rudrów: aja, ekapāda, ahirbradhna, pinākin, aparājita, tryambaka, maheśvara, vṛṣākapi, śambhu, hara, īśvara; a-diti – niezwiązany, wolny, bezgraniczny, obfitość, doskonałość; córka Dakszy, żona Kaśjapy, āditya – potomek Aditi, dwunastu synów Aditi to: dhātṛ, mitra, aryaman, rudra, varuṇa, sūrya, bhaga, vivasvant, pūṣan, savitṛ, tvaṣṭṛ, viṣṇu); |
| vasavaḥ | – | vasu 1i.3 m. – Wasowie (od: √ vas – mieszkać, vasu – n. bogactwo, m. Wasu (jeden z ośmiu), Kuwera, Śiwa, słońce, ogień; jedna z list ośmiu Wasów: bhava, dhruva, soma, viṣṇu, anila, anala, pratyuṣa, vibhava); |
| ye | – | yat sn. 1i.3 m. – którzy; |
| ca | – | av. – i; |
| sādhyāḥ | – | sādhya (√sādh – osiągać sukces) PF 1i.3 m. – do osiągnięcia; Sadhjowie; |
| viśve | – | viśva 1i.3 m. – wszyscy [bogowie] (od: √ viś – wchodzić, viśva – wszystko, całość, świat; l. mnoga: viśve = viśve-deva – klasa trzynastu niebian uważanych za synów córki Dakszy o imieniu Viśvā: vasu, satya, kratu, dakṣa, kāla, kāma, dhṛti, kuru, purūravas, mādravas, rocaka, locana, dhvani, dhūri); |
| aśvinau | – | aśvin 1i.2 m. – Aświnowie (od: aśva – koń; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne; aśvin – posiadający konie; Aświnowie, lekarze bogów); |
| marutaḥ | – | mārut 1i.3 m. – wiatry, Marutowie (marut – bóg wiatru; siedem wiatrów to: āvaha, pravaha, vivaha, parāvaha, udvaha, saṃvaha, parivaha); |
| ca | – | av. – i; |
| uṣma-pāḥ | – | uṣma-pa 1i.3 m. – pijący gorąco; jedna z grup przodków (od: uṣma – gorąco, para; -pa – na końcu złożeń: pijący); |
| ca | – | av. – i; |
| gandharva-yakṣāsura-siddha-saṃghāḥ | – | gandharva-yakṣa-asura-siddha-saṃgha 1i.3 m. ; DV : gandharvāś ca yakṣāś ca asurāś ca siddhāś ca teṣāṃ saṅghā iti – zastępy gandharwów, jakszów, demonów i siddhów (od: gandharva – niebiański muzyk; √ yakṣ – pospieszać, yakṣa – niebiańska istota, sługa Kuwery; asura – przeciwnik niebian, demon; √ sidh – odnieść sukces, stać się doskonałym PP siddha – doskonały, ten, który odniósł sukces; sam- √ han – zbijać razem, łączyć, saṃ-gha – zbiór, sterta, mnogość, tłum); |
| vīkṣante | – | vi- √ īkṣ (przyglądać się) Praes. P 1c.3 – przyglądają się; |
| tvā | – | yuṣmat sn. 2i.1 – ciebie (skrócona forma od: tvām); |
| vismitāḥ | – | vismita (vi- √ smi – dziwić się) PP 1i.3 m. – zadziwieni, oszołomieni; |
| ca | – | av. – i; |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| sarve | – | sarva sn. 1i.3 m. – wszyscy; |
warianty tekstu
viśve ‘śvinau → viśve-devā (wszyscy bogowie);
gandharva-yakṣāsura-siddha-saṃghā → gandharva-yakṣāḥ sura-siddha-saṃghā (gandharwowie i jakszowie oraz gromady niebian i doskonałych);
tvā → tvāṃ (ciebie);
vismitāś caiva → vismitā eva (zaiste zdziwieni);
Śāṃkara
kiṃ cānyat—
rudrādityāḥ vasavo ye ca sādhyāḥ rudrādayo gaṇāḥ viśve-devā aśvinau ca devau marutaś ca ūṣmapā ca pitaraḥ, gandharvayakṣāsurasiddhasaṃghāḥ gandharṣaḥ hāhāhūhūprabhṛtayo yakṣāḥ kuberaprabhṛtayo’surāḥ virocanaprabhṛtayaḥ siddhāḥ kapilādayas teṣāṃ saṃghāḥ gandharvayakṣāsurasiddhasaṃghāḥ, te vīkṣante paśyanti tvāṃ vismitāḥ vismayamāpannāḥ santas te eva sarve
Rāmānuja
ūṣmapāḥ pitaraḥ, „ūṣmabhāgā hi pitaraḥ” iti śruteḥ / ete sarve vismayam āpannās tvāṃ vīkṣante
Śrīdhara
kiṃ cānyat rudreti | rudrādityā vasavo ye ca sādhyāḥ | rudrādayao gaṇāḥ | viśve 'śvinau | viśve devāḥ | aśvinau ca devau | marutaś ca vāyavaḥ | ūṣmapāś ca pitaraḥ | uṣmabhāgā hi pitaraḥ iti śruteḥ | smṛteś ca yāvad uṣṇaṃ bhaved annaṃ tāvad aśnanti vāgvatāḥ | tāvad aśnanti pitaro yāvan noktā havir guṇāḥ || iti | gandharvāś ca yakṣāś ca asurāś ca virocanādayaḥ | siddha-saṅghāḥ siddhānāṃ saṅghāś ca | sarva eva vismitāḥ santa tvāṃ vīkṣanta ity anvayaḥ
Madhusūdana
kiṃ cānyat rudreti | rudrāś cādityāś ca vasavo ye ca sādhyā nāma deva-gaṇā viśve tulya-vibhaktika-viśvadeva-śabdābhyām ucyamānā deva-gaṇā aśvinau nāsatya-damrau maruta ekonapañcāśad-deva-gaṇā ūṣmapāś ca pitaro gandharvāṇāṃ yakṣāṇāṃ asurāṇāṃ siddhānāṃ ca saṃghāḥ samūhā vīkṣante paśyanti tvā tvāṃ tādṛśādbhuta-darśanāt te sarva eva vismitāś ca vismayam alaukika-camatkāra-viśeṣam āpadyante ca
Baladeva
rudreti sphuṭam | uṣmapāḥ pitaraḥ uṣmāṇaṃ pibanti iti nirukteḥ | uṣmabhāgā hi pitaraḥ iti śruteś ca
Michalski
Rudrowie, Aditje, Wasu, Sadhje, – Wiśwy, Aświnowie, Maruty, przodkowie, którzy chłepczą dym ofiarny, – orszaki gandharwów, jakszów, demonów i świętych – wszyscy spoglądają na ciebie z podziwem.
Olszewski
Rudry, Aditye, Vasavy i Sadye, Viśvy, oba Asviny, Maruty i Uszmapy, chóry Gandarvów, Yakszów, Asurów i Siddów wpatrują się w ciebie onieśmieleni.
Dynowska
Rudry – duchy potęg niszczących i burzy, Aditie – światłości i blasku syny, Maruty, Gandharwy – wichrów duchy i muzyki, skarbów ziemi gigantyczne bogi, olbrzymy strażniki i świetlistej Jutrzenki bliźniacze boginie i Sadje – bogi żywotnych tchnień, i praojców opiekuńcze duchy, i przemian kosmicznych Bogi; tytany, geniusze, demony potężne, wielkich jogów i mędrców zastępy wszystkie w zachwycie w Ciebie zapatrzone.
Sachse
Rudrowie, Aditje, Wasawy i Sadhjowie,
drobne bóstwa, Aświnowie i Maruty,
duchy przodków chłonące dym ofiarny,
zastępy gandharwów, jakszów, asurów i siddhów —
wszyscy oni patrzą na ciebie, zdumieni.
Kudelska
Całe zastępy Rudrów, Aditjów, Wasów, Sadhjów, Marutów, dwóch braci Aświnów, wszystkie bóstwa, duchy przodków
l niebiańscy Gandharwowie, Jakszowie, Asurowie, wszyscy oni w zachwyceniu na ciebie spoglądają.
Rucińska
Rudrowie, Aditjowie, Sadhjowie, Wiśwowie,
Aświnowie, Maruty, Wasu, duchy przodków,
Rzesze gandharwów, jakszów, asurów i siddhów –
wszyscy patrzą na Ciebie przejęci zdumieniem!
Szuwalska
Rudrowie, Aditjowie – jawią się na niebie,
Wasowie i Sadhjowie, i Wiśwadewowie,
Aświnikumarowie, szlachetni przodkowie,
Marutowie, Jakszowie, Gandarwów szeregi,
Asurowie, bogowie podziwiają ciebie.
Jurewicz
Rudrowie, Aditjowie, Wasowie, sadhjowie, Bogowie Wszelcy,
Aświnowie, Marutowie, przodkowie war spijający,
gromady gandharwów, jakszów, demonów i świętych
widzą Ciebie – i wszyscy w zadziwieniu trwają!
Babkiewicz
Rudrów zastępy,
Aditjów i Wasów,
sadjów, Aświnów,
jakszów, wiśwadewów,
siddhów, gandharwów;
wiatry, waropijcy,
patrzą na ciebie
wszyscy zadziwieni.
BhG 11.23
rūpaṃ mahat te bahu-vaktra-netraṃ mahābāho bahu-bāhūru-pādam
bahūdaraṃ bahu-daṃṣṭrā-karālaṃ dṛṣṭvā lokāḥ pravyathitās tathāham
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he mahā-bāho (o potężnoramienny!),
te (twoją) bahu-vaktra-netram (mającą liczne usta i oczy) bahu-bāhūru-pādam (mającą liczne ramiona, uda, stopy) bahūdaram (mającą mnogość brzuchów) bahu-daṃṣṭrā-karālam (przerażającą licznymi zębami) mahat rūpam (potężną postać) dṛṣṭvā (zobaczywszy)
lokāḥ (światy) pravyathitāḥ (drżą)
tathā aham (tak samo ja) [pravyathitaḥ] (drżę).
analiza gramatyczna
| rūpam | – | rūpa 2i.1 n. – postać, kształt, piękno (od: √ rūp – formować); |
| mahat | – | mahant 2i.1 n. – wielki ( √ mah – powiększać); |
| te | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twój (skrócona forma od: tava); |
| bahu-vaktra-netram | – | bahu-vaktra-netra 2i.1 n. ; BV : yasmin bahūni vaktrāṇi ca netrāṇi ca santi tat – posiadające mnogość ust i oczu (od: bahu – wiele, dużo; √ vac – mówić, vaktra – usta, twarz; √ nī – prowadzić, netra – prowadzący, przewodnik, oko); |
| mahābāho | – | mahā-bāhu 8i.1 m. ; BV : yasya bāhū mahāntau staḥ saḥ – o ty, którego ramiona są potężne (od: √ mah – powiększać, mahant – wielki; √ baṃh – zwiększać, bāhu – ramię, przedramię); |
| bahu-bāhūru-pādam | – | bahu-bāhu-ūru-pāda 2i.1 n. ; DV / BV : yasmin bahavo bāhavaś ca ūravaś ca pādāś ca santi tat – posiadające mnogość ramion, ud i stóp (od: bahu – wiele, dużo; √ baṃh – wzrastać, zwiększać, bāhu – ramię; ūru – udo, goleń; √ pad – padać, stawiać, iść, pāda – stopa, część); |
| bahūdaram | – | bahu-udara 2i.1 n. ; BV : yasmin bahūni udarāṇi santi tat – posiadające mnogość brzuchów (od: bahu – wiele, dużo; udara – brzuch;); |
| bahu-daṃṣṭrā-karālam | – | bahu-daṃṣṭrā-karāla 2i.1 n. ; TP : bahubhir daṃṣṭrābhiḥ karālam iti – przerażający licznymi zębami (od: bahu – wiele, dużo; √ daṃś – gryźć, daṃṣṭrā – ząb, kieł; karāla – szeroko rozwarty, potężny, przerażający); |
| dṛṣṭvā | – | √ dṛś (patrzeć) absol. – zobaczywszy; |
| lokāḥ | – | loka 1i.3 m. – światy; |
| pravyathitāḥ | – | pravyathita (pra- √ vyath – trząść się, drżeć, być wystraszonym, niepokoić się) PP 1i.3 m. – drżący, zaniepokojeni; |
| tathā | – | av. – tak, w ten sposób, podobnie; |
| aham | – | asmat sn. 1i.1 – ja; |
Śāṃkara
yasmāt—
rūpaṃ mahad atipramāṇaṃ te tava bahu-vaktra-netraṃ bahūni vaktrāṇi mukhāni cakṣūṃṣi ca yasmin tad rūpaṃ bahu-vaktra-netram | he mahā-bāho ! bahu-bāhūru-pādaṃ bahavo bāhava ūravaḥ pādāś ca yasmin rūpe tad bahu-bāhūru-pādam | kiṃ ca, bahūdaraṃ bahūni udarāṇi yasminn iti bahūdaram | bahu-daṃṣṭrā-karālaṃ bahvībhir daṃṣṭrābhiḥ karālaṃ vikṛtaṃ tad bahu-daṃṣṭrā-karālam | dṛṣṭvā rūpam īdṛśaṃ lokā laukikāḥ prāṇinaḥ pravyathitāḥ pracalitā bhayena | tathāham api
Rāmānuja
bahvībhir daṃṣṭrābhir atibhīṣaṇākāraṃ lokāḥ pūrvoktāḥ pratikūlānukūlamadhyasthās trividhāḥ sarva eva ahaṃ ca tad evam īdṛśaṃ rūpaṃ dṛṣṭvā atīva vyathitā bhavāmaḥ
Śrīdhara
kiṃ ca rūpam iti | he mahā-bāho mahad atyūrjitaṃ tava rūpaṃ dṛṣṭvā lokāḥ sarve pravyathitā atibhītāḥ | tathāhaṃ ca pravyathito 'smi | kīdṛśaṃ rūpaṃ dṛṣṭvā | bahūni vaktrāṇi netrāṇi ca yasmiṃs tat | bahavo bāhava ūravaḥ pādāś ca yasmiṃs tat | bahūny udarāṇi yasmiṃs tat | bahvībhir daṃṣṭrābhiḥ karālaṃ vikṛtam | raudram ity arthaḥ
Madhusūdana
loka-trayaṃ pravyathitam ity uktam upasaṃharati rūpam iti | he mahā-bāho te tava rūpaṃ dṛṣṭvā lokāḥ sarve 'pi prāṇinaḥ pravyathitās tathāhaṃ pravyathito bhayena | kīdṛśaṃ te rūpaṃ ? mahad atipramāṇam | bahūni vaktrāṇi netrāṇi ca yasmiṃs tat | bahavo bāhava ūravaḥ pādāś ca yasmiṃs tat | bahūny udarāṇi yasmiṃs tat | bahubhir daṃṣṭrābhiḥ karālam atibhayānakaṃ dṛṣṭvaiva mat-sahitāḥ sarve lokā bhayena pīḍitā ity arthaḥ
Baladeva
loka-trayaṃ pravyathitam ity uktam upasaṃharati rūpaṃ mahad iti | bahubhir daṃṣṭrābhiḥ karālam raudram | sphuṭam anyat | tathāham ity asyottareṇa sambandhaḥ
Michalski
Ujrzawszy twój olbrzymi kształt z wieloma ustami, oczami, – o silnoramienny, wieloma ramionami, lędźwiami, nogami,– z wieloma piersiami i mnóstwem straszliwych kłów, – odrętwiały światy wraz ze mną.
Olszewski
Oto twoja wielka postać, mająca tyle ust i oczu, nóg i stóp, tyle piersi i zębów straszliwych: światy, patrząc na nią, lękają się; ja też, o Panie,
Dynowska
W bojaźni świętej jako i ja, drży wszechświat cały, o Panie, prze Twym potężnym, zjawionym Twym kształtem, o lic mnogości; ust Twoich i ócz jaśnienie trwogą przejmuje. Łona ogromem wypełniasz przestwory, ramion wielością strop wspierasz szeroki, a wśród groźnych Twych warg, zęby jako miecze lśnią.
Sachse
Lękam się, o Długoręki, twej postaci olbrzymiej,
o wielu ustach i oczach,
wielu ramionach, udach i stopach,
wielu piersiach, wielu kłach straszliwych!
Jej widok wstrząsnął niebem i ziemią!
Kudelska
Widząc twą postać o wielu twarzach i oczach, niezliczonych ramionach, biodrach i stopach, o licznych tułowiach
l mnóstwie strach budzących zębów, świat cały drży i wraz z nim ja, o Potężnoramienny.
Rucińska
Na widok Twojej ogromnej postaci
z mnóstwem ust, oczu, z mnóstwem ud, stóp, ramion,
O wielu brzuchach, z mnóstwem kłów straszliwych,
o Wielkoręki! – drą światy wraz ze mną!
Szuwalska
Potężny, Twoje twarze, oczy, rąk tysiące,
Uda, stopy, tułowia… Widok wstrząsający.
Twoje zęby upiorne trwożą wszechświat cały,
Wielkich bogów wraz ze mną, człowiekiem tak małym.
Jurewicz
Zadrżały światy, a ja wraz z nimi, gdy Twą postać olbrzymią ujrzały
– o wielu obliczach, o wielu oczach, o Długoramienny,
o wielu ramionach, lędźwiach i stopach,
o wielu brzuchach i wielu kłach straszliwych!
Babkiewicz
Postać twą wielką,
barczysty, o licznych
ustach i oczach,
barkach, lędźwiach, stopach,
o mnogich brzuchach,
z mnóstwem kłów straszliwych –
światy ujrzały,
zadrżały, ja z nimi.
BhG 11.24
nabhaḥ-spṛśaṃ dīptam aneka-varṇaṃ vyāttānanaṃ dīpta-viśāla-netram
dṛṣṭvā hi tvāṃ pravyathitāntarātmā dhṛtiṃ na vindāmi śamaṃ ca viṣṇo
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he viṣṇo (Wisznu!),
tvām (twoją) nabhaḥ-spṛśam (dotykającą nieba) dīptam (płonącą) aneka-varṇam (wielelokolorową) vyāttānanam (mającą rozwarte usta) dīpta-viśāla-netram (mającą szerokie płonące oczy) [mahat rūpam] (potężną postać) dṛṣṭvā hi (zaiste zobaczywszy)
[aham] (ja) pravyathitāntar-ātmā (którego wewnętrzna jaźń drży) dhṛtim (stałości) śamam ca (i spokoju) na vindāmi (nie znajduję).
analiza gramatyczna
| nabhaḥ-spṛśam | – | nabhaḥ-spṛśa 2i.1 n. ; yan nabhaḥ spṛśati tat – to, co dotyka niebios (od: nabhas – niebo; √ spṛś – dotykać, spṛśa – dotyk;); |
| dīptam | – | dīpta ( √ dīp – jaśnieć, płonąć) PP 2i.1 n. – jaśniejące, promieniejące; |
| aneka-varṇam | – | aneka-varṇa 2i.1 n. ; BV : yasya varṇā aneke santi tat – to, czego barwy są liczne (od: an-eka – nie jeden, liczny, wiele; varṇa – kolor, stan społeczny); |
| vyāttānanam | – | vyātta-ānana 2i.1 n. ; BV : yasyānanāni vyāttāni santi tat – to, czego usta są rozwarte (od: vi-ā- √ dā – szeroko rozwierać, PP vyātta – rozwarty; √ an – oddychać, żyć, āna / ānana – usta); |
| dīpta-viśāla-netram | – | dīpta-viśāla-netra 2i.1 n. ; BV : yasya netrāṇi dīptāni viśālāni ca santi tat – to, czego oczy są szerokie i płonące (od: √ dīp – jaśnieć, płonąć, PP dīpta – jaśniejący, płomieniejący; √ viś – wchodzić, lub vi-śṛ???, viśāla – szeroki, rozległy, wielki, potężny; √ nī – prowadzić, netra – prowadzący, przewodnik, oko); |
| dṛṣṭvā | – | √ dṛś (widzieć) absol. – zobaczywszy; |
| hi | – | av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością; |
| tvām | – | yuṣmat sn. 2i.1 – ciebie; |
| pravyathitāntarātmā | – | pravyathita-antar-ātman 1i.1 m. ; BV : yasya antar-ātmā pravyathitaḥ asti saḥ – ten, którego wewnętrzna jaźń drży (od: pra- √ vyath – trząść się, drżeć, być wystraszonym, niepokoić się, PP pravyathita – drżący, zaniepokojony; anta – koniec, limit, granica, konkluzja, wnętrze, natura, av. antaḥ – wewnątrz, pomiędzy, w złożeniach: wewnętrzny; ātman – jaźń); |
| dhṛtim | – | dhṛti 2i.1 f. – stanowczość, wola (√ dhṛ – dzierżyć, PP dhṛta – trzymany, dzierżony); |
| na | – | av. – nie; |
| vindāmi | – | √ vid (znajdować) Praes. P 3c.1 – znajduję, osiągam; |
| śamam | – | śama 2i.1 m. – spokoju, wyciszenia (od: √ śam – wyciszać, kończyć, niszczyć); |
| ca | – | av. – i; |
| viṣṇo | – | viṣṇu 8i.1 m. – o przenikający, o wysnuwający, Wisznu! (od: vi- √ snu – skrapiać, emitować lub vi- √ sru – płynąć, emitować; albo też od: √ viś – wchodzić lub vi- √ aś – osiągać, wypełniać, penetrować lub √ viṣ – działać; termin raczej nie utworzony dzięki sufiksowi -snu – jak to ma miejsce np. w jiṣṇu – gdyż vi w odróżnieniu od ji nie jest pierwiastkiem czasownikowym; oto kilka tradycyjnych definicji terminu: vyāptaṃ tvayaiva viśatā trailokyam sa-carācaram – to właśnie ty przeniknikasz trójświat z ruchomym i nieruchomym [stworzeniem] Matsya-purāṇa 248.41; viśeṣeṇa snauti prasravate gacchatīti viṣṇuḥ – Wisznu: szczególnie emituje, wypływa, idzie Mbh.5.70.13; viṣṇur viśater vā vyaśnoter vā – Wisznu [pochodzi od] viśati lub vyaśnoti [wchodzi, osiąga] Nirukti 12.18; atha yad viśito bhavati tad viṣnur – zatem to co jest uwolnione to Wisznu. viṣṇāter viśater vā syād veveṣṭer vyāpti karmaṇaḥ viṣṇur nirucyate sūryaḥ sarvaṃ sarvāntaraś ca yaḥ Wisznu może pochodzić od czynności viṣṇāti, viśati, veveṣṭi lub vyāpti [działa, wchodzi, jest aktywny, przenika]. Dlatego ten, który jest wszystkim i jest we wszystkim nazywany jest Słońcem Bṛhad-devatā 2.69; |
Śāṃkara
nabhaḥ-spṛśaṃ dyu-sparśam ity arthaḥ | dīptaṃ prajvalitam | aneka-varṇam aneke varṇā bhayaṅkarāḥ nānā-saṃsthānā yasmin tvayi taṃ tvām aneka-varṇam | vyāttānanaṃ vyāttāni vivṛtāni ānanāni mukhāni yasmin tvayi taṃ tvāṃ vyāttānanam | dīpta-viśāla-netraṃ dīptāni prajvalitāni viśālāni vistīrṇāni netrāṇi yasmin tvayi taṃ tvāṃ dīpta-viśāla-netraṃ dṛṣṭvā hi tvāṃ pravyathitāntarātmā pravyathitaḥ prabhīto’ntarātmā mano yasya mama so’haṃ pravyathitāntarātmā san dhṛtiṃ dhairyaṃ na vindāmi na labhe śamaṃ copaśamanaṃ manas-tuṣṭim | he viṣṇo
Rāmānuja
namaśśabdaḥ „tad akṣare parame vyoman”, „ādityavarṇaṃ tamasaḥ parastāt”, „kṣayantam asya rajasaḥ parāke”, „yo asyādhyakṣaḥ parame vyoman” ityādiśrutisiddhitriguṇaprakṛtyatītaparamavyomavācī; savikārasya prakṛtitattvasya, puruṣasya ca sarvāvasthasya, kṛtsnasyāśrayatayā nabhas spṛśam iti vacanāt; „dyāvāpṛthivyor idam antaraṃ hi vyāptam” iti pūrvoktatvāc ca / dīptam anekavarṇaṃ vyāttānanaṃ dīptaviśālanetraṃ tvāṃ dṛṣṭvā pravyathitāntarātmā atyantabhītamanāḥ dhṛtiṃ na vindāmi dehasya dhāraṇaṃ na labhe, manasaś cendriyāṇāṃ ca śamaṃ na labhe / viṣṇo vyāpin! / sarvavyāpinam atimātram atyadbhutam atighoraṃ ca tvāṃ dṛṣṭvā praśithikasarvāvayavo vyākulendriyaś ca bhavāmītyarthaḥ
Śrīdhara
na kevalaṃ bhīto 'ham ity etāvad eva | api tu nabhaḥ-spṛśam iti | nabhaḥ spṛśatīti nabhaḥ-spṛk tam antarīkṣa-vyāpinam ity arthaḥ | dīptaṃ tejo-yuktam | aneke varṇā yasya tam | vyaktāni vivṛtāni ānanāni yasya tam | dīptāni viśālāni netrāṇi yasya tam | evambhūtaṃ hi tvāṃ dṛṣṭvā pravyathitāntarātmā mano yasya so 'haṃ dhṛtiṃ dhairyam upaśamaṃ na labhe
Madhusūdana
bhayānakatvam eva prapañcayati nabha iti | na kevalaṃ pravyathita evāhaṃ tvāṃ dṛṣṭvā kintu pravyathito 'ntarātmā mano yasya so 'haṃ dhṛtiṃ dhairyaṃ dehendriyādi-dhāraṇa-sāmarthyaṃ śamaṃ ca manaḥ-prasādaṃ na vindāmi na labhe | he viṣṇo ! tvāṃ kīdṛśaṃ ? nabhaḥ-spṛśam antarīkṣa-vyāpinam | dīptaṃ prajvalitam aneka-varṇaṃ bhayaṅkara-nānā-saṃsthāna-yuktaṃ vyāttānanaṃ vivṛtta-mukhaṃ dīpta-viśāla-netraṃ prajvalita-vistīrṇa-cakṣuṣaṃ tvāṃ dṛṣṭvā pravyathitāntarātmāhaṃ dhṛtiṃ śamaṃ ca na vvindāmīty anvayaḥ
Baladeva
tathaitad-rūpopasaṃhāra-phalakaṃ dainyaṃ prakāśayann āha nabhaḥ-spṛśam iti dvābhyām | ahaṃ ca tvāṃ dṛṣṭvā pravyathitāntarātmā bhītodvigna-manāḥ san dhṛtim upaśamaṃ ca na vindāmi na labhe | he viṣṇo ! kīdṛśaṃ ? nabhaḥ-spṛśam antarīkṣa-vyāpinam vyāttānanaṃ visṛtāsyam | vyaktārtham anyat | atra kāla-rūpatva-darśana-hetuko bhayānaka-rasaḥ svasyoktaḥ
Michalski
Gdym ujrzał cię sięgającego do nieba, jaśniejącego, różnobarwnego,– z ziejącą paszczą, z błyszczącemi wielkiemi oczami,– przejęło mnie drżenie do głębi duszy, – nie mogę w sobie odnaleźć ani odwagi, ani spokoju, o Wisznu!
Olszewski
Albowiem kiedy oglądam ciebie, chmur sięgającego, rozjaśnionego tysiącem kolorów, kiedy wiozę twoje usta otwarte i twoje wielkie oczy iskrzące się, dusza moja jest wstrząśnięta, nie mogę przyjść do siebie ani się uspokoić, o Visznu.
Dynowska
Promiennej tęczy wielobarwnym łukiem pieścisz nieboskłony; ust Twych wargi płomienne, a bezdenne źrenice wszechwidzącym się jarzą wejrzeniem. Na niebie, na ziemi i wszędzie – Ty, Ty jeden, o Panie nad Pany i nic okrom Ciebie nie masz wśród przestworów Drżę przed Twoim ogromem, uchodzą me siły, spokój ulatuje duszy, o Wisznu, miłościw mi bądź!
Sachse
Serce zamiera mi z lęku,
opuszcza mnie spokój i siła,
kiedy patrzę, o Wisznu, jak sięgasz obłoków,
lśniący, wielobarwny, z otwartymi usty
i wielkimi, lśniącymi oczyma!
Kudelska
Gdy widzę cię, jak nieba dotykasz, jak blask rozsiewasz dokoła, usta twe otwarte i rozwarte pełne blasku oczy,
Czały drżę, ustać nie mogę ni spokoju zaznać, o Wisznu!
Rucińska
Gdy widzę Cię, jak w blasku sięgasz nieba,
stu barw, o oczach olbrzymich, błyszczących,
Z rozdziawionymi usty – drży me serce,
męstwo i spokój opuszcza mnie, Wisznu
Szuwalska
Tęczą barw otchłań nieba mieni się bezkresna,
Z ust zioniesz żarem, oczy ogromne wytrzeszczasz,
Jurewicz
Gdy widzę Ciebie, jak nieba sięgasz,
rozpłomieniony, wielobarwny, z rozwartymi usty,
Twe wielkie oczy płoną! – drży me najgłębsze Jestestwo,
nie znajduję wsparcia ni ukojenia, o Wisznu!
Babkiewicz
Wisznu, gdym ujrzał
cię, jak sięgasz nieba,
płomienny, barwny,
o rozwartych paszczach,
oczach ogromnych
ogniem rozpalonych,
drży me jestestwo
i zaznać nie mogę
ani stałości,
ani ukojenia.
BhG 11.25
daṃṣṭrā-karālāni ca te mukhāni dṛṣṭvaiva kālānala-saṃnibhāni
diśo na jāne na labhe ca śarma prasīda deveśa jagan-nivāsa
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
te (twoje) daṃṣṭrā-karālāni (przerażające zęby) kālānala-sannibhāni ca (i przypominające ogień zniszczenia świata) mukhāni (twarze) dṛṣṭvā eva (zaiste zobaczywszy)
[ahaṃ] (ja) diśaḥ (stron świata) na jāne (nie rozpoznaję),
[ahaṃ] ca (i ja) śarma (schronienia) na labhe (nie osiągam).
he deveśa (o Władco niebian!), he jagan-nivāsa (o siedzibo świata!) prasīda (bądź zadowolony).
analiza gramatyczna
| daṃṣṭrā-karālāni | – | daṃṣṭrā-karāla 2i.3 n. ; TP : daṃṣṭrābhiḥ karālānīti – straszliwe z powodu zębów (od: √ daṃś – gryźć, daṃṣṭrā – ząb, kieł; karāla – szeroko rozwarty, potężny, przerażający); |
| ca | – | av. – i; |
| te | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twoje (skrócona forma od: tava); |
| mukhāni | – | mukha 2i.3 n. – twarze, usta; |
| dṛṣṭvā | – | √ dṛś (widzieć) absol. – zobaczywszy; |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| kālānala-saṃnibhāni | – | kāla-anala-saṃnibha 2i.3 n. ; TP : kālānalasya saṃnibhānīti – podobne ogniowi czasu (od: √ kal – liczyć, kāla – czas; √ an – oddychać, żyć, anala – ogień; kālānala – ogień niszczący świat pod koniec przejawienia; √ bhā – jaśnieć, świecić, saṃnibha – podobny, taki sam jak); |
| diśaḥ | – | dik 2i.3 f. – strony świata (od: √ diś – pokazywać); |
| na | – | av. – nie; |
| jāne | – | √ jñā (wiedzieć) Praes. Ā 3c.1 – wiem; |
| na | – | av. – nie; |
| labhe | – | √ labh (osiągać) Praes. Ā 3c.1 – osiągam; |
| ca | – | av. – i; |
| śarma | – | śarman 2i.1 n. – schronienia, bezpieczeństwa, radości (od: √ śri – spoczywać na, wspierać się na); |
| prasīda | – | pra- √ sad (osiąść, stać się zadowolonym, odnieść sukces) Imperat. P 2c.1 – bądź zadowolony; |
| deveśa | – | deva-īśa 8i.1 m. ; TP : devānām īśeti – o Władco niebian! (od: √ div – jaśnieć, bawić się, deva – bóg, niebianin; √ īś – posiadać, władać, īśa – pan, władca); |
| jagan-nivāsa | – | jagan-nivāsa 8i.1 m. ; jagato nivāseti – o siedzibo świata! (od: √ gam – iść, jagat – poruszający się, świat, ludzkość; ni- √ vas – mieszkać, spędzać czas, nivāsa – siedziba, mieszkanie); |
Śāṃkara
kasmāt ?
daṃṣṭrā-karālāni daṃṣṭrābhiḥ karālāni vikṛtāni te tava mukhāni dṛṣṭvaivopalabhya kālānala-saṃnibhāni pralaya-kāle lokānāṃ dāhako’gniḥ kālānalas tat-sadṛśāni kālānala-saṃnibhāni mukhāni dṛṣṭvety etat | diśaḥ pūrvāpara-vivekena na jāne diṅ-mūḍho jāto’smi | ato na labhe ca nopalabhe ca śarma sukham | ataḥ prasīda prasanno bhava he deveśa, jagan-nivāsa
Rāmānuja
yugāntakālānalavat sarvasaṃhāre pravṛttāni atighorāṇi tava mukhāni dṛṣṭvā diśo na jāne; sukhaṃ ca na labhe / jagatāṃ nivāsa deveśa brahmādīnām īśvarāṇām api paramamaheśvara! māṃ prati prasanno bhava / yathāhaṃ prakṛtiṃ gato bhavāmi, tathā kurv ityarthaḥ
Śrīdhara
daṃṣṭreti | he deveśa tava mukhāni dṛṣṭvā bhayāveśena diśo na jānāmi | śarma sukhaṃ ca na labhe | bho jagan-nivāsa prasanno bhava | kīdṛśāni mukhāni dṛṣṭvā ? daṃṣṭrābhiḥ karālāni kālānalaḥ vikṛtatvena pralayāgniḥ | tat-sadṛśāni
Madhusūdana
daṃṣṭrābhiḥ karālāni vikṛtatvena bhayaṅkarāṇi pralaya-kālānala-sadṛśāni ca te mukhāni dṛṣṭvaiva na tu tāni prāpya bhaya-vaśena diśaḥ pūrvāparādi-vivekena na jāne | ato na labhe ca śarma sukhaṃ tvad-rūpa-darśane 'pi | ato he deveśa he jagannivāsa prasīda prasanno bhava māṃ prati | yathā bhavābhāvena tvad-darśanajaṃ sukhaṃ prāpnuyām iti śeṣaḥ
Michalski
Na widok twych najeżonych straszliwemi kłami ust, – podobnych do ognia, pożerającego kosmiczne wyłony, – nie mogę odróżnić stron świata, ani znaleźć ucieczki! – Zlituj się, władco bogów, opoko świata!
Olszewski
Kiedy oglądam twoją twarz, uzbrojoną groźnemi zębami i podobną ogniowi, któryby cały świat miał pochłonąć, nie widzę nic więcej dokoła siebie, i radość moja znika. Bądź miłościwy, władco bogów, mieszkanie świata.
Dynowska
Jako Czasu lśniące, ostre miecze błyszczą przerażające Twoje kły w czeluści ognistych, rozwartych, olbrzymich Twych szczęk. Drżę cały, nie wiem gdzie się skryć przed straszliwym Twoim Obliczem. Litości i zmiłowania, wszak Tyś jest światów wszystkich schron.
Sachse
Twe usta pełne kłów straszliwych
to ogień zniszczenia.
Kiedy na nie patrzę,
nie wiem, w którą zwrócić się stronę!
Nie ma dla mnie ucieczki!
Łaski, Władco Bogów, Ostojo Świata!
Kudelska
Gdy usta twe widzę, a w nich zęby strach budzące, jak wszechniszczycielski
ogień czasu,
Nie wiem, gdzie schronienia szukać, Panie wszystkich bogów, bądź miłosierny, tyś ostoją całego świata.
Rucińska
Gdy widzę Twoje pełne kłów straszliwych
usta, ogniowi zagłady podobne,
Nie wiem, gdzie jestem, gdzie szukać ucieczki…
Zmiłuj się, władco bogów, domie świata!
Szuwalska
Zęby, szczęki okropne, usta ogniem śmierci
Trawią i chłoną wszystko. W głowie mi się kręci!
Zlituj się Panie! Władco! Uchroń od zagłady!
Jurewicz
I gdy widzę Twoje usta pełne kłów straszliwych,
ogniowi Czasu podobne,
nie rozeznaję kierunku, nie znajduję schronienia…
zmiłuj się, Władco Bogów, Przybytku Świata!
Babkiewicz
Widząc twe twarze
o kłach przeraźliwych,
które są niczym
ogień końca czasu,
nie znam kierunków
i oparcie tracę…
Zmiłuj się, władco,
ostojo wszechświata!
BhG 11.26-27
amī ca tvāṃ dhṛtarāṣṭrasya putrāḥ sarve sahaivāvani-pāla-saṃghaiḥ
bhīṣmo droṇaḥ sūta-putras tathāsau sahāsmadīyair api yodha-mukhyaiḥ
vaktrāṇi te tvaramāṇā viśanti daṃṣṭrā-karālāni bhayānakāni
ke-cid vilagnā daśanāntareṣu saṃdṛśyante cūrṇitair uttamāṅgaiḥ
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
amī ca sarve (i oni wszyscy) dhṛtarāṣṭrasya putrāḥ (synowie Dhrytarasztry) tathā (podobnie) bhīṣmaḥ (Bhiszma) droṇaḥ (Drona) asau sūta-putraḥ (ów syn woźnicy) avani-pāla-saṅghaiḥ eva saha (zaiste wraz z gromadami obrońców ziemi) asmadīyaiḥ yodha-mukhyaiḥ saha api (a nawet z naszymi głównymi wojownikami) tvām tvaramāṇāḥ (do ciebie spieszący się) daṃṣṭrā-karālāni (w przerażające zębami) bhayānakāni vaktrāṇi (straszliwe usta) viśanti (wchodzą).
[teṣu] (pośród nich) kecit (niektórzy) cūrṇitaiḥ (ze zmiażdżonymi) uttamāṅgaiḥ [saha] (z górnymi częściami ciała) daśanāntareṣu (pomiędzy zębami) vilagnāḥ (przylegli) saṃdṛśyante (są widziani).
analiza gramatyczna
| amī | – | adas sn. 1i.3 m. – tamci (zaimek wskazujący na odległego, niedostępnego dla wzroku); |
| ca | – | av. – i; |
| tvām | – | yuṣmat sn. 2i.1 – ciebie; |
| dhṛtarāṣṭrasya | – | dhṛta-rāṣṭra 6i.1 m. – utrzymującego królestwo (od: √ dhṛ – dzierżyć PP dhṛta – trzymany; rāṣṭra – królestwo); |
| putrāḥ | – | putra 1i.3 m. – synowie (od: √ puṣ – rozkwitać, putra – dziecko, potomek, tradycyjnie: pu-tra – ratujący od piekła); |
| sarve | – | sarva sn. 1i.3 m. – wszyscy; |
| saha | – | av. – z (postpozycja, wymaga instrumentalisu); |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| avani-pāla-saṃghaiḥ | – | avani-pāla-saṃgha 3i.3 m. ; TP : avanyāḥ pālaiḥ saṃghair iti – z gromadami obrońców ziemi (od: avani – rzeka, gleba, ziemia; √ pāl – chronić, zarządzać, pāla – obrońca, król; sam- √ han – zbijać razem, łączyć, saṃ-gha – zbiór, sterta, mnogość, tłum); |
| bhīṣmaḥ | – | bhīṣma 1i.1 m. – przerażający; Bhiszma (od: √ bhī – straszyć); |
| droṇaḥ | – | droṇa 1i.1 m. – chmura pełna wody, drzewo; Drona; |
| sūta-putraḥ | – | sūta-putra 1i.3 m. ; TP : sūtasya putra iti – syn woźnicy; Karna (od: √ sū – wprawiać w ruch, nakłaniać, rodzić, PP sūta – nakłoniony, zrodzony; woźnica rydwanu; √ puṣ – rozkwitać, putra – dziecko, potomek; tradycyjnie: pu-tra – ratujący od piekła); |
| tathā | – | av. – tak, w ten sposób, podobnie; |
| asau | – | adas sn. 1i.1 m. – tamten (zaimek wskazujący na odległego, niedostępnego dla wzroku); |
| saha | – | av. – z (postpozycja, wymaga instrumentalisu); |
| asmadīyaiḥ | – | asmadīya 3i.3 m. – z naszymi; |
| api | – | av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet; |
| yodha-mukhyaiḥ | – | yodha-mukhya 3i.3 m. ; TP : yodhānāṃ mukhyair iti – z głównymi pośród wojów (od: √ yudh – walczyć, caus. yodha – wojownik, bitwa; mukha – twarz, usta, przód, powierzchnia, mukhya – będący na czele, główny, przodujący); |
*****
| vaktrāṇi | – | vaktra 2i.3 n. – usta, twarz (od: √ vac – mówić); |
| te | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twoje (skrócona forma od: tava); |
| tvaramāṇāḥ | – | tvaramāna ( √ tvar – spieszyć się) PPr 1i.3 m. – spieszący się; |
| viśanti | – | √ viś (wchodzić) Praes. P 1c.3 – wchodzą; |
| daṃṣṭrā-karālāni | – | daṃṣṭrā-karāla 2i.3 n. ; TP : daṃṣṭrābhiḥ karālānīti – straszliwe z powodu zębów (od: √ daṃś – gryźć, daṃṣṭrā – ząb, kieł; karāla – szeroko rozwarty, potężny, przerażający); |
| bhayānakāni | – | bhayānaka 2i.3 n. – straszliwe, przerażające (od: √ bhī – straszyć, bhaya – strach); |
| ke-cit | – | kim-cit sn. 1i.3 m. – niektórzy (od: kim – co?; -cit – partykuła nieokreśloności); |
| vilagnāḥ | – | vilagna (vi- √ lag – zawieszać, przywierać) PP 1i.3 m. – przylgnięci, związani, odeszli, umarli; |
| daśanāntareṣu | – | daśana-antara 7i.3 n. ; TP : daśanānām antareṣv iti – pomiędzy zębami (od: √ daṃś – gryźć, daśana – ząb, kieł; antara – wnętrze, zewnętrze, różny od, inny); |
| saṃdṛśyante | – | sam- √ dṛś (widzieć) Praes. pass. 1c.3 – są widziani; |
| cūrṇitaiḥ | – | cūrṇita ( √ cūrṇ – miażdżyć, kruszyć, mleć) PP 3i.3 n. – ze zmiażdżonymi; |
| uttamāṅgaiḥ | – | uttamāṅga 3i.3 n. ; KD : uttamair aṅgair iti – z najwyższymi częściami ciała, z głowami (od: ut-tama – najbardziej wyniesiony, najwyższy, stopień najwyższy od: ud – ponad, wyżej; aṅga – kończyna, członek, człon, podczęść); |
warianty tekstu
ca tvāṃ → sarve / ca tvā / hi tvā (wszyscy / i twoją / zaiste twoją);
sarve → sarvaiḥ (z wszystkimi);
vilagnā → vilagno / vimagnā (przyległy / zatopieni);
daśanāntareṣu → daśanāntarāle (pomiędzy zębami);
… → po drugiej padzie wersetu BhG 11.27 następują dwie pady wersetu spoza wydania krytycznego:
sahasra-sūryāta saṃnibhāni tathā jagad-grāsa-kṛta-kṣaṇāni
[wchodzą w twe usta]…przypominające tysiące słońc, a także czekające na połknięcie świata…
… → po wersecie BhG 11.27 następują pady spoza wydania krytycznego:
nānārūpaiḥ puruṣair vadhyamānā viśanti te vaktram acintyarūpam
yaudhiṣṭhirā dhārtarāṣṭrāś ca yodhāḥ śastraiḥ kṛttā vividhaiḥ sarva eva
tvattejasā nihatā nūnam ete tathā hīme tvaccharīraṃ praviṣṭāḥ
Wychwalani przez ludzi o przeróżnych kształtach
wojowie tak Judhiszthiry, jak i Dhrytarasztry
wchodzą w twe usta o kształcie nie do pomyślenia,
a wszyscy pocięci orężem rozmaitym, paleni twoim blaskiem
w twoje ciało wkraczają.
Śāṃkara
yebhyo mama parājayāśaṅkā yāsīt sā cāpagatā | yataḥ—
amī ca tvāṃ dhṛtarāṣṭrasya putrāḥ duryodhana-prabhṛtayaḥ—tvaramāṇāḥ viśantīti vyavahitena saṃbandhaḥ—sarve sahaiva sahitāḥ avani-pāla-saṃghair avaniṃ pṛthvīṃ pālayantīty avani-pālās teṣāṃ saṃghaiḥ, kiṃ ca bhīṣmo droṇaḥ sūta-putraḥ karṇas tathāsau sahāsmadīyair api dhṛṣṭadyumna-prabhṛtibhir yodha-mukhyair yodhānāṃ mukhyaiḥ pradhānaiḥ saha
kiṃ ca—
vaktrāṇi mukhāni te tava tvaramāṇās tvarā-yuktāḥ santo viśanti | kiṃ-viśiṣṭani mukhāni ? daṃṣṭrā-karālāni bhayānakāni bhayaṅkarāṇi | kiṃ ca, kecit mukhāni praviṣṭānāṃ madhye vilagnā daśanāntareṣu māṃsam iva bhakṣitaṃ saṃdṛśyanta upalabhyante cūrṇitaiś cūrṇīkṛtair uttamāṅgaiḥ śirobhiḥ
Rāmānuja
evaṃ sarvasya jagataḥ svāyattasthitipravṛttitvaṃ darśayan pārthasārathī rājaveṣacchadmanāvasthitānāṃ dhārtarāṣṭrāṇāṃ yaudhiṣṭhireṣv anupraviṣṭānāṃ ca asurāṃśānāṃ saṃhāreṇa bhūbhārāvataraṇaṃ svamanīṣitaṃ svenaiva kariṣyamāṇaṃ pārthāya darśayām āsa / sa ca pārtho bhagavataḥ sraṣṭrtvādikaṃ sarvāiśvaryaṃ sākṣātkṛtya tasminn eva bhagavati sarvātmani dhārtarāṣṭrādīnām upasaṃhāram anāgatam api tatprasādalabdhena divyena cakṣuṣā paśyann idaṃ covāca
amī dhṛtarāṣṭrasya putrāḥ duryodhanādayas sarve bhīṣmo droṇaḥ sūtaputraḥ karṇaś ca tatpakṣīyair avanipālasamūhaiḥ sarvaiḥ, asmadīyair api kaiścid yodhamukhyais saha tvaramāṇā daṃṣṭrākarālāni bhayānakāni tava vaktrāṇi vināśāya viśanti; tatra kecic cūrṇitair uttamāṅgair daśānāntareṣu vilagnās saṃdṛśyante
Śrīdhara
yac cānyad draṣṭum icchasīty anenāsmin saṅgrāme bhāvi-jaya-parājayādikaṃ ca mama dehe paśyeti yad bhagavatoktaṃ tad idānīṃ paśyann āha amī ceti pañcabhiḥ | amī dhṛtarāṣṭrasya putrā duryodhanādayaḥ sarve | avani-pālānāṃ jayadrathādīnāṃ rājñāṃ saṅghaiḥ samūhaiḥ sahaiva | tava vaktrāṇi viśantīty uttareṇānvayaḥ | tathā bhīṣmaś ca droṇaś cāsau sūta-putraḥ karṇaś ca | na kevalaṃ ta eva viśanti | api tu pratiyoddhāro 'smadīyā ye yodha-mukhyāḥ śikhaṇḍi-dhṛṣṭadyumnādayas taiḥ saha
vakrāṇīti ye ete sarve tvaramāṇā dhāvantas tava daṃṣṭrābhiḥ karālāni vikṛtāni bhayṅkarāṇi vaktrāṇi viśanti teṣāṃ madhye kecic cūrṇīkṛtair uttamāṅgaiḥ śirobhir upalakṣitā danta-sandhiṣu saṃśliṣṭāḥ saṃdṛśyante
Madhusūdana
asmākaṃ jayaṃ pareṣāṃ parājayaṃ ca sarvadā draṣṭum iṣṭaṃ paśya mama dehe guḍākeśa yac cānyad draṣṭum icchasīti bhagavad-ādiṣṭam adhunā paśyāmīty āha amīti pañcabhiḥ | amī ca dhṛtarāṣṭrasya putrā duryodhana-prabhṛtayaḥ śataṃ sodarā yuyutsuṃ vinā sarve tvāṃ tvaramāṇā viśantīty agretanenānvayaḥ | atibhaya-sūcakatvena kriyā-pada-nyūnatvam atra guṇa eva | sahaivāvanipālānāṃ khalv ādīnāṃ rājñāṃ saṃghais tvāṃ viśanti | na kevalaṃ duryodhanādaya eva viśanti kintu ajayatvena sarvaiḥ sambhāvito 'pi bhīṣmo droṇaḥ sūta-putraḥ karṇas tathāsau sarvadā mama vidveṣṭā sahāsmadīyair api parakīyair iva dhṛṣṭadyumna-prabhṛtibhir yodha-mukhyais tvāṃ viśantīti sambandhaḥ
amī dhṛtarāṣṭra-putra-prabhṛtayaḥ sarve 'pi te tava daṃṣṭrā-karālāni bhayānakāni vaktrāṇi te tvaramāṇā viśanti | tatra ca kecic cūrṇitair uttamāṅgaiḥ śirobhir viśiṣṭā daśanāntareṣu vilagnā viśeṣeṇa saṃlagnā dṛśyante mayā samyag asandehena
Baladeva
yac cānyad draṣṭum icchasi ity anenāsmin yuddhe bhaviṣyaj-jaya-parājayādikaṃ ca mad-dehe paśyeti yad bhagavatoktaṃ tad adhunā paśyann āha amī ceti pañcabhiḥ | amī dhṛtarāṣṭrasya putrā duryodhanādayaḥ sarve 'vanipāla-saṃghaiḥ śalya-jayadrathādi-bhūpa-vṛndaiḥ saha tvaramāṇāḥ santas te vaktrāṇi viśantīty uttareṇānvayaḥ | ajeyatvena khyātā ye bhīṣmādayas te 'pi | asāv iti sarvadaiva mad-vidveṣīty arthaḥ | sūta-putraḥ karṇaḥ | na kevalaṃ ta eva kintv asmadīyā ye yodha-mukhyā dhṛṣṭadyumnādayaḥ taiḥ saheti te 'pi praviśantīti sahoktir alaṅkāraḥ | kecid iti teṣāṃ madhye kecic cūrṇitair uttamāṅgair mastakaiḥ sahitā daśanāntareṣu danta-sandhiṣu vilagnāḥ saṃdṛśyante mayā
Michalski
Oto tamci wszyscy synowie Dhritarasztry wraz z orszakami książąt po za niemi, – Bhiszma, Drona tudzież ten syn woźnicy, – nareszcie najlepsi z naszych wojowników, –
wszyscy dążą z pośpiechem w twe usta,– najeżone straszliwemi zębami, budzące postrach. – Widać niektórych, jak już wiszą pomiędzy kłami, – z rozmiażdżonemi straszliwie głowami.
Olszewski
Wszystkie te syny Dhrtarasztry z zastępami panów ziemi; Bhiszma, Drona, i syn woźnicy z wodzami naszych wojowników,
biegną, aby się rzucić w twoje usta straszliwe. Niektórzy z rozbitą głową zostają zawieszeni między twoimi zębami.
Dynowska
Oto widzę jak Dritarasztry synowie, a za nimi w ślad liczni tej ziemi książęta: Bhiszma i Drona i Suty królewski syn i z obu walczących stron rycerstwa kwiat
śpieszy bezwolnie, by jak w otchłań wpaść, w rozwartą czeluść Twoich ust, gdzie kły straszliwe lśnią i jako żarna olbrzymie mielą i miażdżą w proch uwięzłe wśród nich wojowników głowy.
Sachse
Wszyscy ci oto synowie Dhritarasztry,
i wielu ich wodzów naczelnych,
Bhiszrna, Drona i ów syn woźnicy,
a także nasi dowódcy
spiesznie wchodzą w głąb ciebie,
do twych ust przerażających,
pełnych kłów straszliwych.
Widać niektórych, jak tkwią w kleszczach zębów,
a ich czaszki już starte na proch!
Kudelska
Króla Dhritarasztry wszyscy synowie wraz z całą rzeszą władców ziemi,
Jak i Bhiszma, Drona, Karna i wspaniali wojownicy z naszej strony,
Wszyscy oni pospiesznie w usta twe, o zębach groźnych i strach budzących wchodzą,
I widzę, jak głowy ich między zębami na proch drobny są ścierane.
Rucińska
l oto wszyscy ci Dhrytarasztrowi
synowie razem z drużynami książąt,
Bliiszma i Drona, i ten syn woźnicy,
a także nasi najprzedniejsi woje –
W głąb Ciebie wchodzą spiesznie, w usta Twoje
przerażające, najeżone kłami…
Widać niektórych uwięzłych wśród zębów
z rozgniecionymi na miazgę głowami!
Szuwalska
Synowie Dhrytarasztry i królów gromady,
Bhiszma, Drona i Karna – najwięksi rycerze
Brną i giną w otchłani, nic ich nie ustrzeże.
Zęby miażdżą ich głowy.
Jurewicz
Oto ci wszyscy Dhrytarasztry synowie
wespół z hufcami władców ziemi,
a także Bhiszma, Drona i syn woźnicy,
a nawet nasi wojownicy znamienici
spiesznie w Twe usta wchodzą,
między kły straszliwe, grozę budzące.
Widać, jak ten i ów, z głową zmiażdżoną,
utkwił pomiędzy zębami!
Babkiewicz
I oni wszyscy,
dzieci Dhrytarasztry,
wraz z zastępami
obrońców tej ziemi,
Bhiszma i Drona,
i ów syn woźnicy,
wespół z naszymi
dowódcami armii
spieszą ku tobie
i wchodzą w twe usta,
grozę budzące,
o kłach przeraźliwych.
Oto niektórzy
tkwią między zębami,
widać ich głowy
doszczętnie zmiażdżone.
BhG 11.28
yathā nadīnāṃ bahavo ‘mbu-vegāḥ samudram evābhimukhā dravanti
tathā tavāmī nara-loka-vīrā viśanti vaktrāṇy abhivijvalanti
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
yathā (tak jak) nadīnām (rzek) bahavaḥ ambu-vegāḥ (liczne pędy wodne) samudram eva (właśnie ku oceanowi) abhimukhāḥ (zwrócone ku) dravanti (płyną),
tathā (tak też) amī nara-loka-vīrāḥ (ci bohaterowie świata ludzi) abhivijvalanti (płoną) tava vaktrāṇi (w twoje usta) viśanti (wchodzą).
analiza gramatyczna
| yathā | – | av. – tak jak (korelatyw do: tathā); |
| nadīnām | – | nadī 6i.3 f. – rzek (od: √ nad – ryczeć, nada – ryczący, rzeka); |
| bahavaḥ | – | bahu 1i.3 m. – liczni; |
| ambu-vegāḥ | – | ambu-vega 1i.3 m. ; TP : ambūnāṃ vegā iti – pęd wody (od: ambu – woda; √ vij – spieszyć się, zawracać, vega – impuls, siła, pęd); |
| samudram | – | sam-udra 2i.1 m. – do zebrania wód, do oceanu (od: udra – woda); |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| abhimukhāḥ | – | abhi-mukha 1i.3 m. – zwróceni ku, kierujący się do, przyjaźnie nastawieni (od: mukha – twarz); |
| dravanti | – | √ dru (biec, spieszyć się) Praes. P 1c.3 – spieszą się, płyną; |
| tathā | – | av. – tak, w ten sposób, podobnie; |
| tava | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twojego; |
| amī | – | adas sn. 1i.3 m. – tamci (zaimek wskazujący na odległego, niedostępnego dla wzroku); |
| nara-loka-vīrāḥ | – | nara-loka-vīra 1i.3 m. ; TP : narāṇāṃ loke vīrā iti – bohaterowie w świecie ludzi (od: nṛ – człowiek, ludzkość, nara – człowiek; loka – świat; √ vīr – być potężnym, okazywać heroizm, vīra – mężny, bohater); |
| viśanti | – | √ viś (wchodzić) Praes. P 1c.3 – wchodzą; |
| vaktrāṇi | – | vaktra 2i.3 n. – w usta, w twarze (od: √ vac – mówić); |
| abhivijvalanti | – | abhi-vi- √ jval (palić, jaśnieć) Praes. P 1c.3 – palą się, płoną; lub abhi-vi-jvalant (abhi-vi- √ jval – palić, jaśnieć) PPr 1i.3 n. – spalające się, płonące [usta]; |
warianty tekstu
dravanti → viśaṃti / vrajaṃti (wchodzą / idą);
nara-loka-vīrā → nara-deva-lokā (światy bogów i ludzi);
abhivijvalanti → abhito jvalaṃti / abhito vrajaṃti / samṛddha-vegāḥ (w pobliżu płoną / w pobliżu idą / których pęd osiągnął dojrzałość);
Śāṃkara
kathaṃ praviśanti mukhāni ? ity āha—
yathā nadīnāṃ sravantīnāṃ bahavo’neke’mbūnāṃ vegā ambu-vegās tvarā-viśeṣāḥ samudram evābhimukhāḥ pratimukhā dravanti praviśanti | tathā tadvat tavāmī bhīṣmādayo nara-loka-vīrā manuṣya-loke śūrāḥ viśanti vaktrāṇy abhivijvalanti prakāśamānāni
Śrīdhara
praveśam eva dṛṣṭāntenāha yatheti | nadīnām aneka-mārga-pravṛttānāṃ bahavo 'mbūnāṃ vārīṇāṃ vegāḥ pravāhāḥ samudrābhimukhāḥ santo yathā samudram eva dravanti viśanti | tathāmī ye nara-loka-vīrās te viśanti tathaiva lokā ete janā api tava mukhāni praviśanti
Madhusūdana
rājñāṃ bhagavan-mukha-praveśane nidarśanam āha yatheti | yathā nadīnām aneka-mārga-pravṛttānāṃ bahavo 'mbūnāṃ jalānāṃ vegāḥ vegavantaḥ pravāhāḥ samudrābhimukhāḥ santaḥ samudram eva dravanti viśanti tathā tavāmī nara-loka-vīrā viśanti vaktrāṇy abhitaḥ sarvato jvalanti abhivijvalantīti vā pāṭhaḥ
Baladeva
praveśe dṛṣṭāntāv āha yatheti dvyābhyām | tatra prathamo 'dhī-pūrvake praveśe | dvitīyas tu dhī-pūrvake bodhyaḥ
Michalski
Jak niezliczone odmęty rzeczne dążą na oślep ku morzu, – tak samo ci bohaterowie ludzkiego życia – spieszą do twych ust, – naokoło buchających płomieniem.
Olszewski
Jako strumienie niezliczone, które płyną wprost ku Oceanowi, tak ci bohaterzy porwani są pędem ku twojej twarzy płomienistej.
Dynowska
Jak wody rzek pędzą z szumem, by rzucić się w oceanu łono, tak płynie w pośpiechu tych ziemi władców potok nieskończony i w płomieniste usta Twoje wpada.
Sachse
Tak jak niezliczone strumienie rzek
wpływają wprost do oceanu,
tak ci oto najdzielniejsi z mężów
wpadają do twych ust płomiennych.
Kudelska
Jak rwące strumienie rzek do oceanu dążą, tak ci wszyscy
Świata bohaterowie pospiesznie wpadają w twe ziejące ogniem usta.
Rucińska
Jak niezliczonych rzek strumienie rwące
płyną w kierunku morza, tak też owi
Bohaterowie człowieczego świata
w twe usta wchodzą ze wszech stron płonące!
Jurewicz
Jak bystre wody rzek rozlicznych płyną
głową do oceanu zwrócone,
tak samo owi herosi wśród śmiertelnych
wbiegają w Twoje płonące usta!
Babkiewicz
Jak rzek strumienie,
przeobfite w wody,
tylko ku morzu
płyną, doń zwrócone,
tak i ci oto
woje świata ludzi,
płoną i wchodzą
w twoje mnogie usta.
BhG 11.29
yathā pradīptaṃ jvalanaṃ pataṃgā viśanti nāśāya samṛddha-vegāḥ
tathaiva nāśāya viśanti lokās tavāpi vaktrāṇi samṛddha-vegāḥ
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
yathā (tak jak) samṛddha-vegāḥ pataṅgāḥ (ćmy mające rozwinięty pęd) nāśāya eva (właśnie w celu zniszczenia) pradīptam jvalanam (w płonący ogień) viśanti (wchodzą),
tathā (tak też) samṛddha-vegāḥ lokāḥ (światy mające rozwinięty pęd) nāśāya (w celu zniszczenia) tava vaktrāṇi api (co więcej w twe usta) viśanti (wchodzą).
analiza gramatyczna
| yathā | – | av. – tak jak (korelatyw do: tathā); |
| pradīptam | – | pra-dīpta (pra- √ dīp – jaśnieć, płonąć) PP 2i.1 n. – w płonący; |
| jvalanam | – | jvalana 2i.1 n. – w gorzejący, w ogień (od: √ jval – palić, jaśnieć); |
| pataṃgāḥ | – | pataṃ-ga 1i.3 m. – latające insekty, ćmy (od: √ pat – latać, spadać, pata – latanie; √ gam – iść, –ga – na końcu złożeń: poruszający się, znajdujący się); |
| viśanti | – | √ viś (wchodzić) Praes. P 1c.3 – wchodzą; |
| nāśāya | – | nāśa 4i.1 m. – dla zniszczenia (od: √ naś – niszczeć, zanikać); |
| samṛddha-vegāḥ | – | samṛddha-vega 1i.3 m. ; KD : yeṣāṃ vegaḥ samṛddho ‘sti te – te, których pęd jest w pełni rozwinięty (od: sam- √ ṛdh – wzrastać, PP samṛddha – w pełni rozwinięty, dojrzały; √ vij – spieszyć się, zawracać, vega – impuls, siła, pęd); |
| tathā | – | av. – tak, w ten sposób, podobnie; |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| nāśāya | – | nāśa 4i.1 m. – dla zniszczenia (od: √ naś – niszczeć, zanikać); |
| viśanti | – | √ viś (wchodzić) Praes. P 1c.3 – wchodzą; |
| lokāḥ | – | loka 1i.3 m. – światy; |
| tava | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twoje; |
| api | – | av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet; |
| vaktrāṇi | – | vaktra 2i.3 n. – w usta, w twarze (od: √ vac – mówić); |
| samṛddha-vegāḥ | – | samṛddha-vega 1i.3 m. ; KD : yeṣāṃ vegaḥ samṛddho ‘sti te – te, których pęd jest w pełni rozwinięty (od: sam- √ ṛdh – wzrastać, PP samṛddha – w pełni rozwinięty, dojrzały; √ vij – spieszyć się, zawracać, vega – impuls, siła, pęd); |
warianty tekstu
pradīptaṃ jvalanaṃ → pradīpta-jvalanaṃ (w płonący ogień);
samṛddha-vegāḥ → samiddha-vegāḥ / samṛddhi-vegāḥ (mające pełen pęd / mające rozwinięty pęd);
Śāṃkara
te kim-arthaṃ praviśanti kathaṃ ca ? ity āha—
yathā pradīptaṃ jvalanam agniṃ pataṅgāḥ pakṣiṇo viśanti nāśāya vināśāya samṛddha-vegāḥ samṛddha udbhūto vego gatir yeṣāṃ te samṛddha-vegāḥ | tathaiva nāśāya viśanti lokāḥ prāṇinas tavāpi vaktrāṇi samṛddha-vegāḥ
Rāmānuja
ete rājalokāḥ, bahavo nadīnām ambupravāhāḥ samudram iva, pradīptajvalanam iva ca śalabhāḥ, tava vaktrāṇy abhivijvalanti svayam eva tvaramāṇā ātmanāśāya viśanti
Śrīdhara
avaśatvena praveśe nadī-vego dṛṣṭānta uktaḥ | buddhi-pūrvaka-praveśe dṛṣṭāntam āha yatheti | pradīptaṃ jvalanam agniṃ pataṅgāḥ śalabhā buddhi-pūrvakaṃ samṛddho vego yeṣāṃ te yathā nāśāya maraṇāyaiva viśanti tathaiva lokā ete janā api tava mukhāni praviśanti
Madhusūdana
abuddhi-pūrvaka-praveśe nadī-vegaṃ dṛṣṭāntam uktvā buddhi-pūrvaka-praveśe dṛṣṭāntam āha yatheti | yathā pataṅgāḥ śalabhāḥ samṛddha-vegāḥ santo buddhi-pūrvaṃ pradīptaṃ jvalanaṃ viśanti nāśāya maraṇāyaiva tathaiva nāśāya viśanti lokā ete duryodhana-prabhṛtayaḥ sarve 'pi tava vaktrāṇi samṛddha-vegāḥ buddhi-pūrvam anāyatyā
Michalski
Jak ćmy rzucają się z niepowstrzymanym pośpiechem – na swoją zgubę w płonący ogień, – tak samo z niepowstrzymanym pośpiechem – idą w twe usta ludzie na swoją zgubę.
Olszewski
Jak ku ogniowi płonącemu owad leci na śmierć z szybkością wzrastającą, tak ludzie spieszą zginąć w twoich ustach.
Dynowska
Jako ćmy, co z uporem się śpiesząc, w płomień jarzący lecą na niechybną swą śmierć, tak oni płyną w pośpiechu, by zniknąć w ust Twoich otchłani.
Sachse
Tak jak ćmy lecą na oślep do jasnego ognia,
ku swej zgubie,
tak samo ludzie wpadają na oślep do twych ust,
na własną zgubę.
Kudelska
Jak ćma w płonący ogień szybko ku swej zgubie wpada,
Tak samo ci wszyscy ludzie pędzą w twe usta ku swemu zatraceniu.
Rucińska
Jak ćmy wpadają, lecąc coraz prędzej,
na zgubę swoją w płonące ognisko,
Tak na swą zgubę wchodzą w usta Twoje
ci wszyscy ludzie w niewstrzymanym pędzie!
Jurewicz
Jak ćmy z wielką prędkością lecą
do ognia gorejącego – na własną zgubę,
tak światy – na własną zgubę –
z wielką prędkością w Twe usta wpadają!
Babkiewicz
Jak ćma pędząca
ku zniszczeniu wpada
w ogień płomienny
gorejący żarem,
tak też w twe usta
wchodzą na swą zgubę
wszyscy ci ludzie
w przeraźliwym pędzie.
BhG 11.30
lelihyase grasamānaḥ samantāl lokān samagrān vadanair jvaladbhiḥ
tejobhir āpūrya jagat samagraṃ bhāsas tavogrāḥ pratapanti viṣṇo
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he viṣṇo (Wisznu!),
[tvam] grasamānaḥ (ty jedzący) jvaladbhiḥ vadanaiḥ (płonącymi ustami) samagrān lokān (całe światy) samantāt (ze wszystkich stron) lelihyase (liżesz).
tava (twoje) ugrāḥ bhāsaḥ (straszne światła) samagram jagat (cały świat) tejobhiḥ (blaskiem) āpūrya (wypełniwszy) pratapanti (palą).
analiza gramatyczna
| lelihyase | – | √ lih (lizać, smakować) Praes. Ā 2c.1 – liżesz; |
| grasamānaḥ | – | grasamāna ( √ gras – jeść) PPr 1i.1 m. – jedzący; |
| samantāt | – | av. ( 5i.1 ) – ze wszystkich stron, wokół, całkowicie (od: saṃ-anta – mający wszędzie końce, całkowity; mający razem końce, graniczący); |
| lokān | – | loka 2i.3 m. – światy; |
| samagrān | – | samagra 2i.3 m. – całe, kompletne; |
| vadanaiḥ | – | vadana 3i.3 n. – ustami, twarzami (od: √ vad – mówić); |
| jvaladbhiḥ | – | jvalant ( √ jval – palić, jaśnieć) PPr 3i.3 n. – płonącymi; |
| tejobhiḥ | – | tejas 3i.3 n. – ostrością, gorącem, blaskiem, mocą (od: √ tij – stawać się ostrym, znosić cierpliwie); |
| āpūrya | – | ā- √ pṝ (wypełniać) absol. – wypełniwszy; |
| jagat | – | jagat 2i.1 n. – świat, poruszające się, ludzkość (od: √ gam – iść); |
| samagram | – | samagra 2i.1 n. – całe, kompletne; |
| bhāsaḥ | – | bhās 1i.3 f. – blaski, światła, majestaty (od: √ bhās – jaśnieć, świecić); |
| tava | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twój; |
| ugrāḥ | – | ugra 1i.3 f. – silna, straszna, okrutna |
| pratapanti | – | pra- √ tap (topić, palić) Praes. P 1c.3 – palą, topią; |
| viṣṇo | – | viṣṇu 8i.1 m. – o przenikający, o wysnuwający, Wisznu! (od: vi- √ snu – skrapiać, emitować lub vi- √ sru – płynąć, emitować; albo też od: √ viś – wchodzić lub vi- √ aś – osiągać, wypełniać, penetrować lub √ viṣ – działać; termin raczej nie utworzony dzięki sufiksowi -snu – jak to ma miejsce np. w jiṣṇu – gdyż vi w odróżnieniu od ji nie jest pierwiastkiem czasownikowym; oto kilka tradycyjnych definicji terminu: vyāptaṃ tvayaiva viśatā trailokyam sa-carācaram – to właśnie ty przeniknikasz trójświat z ruchomym i nieruchomym [stworzeniem] Matsya-purāṇa 248.41; viśeṣeṇa snauti prasravate gacchatīti viṣṇuḥ – Wisznu: szczególnie emituje, wypływa, idzie Mbh.5.70.13; viṣṇur viśater vā vyaśnoter vā – Wisznu [pochodzi od] viśati lub vyaśnoti [wchodzi, osiąga] Nirukti 12.18; atha yad viśito bhavati tad viṣnur – zatem to co jest uwolnione to Wisznu. viṣṇāter viśater vā syād veveṣṭer vyāpti karmaṇaḥ viṣṇur nirucyate sūryaḥ sarvaṃ sarvāntaraś ca yaḥ Wisznu może pochodzić od czynności viṣṇāti, viśati, veveṣṭi lub vyāpti [działa, wchodzi, jest aktywny, przenika]. Dlatego ten, który jest wszystkim i jest we wszystkim nazywany jest Słońcem Bṛhad-devatā 2.69; |
warianty tekstu
samagrān → samastān (wszystkie);
pratapanti → prapataṃti (spadają, niszczeją);
viṣṇo → viṣṇoḥ (należące do Wisznu);
Śāṃkara
tvaṃ punaḥ—lelihyase āsvādayasi grasamāno’ntaḥ praveśayan samantāt samantataḥ lokān samagrān samastān vadanair vaktrair jvaladbhir dīpyamānais tejobhir āpūrya saṃvyāpya jagat samagraṃ sahāgreṇa samastam ity etat | kiṃ ca, bhāso dīptayas tavogrāḥ krūrāḥ pratapanti pratāpaṃ kurvanti he viṣṇo vyāpana-śīla
Rāmānuja
rājalokān samagrān jvaladbhir vadanair grasamānaḥ kopavegena tadrudhirāvasiktamoṣṭhapuṭādikaṃ lelihyase punaḥ punar lehanaṃ karoṣi / tavātighorā bhāsaḥ raśmayaḥ tejobhiḥ svakīyaiḥ prakāśaiḥ jagat samagram āpūrya pratapanti
Śrīdhara
tataḥ samantāt kim ? ata āha lelihyasa iti | grasamāno gilam | samagrān lokān sarvān etān vīrān | samantāt sarvataḥ | lelihyase 'tiśayena bhakṣayasi | kaiḥ ? jvaladbhir vadanaiḥ | kiṃ ca he viṣṇo tava bhāso dīptayas tejobhir visphūraṇaiḥ samagraṃ jagad vyāpya tīvrāḥ satyaḥ pratapanti santāpayanti
Madhusūdana
yoddhu-kāmānāṃ rājñāṃ bhagavan-mukha-praveśa-prakāram uktvā tadā bhagavatas tad-bhāsāṃ ca pravṛtti-prakāram āha lelihyasa iti | evaṃ vegena praviśato lokān duryodhanādīn samagrān sarvān grasamāno 'ntaḥ praveśayaj jvaladbhir vadanaiḥ samantāt sarvatas tvaṃ lelihyasa āsvādayasi tejobhir bhābhir āpūrya jagat samagraṃ yasmāt tvaṃ bhābhir jagad āpūrayasi tasmāt tavogrās tīvrā bhāso dīptayaḥ prajvalato jvalanasyeva pratapanti santāpaṃ janayanti | viṣṇo vyāpana-śīla
Baladeva
yoddhṝṇāṃ tan-mukha-praveśe prakāram uktvā tasya tad-bhāsāṃ ca tatra pravṛtti-prakāram āha lelihyasa iti | vegena praviśataḥ samagrān lokān duryodhanādīn jvaladbhir vadanair grasamāno gilan samantād roṣāveśena lelihasye tad-rudhirokṣitam oṣṭhādikaṃ muhur muhur lekṣi | tavogrā bhāso dīptayo 'sahyais tejobhiḥ samagraṃ jagad āpūrya pratapanti | he viṣṇo ! viśva-vyāpin ! tvattaḥ palāyanaṃ durghaṭam ity arthaḥ
Michalski
Oblizując się, pożerasz naokoło – wszystkich ludzi płomienistemi paszczami. – Twe olbrzymie płomienie, o Wisznu, – palą świat cały i napełniają go blaskiem.
Olszewski
Na wszystkie strony język twój zagarnia całe pokolenia, a twoje gardło płomieniste je połyka. Ty napełniasz świat cały światłością, o Wisznu, i ogrzewasz go swemi promieniami.
Dynowska
Z wszech stron wszystko pochłaniasz i spalasz; ogniowymi liżesz języki i rzecz wielką spopielasz do cna. Chwała Twa groźna wypełnia przestwory, i płonie wszechświat cały, o Panie, w ogniu Twych jarzących promieni.
Sachse
Pożerając niebo i ziemię
ogarniasz je językiem ognistym.
Twe gwałtowne płomienie palą świat cały
napełniwszy go blaskiem, o Wisznu!
Kudelska
Ustami palącymi wszystkie światy pochłaniasz, językami ognia je smakujesz,
Cały ten świat przepełniony jest twoim blaskiem, o Wisznu, twój straszliwy blask wszystko spala.
Rucińska
A Ty pochłaniasz zewsząd owych ludzi,
liżesz ich wszystkich płomiennymi usty,
Twój blask okrutny, swymi promieniami
świat napełniwszy, pali go, o Wisznu!
Szuwalska
Pochłaniasz językami ognia, w popiół spalasz,
Blaskiem wszechświat porażasz. Ginie ludzkość cała!
Jurewicz
Oblizujesz je całe, dookoła,
pożerając płonącymi usty.
Wszystek świat pożogą wypełniłeś
i pali się Twa groźna łuna, Wisznu!
Babkiewicz
A gdy pożerasz
ustami z płomieni,
to z każdej strony
liżesz wszystkie światy.
Calutki wszechświat
wypełniły blaskiem
groźne twe ognie
i palą go, Wisznu.
BhG 11.31
ākhyāhi me ko bhavān ugra-rūpo namo ‘stu te deva-vara prasīda
vijñātum icchāmi bhavantam ādyaṃ na hi prajānāmi tava pravṛttim
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
ugra-rūpaḥ (straszliwa postać) bhavān (Pan) kaḥ [iti] (kto?)
[tvam tat] (ty to) me (mi) ākhyāhi (powiedz).
te (tobie) namaḥ (pokłon) astu (niechaj będzie).
he deva-vara (o najlepszy z niebian!) [tvam] (ty) prasīda (bądź zadowolony).
[aham] (ja) ādyam bhavantam (pierwszego ciebie) vijñātum (poznać) icchāmi (pragnę),
hi (zaiste) tava (twojej) pravṛttim (aktywności) na prajānāmi (nie rozumiem).
analiza gramatyczna
| ākhyāhi | – | ā- √ khyā (mówić) Imperat. P 2c.1 – powiedz, obwieść; |
| me | – | asmat sn. 4i.1 – mi (skrócona forma od: mahyam); |
| kaḥ | – | kim sn. 1i.1 m. – kto?; |
| bhavān | – | bhavant 1i.1 m. – pan (od: √ bhū – być, bha-vant – tytuł honoryfikatywny, wygląda tak samo jak PPr od √ bhū, ale różni się odmianą w: nominativus liczby poj.; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza); |
| ugra-rūpaḥ | – | ugra-rūpa 1i.1 m. ; BV : yasya rūpam ugram asti saḥ – ten, którego postać jest przerażająca (od: ugra – silny, straszny, okrutny; √ rūp – formować, rūpa – postać, kształt, piękno); |
| namaḥ | – | namaḥ 1i.1 n. – pokłon, cześć (od: √ nam – zginać się, kłaniać); |
| astu | – | √ as (być) Imperat. P 1c.1 – niech będzie; |
| te | – | yuṣmat sn. 4i.1 – tobie (skrócona forma od: tubhyam); |
| deva-vara | – | deva-vara 8i.1 m. ; TP : devānāṃ vareti – o najlepszy wśród niebian (od: √ div – jaśnieć, bawić się, deva – bóg, niebianin; √ vṛ – wybierać, lubić, vara – wybrany, najlepszy, doskonały); |
| prasīda | – | pra- √ sad (osiąść, stać się zadowolonym, odnieść sukces) Imperat. P 2c.1 – bądź zadowolony; |
| vijñātum | – | vi- √ jñā (rozróżniać, wiedzieć, rozumieć) inf. – zrozumieć; |
| icchāmi | – | √ iṣ (pragnąć) Praes. P 3c.1 – pragnę; |
| bhavantam | – | bhavant 2i.1 m. – pana (od: √ bhū – być, bha-vant – tytuł honoryfikatywny, wygląda tak samo jak PPr od: √ bhū, ale różni się odmianą w: nominativus liczby poj.; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza); |
| ādyam | – | ādya 2i.1 m. – pierwszego, głównego, najlepszego; |
| na | – | av. – nie; |
| hi | – | av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością; |
| prajānāmi | – | pra- √ jñā (rozumieć) Praes. P 3c.1 – rozumiem, pojmuję; |
| tava | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twoja; |
| pravṛttim | – | pravṛtti 2i.1 f. – aktywność, działanie (od: pra- √ vṛt – wprawiać w ruch, obracać, dziać się); |
warianty tekstu
bhavān → bhagavān (Pan);
te deva-vara → deveśa-vara (najlepszy wśród władców niebian);
vijñātum → vijñātam (zrozumiałego);
hi → ca (i);
Śāṃkara
yataḥ evam ugra-svabhāvaḥ, ataḥ—
ākhyāhi kathaya me mahyaṃ ko bhavān ugra-rūpaḥ krūrākāraḥ | namo’stu te tubhyaṃ he deva-vara devānāṃ pradhāna, prasīda prasādaṃ kuru | vijñātuṃ viśeṣeṇa jñātum icchāmi bhavantam ādyam ādau bhavam ādyam, na hi yasmāt prajānāmi tava tvadīyāṃ pravṛttiṃ ceṣṭam
Rāmānuja
„darśayātmānam avyayam” iti tavāiśvaryaṃ niraṅkuśaṃ sākṣātkartuṃ prārthitena bhavatā niraṅkuśam aiśvaryaṃ darśayatā atighorarūpam idam āviṣkṛtam / atighorarūpaḥ ko bhavān, kiṃ kartuṃ pravṛtta iti bhavantaṃ jñātum icchāmi / tavābhipretāṃ pravṛttiṃ na jānāmi / etad ākhyāhi me / namo 'stu te devavara! prasīda namas te 'stu sarveśvara; evaṃ kartum, anenābhiprāyeṇedaṃ saṃhartṛrūpam āviṣkṛtam ity uktvā prasannarūpaś ca bhava
Śrīdhara
yata evaṃ tasmād ākhyāhīti | bhavān ugra-rūpaḥ kaḥ ? ity ākhyāhi ākhyāhi kathaya | te tubhyaṃ namo 'stu | he deva-vara prasīda prasanno bhava | bhavantam ādyaṃ puruṣaṃ viśeṣeṇa jñātum icchāmi | yatas tava pravṛttim ceṣṭāṃ kim artham evaṃ pravṛtto 'sīti na jānāmi | evaṃ bhūtasya tava pravṛttiṃ vārtām api na jānāmīti
Madhusūdana
yasmād evaṃ tasmād ākhyāhīti | evam ugra-rūpaḥ krūrākāraḥ ko bhavān ity ākhyāhi kathaya me mahyam atyantānugrāhyāya | ataeva namo 'stu te tubhyaṃ sarva-gurave he deva-vara prasīda prasādaṃ kraurya-tyāgaṃ kuru | vijñātum viśeṣeṇa jñātum icchāmi bhavantam ādyaṃ sarva-kāraṇaṃ, na hi yasmāt tava sakhāpi san prajānāmi tava pravṛttim ceṣṭām
Baladeva
evaṃ viśva-rūpaṃ vyañjita-kāla-śaktiṃ bhagavantam upavarṇya tat-tattva-vid apy arjunaḥ sva-jñāna-dārḍhyāya pṛcchati ākhyāhīti | darśayātmānam avyayam iti sahasra-śīrṣādi-lakṣaṇam aiśvaraṃ rūpaṃ darśayitum arthitena bhagavatā tad-rūpaṃ pradarśya tasya punar atighorā saṃhartṛtā pradarśyate | tatrogra-rūpo bhavān ka ity ākhyāhi kathaya | he deva-vara ! te namo 'stu | prasīda tyajogra-rūpatām | ādyaṃ bhavantam ahaṃ viśeṣeṇa jñātum icchāmi | tava pravṛttiṃ ceṣṭāṃ ca na hi prajānāmi | kim artham evaṃ pravṛtto 'sīti tat-prayojanaṃ cākhyāhīti
Michalski
Wyjaw mi, ktoś ty jest – w twej straszliwej postaci! – Bądź pochwalony, najwyższy Boże, bądź miłościwy! – Chciałbym cię poznać takim, jakim byłeś w najdawniejszych czasach, – gdyż nie mogę pojąć twego zjawiska.
Olszewski
Opowiedz mi, ktoś ty, Boże straszliwy! Chwała ci, Boże najwyższy! Bądź mi miłościw. Pragnę cię poznać, treści pierwotna, albowiem nie widzę, jakiemi drogami chodzą uczynki twoje.
Dynowska
Istotę Twoją odsłoń mi, Panie, ta straszna Twa postać grozą uderza; we czci na twarz przed Tobą upadam, ulituj się przepotężny Panie, Twą prawdziwą chcę poznać Istotę, tej potęgi Twej niewstrzymany pęd wstrząsa i przeraża.
Sachse
Powiedz mi, kim jesteś ty, którego postać budzi lęk!
Chwała ci, o najlepszy z bogów, bądź nam łaskaw!
Chcę cię poznać, ciebie, który jesteś pierwszy,
albowiem nie znam twej mocy!
Kudelska
O panie, któryś najlepszy wśród bogów, wyjaw mi, kim jesteś, Tobie, którego postać tak przeraża, pokłon składam,
Bądź miłosierny, chcę poznać tego, który był na początku, ujawnij mi twoje działanie.
Rucińska
Kim jesteś, Panie okrutnej postaci?
Wyjaw mi! Pokłon Ci, najpierwszy z bogów!
Zmiłuj się! Poznać chcę Ciebie, Pierwszego,
bo nie znam Twego posłannictwa, Panie!
Szuwalska
Kim jest ta groźna postać? Składam Ci pokłony
I błagam, proszę, łaski, o Niezwyciężony!
Chcę zobaczyć Cię takim, jakim byłeś dawniej.
Wyjaśnij swe zamiary. Twój cel poznać pragnę.«
Jurewicz
Powiedz, kim jesteś, o Panie w postaci groźnej!
Składam ci hołd, zmiłuj się, Boże najlepszy!
Chcę poznać Ciebie, pierwotny Panie,
bo nie rozumiem twojego działania!”.
Babkiewicz
Powiedz kim jesteś,
Panie w groźnym kształcie?
O pierwszy z bogów,
rad bądź! Pokłon tobie!
Panie pierwotny,
ciebie pragnę poznać,
twej aktywności
wcale nie pojmuję.
BhG 11.32
śrī-bhagavān uvāca
kālo ‘smi loka-kṣaya-kṛt pravṛddho lokān samāhartum iha pravṛttaḥ
ṛte ‘pi tvā na bhaviṣyanti sarve ye ‘vasthitāḥ pratyanīkeṣu yodhāḥ
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
śrī-bhagavān (chwalebny Pan) uvāca (rzekł):
[aham] (ja) loka-kṣaya-kṛt (twórca zniszczenia świata) pravṛddhaḥ (potężnym) kālaḥ (czasem) asmi (jestem).
iha (tutaj) [aham] (ja) lokān (światy) samāhartum (powściągać) pravṛttaḥ (który rozpoczyna) [asmi] (jestem).
praty-anīkeṣu (w przeciwnych armiach) ye yodhāḥ (którzy wojownicy) avasthitāḥ (znajdujący się) sarve (wszyscy) tvām ṛte api (tylko poza tobą) na bhaviṣyanti (nie będą istnieć).
analiza gramatyczna
| śrī-bhagavān | – | śrī-bhagavant 1i.1 m. ; TP : śriyā yukto bhagavān iti – Pan połączony z majestatem (od: śrī – blask, majestat, fortuna; √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhaga – dział, udział, pomyślność, majątek; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, bhagavant – posiadacz fortuny); |
| uvāca | – | √ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział; |
| kālaḥ | – | kāla 1i.1 m. – czas; |
| asmi | – | √ as (być) Praes. P 3c.1 – jestem; |
| loka-kṣaya-kṛt | – | loka-kṣaya-kṛt 1i.1 m. ; yo lokānāṃ kṣayaṃ karoti saḥ – ten, który dokonuje zniszczenia świata (od: loka – świat; √ kṣi – zmniejszać się, PF kṣaya – zmniejszenie, zniszczenie; √ kṛ – robić, -kṛt – na końcu złożeń: sprawca, twórca); |
| pravṛddhaḥ | – | pra-vṛddha ( √ vṛdh – wzrastać) PP 1i.1 m. – stary, doświadczony, potężny, mocny; |
| lokān | – | loka 2i.3 m. – światy; |
| samāhartum | – | sam-ā- √ hṛ (chwytać, przyprowadzać) inf. – zebrać razem, powściągnąć, zniszczyć; |
| iha | – | av. – tutaj (często w znaczeniu: w tym świecie); |
| pravṛttaḥ | – | pra-vṛtta (pra- √ vṛt – rozpoczynać) PP 1i.1 m. – posuwający się, postępujący, zaangażowany; |
| ṛte | – | av. – za wyjątkiem, poza, oprócz; |
| api | – | av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet; |
| tvā | – | yuṣmat sn. 2i.1 – ciebie (skrócona forma od: tvām); |
| na | – | av. – nie; |
| bhaviṣyanti | – | √ bhū (być) Fut. P 1c.3 – będą; |
| sarve | – | sarva sn. 1i.3 m. – wszyscy; |
| ye | – | yat sn. 1i.3 m. – którzy; |
| avasthitāḥ | – | avasthita (ava- √ sthā – znajdować się) PP 1i.3 m. – ustawieni; |
| pratyanīkeṣu | – | praty-anīka 7i.3 n. – w przeciwnych armiach (od: prati- – prepozycja: naprzeciw, w opozycji; anīka – wspaniałość, szereg, armia); |
| yodhāḥ | – | yodha 1i.3 m. – wojownicy (od: √ yudh – walczyć, caus. yodha – wojownik, bitwa); |
warianty tekstu
pravṛddho → pravṛddhān (dojrzałe, potężne [światy]);
iha → itaḥ (stąd);
ṛte ‘pi tvā → ṛte tvad ete / ṛte ‘pi tvāṃ (poza tobą te / choć poza tobą);
bhaviṣyanti → bhavaṃti ([nie] istnieją);
Śāṃkara
kālo’smi loka-kṣaya-kṛt lokānāṃ kṣayaṃ karotīti loka-kṣaya-kṛt pravṛddho vṛddhiṃ gataḥ | yad-arthaṃ pravṛddhas tac chṛṇu—lokān samāhartuṃ saṃhartum ihāsmin kāle pravṛttaḥ | ṛte’pi vināpi tvā tvāṃ na bhaviṣyanti bhīṣma-droṇa-karṇa-prabhṛtayaḥ sarve, yebhyas tava āśaṅkā, ye’vasthitāḥ pratyanīkeṣu anīkam anīkaṃ prati pratyanīkeṣu pratipakṣa-bhūteṣu anīkeṣu yodhā yoddhāraḥ
Rāmānuja
āśritavātsalyātirekeṇa viśvāiśvaryaṃ darśayato bhavato ghorarūpāviṣkāre ko 'bhiprāya iti pṛṣṭo bhagavān pārthasārathiḥ svābhiprāyam āha, pārthodyogena vināpi dhārtarāṣṭrapramukham aśeṣaṃ rājalokaṃ nihantum aham eva pravṛtta iti jñāpanāya mama ghorarūpāviṣkāraḥ, tajjñāpanaṃ ca pārtham udyojayitum iti /
kalayati gaṇayatīti kālaḥ; sarveṣāṃ dhārtarāṣṭrapramukhānāṃ rājalokānām āyuravasānaṃ gaṇayann ahaṃ tatkṣayakṛd ghorarūpeṇa pravṛddho rājalokān samāhartum ābhimukhyena saṃhartum iha pravṛtto 'smi / ato matsaṃkalpād eva tvām ṛte 'pi tvadudyogād rte 'pi ete dhārtarāṣṭrapramukhās tava pratyanīkeṣu ye 'vasthitā yodhāḥ, te sarve na bhaviṣyanti vinaṅkṣyanti
Śrīdhara
evam prārthitaḥ san bhagavān uvāca kāla iti tribhiḥ | lokānāṃ kṣaya-kartā pravṛddho 'tyutkaṭaḥ kālo 'smi | lokān prāṇinaḥ saṃhartum iha loke pravṛtto 'smi | ata ṛte 'pi tvāṃ hantāraṃ vināpi na bhaviṣyanti na jīviṣyanti | yadyapi tvayā na hantavyā ete tathāpi mayā kālātmanā grastāḥ santo mariṣyanty eva | ke te ? pratyanīkeṣu anīkāni anīkāni prati | bhīṣma-droṇādīnāṃ sarvāsu senāsu ye yodhāro 'vasthitās te sarve 'pi
Madhusūdana
evam arjunena prārthito yaḥ svayaṃ yad-arthā ca sva-pravṛttis tat sarvaṃ tribhir ślokaiḥ kālo 'smīti | kālaḥ kriyā-śakty-upahitaḥ sarvasya saṃhartā parameśvaro 'smi bhavāmīdānīṃ pravṛddho vṛddhiṃ gataḥ | yad-arthaṃ pravṛttas tac chṛṇu lokān samāhartum bhakṣayituṃ pravṛtto 'ham ihāsmin kāle | mat-pravṛttiṃ vinā katham evaṃ syād iti cen nety āha | ṛte 'pi tvā tvām arjunaṃ yoddhāraṃ vināpi tvad-vyāpāraṃ vināpi mad-vyāpāreṇaiva na bhaviṣyanti vinaṅkṣyanti sarve bhīṣma-droṇa-karṇa-prabhṛtayo yoddhum anarhatvena sambhāvitā anye 'pi ye 'vasthitāḥ pratyanīkeṣu pratipakṣa-sainyeṣu yodhā yodhāraḥ sarve 'pi mayā hatatvād eva na bhaviṣyanti | tatra tava vyāpāro 'kiṃcitkara ity arthaḥ
Baladeva
evam arthito bhagavān uvāca kālo 'smīti | pravṛddho vyāpī |
yasya brahma ca kṣatraṃ ca ubhe bhavata odanaḥ |
mṛtyur yasyopasecanaṃ ka itthā veda yatra saḥ || [KaṭhU 1.2.25]
iti śrutyā yaḥ kīrtyate sa kālo 'ham ity arthaḥ | iha samaye lokān duryodhanādīn samāhartuṃ grasituṃ pravṛttaṃ māṃ mat-pravṛtti-phalaṃ ca jānīhi | tvām api yudhiṣṭhirādīṃś ca ṛte sarve na bhaviṣyanti na jīviṣyanti | yad vā, nanu raṇān nivṛtte mayi teṣāṃ kathaṃ kṣayaḥ syād iti cet tatrāha ṛte 'pīti | tvāṃ yodhāram ṛte tvad-yuddha-vyāpāraṃ vināpi sarve na bhaviṣyanti mariṣyanty eva kālātmanā mayā teṣāṃ āyur-haraṇāt | ke te sarve ity āha pratyanīkeṣu paramparayor ye bhīṣmādayo 'vasthitāḥ | yuddhān nivṛttasya tava tu svadharma-cyutir eva bhaved iti
Michalski
Wzniosły rzekł:
Ja jestem władczy czas, co gubi światy. – Zjawiam się tu, aby ludzi wytracać. – Nawet choćbyś nie walczył, nie zostaną przy życiu ci wszyscy wojownicy, – tu naprzeciwko siebie w szeregach stojący.
Olszewski
Błogosławiony.
Jestem Kala, Czas – burzyciel świata, przyszedłem tu, prastary, aby zniszczyć pokolenia. Krom ciebie, nie pozostanie ani jeden z wojowników, których te dwa wojska zawierają.
Dynowska
I rzecze Pan:
Jam jest Czas, co zniszczenie w świat niesie, zjawiony na ziemi, by Prawu wyraz dać, by ludzkość śmiercią razić. I bez ciebie Ardżuno ani jeden z tych z tych rycerskich rzesz uszykowanych w bój, nie może śmierci ujść.
Sachse
Czcigodny rzekł:
Jestem Czasem sędziwym,
niosę zagładę światu.
Przybyłem tu, by [temu] światu położyć kres!
Nawet bez twego udziału zginą wszyscy wojownicy
obecni w tych wrogich zastępach.
Kudelska
Czcigodny Pan rzecze:
Ja jestem czasem potężnym światy niszczącym, przybyłem tu, aby wszystkich ludzi wchłonąć,
Nawet bez twego działania wszyscy wojownicy w obu armiach istnieć przestaną.
Rucińska
Rzekł Pan:
Jam Czas wyrosły na zniszczenie świata,
działam w tym świecie, by pochłaniać ludzi!
Nawet bez ciebie nie unikną śmierci
ci wszyscy woje we wrogich zastępach!
Szuwalska
Na to Pan odpowiedział: »Jestem wiecznym czasem,
Unicestwieniem ludzi, niszczycielem światów.
I bez twego udziału zginą obie strony.
Nikt śmierci nie uniknie.
Jurewicz
Czcigodny Pan rzekł:
„Jestem Czasem sędziwym – światy wniwecz obracam –
i działam tutaj dla ich zagłady.
Ci wszyscy wojownicy, we wrogich szykach stojący
zginą – nawet gdyby ciebie nie było!
Babkiewicz
Chwalebny Pan rzekł:
Jam czas sędziwy,
niszczyciel wszechświatów,
moim zadaniem
ludzi pochłanianie.
Woje w dwóch armiach
wrogich ustawieni
przestaną istnieć,
z wyłączeniem ciebie.
BhG 11.33
tasmāt tvam uttiṣṭha yaśo labhasva jitvā śatrūn bhuṅkṣva rājyaṃ samṛddham
mayaivaite nihatāḥ pūrvam eva nimitta-mātraṃ bhava savyasācin
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
tasmāt (dlatego) tvam (ty) uttiṣṭha (powstań),
[tvam] (ty) yaśaḥ (sławę) labhasva (zdobądź),
[tvam] (ty) śatrūn (wrogów) jitvā (pokonawszy)
samṛddham rājyam (prosperującym królestwem) bhuṅkṣva (raduj się).
ete (ci) mayā eva (zaiste przeze mnie) pūrvam eva (zaiste wcześniej) nihatāḥ (zabici) [santi] (są).
he savya-sācin (o [władający] lewą ręką),
[tvam] (ty) nimitta-mātram (jedynie przyczyną sprawczą) bhava (bądź).
analiza gramatyczna
| tasmāt | – | av. ( 5i.1 ) – dlatego (od: tat sn. – z tego); |
| tvam | – | yuṣmat sn. 1i.1 – ty; |
| uttiṣṭha | – | ut- √ sthā (wstawać) Imperat. P 2c.1 – powstań; |
| yaśaḥ | – | yaśas 2i.1 n. – sławę, chwałę, piękno, honor; |
| labhasva | – | √ labh (osiągać) Imperat. Ā 2c.1 – osiągnij, zdobądź; |
| jitvā | – | √ ji (zwyciężać) absol. – zwyciężywszy; |
| śatrūn | – | śatru 2i.3 m. – wrogów, rywali (od: √ śad – upadać, uprowadzać, zabijać); |
| bhuṅkṣva | – | √ bhuj (jeść, radować się) Imperat. Ā 2c.1 – ciesz się, władaj; |
| rājyam | – | rājya ( √ rāj – władać) PF 2i.1 n. – królestwem, władzą; |
| samṛddham | – | samṛddha (sam- √ ṛdh – wzrastać) PP 2i.1 n. – w pełni rozwiniętym, dojrzałym; |
| mayā | – | asmat sn. 3i.1 – przeze mnie; |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| ete | – | etat sn. 1i.3 m. – ci; |
| nihatāḥ | – | ni-hata (ni- √ han – zabijać) PP 1i.3 m. – zabici; |
| pūrvam | – | av. (2i.1) – wcześniej, pierwej (od: pūrva – wcześniejszy, starożytny); |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| nimitta-mātram | – | nimitta-mātra 1i.1 n. – jedynie przyczyną sprawczą (od: nimitta – omeny, znaki, powód, motyw, przyczyny sprawcza; √ mā – mierzyć, mātra – rozmiar, wielkość, na końcu złożeń: będąc niczym innym jak, będąc jedynie, właśnie co); |
| bhava | – | √ bhū (być) Imperat. P 2c.1 – bądź; |
| savyasācin | – | savyasācin 8i.1 m. ; yasya savyena [hastena] sācituṃ śīlam asti saḥ – ten, który potrafi władać lewą [ręką]; przydomek Ardźuny (od: √ sū – stworzyć, począć, urodzić, savya – lewy, odwrotny, lewa ręka; √ sac – łączyć, przylegać, być zaznajomionym, używać; MBh tłumaczy: ubhau me dakṣiṇau pāṇī gāṃḍīvasya vikarṣaṇe tena deva-manuṣyeṣu savyasācīti māṃ viduḥ Obie me ręce są prawe gdy napinam [łuk] Gandiwę dlatego wśród ludzi i bogów znany jestem jako Sawjasaćin); |
warianty tekstu
labhasva → bhajasva (raduj się);
mayaivaite → mayaiva te / mayaivete / mayaivaitā (oni właśnie przeze mnie);
nihatāḥ → nihitāḥ (położeni / usunięci);
pūrvam eva → sarvam eva (zaiste wszyscy);
Śāṃkara
yasmād evaṃ—
tasmāt tvam uttiṣṭha bhīṣma-prabhṛtayo’tirathā ajeyā devair apy arjunena jitā iti yaśaḥ labhasva | kevalaṃ puṇyair hi tat prāpyate | jitvā śatrūn duryodhana-prabhṛtīn bhuṅkṣva rājyaṃ samṛddham asapatnam akaṇṭakam | mayaivaite nihatā niścayena hatāḥ prāṇair viyojitāḥ pūrvam eva | nimitta-mātraṃ bhava tvam | he savyasācin ! savyena vāmenāpi hastena śarāṇāṃ kṣepāt savyasācīty ucyate’rjunaḥ
Rāmānuja
tasmāt tvaṃ tān prati yuddhāyottiṣṭha / tān śatrūn jitvā yaśo labhasva; dharmyaṃ rājyaṃ ca samṛddhaṃ bhuṅkṣva / mayaivaite kṛtāparādhāḥ pūrvam eva nihatāḥ hanane viniyuktāḥ / tvaṃ tu teṣāṃ hanane nimittamātraṃ bhava / mayā hanyamānānāṃ śatrādisthānīyo bhava / savyasācin / ṣaca samavāye; savyena śarasacanaśīlaḥ savyasācī; savyenāpi kareṇa śarasamavāyakaraḥ; karadvayena yoddhuṃ samartha ityarthaḥ
Śrīdhara
tasmād iti | yasmād evaṃ tasmāt tvaṃ yuddhāyottiṣṭha | devair api durjayā bhīṣmādayo 'rjunena nirjitā ity evaṃ bhūtaṃ yaśo labhasva prāpnuhi | ayatnataś ca śatrūn jitvā samṛddhaṃ rājyam bhuṅkṣva | ete ca tava śatravas tvadīya-yuddhāt pūrvam eva mayaiva kālātmanā nihata-prāyāḥ | tathāpi tvaṃ nimitta-mātram bhava | he savyasācin ! savyena hastena sācituṃ śarān saṃdhātuṃ śīlaṃ yasyeti vyutpattyā vāmenāpi vāṇa-kṣepāt savyasācīty ucyate
Madhusūdana
yasmād evaṃ tasmād iti | tasmāt tvad-vyāpāram antareṇāpi yasmād ete vinaṅkṣanty eva tasmāt tvam uttiṣṭhodyukto bhava yuddhāya devair api durjayā bhīṣma-droṇādayo 'tirathā jhaṭity evārjunena nirjitā ity evambhūtaṃ yaśo labhasva | mahadbhiḥ puṇyair eva hi yaśo labhyate | ayatnataś ca jitvā śatrūn duryodhanādīn bhuṅkṣva rājyaṃ svopasarjanatvena bhogyatāṃ prāpaya samṛddhaṃ rājyam akaṇṭakam | ete ca tava śatravo mayaiva kālātmanā nihatāḥ saṃhṛtāyuṣas tvadīya-yuddhāt pūrvam eva kevalaṃ tava yaśo-lābhāya rathān na pātitāḥ | atas tvaṃ nimitta-mātram arjunenaite nirjitā iti sārvalaukika-kavy-apadeśāspadaṃ bhava he savyasācin savyena vāmena hastenāpi śarān sacituṃ saṃdhātuṃ śīlaṃ yasya tādṛśasya tava bhīṣma-droṇādi-jayo nāsambhāvitas tasmāt tvad-vyāpārānantaraṃ mayā rathāt pātyamāneṣv eteṣu tavaiva kartṛtvaṃ lokāḥ kalpayiṣyantīty abhiprāyaḥ
Baladeva
yasmād evaṃ tasmāt tvam uttiṣṭha svadharmāya yuddhāya yaśo labhasva sura-durjayā bhīṣmādayo 'rjunena helayaiva nirjitā iti durlabhāṃ kīrtiṃ prāpnuhi | pūrvaṃ draupadyām aparādha-samaya eva mayaite nihatās tvad-yaśase yantra-pratimāvat pravartante | tasmāt tvaṃ nimitta-mātram bhava | he savyasācin ! savyenāpi hastena bāṇān sacituṃ saṃdhātuṃ śīlaṃ asyeti yuddha-nirbhare prāpte hastābhyām iṣu-varṣinn ity arthaḥ
Michalski
Dlatego podnieś się, pozyskaj sławę, – pobij wrogów, ciesz się szczęśliwym panowaniem! – Oni wszyscy są już dawno przezemnie zabici, – bądź tylko narzędziem, ty, co i lewą ręką potrafisz władać!
Olszewski
A więc powstań; idź po sławę, zatryumfuj nad nieprzyjaciółmi i zdobądź państwo obszerne. Ja już zgotowałem im zgubę: bądź tylko mojem narzędziem.
Dynowska
Ardżuno powstań! I w bitwę idź i sławę zdobądź sobie; wrogów pokonaj twych i bogatym władnij królestwem. Nie ociągaj się, Mą wola oni skazani już, ty Mej woli bądź jeno wyrazem.
Sachse
Powstań więc i sięgnij po sławę!
Zgładziwszy wrogów ciesz się bogatym królestwem!
Ci oto już wcześniej z mego zginęli wyroku,
ty zaś, o Leworęki,
bądź tylko znakiem [ich śmierci].
Kudelska
Dlatego powstań, by chwałę zdobyć; gdy wrogów zwyciężysz, radować się
będziesz bogatym królestwem;
Ja już dawno na nich wyrok wydałem, bądź, Ardżuno, tylko mym narzędziem.
Rucińska
Dlatego powstań! Zdobądź sławę! Wrogów
pobiwszy, ciesz się królestwem kwitnącym!
Ja ich zabiłem już wcześniej, ty tylko
bądź wykonawcą tego, Leworęczny!
Szuwalska
Wstań, Niezwyciężony!
Walcz i pokonaj wroga! Zdobądź sławę, ciesz się
Szczęśliwym panowaniem, kwitnącym królestwem.
Nie zwlekaj. Oni wszyscy i tak już są martwi.
Wykonaj tylko wyrok, który dawno zapadł.
Jurewicz
Dlatego powstań i sięgnij po sławę!
Rozgromiwszy wrogów, syć się królestwem zasobnym!
To właśnie ja pierwej ich zabiłem,
a ty znakiem bądź tylko, o Leworęczny!
Babkiewicz
A zatem powstań,
bądź sławny, zwalcz wrogów,
potem się nasyć
dostatnim królestwem.
Ja ich zaiste
zabiłem już wcześniej,
o Leworęki,
bądź jeno narzędziem.
BhG 11.34
droṇaṃ ca bhīṣmaṃ ca jayadrathaṃ ca karṇaṃ tathānyān api yodha-vīrān
mayā hatāṃs tvaṃ jahi mā vyathiṣṭhā yudhyasva jetāsi raṇe sapatnān
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
[tvam] (ty) mayā (przeze mnie) hatān (zabitych) droṇam ca (i Dronę) bhīṣmam ca (i Bhiszmę) jayadratham ca (i Dźajadrathę) karṇam (Karnę) tathā anyān api (a także innych) yodha-vīrān (bohaterów między wojownikami) jahi (zabij).
mā vyathiṣṭhāḥ (nie lękaj się!),
yudhyasva (walcz),
raṇe (w bitwie) sapatnān (rywali) jetāsi (pokonasz).
analiza gramatyczna
| droṇam | – | droṇa 2i.1 m. – chmurę pełną wody, drzewo; Dronę; |
| ca | – | av. – i; |
| bhīṣmam | – | bhīṣma 2i.1 m. – przerażającego; Bhiszmę (od: √ bhī – straszyć); |
| ca | – | av. – i; |
| jayadratham | – | jayad-ratha 2i.1 m. – którego rydwan zwycięża; Dźajadratha (od: √ ji – zwyciężać, jaya – zwycięstwo; ratha – rydwan); |
| ca | – | av. – i; |
| karṇam | – | karṇa 2i.1 m. – ucho; Karnę (od: √ karṇ – dziurawić, przeszywać); |
| tathā | – | av. – tak, w ten sposób, podobnie; |
| anyān | – | anya sn. 2i.3 m. – innych; |
| api | – | av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet; |
| yodha-vīrān | – | yodha-vīra 2i.3 m. ; TP : yodhānāṃ vīrān iti – bohaterów pośród wojów (od: √ yudh – walczyć, caus. yodha – wojownik, bitwa; √ vīr – być potężnym, okazywać heroizm, vīra – mężny, bohater); |
| mayā | – | asmat sn. 3i.1 – przeze mnie; |
| hatān | – | hata ( √ han – uderzać, zabijać) PP 2i.3 m. – zabitych; |
| tvam | – | yuṣmat sn. 1i.1 – ty; |
| jahi | – | √ han (uderzać, zabijać) Imperat. P 2c.1 – zabij; |
| mā | – | av. – nie! (bardzo silne zaprzeczenie najczęściej stosowana z aorystem pozbawionym partykuły „a”); |
| vyathiṣṭhāḥ | – | [mā] √ vyath (trząść się, drżeć, być wystraszonym, niepokoić się) Aor. Ā 2c.1 – [nie] niepokój się!, [nie] drżyj!; |
| yudhyasva | – | √ yudh Imperat. Ā 2c.1 – walcz; |
| jetāsi | – | √ ji (zwyciężać) Fut.p. P 2c.1 – zwyciężysz; |
| raṇe | – | raṇa 7i.1 m. – w walce (od: √ raṇ – radować się); |
| sapatnān | – | sa-patna 2i.3 m. – rywali (sa-patnī – kobieta mająca tego samego męża, współżona); |
warianty tekstu
yodha-vīrān → loka-vīrān / vīra-mukhyān / yodhu-mukhyān (mężów świata / czołowych bohaterów / głównych wśród wojowników);
hatāṃs tvaṃ → hatāḥ tvaṃ (zabici, ty);
vyathiṣṭhā → vyatiṣṭhā ([nie] czekaj);
Śāṃkara
droṇaṃ ca, yeṣu yeṣu yodheṣv arjunasyāśaṅkā tāṃs tān vyapadiśati bhagavān mayā hatān iti | tatra droṇa-bhīṣmayos tāvat prasiddham āśaṅkā-kāraṇam | droṇas tu dhanur-vedācāryo divyāstra-saṃpannaḥ | ātmanaś ca viśeṣato gurur gariṣṭhaḥ | bhīṣmaś ca svacchanda-mṛtyur divyāstra-saṃpannaś ca paraśurāmeṇa dvandva-yuddham agamat, na ca parājitaḥ | tathā jayadrathaḥ | yasya pitā tapaś carati mama putrasya śiro bhūmau nipātayiṣyati yaḥ, tasyāpi śiraḥ patiṣyatīti | karṇo’pi vāsava-dattayā śaktyā tv amoghayā saṃpannaḥ sūrya-putraḥ kānīno yataḥ, atas tan-nāmnaiva nirdeśaḥ | mayā hatān tvaṃ jahi nimitta-mātreṇa | mā vyathiṣṭhās tebhyo bhayaṃ mā kārṣīḥ | yudhyasva jetāsi duryodhana-prabhṛtīn raṇe yuddhe sapatnān śatrūn
Rāmānuja
droṇabhīṣmakarṇādīn kṛtāparādhatayā mayaiva hanane viniyuktān tvaṃ jahi tvaṃ hanyāḥ / etān gurūn bandhūṃś ca anyān api bhogasaktān kathaṃ haniṣyāmīti mā vyathiṣṭhāḥ tān uddiśya dharmādharmabhayena bandhusnehena kāruṇyena ca mā vyathāṃ kṛthāḥ / yatas te kṛtāparādhā mayaiva hanane viniyuktāḥ, ato nirviśaṅko yudhyasva / raṇe sapatnān jetāsi jeṣyasi / naiteṣāṃ vadhe nṛśaṃsatāgandhaḥ; api tu jaya eva labhyata ityarthaḥ
Śrīdhara
na caite vidmaḥ kataran no garīyo yad vā jayema yadi vā no jayeyuḥ ity āśaṅkā sāpi na kāryety āha droṇam iti | yebhyas tvaṃ śaṅkase tān droṇādīn mayaiva hatāṃs tvaṃ jahi ghātaya | mā vyathiṣṭhā bhayaṃ mā kārṣīḥ | sapatnān śatrūn raṇe yuddhe niścitaṃ jetāsi jeṣyasi
Madhusūdana
nanu droṇo brāhmaṇottamo dhanurvedācāryo mama guru viśeṣeṇa ca divyāstra-sampannas tathā bhīṣmaḥ svacchanda-mṛtyur divyāstra-sampannaś ca parāśurāmeṇa dvandva-yuddham upagamyāpi na parājitas tathā yasya pitā vṛddha-kṣatras tapaś carati mama putrasya śiro yo bhūmau pātayiṣyati tasyāpi śiras tat-kālaṃ bhūmau patiṣyatīti sa jayadratho 'pi jetum aśakyaḥ svayam api mahādevārādhana-paro divyāstra-sampannaś ca tathā karṇo 'pi svayaṃ sūrya-samas tad-ārādhanena divyāstra-sampannaś ca vāsava-dattayā caika-puruṣa-ghātinyā moghīkartum aśakyayā śaktyā śaktyā viśiṣṭas tathā kṛpāśvatthāma-bhūriśravaḥ-prabhṛtayo mahānubhāvāḥ sarvathā durjayā evaiteṣu satsu kathaṃ jitvā śatrūn rājyaṃ bhokṣye kathaṃ vā yaśo lapsya ity āśaṅkām arjunasyāpanetum āha tad āśaṅkā-viṣayān nāmabhiḥ kathayan droṇam iti |
droṇādīṃs tvad-āśaṅkā-viṣayī-bhūtān sarvān eva yodha-vīrān kālātmanā mayā hatān eva tvaṃ jahi | hatānāṃ hanane ko vā pariśramaḥ | ato mā vyathiṣṭhāḥ katham evaṃ śakṣyāmīti vyathāṃ bhaya-nimittāṃ pīḍāṃ mā gā bhayaṃ tyaktvā yudhyasva | jetāsi jeṣyasy acireṇaiva raṇe saṅgrāme sapatnān sarvān api śatrūn |
atra droṇaṃ ca bhīṣmaṃ ca jayadrathaṃ ceti ca-kāra-trayeṇa pūrvoktājeyatva-śaṅkānūdyate | tathā-śabdena karṇe 'pi | anyān api yodha-vīrān ity atrāpi-śabdena | tasmāt kuto 'pi svasya parājayaṃ vadha-nimittaṃ pāpaṃ ca mā śaṅkiṣṭhā ity abhiprāyaḥ |
kathaṃ bhīṣmam ahaṃ saṅkhye droṇaṃ ca madhusūdana | iṣubhiḥ pratiyotsyāmi pūjārhau ity atrevātrāpi samudāyānvayān antaraṃ pratyekānvayo draṣṭavyaḥ
Baladeva
yad vā jayema yadi vā no jayeyuḥ iti sva-vijaye saṃśayam ākārṣīr ity āśayenāha droṇaṃ ceti | mayā hatān hatāyuṣo droṇādīṃs tvaṃ jahi māraya | mā vyatiṣṭhāḥ | katham etān divyāstra-sampannān ekaḥ śaknomy ahaṃ vijetum iti bhayaṃ mā gāḥ | mṛtānāṃ māraṇe kaḥ śrama ity arthaḥ | bhayaṃ hitvā yudhyasva raṇa sapatnān ripūn jetāsi jeṣyasi
Michalski
Zabij Dronę, Bhiszmę, Dżajadrathę, – Karne oraz innych bohaterskich wojowników, – ja ich już dawno zabiłem, nie wahaj się, – walcz! Współzawodników swoich zwyciężysz w bitwie!
Olszewski
Odebrałem życie Dronie, Bhiszmie, Dżayadracie, Karnie i innym wojownikom: zabijaj więc ich; przestań się smucić; walcz, a zwyciężysz swoich przeciwników.
Dynowska
Drona i Bhiszma i Dżajadratta, Karna i wojownicy tu wszyscy przeze Mnie są już porażeni. Więc uderzaj, Ardżuno, bez trwogi idź w bój i walcz, twoim będzie nad wrogiem zwycięstwo.
Sachse
Zabij tych, którzy padli już z mojej ręki:
i Dronę, i Bhiszmę, Dżajadrathę i Karne,
i innych dzielnych rycerzy.
Nie lękaj się!
Walcz — a pokonasz w bitwie twych wrogów!
Kudelska
I Drona, i Bhiszma, Dżajadratha, Karna, i wszyscy inni waleczni
bohaterowie przeze mnie już zostali zgładzeni,
Przeto walcz i niczego się nie lękaj, walcząc pokonasz swych wrogów w tej bitwie.
Rucińska
Zabij zabitych już przeze mnie: Dronę
i Dżajadrathę, i Bhiszmę, i Karne,
I innych dzielnych wojowników! Nie drzyj!
Walcz – a pokonasz w bitwie przeciwników!
Szuwalska
Ja zabiłem już Dronę, Bhiszmę, Dżajadrathę,
Karnę i wszystkich innych wielkich bohaterów.
Nie wahaj się dlatego. Walcz, by ich pokonać!«
Jurewicz
Zabij – nie wahaj się! – tych, których ja zabiłem
– i Dronę, i Bhiszmę, i Dźajadrathę, i Karnę,
i pozostałych mężnych wojowników!
Walcz! W walce zwyciężysz wrogów!”.
Babkiewicz
Dronę i Bhiszmę,
Dźajadrathę, Karnę,
jak też i innych
mężnych wojowników,
których zabiłem,
ty też unicestwij.
Walcz i już nie drżyj,
w bitwie zmorzysz wrogów.
BhG 11.35
saṃjaya uvāca
etac chrutvā vacanaṃ keśavasya kṛtāñjalir vepamānaḥ kirīṭī
namas kṛtvā bhūya evāha kṛṣṇaṃ sa-gadgadaṃ bhīta-bhītaḥ praṇamya
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
saṃjayaḥ (Sandźaja) uvāca (rzekł):
vepamānaḥ (drżący) kṛtāñjaliḥ (mający złożone dłonie) kirīṭī (posiadający diadem) keśavasya (Keśawy) etat vacana (te słowo) śrutvā (usłyszawszy) namas kṛtvā [ca] (i pokłoniwszy się),
bhīta-bhītaḥ eva (zaiste bardzo wystraszony) praṇamya (skłoniwszy się),
sa-gadgadam (jąkając się) kṛṣṇam (do Kryszny) bhūyaḥ (ponownie) āha (powiedział).
analiza gramatyczna
| saṃjayaḥ | – | sam-jaya 1i.1 m. – podbój, całkowite zwycięstwo; Sandźaja (od: sam- √ ji – zwyciężać całkowicie, jaya – zwycięstwo); |
| uvāca | – | √ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział; |
| etat | – | etat sn. 1i.1 n. – to; |
| śrutvā | – | √ śru (słuchać) absol. – usłyszawszy; |
| vacanam | – | vacana 2i.1 n. – słowo, zdanie (od: √ vac – mówić); |
| keśavasya | – | keśa-va 6i.1 m. – posiadającego [piękne] włosy (od: keśa – włosy; -va = -vant – posiadacz); lub ka-īśa-va – władcy Brahmy i Śiwy (od: ka – Brahma; īśa – władca, Śiwa; -va = -vant – posiadacz); |
| kṛtāñjaliḥ | – | kṛta-añjali 1i.1 m. ; BV : yenāñjaliḥ kṛto ‘sti saḥ – ten, który uczynił złożenie rąk (od: √ kṛ – robić, PP kṛta – zrobiony, uczyniony; √ añj – dekorować, namaszczać, uhonorować, añjali – szacunek, cześć, gest złożenia dłoni: otwarte dłonie złączone razem tworząc miseczkę); |
| vepamānaḥ | – | vepamāna ( √ vip – drżeć, trząść się) PPr 1i.1 m. – drżący; |
| kirīṭī | – | kirīṭin 1i.1 m. – posiadający diadem (od: kirīṭa – diadem, tiara, korona; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne); |
| namas | – | namaḥ 2i.1 n. – pokłon, cześć (od: √ nam – zginać się, kłaniać); |
| kṛtvā | – | √ kṛ (robić) absol. – uczyniwszy; |
| bhūyaḥ | – | av. – bardziej, ponownie, ponadto; |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| āha | – | √ ah (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział (odmieniane jedynie w Perf. , pozostałe formy od: √ brū); |
| kṛṣṇaṃ | – | kṛṣṇa 2i.1 m. – do czarnego, do Kryszny; |
| sa-gadgadam | – | av. – z jąkaniem się (od: sa – razem z, wespół; krótka forma od: saha lub sama; występuje głównie w złożeniach, wymaga instrumentalisu; √ gad – mówić, opowiadać); |
| bhīta-bhītaḥ | – | bhīta-bhīta 1i.1 m. – bardzo wystraszony (od: √ bhī – straszyć, PP bhīta – wystraszony; powtórzenie w znaczeniu intensyfikującym); |
| praṇamya | – | pra- √ nam (zginać się, kłaniać) absol. – pokłoniwszy się; |
Śāṃkara
etat śrutvā vacanaṃ keśavasya pūrvoktaṃ kṛtāñjaliḥ san vepamānaḥ kampamānaḥ kirīṭī namaskṛtvā | bhūyaḥ punar evāhoktavān kṛṣṇaṃ sa-gadgadaṃ bhayāviṣṭasya duḥkhābhighātāt snehāviṣṭasya ca harṣodbhavāt, aśru-pūrṇa-netratve sati śleṣmaṇā kaṇṭhāvarodhaḥ | tataś ca vāco’pāṭavaṃ manda-śabdatvaṃ yat sa-gadgadas tena saha vartateti sa-gadgadaṃ vacanam āheti vacana-kriyā-viśeṣaṇam etat | bhīta-bhītaḥ punaḥ punar bhayāviṣṭa-cetāḥ san praṇamya prahvo bhūtvā | āheti vyavahitena saṃbandhaḥ
Rāmānuja
etad aśritavātsalyajaladheḥ keśavasya vacanaṃ śrutvā arjunas tasmai namaskṛtya bhītabhīto bhūyas taṃ praṇamya kṛtāñjalir vepamānaḥ kirīṭī sagadgadam āha
Śrīdhara
tato yad vṛttaṃ tad eva dhṛtarāṣṭraṃ prati saṃjaya uvāca etad iti | etat pūrva-śloka-trayātmakaṃ keśavasya vacanaṃ śrutvā vepamānaḥ kampamānaḥ kirīṭy arjunaḥ kṛtāñjaliḥ sampuṭīkṛta-hastaḥ kṛṣṇaṃ namaskṛtya punar apy āhoktavān | katham āha ? harṣa-bhayādy-āveśa-vaśāt gadgadena kaṇṭha-kampanena saha vartate iti sa-gadgadaṃ yathā syāt tathā | kiṃ ca bhītād api bhītaḥ san praṇamyāvanato bhūtvā
Madhusūdana
droṇa-bhīṣma-jayadratha-karṇeṣu jayāśā-viṣayeṣu hateṣu nirāśrayo duryodhano hata evety anusandhāya jayāśāṃ parityajya yadi dhṛtarāṣṭraḥ sandhiṃ kuryāt tadā śāntir ubhayeṣāṃ bhaved ity abhiprāyavāṃs tataḥ kiṃ vṛttam ity apekṣāyāṃ saṃjaya uvāca etad iti | etat pūrvoktaṃ keśavasya vacanaṃ śrutvā kṛtāñjaliḥ kirīṭīndra-datta-kirīṭaḥ parama-vīratvena prasiddho vepamānaḥ paramāścarya-darśana-janitena sambhrameṇa kampamāno 'rjunaḥ kṛṣṇaṃ bhaktāgha-karṣaṇaṃ bhagavantaṃ namaskṛtvā namaskṛtya bhūyaḥ punar apy āhoktavān sa-gadgadaṃ bhayena harṣeṇa cāśru-pūrṇa-netratve sati kapha-ruddha-kaṇṭhatayā vāco mandatva-sakampatvādir vikāraḥ sa-gadgadas tad-yuktaṃ yathā syāt | bhīta-bhīto 'tiśayena bhītaḥ san pūrvaṃ namaskṛtya punar api praṇamyātyanta-namro bhūtvāheti sambandhaḥ
Baladeva
tato yad abhūt tat saṃjaya uvāca etad iti | keśavasyaitat padya-trayātmakaṃ vacanaṃ śrutvā kirīṭī pārthaḥ vepamāno 'tyadbhutātyugra-rūpa-darśanajena sambhrameṇa sakampaḥ | namakṣṭvety ārṣam | kṛṣṇaṃ namaskṛtya, punaḥ praṇamya, bhīta-bhīto 'tibhayākulaḥ san bhūyaḥ punaar apy āha sa-gadgadaṃ gadgadena kaṇṭha-kampena sahitaṃ yathā syāt tathā
Michalski
Sandżaja rzekł:
Gdy noszący djadem usłyszał te słowa Bujnowłosego, – skłonił się drżący i ze złożonemi rękoma – przemówił znowu do Kriszny, jąkając się, – przerażony, przegięty w pół,
Olszewski
Sandżaya.
Usłyszawszy te słowa boga długowłosego, wojownik, noszący tyarę, złożył ręce i z drżeniem oddał mu cześć, później pełen lęku ukłonił się i jąkając się, rzekł do Krszny.
Dynowska
Sandżaja rzekł:
Usłyszawszy te słowa Szri Kriszny, wódz o królewskim diademie ze złożonymi stanął przed Nim dłońmi, w kornym, najniższym pochylił pokłonie i ozwał się znów, z trwogi poświętnej drżąc:
Sachse
Sandżaja rzekł:
Takich to słów Bujnowłosego
wysłuchał rycerz strojny w diadem
z trwogą składając ręce.
Pokłonił się z szacunkiem
i tak przemówił do Kriszny,
zacinając się, pełen lęku:
Kudelska
Sandżaja powiada:
Gdy Ardżuna te słowa Kriszny usłyszał, cały rozdygotany, z rękoma pokornie złożonymi,
Uniżony pokłon złożył i głosem drżącym z wielkiego przerażenia tak oto przemówił:
Rucińska
Rzekł Sandżaja:
Na te Kesiawy słowa Strojny w Diadem,
drżąc i pokłony z dłońmi złożonymi
Bijąc raz po raz, przepełniony strachem,
Rzekł tak do Kryszny łamiącym się głosem;
Szuwalska
Usłyszawszy te słowa z ust Kryszny Kesiawy,
Trwogą zdjęty Ardżuna drżące złożył dłonie,
Głowę schylił w pokłonie, z trudem głos wydobył,
By rzec:
Jurewicz
Sańdźaja rzekł:
Gdy usłyszał te słowa Keśawy Ardźuna w diadem zdobny,
ze złożonymi dłońmi, dreszczem przejęty,
znów hołd Krysznie złożył i wielce wylękły,
w pokłonie, ozwał się głosem przerywanym.
Babkiewicz
Sańdźaja rzekł:
Pięknowłosego
gdy słowa usłyszał,
złożywszy dłonie,
strojny w diadem, drżący,
oddał swój pokłon
i znów rzekł do Kryszny
z gardłem zdławionym,
w strachu się kłaniając.
BhG 11.36
arjuna uvāca
sthāne hṛṣīkeśa tava prakīrtyā jagat prahṛṣyaty anurajyate ca
rakṣāṃsi bhītāni diśo dravanti sarve namasyanti ca siddha-saṃghāḥ
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
arjunaḥ (Ardźuna) uvāca (rzekł),
he hṛṣīkeśa (Hryszikeśo!),
tava prakīrtyā (dzięki twej chwale) jagat (świat) prahṛṣyati (raduje się) anurajyate ca (i jest przyciągany),
rakṣāṃsi bhītāni (zła wystraszone) diśaḥ (w strony świata) dravanti (spieszą się),
sarve ca siddha-saṃghāḥ (a wszystkie gromady doskonałych) namasyanti (kłaniają się),
[tat] sthāne (to jest na miejscu).
analiza gramatyczna
| arjunaḥ | – | arjuna 1i.1 m. – biały, jasny; |
| uvāca | – | √ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział; |
| sthāne | – | av. – na miejscu, właściwie (od: √ sthā – stać, sthāna – stanie, miejsce, pozycja, siedziba); |
| hṛṣīkeśa | – | hṛṣīkeśa 8i.1 m. – o mający wzniesione włosy (od: √ hṛṣ – być podekscytowanym; hṛṣī – wzniesiony; keśa – włos) lub TP : hṛṣīkāṇām / indriyāṇām īśeti – o Panie zmysłów (od: hṛṣīka – zmysł; √ īś – posiadać, władać, īśa – pan, władca); |
| tava | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twoje; |
| prakīrtyā | – | prakīrti 3i.1 f. – przez wysławianie (od: √ kīrt – sławić, kīrti – sława); |
| jagat | – | jagat 1i.1 n. – świat, poruszający się, ludzkość (od: √ gam – iść); |
| prahṛṣyati | – | pra- √ hṛṣ (ekscytować się) Praes. P 1c.1 – raduje się, ekscytuje się; |
| anurajyate | – | anu- √ rañj (być przyciąganym) Praes. Ā 1c.1 – czuje atrakcję, kocha, jest przyciągany, czuje rozkosz; |
| ca | – | av. – i; |
| rakṣāṃsi | – | rakṣas 1i.3 n. – zło, zranienia, zniszczenie (od: √ rakṣ – chronić); |
| bhītāni | – | bhīta ( √ bhī – straszyć) PP 1i.3 n. – wystraszone; |
| diśaḥ | – | dik 2i.3 f. – w strony świata (od: √ diś – pokazywać); |
| dravanti | – | √ dru (biec, spieszyć się) Praes. P 1c.3 – spieszą się, płyną; |
| sarve | – | sarva sn. 1i.3 m. – wszyscy; |
| namasyanti | – | √ namasya (kłaniać się) Praes. P 1c.3 – kłaniają się, oddają cześć (od: √ nam – zginać się, kłaniać); |
| ca | – | av. – i; |
| siddha-saṃghāḥ | – | siddha-saṃgha 1i.3 m. ; TP: siddhānāṃ saṃghā iti – zbiór doskonałych (od: √ sidh – odnieść sukces, stać się doskonałym PP siddha – osiągnięty, doskonały; ten, który odniósł sukces; sam- √ han – zbijać razem, łączyć, saṃ-gha – zbiór, sterta, mnogość, tłum); |
Śāṃkara
sthāne yuktam | kiṃ tat ? tava prakītryā tvan-māhātmya-kīrtanena śrutena | he hṛṣīkeśa ! yat jagat prahṛṣyati praharṣam upaiti, tat sthāne yuktam ity arthaḥ | athavā viṣaya-viśeṣaṇaṃ sthāna iti | yukto harṣādi-viṣayo bhagavān, yata īśvaraḥ sarvātmā sarva-bhūta-suhṛc ceti | tathānurajyate’nurāgaṃ copaiti | tac ca viṣaya iti vyākhyeyam | kiṃ ca, rakṣāṃsi bhītāni bhayāviṣṭani diśo dravanti gacchanti | tac ca sthāne viṣaye | sarve namasyanti namaskurvanti ca siddha-saṃghāḥ siddhānāṃ samudāyāḥ kapilādīnām, tac ca sthāne
Rāmānuja
sthāne yuktam / yad etad yuddhadidṛkṣayāgatam aśeṣadevagandharvasiddhayakṣavidyādharakinnarakiṃpuruṣādikaṃ jagat, tvatprasādāt tvāṃ sarveśvaram avalokya tava prakīrtyā sarvaṃ prahṛṣyati, anurajyate ca, yac ca tvām avalokya rakṣāṃsi bhītāni sarvā diśaḥ pradravanti, sarve siddhasaṃghāḥ siddhādyanukūlasaṃghāḥ namasyanti ca tad etat sarvaṃ yuktam iti pūrveṇa saṃbandhaḥ
Śrīdhara
sthāne ity ekādaśabhir arjunasyoktiḥ | sthāne ity avyayaṃ yuktam ity asminn arthe | he hṛṣīkeśa yata evaṃ tvam adbhuta-prabhāvo bhakta-vatsalaś ca | atas tava prakīrtyā māhātmya-saṅkīrtanena na kevalam aham eva prahṛṣyāmīti, kintu jagat sarvaṃ prahṛṣyaty prakarṣeṇa harṣaṃ prāpnoti | etat tu sthāne yuktam ity arthaḥ | tathā jagad anurajyate cānurāgam upaitīti yat | tathā rakṣāṃsi bhītāni santi | diśaḥ prati dravanti palāyante iti yat | sarve yoga-tapo-mantrādi-siddhānāṃ saṅghā namasyanti praṇamanti iti yat | etac ca sthāne yuktam eva | na citram ity arthaḥ
Madhusūdana
ekādaśabhir arjuna uvāca sthāna iti | sthāna ity avyayaṃ yuktam ity arthe | he hṛṣīkeśa ! sarvendriya-pravartaka yatas tvam evam atyantādbhuta-prabhāvo bhakta-vatsalaś ca tatas tava prakīrtyā prakṛṣṭayā kīrtyā niratiśaya-prāśastyasya kīrtanena śravaṇena ca na kevalam aham eva prahṛṣyāmi kintu sarvam eva jagac cetana-mātraṃ rakṣo-virodhi prahṛṣyati prakṛṣṭaṃ harṣam āpnotīti yat tat sthāne yuktam evety arthaḥ | tathā sarvaṃ jagad anurajyate ca tad-viṣayam anurāgam upaitīti ca yat tad api yuktam eva | tathā rakṣāṃsi bhītāni bhayāviṣṭāni santi diśo dravanti gacchanti sarvāsu dikṣu palāyanta iti yat tad api yuktam eva | tathā sarve siddhānāṃ kapilādīnāṃ saṃghā namasyanti ceti yat tad api yuktam eva | sarvatra tava prakīrtyety asyānvayaḥ sthāna ity asya ca | ayaṃ śloko rakṣoghna-mantratvena mantra-śāstre prasiddhaḥ | sa ca nārāyaṇāṣṭākṣara-sudarśanāstra-mantrābhyāṃ sampuṭito jñeya iti rahasyam
Viśvanātha
bhagavad-vigrahasyātiprasannatvam atighoratvaṃ cedam unmukha-vimukha-viṣayakam iti sahaseva jñātvā tad eva tattvaṃ vyācakṣaṇaḥ stauti sthāna iti | sthāna ity avyayaṃ yuktam ity arthaḥ | he hṛṣīkeśa ! sva-bhaktendriyānāṃ ca svābhimukhye sva-mukhye ca pravartaka ! tava prakīrtyā prakṛṣṭayā tvan-māhātmya-saṅkīrtanena jagad idaṃ prahṛṣyay anurajyate anuraktam bhavatīti yuktam eva jagato 'sya tvad-aunmukhyād iti bhāvaḥ | tathā rakṣāṃsi rakṣo 'sura-dānava-piśācādīni bhītāni bhūtvā diśo dravanti diśaḥ prati palāyanta ity etad api sthāne yuktam eva | teṣāṃ tvad-vaimukhyād iti bhāvaḥ | tathā tvad-bhaktyā ye siddhās teṣāṃ saṅghāḥ sarve namasyanti cety api yuktam eva | teṣāṃ tvad-bhaktatvād iti bhāvaḥ | śloko 'yaṃ rakṣoghna-mantratvena mantra-śāstre prasiddhaḥ
Baladeva
pareśasya sakhyuḥ kṛṣṇasyātiramyatvam atyugratvaṃ ca tatra raṅgavad yugapad eva vīkṣya tad-ubhayaṃ sva-saṃmukha-sva-vimukha-viṣayam iti vidvān arjunas tad-anurūpaṃ stauti sthāna ity ekādaśabhiḥ | yuktam ity arthakaṃ sthāna ity ed-antam avyayam | he hṛṣīkeśeti saṃmukha-vimukhendriyāṇāṃ sāṃmukhye vaimukhye capravarakety arthaḥ | yuddha-darśanāyāgataṃ deva-gandharva-siddha-vidyādhara-pramukhaṃ tvat-saṃmukhaṃ jagat tava duṣṭa-saṃhartatva-rūpayā prakīrtyā prahṛṣyaty anurajyate ceti yuktam etat | duṣṭa-svabhāvāni tvad-vimukhāni rakṣāṃsi rākṣasāsura-dānavādīni devādy-udgītayā tat-prakīrtyā bhītāni bhūtvā diśaḥ prati dravanti palāyanta iti ca yuktam | tava prāṇi-bhāvānusāri-rūpa-prakāśitvād iti bhāvaḥ | tad itthaṃ śiṣṭāśiṣṭānugraha-kāritāṃ tava vīkṣya tvad-bhaktāḥ siddha-saṅghāḥ sarve sanakādayo namasyanti jaya jaya bhagavān ity udīrayantaḥ praṇamanti ca yuktaṃ tava bhakta-mano-hāritvāt
Michalski
Ardżuna rzekł:
Słusznie raduje się i cieszy świat – z twojej sławy, o Panie-swych-zmysłówl – przerażeni rakszasowie uciekają w różne strony, – wszystkie orszaki świętych oddają ci cześć!
Olszewski
Ardźuna.
Tak! na twoje imię, Boże długowłosy, świat się raduje i spełnia twoje Prawo; Rakszasy wystraszone biegną we wszystkie strony, gromady Siddhahów cześć ci oddają.
Dynowska
Ardżuna rzecze:
O Panie potęgi mocy, słusznie, zaprawdę słusznie świat cały raduje się Twej chwale niezmiernej, w hymnach i pieśniach wysławiając Ciebie; Demony strachem rażone pierzchają przed Twoim Obliczem, a świętych zastępy skłaniają się zbożnie.
Sachse
Ardżuna rzekł:
Słusznie, o Władco Zmysłów,
świat ten cieszy się i raduje głosząc twą sławę.
Zalęknieni rakszasowie
rozpierzchli się we wszystkich kierunkach,
a całe zastępy siddhów składają ci pokłon.
Kudelska
Ardżuna powiada:
O zaprawdę, Hriszikeśo, świat cały się raduje, iż wielbić cię może i chwałę twą głosić,
Demony w strachu wielkim na wszystkie strony pierzchają, a wszyscy doskonali składają ci pokłon,
Rucińska
Rzekł Ardżuna:
Słusznie z Twej chwały wielkiej świat się cieszy
O Panie Zmysłów, i tęskni do Ciebie!
Rakszasy w trwodze biegną na wsze strony
i wszyscy Ci się kłaniają siddhowie!
Szuwalska
»Potężny Panie – mówił milknąc coraz –
Słusznie, zaprawdę słusznie świat cieszy Twa chwała.
Demony na Twój widok rozpierzchły się w strachu,
A święci chylą czoła przed Twym majestatem.
Jurewicz
Ardźuna rzekł:
„Słusznie, o Hryszikeśo, świat, wysławiając Ciebie,
w radości się rozpromienia…
Rakszasy, przerażone, na wsze strony pierzchają
i wielbią Ciebie wszystkie zastępy świętych.
Babkiewicz
Ardźuna rzekł:
O Panie Zmysłów,
jest to wszak właściwe,
że rad twą chwalbą
świat ciebie miłuje.
Demony w strachu
spieszą we wsze strony,
a doskonali
wszyscy ci się kłonią.
BhG 11.37
kasmāc ca te na nameran mahātman garīyase brahmaṇo ‘py ādikartre
ananta deveśa jagan-nivāsa tvam akṣaraṃ sad asat tat paraṃ yat
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he mahātman (o wielki duchem!) he ananta (o bezkresny!) he deveśa (o Władco niebian!) he jagan-nivāsa (o siedzibo świata)!,
kasmāt ca (i dlaczego?) te (tobie) brahmaṇaḥ api (nawet od brahmana) garīyase (ważniejszemu) ādi-kartre ca (pierwszemu stwórcy) na nameran (nie mieliby się kłaniać).
yat sat (co istniejące) [yat] asat (co nieistniejące) [yat] tat-param (co wyższe od tych dwóch) [tat] akṣaram (tym niezniszczalnym) tvam (ty) [asi] (jesteś).
analiza gramatyczna
| kasmāt | – | av. (5i.1) – dlaczego? (od: kim – co?); |
| ca | – | av. – i; |
| te | – | yuṣmat sn. 4i.1 – tobie (skrócona forma od: tubhyam); |
| na | – | av. – nie; |
| nameran | – | √ nam (zginać się, kłaniać) Pot. Ā 1c.3 – oby się kłaniali; |
| mahātman | – | mahā-ātman 8i.1 m. ; BV : yasyātmā mahān asti tvam – o ty, którego jaźń jest wielka (od: √ mah – powiększać, mahant – wielki; ātman – jaźń); |
| garīyase | – | garīyas 4i.1 m. – cięższemu, lepszemu (stopień wyższy od: guru – garīyas, gariṣṭha); |
| brahmaṇaḥ | – | brahman 5i.1 n. – od ducha, od Wedy (od: √ bṛh – zwiększać); |
| api | – | av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet; |
| ādi-kartre | – | ādi-kartṛ 4i.1 n. ; KD: ya ādiḥ karteti tasmai – temu, który jest pierwszy i jest stwórcą (ādi – początek, źródło, pierwszy; √ kṛ – robić, kartṛ – sprawca); lub TP: yaḥ kartṝṇām ādir iti tasmai – temu, który jest pierwszym wśród stwórców; |
| ananta | – | an-anta 8i.1 m. – o nie mający końca, o nieskończony (od: anta – koniec, limit, granica, śmierć); |
| deveśa | – | deva-īśa 8i.1 m. ; TP : devānām īśeti – o Władco niebian! (od: √ div – jaśnieć, bawić się, deva – bóg, niebianin; √ īś – posiadać, władać, īśa – pan, władca); |
| jagan-nivāsa | – | jagan-nivāsa 8i.1 m. ; jagato nivāseti – o siedzibo świata! (od: √ gam – iść, jagat – poruszający się, świat, ludzkość; ni- √ vas – mieszkać, spędzać czas, nivāsa – siedziba, mieszkanie); |
| tvam | – | yuṣmat sn. 1i.1 – ty; |
| akṣaram | – | a-kṣara 1i.1 n. – niezniszczalny, głoska (od: √ kṣar – zmniejszać się, znikać, kṣara – zniszczalny, ginący); |
| sat | – | sant ( √ as – być) PPr 1i.1 n. – prawdziwe, będące, istniejące, esencja; |
| asat | – | a-sant ( √ as – być) PPr 1i.1 n. – nieprawdziwe, nieistniejące (od: sant – będący, istniejący, prawdziwy, esencja); |
| tat-param | – | tat-para 1i.1 n. ; TP : tābhyāṃ param iti – wyższe od tych dwóch (od: tat – to; para – dalekie, odległe, poza, wcześniejsze, starożytne, ostateczne, najwyższe, najlepsze); |
| yat | – | yat sn. 1i.1 n. – które; |
warianty tekstu
kasmāc ca te → kasmāc caite (i dlaczego oni);
nameran → namyur (oby się kłaniali);
‘py ādikartre → hy ādikartre (zaiste pierwszemu wśród stwórców);
sad asat tat paraṃ → sad-asattaḥ paraṃ / sad-asatoḥ paraṃ (wyższe od bytu i niebytu);
Śāṃkara
bhagavato harṣādi-viṣayatve hetuṃ darśayati—
kasmāc ca hetos te tubhyaṃ na nameran namaskuryur he mahātman ! garīyase gurutarāya | yato brahmaṇo hiraṇyagarbhasyāpi ādi-kartā kāraṇam atas tasmād ādi-kartre | katham ete na namaskuryuḥ ? ato harṣādīnāṃ namaskārasya ca sthānaṃ tvam arho viṣaya ity arthaḥ | he’nanta deveśa he jagan-nivāsa tvam akṣaraṃ tat param, yad vedānteṣu śrūyate | kiṃ tat ? sad asad iti | sad vidyamānam, asac ca yatra nāstīti buddhiḥ | ta upadhāna-bhūte sad-asatī yasyākṣarasya, yad-dvāreṇa sad asad ity upacaryate | paramārthatas tu sad-asatoḥ paraṃ tat akṣaraṃ yad akṣaraṃ veda-vido vadanti [gītā 8.11] | tat tvam eva, nānyad ity abhiprāyaḥ
Rāmānuja
kasmāc ca te na nameran mahātman garīyase brahmaṇo 'py ādikartre |
mahātman, te tubhyaṃ garīyase brahmaṇaḥ hiraṇyagarbhasyāpi ādibhūtāya kartre hiraṇyagarbhādayaḥ kasmād dhetor na namaskuryuḥ
ananta deveśa jagannivāsa tvam evākṣaram / na kṣaratīty akṣaraṃ jīvātmatattvam / „na jāyate mriyate vā vipaścit” ity ādiśrutisiddho jīvātmā hi na kṣarati / sad asac ca tvam eva sadasacchabdanirdiṣṭaṃ kāryakāraṇabhāvenāvasthitaṃ prakṛtitattvaṃ, nāmarūpavibhāgavattayā kāryāvasthaṃ sacchabdanirdiṣṭaṃ tadanarhatayā kāraṇāvastham asacchabdanirdiṣṭaṃ ca tvam eva / tat param yat tasmāt prakṛteḥ prakṛtisaṃbandhinaś ca jīvātmanaḥ param anyan muktātmatattvaṃ yat, tad api tvam eva
tvam ādidevaḥ puruṣaḥ purāṇas tvam asya viśvasya paraṃ nidhānam |
atas tvam ādidevaḥ, puruṣaḥ purāṇaḥ, tvam asya viśvasya paraṃ nidhānam / nidhīyate tvayi viśvam iti tvam asya viśvasya paraṃ nidhānam; viśvasya śarīrabhūtasyātmatayā paramādhārabhūtas tvam evetyarthaḥ
Śrīdhara
tatra hetum āha kasmād iti | he mahātman ! he ananta ! he deveśa ! he jagannivāsa ! kasmād dhetos te tubhyaṃ na nameran na namaskāraṃ kuryuḥ ? kathambhūtāya brahmaṇo 'py garīyase gurutarāya | ādi-kartre ca brahmaṇo 'pi janakāya | kiṃ ca sad vyaktam asad-vyaktaṃ tābhyāṃ paraṃ mūla-kāraṇaṃ yad akṣaraṃ brahma | tac ca tvam eva | etair navabhir hetubhis tvāṃ sarve namasyantīti na citram ity arthaḥ
Madhusūdana
bhagavato harṣādi-viṣayatve hetum āha kasmāc ceti | kasmāc ca hetos te tubhyaṃ na nameran na namaskuryuḥ siddha-saṅghāḥ sarve 'pi | he mahātman paramodāra-citta ! he 'nanta sarva-pariccheda-śūnya ! he deveśa hiraṇyagarbhādīnām api devānāṃ niyantaḥ ! he jagan-nivāsa sarvāśraya ! tubhyaṃ kīdṛśāya brahmaṇo 'pi garīyase gurutarāyādi-kartre tvam brahmaṇo 'pi janakāya | niyantṛtvam upadeṣṭṛtvaṃ janakatvam ity ādir ekaiko 'pi hetur namaskāryatā-prayojakaḥ kiṃ punar mahātmatvānantatva-jagan-nivāsatvādi-nānā-kalyāṇa-guṇa-samuccita ity anāścaryatā-sūcanārthaṃ namaskārasya kasmāc ceti vā-śabdārthaś ca-kāraḥ | kiṃ ca sat ? vidhi-mukhena pratīyamānam astīit | asan niṣedha-mukhena pratīyamānaṃ nāstīti | athavā sad-vyaktam asad-vyaktaṃ tvam eva | tathā tat-paraṃ tābhyāṃ sad-asadbhyāṃ paraṃ mūla-kāraṇaṃ yad akṣaraṃ brahma tad api tvam eva tvad-bhinnaṃ kim api nāstīty arthaḥ | tat-paraṃ yad ity atra yac-chabdāt prāk-ca-kāram api kecit paṭhanti | etair hetubhis tvāṃ sarve namasyantīti na kim api citram ity arthaḥ
Viśvanātha
te kasmān na nameran, api tu namerann eva | ātmanepadam ārṣam | sat-kāryam asat-kāraṇaṃ ca tābhyāṃ paraṃ yad akṣaraṃ brahma tat tvam
Baladeva
atha bhagavataḥ sarva-namasyatvam abhidadhat sarva-vyāpitvāt sarvātmakatāṃ pratipādayati kasmāc ceti caturbhiḥ | he mahātman udāra-mate ! he ananta sarva-vyāpin ! he deveśa sarva-deva-niyantaḥ ! he jagannivāsa sarvāśraya ! te siddha-saṅghās te tubhyaṃ kasmād dhetor na nameran ? ātmanepadaṃ chāndasam | api tu praṇameyur eva te | kīdṛśāyety āha | brahmaṇo 'py garīyase gurutarāya yasmād ādi-kartre tattva-sṛṣṭi-karāyeti namasyatve 'neke hetavaḥ santīti samuccayālaṅkāraḥ | kiṃ ca yad akṣaraṃ prakṛti-tattvaṃ tat-paraṃ yad iti | tasmāt prakṛti-saṃsṛṣṭāj jīvātma-tattvāt prakṛti-tattvāc cokta-rūpāt param utkṛṣṭaṃ bhinnaṃ ca yan-mukta-jīvātma-tattvaṃ tac ca tvam eva sarva-rūpa ity arthaḥ
Michalski
Bo i dlaczego nie miałyby cię czcić, wszechmocny! – Najpierwszy twórco, wyższy ponad samego Brahmana, nieskończony! – Władco bogów, opoko świata! – Tyś jest tem Nieprzemijającem, które jest i które nie jest i Tem jesteś, co jest poza niemi!
Olszewski
I czemuż, o wielkoduszny, nie mianoby cię czcić, ciebie, dostojniejszego niż Brahma, ciebie, pierwszego Stwórcę, Nieskończonego, Pana bogów, mieszkanie świata, źródło niepodzielne bytu i niebytu.
Dynowska
Jakżeby Cię mogli nie uwielbiać kornie, o Duchu przenajwyższy! Boski majestacie, Pra-przyczyno wszechrzeczy, wszechświatów Kolebko jedyna, Bogów najpotężniejszy Panie; coś od Brahmy samego wznioślejszy, nieskończony, niezniszczalny, niezmienny, bytu i „nie bytu” wieczysta Krynico, niewymowne, ponad-słowne TO,
Sachse
Jakże, o Wielki Duchu,
nie mieliby się skłonić przed tobą,
który dałeś wszystkiemu początek
i stoisz wyżej niż sam Brahma?
O Nieskończony, o Władco Bogów, Ostojo Świata!
Tyś jest tym, co nieprzemijalne,
bytem i niebytem, i tym, co ponad nimi.
Kudelska
jakże oni nie mieliby cię wielbić, o Panie wspaniały, Tyś od Brahmy nawet większy, Tyś pierwotnym twórcą,
Odwiecznym panem bogów, świata ostoją, Ty nie przemijasz nigdy, to Ty jesteś bytem i niebytem zarazem i wszystkim, co jest ponad tym.
Rucińska
Bo czemuż by Ci się nie mieli kłaniać?
Wielki, od Brahmy większy, Pierwszy Twórco!
Bezkresny! Panie bóstw! Siedzibo światów!
Tyś jest Akszara, byt, niebyt. Najwyższe!
Szuwalska
Jakże Cię czcią nie darzyć, wszechpotężny Panie,
Wznioślejszy niż sam Brahma, który wszechświat stworzył,
Wieczny, niezmienny, bogów władco niepojęty,
Który jesteś ostoją wszystkiego, co żyje,
Przyczyną wszystkich przyczyn, prawdą i złudzeniem,
Choć sam mu nie ulegasz.
Jurewicz
Jakżeż mogliby nie wielbić Ciebie, pierwszego Stworzyciela,
który większy jesteś aniżeli sam brahman!
O Nieskończony, o Władco Bogów, o Przybytku Świata
– Tyś sylabą, bytem, niebytem i tym, co je przewyższa!
Babkiewicz
Czemuż nie mieliby
się tobie kłaniać,
pierwszemu twórcy,
lepszemu od Brahmy?
O wielkoduszny,
o schronienie świata!
o nieskończony,
o wszech bogów władco!
Tyś niezniszczalnym,
bytem i niebytem,
oraz tym również,
co ponad jest nimi.
BhG 11.38
tvam ādi-devaḥ puruṣaḥ purāṇas tvam asya viśvasya paraṃ nidhānam
vettāsi vedyaṃ ca paraṃ ca dhāma tvayā tataṃ viśvam ananta-rūpa
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
tvam (ty) ādi-devaḥ (pierwszy między niebianami) purāṇaḥ (prastary) puruṣaḥ (Człowiek) [asi] (jesteś),
tvam (ty) asya viśvasya (tego wszystkiego) param nidhānam (najwyższe miejsce spoczynku) [asi] (jesteś),
[tvam] (ty) vettā (znawca) vedyam ca (i wiedza) paraṃ ca dhāma (i najwyższa siedziba) asi (jesteś),
he ananta-rūpa (o mający bezkresne postacie),
tvayā (tobą) idam viśvam (to wszystko) tatam [asti] (jest przeniknięte).
analiza gramatyczna
| tvam | – | yuṣmat sn. 1i.1 – ty; |
| ādi-devaḥ | – | ādi-deva 1i.1 m. ; TP : devānām ādir iti – pierwszy wśród niebian (od: ādi – początek, źródło, pierwszy; √ div – jaśnieć, bawić się, deva – bóg, niebianin); |
| puruṣaḥ | – | puruṣa 1i.1 m. – człowiek (od: √ pur – poprzedzać, prowadzić lub √ pṝ – napełniać, odżywiać, puru – obfitość, pūru – ludzie); |
| purāṇaḥ | – | purāṇa 1i.1 m. – starożytny, należący do dawnych czasów (od: √ pur – poprzedzać); |
| tvam | – | yuṣmat sn. 1i.1 – ty; |
| asya | – | idam sn. 6i.1 n. – tego; |
| viśvasya | – | viśva 6i.1 m. – wszystkiego, całości, świata (od: √ viś – wchodzić); |
| param | – | para 1i.1 n. – dalekie, odległe, poza, wcześniejsze, późniejsze, starożytne, ostateczne, najwyższe, najlepsze; |
| nidhānam | – | nidhāna 1i.1 n. – miejsce przechowywania, pojemnik, skarbiec, depozyt (od: ni- √ dhā – składać, deponować); |
| vettā | – | vettṛ 1i.1 m. – znawca (od: √ vid – wiedzieć, rozumieć); |
| asi | – | √ as (być) Praes. P 2c.1 – jesteś; |
| vedyam | – | vedya ( √ vid – wiedzieć, rozumieć) PF 1i.1 n. – do poznania, do zrozumienia; |
| ca | – | av. – i; |
| param | – | para 1i.1 n. – dalekie, odległe, poza, wcześniejsze, późniejsze, starożytne, ostateczne, najwyższe, najlepsze; |
| ca | – | av. – i; |
| dhāma | – | dhāman 1i.1 n. – siedziba, dom, miejsce zamieszkania, stan, majestat, postać, świetność (od: √ dhā – umieszczać); |
| tvayā | – | yuṣmat sn. 3i.1 – przez ciebie; |
| tatam | – | tata ( √ tan – rozciągać, pokrywać) PP 1i.1 n. – rozpostarte, przykryte, wypełnione; |
| viśvam | – | viśva 1i.1 m. – wszystko, cały, świat (od: √ viś – wchodzić); |
| ananta-rūpa | – | ananta-rūpa 8i.1 m. ; BV : yasyānantāni rūpāṇi santi tvam – ty, który masz nieskończone postacie (od: anta – koniec, limit, granica, śmierć, an-anta – nie mający końca, nieskończony; √ rūp – formować, rūpa – postać, kształt, piękno); |
warianty tekstu
ca paraṃ → paramaṃ (najwyższym);
ananta-rūpa → idaṃ samastam / anaṃta-rūpam / anantam ādyam (to wszystko / [świat] mający bezkresne kształty / bezkresny i pierwszy);
Śāṃkara
punar api stauti—
tvam ādi-devo jagataḥ sraṣṭṛtvāt | puruṣaḥ, puri śayanāt purāṇaś cirantanas tvam evāsya viśvasya paraṃ prakṛṣṭaṃ nidhānaṃ nidhīyate’smin jagat sarvaṃ mahā-pralayādāv iti | kiṃ ca, vettāsi, veditāsi sarvasyaiva vedya-jātasya | yac ca vedyaṃ vedanārhaṃ tac cāsi paraṃ ca dhāma paramaṃ padaṃ vaiṣṇavam | tvayā tataṃ vyāptaṃ viśvaṃ samastam | he’nanta-rūpa ! anto na vidyate tava rūpāṇām
Rāmānuja
jagati sarvo veditā vedyaṃ ca sarvaṃ tvam eva / evaṃ sarvātmatayāvasthitas tvam eva paraṃ ca dhāma sthānam; prāpyasthānam ityarthaḥ / tvayā tataṃ viśvam anantarūpa / tvayātmatvena viśvaṃ cidacinmiśraṃ jagat tataṃ vyāptam
Śrīdhara
kiṃ ca tvam ādi-deva iti | tvam ādi-devo devānām ādiḥ | yataḥ purāṇo 'nādiḥ puruṣas tvam | ataeva tvam asya paraṃ nidhānam laya-sthānam | tathā viśvasya jñātā tvam | yac ca vedyaṃ vastu-jātaṃ paraṃ ca dhāma vaiṣṇavaṃ padaṃ tad api tvam evāsi | ataeva he ananta-rūpa tvayaivedaṃ viśvaṃ tataṃ vyāptam | etaiś ca saptabhir hetubhis tvam eva namaskārya ity arthaḥ
Madhusūdana
bhakty-udrekāt punar api stauti tvam iti | tvam ādi-devo jagataḥ sarga-hetutvāt | puruṣaḥ pūrayitā | purāṇo 'nādiḥ | tvam asya viśvasya paraṃ nidhānam laya-sthānatvān nidhīyate sarvam asminn iti | evaṃ sṛṣṭi-pralaya-sthānatvenopādānatvam uktvā sarvajñatvena pradhānaṃ vyāvartayan nimittatām āha vettā veditā sarvasyāsi | dvaitāpattiṃ vārayati yac ca vedyaṃ tad api tvam evāsi vedana-rūpe veditari paramārtha-sambandhābhāvena sarvasya vedyasya kalpitatvāt | ataeva paraṃ ca dhāma yat sac-cid-ānanda-ghanam avidyā-tat-kārya-nirmuktaṃ viṣṇoḥ paramaṃ padaṃ tad api tvam evāsi | tvayā sad-rūpeṇa sphūraṇa-rūpeṇa ca kāraṇena tataṃ vyāptam idaṃ svataḥ-sattā-sphūrti-śūnyaṃ viśvam kāryaṃ māyika-sambandhenaiva sthiti-kāla he 'nantarūpāparicchinna-svarūpa
Baladeva
tvam iti | paraṃ nidhānam paramāśrayo nidhīyate 'smin iti nirukteḥ | jagati yo vettā yac ca vedyaṃ tad ubhayaṃ tvam eva | kuta evam iti cet tatrāha yat tvayā viśvam idaṃ tataṃ tad-vyāpitvād ity arthaḥ | yac ca paraṃ dhāma parama-vyomākhyaṃ prāpya-sthānam tad api tvam eva parākhya-tvac-chakti-vaibhavatvāt tasya dhāmnaḥ
Michalski
Jesteś pierwszym Bogiem, Puruszą, prastarym! – Jesteś przystanią najwyższą wszechświata, – poznajesz sam i sam jesteś do poznania, najwyższa siedzibo! – Tyś rozsnuł cały wszechświat, o nieskończony w swych kształtach!
Olszewski
Ty jesteś pierwszem Bóstwem, pradawnem źródłem męskiem, skarbem najwyższym tego Wszechświata. Ty jesteś mędrcem i przedmiotem mądrości i siedzibą najwyższą. Przez ciebie zbudowany został Wszechświat, o ty nieskończony w swym kształcie.
Dynowska
Najpierwszyś Ty spośród Bogów, i Człowiek przedwieczny Tyś jest. Wszechżycia Źródlisko jedyne; Tyś mądrością i mądrości przymiotem i najgórniejszy Tyś jest „przybytek”. Tyś nieogarnionym wszechbytem; w tobie zawarte wszechświatów miliony, Twój kształt ogromny w bezmiar rozpostarty.
Sachse
Tyś jest bóstwem pierwotnym, odwiecznym purusza,
tyś najwyższą podporą wszechrzeczy.
Tyś podmiotem i przedmiotem poznania,
i ostateczną siedzibą.
To ty przenikasz przez wszystko, o Bezkresny!
Kudelska
Tyś pierwszym wśród bogów, starożytną osobą, Tyś świata całego najwyższym schronieniem,
Tyś jest tym, co poznaje i tym, co poznawane, Tyś ucieczką ostatnią, Ty, Panie, o formach bez końca, wszystko przenikasz.
Rucińska
Tyś Pierwszym Bogiem, Puruszą pradawnym,
Tyś tego świata ostatecznym schronem,
Znawcą i znanym, Przybytkiem najwyższym,
Ty świat przenikasz, Kształcie nieskończony!
Szuwalska
Jesteś pierwszym bogiem,
Najstarszą z wszystkich osób, kolebką stworzenia;
Tym, kto wiedzę posiada i jest jej przedmiotem;
Siedzibą najwznioślejszą. Ty przenikasz wszechświat
W postaci swej rozmiarów nieograniczonych.
Jurewicz
Tyś bogiem najpierwszym – prastarym Człowiekiem,
Tyś jest ostatecznym skarbem wszechświata.
To Ty poznajesz, Tyś tym, co poznać trzeba, Najwyższą Siedzibą,
Tyś. o nieskończonej postaci, całą ziemię rozścielił!
Babkiewicz
Tyś pierwszym z bogów,
najstarszym Człowiekiem
i tego świata
najdalszą skarbnicą,
znawcą i wiedzą,
najwyższą siedzibą,
tyś świat rozpostarł,
o bezkresokształtny!
BhG 11.39
vāyur yamo ‘gnir varuṇaḥ śaśāṅkaḥ prajāpatis tvaṃ prapitāmahaś ca
namo namas te ‘stu sahasra-kṛtvaḥ punaś ca bhūyo ‘pi namo namas te
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
tvam (ty) vāyuḥ (wiatr) yamaḥ (śmierć) agniḥ (ogień) varuṇaḥ (Waruna) śaśāṅkaḥ (księżyc) prajāpatiḥ (pan potomstwa) prapitāmahaḥ ca (i pradziad) [asi] (jesteś).
sahasra-kṛtvaḥ (tysiąckroć) punaḥ (ponownie) te (tobie) namaḥ namaḥ (pokłon i pokłon) astu (niechaj będzie),
bhūyaḥ api (co więcej ponownie) te (tobie) namaḥ namaḥ (pokłon i pokłon) [astu] (niechaj będzie).
analiza gramatyczna
| vāyuḥ | – | vāyu 1i.1 m. – wiatr (od: √ vā – dmuchać); |
| yamaḥ | – | yama 1i.1 m. – powściągnięcie, kontrola, zasada; Jama – bóstwo śmierci (od: √ yam – powściągać, kontrolować); |
| agniḥ | – | agni 1i.1 m. – ogień (od: √ ag – poruszać się pokrętnie); |
| varuṇaḥ | – | varuṇa 1i.1 m. – spowijający niebo, Waruna, bóg wód; |
| śaśāṅkaḥ | – | śaśa-aṅka 1i.1 m. ; BV : yasyāṅkaḥ śaśo ‘sti saḥ – ten, który posiada znak zająca; księżyc (od: śaśa – królik, zając; aṅka – znak, linia, ślad); |
| prajāpatiḥ | – | prajā-pati 1i.1 m. – pan potomstwa (od: pra- √ jan – być zrodzonym, zrodzić, począć, wytworzyć, pra-jā – potomstwo, poddanych, stworzenia, ludzi; pati – mąż, pan); |
| tvam | – | yuṣmat sn. 1i.1 – ty; |
| prapitāmahaḥ | – | pra-pitā-maha 1i.1 m. – pradziadek (od: pra – przed, z przodu; pitṛ – ojciec; √ mah – powiększać, mahant – wielki); |
| ca | – | av. – i; |
| namaḥ namaḥ | – | namaḥ 2i.1 n. – pokłon, cześć (od: √ nam – zginać się, kłaniać; powtórzenie w znaczeniu intensyfikującym i zwielokratniającym); |
| te | – | yuṣmat sn. 4i.1 – tobie (skrócona forma od: tubhyam); |
| astu | – | √ as (być) Imperat. P 1c.1 – niech będzie; |
| sahasra-kṛtvaḥ | – | av. – tysiąckroć (od: sahasra – tysiąc; √ kṛ – robić, kṛtas / kṛt – na końcu złożenia: -razy, -krotnie, -kroć); |
| punaḥ | – | av. – ponownie, jeszcze raz, z powrotem; |
| ca | – | av. – i; |
| bhūyaḥ | – | av. – bardziej, ponownie, ponadto; |
| api | – | av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet; |
| namaḥ namaḥ | – | namaḥ 2i.1 n. – pokłon, cześć (od: √ nam – zginać się, kłaniać; powtórzenie w znaczeniu intensyfikującym i zwielokratniającym); |
| te | – | yuṣmat sn. 4i.1 – tobie (skrócona forma od: tubhyam); |
warianty tekstu
… → po drugiej padzie wersu BhG 11.39 następują dwie pady wersu spoza wydania krytycznego:
anādimān apratima-prabhāvaḥ sarveśvaraḥ sarva-mahā-vibhūte
…o ty, który posiadasz wszelkie wielkie moce,
nie masz początku, twa potęga nie ma równej i jesteś Władcą wszystkiego…
Śāṃkara
kiṃ ca—
vāyus tvaṃ yamaś cāgniḥ varuṇo’pāṃ patiḥ śaśāṅkaś candramāḥ prajāpatis tvaṃ kaśyapādiḥ prapitāmahaś ca pitāmahasyāpi pitā prapitāmahaḥ, brahmaṇo’pi pitā ity arthaḥ | namo namas te tubhyam astu sahasra-kṛtvaḥ | punaś ca bhūyo’pi namo namas te | bahuśo namaskāra-kriyābhyāsāvṛtti-gaṇanaṃ kṛtva-sucocyate | punaś ca bhūyo’pīti śraddhā-bhakta-yati-śayād aparitoṣam ātmano darśayati
Rāmānuja
atas tvam eva vāyvādiśabdavācya ity āha
sarveṣāṃ prapitāmahas tvam eva; pitāmahādayaś ca / sarvasāṃ prajānāṃ pitaraḥ prajāpatayaḥ, prajāpatīnāṃ pitā hiraṇyagarbhaḥ prajānāṃ pitāmahaḥ, hiraṇyagarbhasyāpi pitā tvaṃ prajānāṃ prapitāmahaḥ / pitāmahādīnām ātmatayā tattacchabdavācyas tvam evetyarthaḥ
Śrīdhara
itaś ca sarvais tvam eva namaskāryaḥ sarva-devātmakatvād iti stuvan svayam api namaskaroti vāyur iti | vāyv-ādi-rūpas tvam iti sarva-devātmakatvopalakṣaṇārtham uktam | prajāpatiḥ pitāmahaḥ | tasyāpi janakatvāt prapitāmahas tvam | atas te tubhyaṃ sahasraśo namo 'stu | punaḥ sahasra-kṛtvo namo 'stu | bhūyo 'pi punar api sahasra-kṛtvo namo nama iti
Madhusūdana
vāyur yamo 'gnir varuṇaḥ śaśāṅkaḥ sūryādīnām apy upalakṣaṇam etat | prajāpatir virāḍ hiraṇyagarbhaś ca | prapitāmahaś pitāmahasya hiraṇya-garbhasyāpi pitā ca tvam | yasmād evaṃ sarva-devātmakatvāt tvam eva sarvair namaskāryo 'si tasmān mamāpi varākasya namo namo namas te tubhyam astu sahasrakṛtvaḥ | punaś ca bhūyo 'pi punar api ca namo namas te | bhakti-śraddhātiśayena namaskāreṣv alaṃ-pratyayābhāvo 'nayā namaskārāvṛttyā sūcyate
Baladeva
ataḥ sarva-śabda-vācyas tvam ity āha vāyur iti | sarva-devopalakṣaṇaṃ vāyv-ādi-sarva-deva-rūpas tvaṃ prajāpatiś caturāsyaḥ pitāmahas tvaṃ tat-pitṛtvāt prapitāmahas tvaṃ bhavasi kaṅkaṇādiṣu kanakasyeva cid-acic-chaktimatas tava kāraṇasya vāyv-ādiṣu vyāptes tat tat sarva-rūpas tvam ataḥ sarva-namasyo 'sīti mayā tvaṃ namasyase ity āha namo namaḥ
Michalski
Jesteś Waju, Jama, Agni, Waruna i Księżyc. – Ty jesteś Pradżapati, praojciec, – cześć ci, cześć niech będzie, tysiącokształtny, – i znowu jeszcze raz, jeszcze raz: cześć ci, cześć!
Olszewski
Ty jesteś Vayu, Yama, Agni, Varuna i Księżyc i Pradżapati i wielki Praojciec. Chwała, chwała ci po tysiąc razy i jeszcze chwała ci, chwała ci!
Dynowska
Tyś Waju – wichrów bóg i Jama – śmierci Pan; Tyś Agni – płomieni wszystkich Władca i Czandra – księżyc, w pośród gwiezdnych rzesz; Waruna – rządca wszelkich wód i Pradżapati – odwieczny Rodzic człowieka. Chwała tobie stokrotna tysiąckrotna chwała! Cześć, sława, uwielbienie i chwała znów i znów, w nieskończoność.
Sachse
Tyś jest Wiatrem, Władcą Podziemia i Ogniem,
tyś Waruną i Księżycem,
tyś jest Panem Stworzenia i sędziwym Praojcem.
Cześć ci i chwała, po tysiąckroć,
i jeszcze raz — cześć i chwała!
Kudelska
To Ty jesteś bogiem wiatru i świata podziemnego, Bogiem ognia i oceanu, Tyś księżycem, ojcem stworzeń i czcigodnym przodkiem,
Pokłony ci składam, pokłony po stokroć i wciąż na nowo przed Tobą się chylę.
Rucińska
Tyś Waju, Jama, Agni i Waruna,
Tyś Księżyc, ojciec stworzeń i praojciec!
Pokłon, o pokłon Tobie tysiąckrotny,
jeszcze raz pokłon, pokłon niech Ci będzie!
Szuwalska
Ty jesteś panem wiatru, bogiem śmierci, ognia
Oraz samym księżycem, ojcem ludzi, przodkiem.
Chwała Ci! Chwała! Chwała! Tysiąckrotnie chwała!
Jurewicz
Tyś Waju, Tyś Jamą, Agnim i Waruną,
Tyś Śaśanką, Pradźapatim, Praojcem.
Chwała Tobie niech będzie – chwała Ci po tysiąckroć!
I od nowa Ci chwała – chwała coraz większa!
Babkiewicz
Tyś wiatrem, śmiercią,
ogniem i wód panem,
i Panem Stworzeń,
księżycem, pradziadem.
Tysiąckroć pokłon
i pokłon od nowa,
znów i ponownie
pokłon, pokłon tobie!
BhG 11.40
namaḥ purastād atha pṛṣṭhatas te namo ‘stu te sarvata eva sarva
ananta-vīryāmita-vikramas tvaṃ sarvaṃ samāpnoṣi tato ‘si sarvaḥ
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he sarva (o będący wszystkim!) he ananta-vīrya (o posiadający bezkresne męstwo!),
te (tobie) purastāt (z przodu) namaḥ [astu] (niech będzie pokłon),
atha pṛṣṭhataḥ (co więcej z tyłu) namaḥ astu (niech będzie pokłon),
[te](tobie) sarvataḥ eva (zaiste zewsząd) [namaḥ astu] (niech będzie pokłon).
tvam amita-vikramaḥ (ty, którego heroizm nie zna granic) sarvam (wszystko) samāpnoṣi (osiągasz),
tataḥ (dlatego) [tvaṃ] (ty) sarvaḥ asi (jesteś wszystkim).
analiza gramatyczna
| namaḥ | – | namaḥ 1i.1 n. – pokłon, cześć (od: √ nam – zginać się, kłaniać); |
| purastāt | – | av. – z przodu (od: av. puras – na przedzie, przed); |
| atha | – | av. – wówczas, a oto, co więcej, lecz, z pewnością, raczej; |
| pṛṣṭhataḥ | – | av. – z tyłu (od: pṛṣṭha – plecy, tył, grzbiet; nieodmienny ablativus zakończony na: –tas); |
| te | – | yuṣmat sn. 4i.1 – tobie (skrócona forma od: tubhyam); |
| namaḥ | – | namaḥ 1i.1 n. – pokłon, cześć (od: √ nam – zginać się, kłaniać); |
| astu | – | √ as (być) Imperat. P 1c.1 – niech będzie; |
| te | – | yuṣmat sn. 4i.1 – tobie (skrócona forma od: tubhyam); |
| sarvataḥ | – | av. – zewsząd, całkowicie, wszędzie, ze wszystkich stron (od: sarva – wszystko; ablativus nieodmienny zakończony na -tas); |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| sarva | – | sarva sn. 8i.1 m. – o będący wszystkim!; |
| ananta-vīrya | – | ananta-vīrya 8i.1 m. ; BV : yasya vīryasyāntaḥ nāsti tvam / yasya vīryam ananam asti tvam – o mający nieskończone męstwo (od: anta – koniec, limit, granica, śmierć, an-anta – nie mający końca, nieskończony; vīrya – męstwo, moc, siła, nasienie); |
| amita-vikramaḥ | – | amita-vikrama 1i.1 m. ; BV : yasya vikramo ‘mitaḥ asti saḥ / yasya vīryam ananam asti tam – ten, którego heroizm jest bez granic (od: vi- √ kram – wykraczać, iść, pokonywać, vi-krama – poruszanie się, odwaga, dzielność, heroizm; √ mā – odmierzać, PP mita – odmierzony, ograniczony, a-mita – nie mający granic, bezkresny); |
| tvam | – | yuṣmat sn. 1i.1 – ty; |
| sarvam | – | sarva sn. 2i.1 n. – wszystko, całość (sarvam idam – najczęściej w znaczeniu „ten cały świat”); |
| samāpnoṣi | – | sam- √ āp (osiągać, zdobywać) Praes. P 2c.1 – osiągasz, przenikasz; |
| tataḥ | – | av. – wówczas, po tym, od tego, wskutek tego (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas); |
| asi | – | √ as (być) Praes. P 2c.1 – jesteś; |
| sarvaḥ | – | sarva sn. 1i.1 m. – który jest wszystkim; |
warianty tekstu
pṛṣṭhatas te → pṛṣṭhatas ca (i z tyłu);
sarva → sarve / sarvaḥ (wszyscy / będący wszystkim);
ananta-vīryāmita-vikramas → ananta-vīryo ‘mita-vikramas / ananta-vīryāmṛta-vikramas (ty, którego męstwo jest nieskończone, mający bezkresny heroizm / o ty, którego męstwo jest nieskończone! Ty, którego heroizm jest nieśmiertelny);
sarvaṃ samāpnoṣi → vyāpnoṣi sarvaṃ ca (i wszystko przenikasz);
sarvaḥ → sarva (o będący wszystkim!);
… → po drugiej padzie wersu BhG 11.40 następują dwie pady wersu spoza wydania krytycznego:
na hi tvad anyaḥ kaś cid apīha deva lokatraye dṛśyate ‘cintyakarmā
O boże, zaiste nie widać nikogo tutaj, a nawet w trzech światach,
kto by był różny od Ciebie. [Ty] dokonujący niepojętych czynów…
Śāṃkara
tathā—
namaḥ purastāt pūrvasyāṃ diśi tubhyam, atha pṛṣṭhatas te pṛṣṭhato’pi ca te namo’stu te sarvata eva sarvāsu dikṣu sarvatra sthitāya | he sarva ! ananta-vīryāmita-vikramo’nantaṃ vīryam asya, amito vikramo’sya | vīryaṃ sāmarthyaṃ vikramaḥ parākramaḥ | vīryavān api kaścit śatru-vadhādi-viṣaye na parākramate, manda-parākramo vā | tvaṃ tv ananta-vīryo’mita-vikramaś cety ananta-vīryāmita-vikramaḥ | sarvaṃ samastaṃ jagat samāpnoṣi samyag ekenātmanā vyāpnoṣi yataḥ, tatas tasmād asi bhavasi sarvas tvam | tvayā vinābhūtaṃ na kiṃcid astīty abhiprāyaḥ
Rāmānuja
atyadbhutākāraṃ bhagavantaṃ dṛṣṭvā harṣotphullanayano 'tyantasādhvasāvanataḥ sarvato namaskaroti
amitavīrya, aparimitaparākramas tvaṃ sarvātmatayā samāpnoṣi; tataḥ sarvo 'si / yatas tvaṃ sarvaṃ cidacidvastujātam ātmatayā samāpnoṣi, ataḥ sarvasya cidacidvastujātasya tvaccharīratayā tvatprakāratvāt sarvaprakāras tvam eva sarvaśabdavācyo 'sītyarthaḥ / „tvam akṣaraṃ sad asat”, „vāyur yamo 'gniḥ” ityādisarvasāmānādhikaraṇyanirdeśasyātmatayā vyāptir eva hetur iti suvyaktam uktam, „tvayā tataṃ viśvam anantarūpa”, „sarvaṃ samāpnoṣi tato 'si sarvaḥ” iti ca
Śrīdhara
bhakti-śraddhābhayātiśayena namaskāreṣu tṛptim anadhigacchan punar api bahuśaḥ praṇamati nama iti | he sarva sarvātman sarvāsu dikṣu tubhyaṃ namo 'stu | sarvātmakam upapādayann āha anantaṃ vīryaṃ sāmarthyaṃ yasya tathā | amito vikramaḥ parākramo yasya saḥ | evaṃ bhūtas tvaṃ sarvaṃ viśvaṃ samyag antar bahiś ca samāpnoṣi vyāpnoṣi | suvarṇam iva kaṭaka-kuṇḍalādi sva-kāryaṃ vyāpya vartase tataḥ sarva-svarūpo 'si
Madhusūdana
tubhyaṃ purastād agra-bhāge namo 'stu tubhyaṃ puro namaḥ syād iti vā | atha-śabdaḥ samuccaye | pṛṣṭhato 'pi tubhyaṃ namaḥ syāt | namo 'stu te tubhyaṃ sarvata eva sarvāsu dikṣu sthitāya he sarva ! vīryaṃ śarīra-balaṃ vikramaḥ śikṣā śastra-prayoga-kauśalam | ekaṃ vīryādhikaṃ manya uttaikaṃ śikṣayādhikam ity ukter bhīma-duryodhanayor anyeṣu caikaikaṃ vyavasthitam | tvaṃ tu ananta-vīryaś cāmita-vikramaś ceti samastam ekaṃ padam | ananta-vīryeti sambodhanaṃ vā | sarvaṃ samastaṃ jagat samāpnoṣi samyag ekenaa sad-rūpeṇāpnoṣi sarvātmanā vyāpnoṣi tatas tasmāt sarvo 'si tvad-atiriktaṃ kim api nāstīty arthaḥ
Viśvanātha
sarvaṃ sva-kāryaṃ jagad āpnoṣi vyāpnoṣi svarṇam iva kaṭaka-kuṇḍalādikam atas tvam eva sarvaḥ
Baladeva
bhakty-atiśayena namaskāreṣv alaṃ bhāvam avidan bahukṛtvaḥ praṇamati namaḥ purastād iti | he sarva ! purastāt pṛṣṭhataḥ sarvataś ca sthitāya te namo namo 'stu | ananteti karma-dhārayaḥ | vīryaṃ deha-balaṃ vikramas tu dhī-balaṃ śastra-prayogādi-prāvīṇya-rūpam | ekaṃ vīryādhikaṃ manyataikaṃ śikṣayādhikam iti bhīma-duryodhanāv uddiśyokteḥ | sarva-rūpatvehe tum āha sarvaṃ samāpnoṣīti | evam evoktaṃ śrī-vaiṣṇave –
yo 'yaṃ tavāgato deva samīpaṃ devatā-gaṇaḥ |
sa tvam eva jagat-sraṣṭā yataḥ sarva-gato bhavān || iti
Michalski
Cześć ci od wschodu i zachodu, – cześć ci niech będzie ze wszystkich stron, – tobie, który jesteś wszystkim. Posiadasz nieskończoną siłę i nieskończoną moc, – wszystko przenikasz, więc jesteś wszystkim!
Olszewski
Chwała w twej obecności i poza tobą, we wszem miejscu, o Powszechny. Mocny siłą nieskończoną, potęgą nieskończoną, obejmujesz Wszechświat, ty jesteś Powszechny.
Dynowska
Wszystko we czci w proch przed Tobą upada, wszystko z wszech stron wielbi Ciebie zbożnie; granic nie ma Twa moc, ni miary Twa potęga, wszechstwór ogarnia, boś Ty wszystkością Sam.
Sachse
Cześć ci od wschodu i zachodu,
cześć ze stron wszystkich —
tobie, który jesteś wszystkim!
Bezkresne jest twoje męstwo,
niezmierzona twoja potęga!
Wszystkiego sięgasz, a więc — jesteś wszystkim.
Kudelska
Pokłon ci ze wszech stron, z przodu i z tyłu, gdyż Tyś jest wszystkim, Nieograniczona Twa moc i waleczność, Ty wszystko osiągasz, dlatego jesteś tym wszystkim.
Rucińska
Pokłon od przodu i pokłon od tyłu –
pokłon ze wszystkich stron Tobie, o Wszystek!
Bezkresna moc Twa, bezgraniczne męstwo,
wszystkiego sięgasz, zatem jesteś wszystkim!
Szuwalska
Pokłony składam z przodu, z tyłu, z każdej strony.
Jesteś wszystkim, w swej mocy nieograniczony.
Niezmierzoną potęgą przenikasz wymiary
Wszystkie, dlatego jesteś wszystkim.
Jurewicz
Chwała Tobie z przodu, chwała Tobie z tylu,
niechaj chwała Tobie ze stron wszystkich będzie!
Twa moc nieskończona, nieskończona potęga!
Wszystkiego sięgasz, przeto jesteś wszystkim!
Babkiewicz
Pokłon i z przodu
oraz pokłon z tyłu,
z wszystkich stron pokłon
tobie, któryś wszystkim.
Krok twój bez granic,
ty wszystkiego sięgasz,
zatem tyś wszystkim,
nasienie bez kresu.
BhG 11.41-42
sakheti matvā prasabhaṃ yad uktaṃ he kṛṣṇa he yādava he sakheti
ajānatā mahimānaṃ tavedaṃ mayā pramādāt praṇayena vāpi
yac cāvahāsārtham asat-kṛto ‘si vihāra-śayyāsana-bhojaneṣu
eko ‘tha vāpy acyuta tat-samakṣaṃ tat kṣāmaye tvām aham aprameyam
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he acyuta (Aćjuto!),
[aham] (ja) tava (twojej) idam mahimānam (tej wielkości) pramādāt (z szaleństwa) praṇayena vā api (lub może z miłości)
sakha iti („przyjaciel”) matvā (pomyślawszy)
he kṛṣṇa (Kryszno!) he yādava (o potomku Jadu!) he sakha iti (o przyjacielu!)
yad (co) mayā ajānatā (przeze mnie niewiedzącego) prasabham (gwałtem) uktam (powiedziane),
yat ca (i to) vihāra-śayyāsana-bhojaneṣu (podczas odpoczynku, snu, siedzenia czy jedzenia) ekaḥ (samotny) atha vā (lub też) tat-samakṣam api (nawet obserwowany przez innych)
avahāsārtham (w celu żartu) asat-kṛtaḥ (poniżony) asi (jesteś),
aham (ja) aprameyam tvām (ciebie nieograniczonego) tat (za to) kṣāmaye (proszę o wybaczenie).
analiza gramatyczna
| sakhā | – | sakhi 1i.1 m. – przyjaciel (od: √ sac – być połączonym, zaprzyjaźnionym); |
| iti | av. – tak (zaznacza koniec wypowiedzi); | |
| matvā | – | √ man (myśleć) absol. – pomyślawszy; |
| prasabham | – | av. – siłą, gwałtownie, natarczywie, nachalnie (pra- √ sah – zwyciężać); |
| yat | – | yat sn. 1i.1 n. – które; |
| uktam | – | ukta ( √ vac – mówić) PP 1i.1 n. – nazwane, powiedziane; |
| he | – | av. – oh! (najczęściej stawiane przed wołaczem); |
| kṛṣṇa | – | kṛṣṇa 8i.1 m. – o czarny; |
| he | – | av. – oh! (najczęściej stawiane przed wołaczem); |
| yādava | – | yādava 8i.1 m. – o potomku Jadu (od: yadu – jeden z trzech synów Jajatiego (Yayāti) obok Puru i Turvasu); |
| he | – | av. – oh! (najczęściej stawiane przed wołaczem); |
| sakhā | – | sakhi 1i.1 m. – przyjaciel (od: √ sac – być połączonym, zaprzyjaźnionym); |
| iti | – | av. – tak (zaznacza koniec wypowiedzi); |
| ajānatā | – | a-jānant ( √ jña – wiedzieć, rozumieć) PPr 3i.1 m. – przez nierozumiejącego; |
| mahimānam | – | mahiman 2i.1 m. – wielkość, potęga, chwała (od: √ mah – powiększać, mahi – wielkość, potęga); |
| tava | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twój; |
| idam | – | idam sn. 2i.1 n. – to (z wyrazem mahiman m. możliwe jest użycie formy n. od idam – ārṣa-prayoga = użycie archaiczne); |
| mayā | – | asmat sn. 3i.1 – przeze mnie; |
| pramādāt | – | pramāda 5i.1 m. – z powodu szaleństwa, z powodu zabawy (od: pra- √ mad – bawić się, cieszyć się, być skonfundowanym); |
| praṇayena | – | praṇaya 3i.1 m. – z miłością, z uczuciem (od: pra- √ nī – prowadzić, okazywać uczucie); |
| vā | – | av. – lub, i, z drugiej strony, nawet jeśli, jednakże; |
| api | – | av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet; |
****
| yat | – | yat sn. 1i.1 n. – które; |
| ca | – | av. – i; |
| avahāsārtham | – | av. avahāsasyārtham iti – dla żartów (od: ava- √ has – wyśmiewać się, ava-hāsa – żart, drwina; √ arth – pragnąć, prosić, artha – korzyść, zdobycz, cel, zamiar, sprawa, kwestia, rzecz, użycie); |
| asat-kṛtaḥ | – | a-sant-kṛta 1i.1 m. – poniżony, znieważony (od: √ as – być; PPr sant – będący, istniejący, prawdziwy, esencja, asant – nie istniejący, zły, nie święty; √ kṛ – robić, PP kṛta – uczyniony); |
| asi | – | √ as (być) Praes. P 2c.1 – jesteś; |
| vihāra-śayyāsana-bhojaneṣu | – | vihāra-śayya-āsana-bhojana 7i.3 n. ; DV : vihāre ca śayyāyāṃ cāsane ca bhojane ceti – podczas odpoczynku, spania, siedzenia i jedzenia (od: vi- √ hṛ – odkładać, spędzać [czas], vihāra – usunięcie, spacer, zabawa, przyjemność; √ śī – kłaść się, spoczywać, śayyā – łoże, leżenie, spanie; √ ās – być, siedzieć, āsana – siedzisko, pozycję; xbhuj – cieszyć się, jeść, posiadać, bhojana – jedzenie, posiłek); |
| ekaḥ | – | eka sn. 1i.1 m. – jeden, samotny; |
| atha | – | av. – wówczas, a oto, co więcej, lecz, z pewnością, raczej; |
| vā | – | av. – lub, i, z drugiej strony, nawet jeśli, jednakże; |
| api | – | av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet; |
| acyuta | – | a-cyuta ( √ cyu – trząść się, upadać, znikać) PP 8i.1 m. – o niezachwiany; |
| tat-samakṣam | – | av. – teṣāṃ samakṣam iti – w zasięgu ich wzroku, przed nimi (od: tat – sn. to; √ īkṣ – widzieć, akṣa – oko, organ zmysłu, samakṣa – być w zasięgu wzroku, przed oczami); |
| tat | – | tat sn. 1i.1 n. – to; |
| kṣāmaye | – | √ kṣam (wybaczać, tolerować) Praes. caus. P 3c.1 – powoduję wybaczenie, proszę o tolerowanie; |
| tvām | – | yuṣmat sn. 2i.1 – ciebie; |
| aham | – | asmat sn. 1i.1 – ja; |
| aprameyam | – | a-pra-meya (pra- √ mā – odmierzać) PF 2i.1 m. – nie do zmierzenia, nieograniczonego; |
warianty tekstu
yad uktaṃ → yad ukto / yathoktaṃ (które powiedziane / jak powiedziane);
he sakheti → he sakheti ca / he sakhe ca (i oh przyjaciel / i o przyjacielu!);
ajānatā → ajānato (z niewiedzącego);
tavedaṃ → tavemaṃ (twój ten);
praṇayena → praṇavena (dzięki pranawie OM);
vāpi → cāpi (i co więcej);
yac cāvahāsārtham → yac cāpahāsārtham (które w celu wyśmiania);
‘si → ‘pi (chociaż);
yac cāvahāsārtham asat-kṛto ‘si → yaś cāvahāsārtha-namas-kṛto ‘si (i to [że], jesteś uczczony pod pozorem wyśmiania);
tat-samakṣaṃ → sat-samakṣaṃ / mat-samakṣaṃ (w obecności świętych / w mojej obecności);
aprameyam → īśam īḍyam / apramya / apramyaḥ (Władcę wychwalanego / o niezmierzony! / niezmierzony);
Śāṃkara
yato’haṃ tvan-māhātmyāparijñānād aparāddhaḥ | ataḥ—
sakhā samāna-vayā iti matvā jñātvā viparīta-buddhyā prasabham abhibhūya prasahya yad uktaṃ he kṛṣṇa he yādava he sakheti cājānatājñāninā mūḍhena | kim ajānatā ? ity āha—mahimānaṃ māhātmyaṃ tavedam īśvarasya viśva-rūpam | tavedaṃ mahimānam ajānateti vaiyadhikaraṇyena saṃbandhaḥ | tavemam iti pāṭho yady asti, tadā sāmānādhikaraṇyam eva | mayā pramādāt vikṣipta-cittatayā, praṇayena vāpi | praṇayo nāma sneha-nimitto visrambhaḥ | tenāpi kāraṇena yad uktavān asmi
yac cāvahāsārthaṃ parihāsa-prayojanāyāsatkṛtaḥ paribhūto’si bhavasi | kva ? vihāra-śayyāsana-bhojaneṣu | viharaṇaṃ vihāraḥ pāda-vyāyāmaḥ, śayanaṃ śayyā, āsanam āsthāyikā, bhojanam adanam, ity eteṣu vihāra-śayyāsana-bhojaneṣu, ekaḥ parokṣaḥ sann asatkṛto’si paribhūto’si | athavāpi he’cyuta ! tat samakṣam, tac-chabdaḥ kriyā-viśeṣaṇārthaḥ, pratyakṣaṃ vāsatkṛto’si tat sarvam aparādha-jātaṃ kṣāmaye kṣamāṃ kāraye tvām aham aprameyaṃ pramāṇātītam
Rāmānuja
tavānantavīryatvāmitavikramatvasarvāntarātmatvasraṣṭṛtvādiko yo mahimā, tam imam ajānatā mayā pramādān mohāt, praṇayena ciraparicayena vā sakheti mama vayasyaḥ iti matvā, he kṛṣṇa, he yādava, he sakhā iti tvayi prasabham vinayāpetaṃ yad uktaṃ, yac ca prihāsārthaṃ sarvadaiva satkārārhas tvam asatkṛto 'si, vihāraśayyāsanabhojaneṣu ca sahakṛteṣu ekānte vaḥ samakṣaṃ vā yad asatkṛto 'si; tat sarvaṃ tvām aprameyam ahaṃ kṣāmaye
Śrīdhara
idānīṃ bhagavantaṃ kṣamāpayati sakhetīti dvyābhyām | tvaṃ prākṛteḥ sakhety evaṃ matvā prasabhaṃ haṭhāt tiraskāreṇa yad uktaṃ tat kṣāmaye tvām ity uttareṇānvayaḥ | kiṃ tat ? he kṛṣṇa he yādava he sakheti ca | sandhir ārṣam | prasabhoktau hetuḥ – tava mahimānaṃ idaṃ ca viśva-rūpam ajānatā ca mayā pramādāt praṇayena snehena yad uktam iti
kiṃ ca yac ceti | he acyuta ! yac ca parihāsārthaṃ krīḍādiṣu tiraskṛto 'si | ekatra ekalaḥ | sakhīn vinā rahasi sthita ity arthaḥ | athavā tat-samakṣaṃ teṣāṃ parihasatāṃ sakhīnāṃ samakṣaṃ purato 'pi | tat sarvam aparādha-jātaṃ tvām aprameyam acintya-prabhāvaṃ kṣāmaye kṣamāṃ kārayāmi
Madhusūdana
yato 'haṃ tvan-māhātmyāparijñānād aparādhān ajasrām akārṣaṃ tataḥ parama-kāruṇikaṃ tvāṃ praṇamyāparādha-kṣamāṃ kāryāmītyāha sakhetīti dvābhyām | tvaṃ mama sakhā samāna-vayā iti matvā prasabhaṃ svotkarṣa-khyāpana-rūpeṇābhibhavena yad uktaṃ mayā tavedaṃ viśva-rūpaṃ tathā mahimānam aiśvaryātiśayam ajānatā | puṃ-liṅga-pāṭha imaṃ viśva-rūpātmakaṃ mahimānaṃ ajānatā | pramādāc citta-vikṣepāt praṇayena snehena vāpi kim uktam ity āha he kṛṣṇa he yādava he sakheti
yac cāvahāsārtham parihāsārthaṃ vihāra-śayyāsana-bhojaneṣu vihāraḥ krīḍā vyāyāmo vā, śayyā tūlikādyāstaraṇa-viśeṣaḥ, āsanaṃ siṃhāsanādi | bhojanaṃ bahūnāṃ paṅkāvaśanaṃ teṣu viṣaya-bhūteṣu asatkṛto 'si mayā paribhūto 'si ekaḥ sakhīn vihāya rahasi sthito vā tvam | athavā tat-samakṣaṃ teṣāṃ sakhīnāṃ samakṣaṃ vā, he 'cyuta ! sarvadā nirvikāra ! tat sarvaṃ vacana-rūpam asat-karaṇa-rūpaṃ cāparādha-jātaṃ kṣāmaye kṣāmayāmi tvām aprameyam acintya-prabhāveṇa nirvikāreṇa ca parama-kāruṇikena bhagavatā tvan-māhātmyānabhijñasya mamāparādhāḥ kṣantavyā ity arthaḥ
Viśvanātha
hanta hantaitādṛśa-mahā-mahaiśvaryamat tvayy ahaṃ kṛta-mahāparādha-puñjo 'smīty anutāpam āviṣkurvann āha sakhetīti | he kṛṣṇeti | tvaṃ vasudeva-nāmno narasyārdharathatvenāpy aprasiddhasya putraḥ kṛṣṇa iti prasiddhaḥ | he yādaveti | yadu-vaṃśasya tava nāsti rājatvaṃ, mama tu puru-vaṃśasyāsty eva rājatvam | he sakheti | sandhir ārṣaḥ | tad api tvayā saha mama yat sakhyaṃ tatra tava paitrika-prabhāvo na hetuḥ | nāpi kaulikaḥ | kintu tāvaka evety abhiprāyato yeat prasabhaṃ sa-tiraskāram uktaṃ mayā tat kṣāmaye kṣamayāmīty uttareṇānvayaḥ | tavedaṃ viśva-rūpātmakaṃ svarūpam eva mahimānaṃ pramādād vā praṇayena snehena vā parihāsārthaṃ vihārādiṣv asatkṛto 'si tvaṃ satyavādī niṣkapaṭaḥ parama-sarala ity-ādi-vakroktyā tiraskṛto 'si | tvam ekaḥ sakhīn vinaiva rahasi | athavā tat samakṣaṃ teṣāṃ parihasatāṃ sakhīnāṃ samakṣaṃ purato 'si yadā sthitas tadā jātaṃ tat sarvam aparādha-sahasraṃ kṣāmaye | he prabho ! kṣamasvety anunayāmīty arthaḥ
Baladeva
evam arjunaḥ sahasra-śīrṣādi-lakṣaṇaṃ sva-sakhaṃ kṛṣṇaṃ vilokya saṃstutya praṇamya ca sva-sakhyasyaiśvarya-jñāna-saṃmiśratvāt tad-anurūpam anunayati sakheti dvābhyām | kṛṣṇo bhagavān me sakhā mitram iti matvā niścitya tavedaṃ sahasra-śīrṣatvādi-lakṣaṇaṃ mahimānam ajānatānanubhavatā mayā pramādād anavadhānataḥ praṇayena sakhya-premṇā vā yat tvāṃ prati prasabhaṃ haṭhād uktam | tad idānīṃ kṣāmaye kṣamayāmi | kiṃ tad iti cet tatrāha he kṛṣṇety ādi | sakhetīty atra sandhiś chāndasaḥ | etāni trīṇi sambodhanāny anādara-garbhāṇi he kṛṣṇety atra śrī-pūrvakatvābhāvāt | he yādavety atra rājya-vaṃśyatvābhāvāvedanāt | he sakhety atra savayastva-mātra-sūcanāt | kiṃ ca, yac ca vihārādiṣv avahāsārthaṃ parihāsāyāsatkṛto 'si satya-vāk saralo niṣkapaṭas tvam ity evaṃ vyañjaka-śabdair avajñāto 'si | ekaḥ sakhīn vinā vijane sthitas tat samakṣaṃ vā teṣāṃ parihasatāṃ sakhīnāṃ purato vā sthita ity arthaḥ | tat sarva-vacana-rūpam asatkāra-rūpaṃ vāparādha-jātaṃ kṣāmaye kṣamasva prabho bhagavann ity anunayāmi | he acyuteti saty apy aparādhe 'vicyuta-sakhety arthaḥ | aprameyam atarkya-prabhāvam
Michalski
Jeżeli, uważając cię za przyjaciela, nieraz nazbyt zapalczywie, – przez nieuwagę lub może przez miłość, wołałem na ciebie: – He Kriszno, he Jadawo, he przyjacielu”, – nie wiedząc nic o twojej wielkości,
i jeżeli, przez żart kiedykolwiek źle się z tobą obszedłem, – czy to podczas wędrówek, czy postoju, noclegu, czy biesiady, – czy sam, czy w obliczu innych towarzyszy, o niepokonany, – błagam cię teraz, niezmierzony, byś mi przebaczył.
Olszewski
Jeżeli, sądząc cię moim przyjacielem, wołałem na cię głośno temi słowy: »Przyjdź, Krszno; chodź tu, synu Yadu; pójdźmy, przyjacielu«; jeżelim nie poznał twego majestatu, bądź przez lekkomyślność, bądź przez gorliwość;
jeżelim cię obraził w zabawie, na przechadzce, albo leżąc, albo siedząc, bądź za stołem, bądź sam na sam, bądź przed tymi wojownikami: Boże wielki i nieskończony, przebacz mi.
Dynowska
Jeślim – przyjaciela w Tobie widząc – lekkomyślnie wołał ku Tobie: Kriszno Jadawo”, wprost: „druhu mój”, tom czynił to lekko, Twej bezmiernej nie znając wielkości, ani ogromu majestatu Twego, idąc niebacznie za serca mego porywem.
Jeślim wśród zabawy, wczasów i wesela, wśród zebrań czyli też biesiady, niedostateczną kiedykolwiek okazał Ci cześć, gdym sam był z Tobą, lub w gronie przyjaciół, błagam wybacz mój błąd, o bezgraniczny, nieśmiertelny Panie!
Sachse
Widząc w tobie przyjaciela jedynie
wołałem niebacznie:
„Hej, Kriszno, hej, Jadawo, hej, przyjacielu!”
Bo w zaślepieniu moim i prostocie
nie znałem tej oto twej potęgi.
Czasem w żartach dokuczyłem ci pewnie zbytnio,
czy to sam, o Nieporuszony,
czy może w szerszym gronie,
podczas przechadzki lub snu,
odpoczynku czy uczty…
Wybacz mi! Ciebie, niezmierzonego, proszę!
Kudelska
Ileż to razy za przyjaciela cię mając, mówiłem w pośpiechu do ciebie: „Kriszno, wodzu Jadawów, przyjacielu”,
Wielka niewiedza moja tego przyczyną, wielki błąd, ale także moja dla ciebie życzliwość.
Jeśli żartem czy niechcący kiedyś cię uraziłem, czy to podczas zabawy, odpoczynku, czy przy wspólnym stole,
Czy to w Twej tylko obecności, czy w towarzystwie innych, racz mi to wybaczyć, Panie niewzruszony i niczym nie ograniczony.
Rucińska
Słowa pochopne: „Kryszno! Hej, Jadawo!
Hej, przyjacielu!”, za druha Cię biorąc,
Mówiłem, Twojej nie znając wielkości
przez nieuwagę czy w serca porywie
To, czym dla żartu obraziłem Ciebie –
w zabawie, włóży, przy uczcie, na tronie,
Sam na sam będąc lub w przyjaciół gronie –
wybacz mi, proszę, Wieczny, Niezmierzony!
Szuwalska
Wybacz, proszę,
Że traktując Cię niegdyś jako przyjaciela,
Zwracałem się do Ciebie: ‘Ej, Kryszno!’, ‘Jadawo!’
‘Przyjacielu!’ – nie wiedząc, jak potężny jesteś.
Czyniłem to bezmyślnie, bliskością zwiedziony.
Czasami żartowałem. Byłeś obrażony,
Gdy drwiłem z Ciebie czasem podczas odpoczynku,
Kiedy na jednym łożu do snu się kładliśmy,
Albo w czasie posiłków – sam lub w gronie innych.
Błagam, o Doskonały, wybacz mi to wszystko.
Jurewicz
Jeżeli mówiłem do Ciebie dosadnie:
«Kryszno, Jadawo, druhu!»
– bo za druha cię brałem, nieświadom Twojej wielkości.
bom głupi, bo Ciebie miłuję,
jeżeli krotochwilą uraziłem Ciebie,
gdyśmy swawolili, leżeli, siedzieli albo jedli,
gdyśmy sami byli, czy w towarzystwie tych tutaj,
to błagam Cię, przebacz mi, Niezmierzony!
Babkiewicz
„Tyś mój przyjaciel” –
tak sobie myślałem
i lekkomyślnie
wołałem do ciebie:
„Kryszno! Jadawo!
Mój przyjacielu!”
Gdyż twojej chwały
nieświadomy byłem,
z szaleństwa lub też
z miłości tom czynił.
Podczas zabawy,
snu, biesiady, siedząc,
tak w samotności,
jak na oczach innych,
żem cię poniżał,
czyniąc to dla żartu,
wybacz, bezmierny
i nieporuszony.
BhG 11.43
pitāsi lokasya carācarasya tvam asya pūjyaś ca gurur garīyān
na tvat-samo ‘sty abhyadhikaḥ kuto ‘nyo loka-traye ‘py apratima-prabhāva
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he apratima-prabhāva (o ty, który posiadasz niezmierzoną potęgę!),
tvam (ty) carācarasya lokasya (świata z ruchomym i nieruchomym [stworzeniem]) pitā asi (jesteś ojcem),
[tvam] (ty) pūjyaḥ ca (i godnym czci) guruḥ (ciężkim) garīyān (cięższym) [asi] (jesteś),
loka-traye api (nawet w trzech światach) tvat-samaḥ (równego tobie) na asti (nie ma),
abhyadhikaḥ anyaḥ (inny potężniejszy) kutaḥ [syāt] (skąd miałby być?).
analiza gramatyczna
| pitā | – | pitṛ 1i.1 m. – ojciec, przodek; |
| asi | – | √ as (być) Praes. P 2c.1 – jesteś; |
| lokasya | – | loka 6i.1 m. – świata; |
| carācarasya | – | cara-acara 6i.1 m. ; DV / BV : yat caraiś cācaraiś ca sahāsti tasya – będącego wraz z ruchomym i nieruchomym [stworzeniem] (od: √ car –poruszać się, cara – poruszający się, ruchomy, żywy; a-cara – nie poruszający się, nieruchomy, nieżywy); |
| tvam | – | yuṣmat sn. 1i.1 – ty; |
| asya | – | idam sn. 6i.1 n. – tego; |
| pūjyaḥ | – | pūjya ( √ pūj – czcić, oddawać honor) PF 1i.1 m. – do uczczenia, godny czci; |
| ca | – | av. – i; |
| guruḥ | – | guru 1i.1 m. – potężny, mistrz, preceptor; |
| garīyān | – | garīyas 1i.1 m. – cięższy, lepszy (stopień wyższy od: guru – garīyas, gariṣṭha); |
| na | – | av. – nie; |
| tvat-samaḥ | – | tvat-sama 1i.1 m. – równy tobie (od: tvat – forma drugiej osoby l. pojedynczej używana głównie na początku złożeń; sama – równość, płaskość, jednakowość); |
| asti | – | √ as (być) Praes. P 1c.1 – jest; |
| abhyadhikaḥ | – | abhyadhika 1i.1 m. – przewyższający, potężniejszy, wspanialszy (od: abhi – prefiks: w kierunku, ponad; adhi – ponad, adhika – dodatkowy, następny, wyższy, doskonały); |
| kutaḥ | – | av. – skąd? (od: kim – co? ablativus nieodmienny zakończony na: -tas); |
| anyaḥ | – | anya sn. 1i.1 m. – inny; |
| loka-traye | – | loka-traya 7i.1 n. ; lokānāṃ traya iti – w trójce światów (od: loka – świat; tri – trzy; traya – potrójny); |
| api | – | av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet; |
| apratima-prabhāva | – | apratima-prabhāva 8i.1 m. ; BV : yasya prabhāvo ‘pratimo ‘stīti – O ty, którego majestat nie ma sobie równych (od: prati- √ mā – imitować, kopiować, a-pratima – nie mający podobnego, niezrównany; pra- √ bhū – powstawać, wyłaniać się, prabhava – powstanie, źródło, prabhāva – moc, majestat, potęga); |
warianty tekstu
pitāsi → pitāsya / pitā hi (ojciec tego / zaiste ojciec);
tvam asya→ tvam adya (ty dzisiaj);
pūjyaś ca → viśvasya (świata);
abhyadhikaḥ → adhikaḥ / apy adhikaḥ / abhyadikaṃ (wyższy / choć wyższy / przewyższającego);
kuto ‘nyo → kuto nu (zaiste skąd?);
apratima-prabhāva → apratima-prabhāvaḥ / apratima-svabhāva (którego majestat nie ma sobie równego / o ty, którego natura nie ma sobie równej!);
Śāṃkara
yatas tvaṃ—
pitāsi janayitāsi lokasya prāṇi-jātasya carācarasya sthāvara-jaṅgamasya | na kevalaṃ tvam asya jagataḥ pitā | pūjyaś ca pūjārhaḥ, yato gurur garīyān gurutaraḥ | kasmād gurutaras tvam ity āha—na tvat-samas tvat-tulyo’sti | na hīśvara-dvayaṃ saṃbhavati, aneke varatve vyavahārānupapatteḥ | tvat-sama eva tāvad anyo na saṃbhavati | kuta evānyo’bhyadhikaḥ syāt loka-traye’pi sarvasmin ? apratima-prabhāva ! pratimīyate yayā sā pratimā, na vidyate pratimā yasya tava prabhāvasya sa tvam apratima-prabhāvo he’pratima-prabhāva niratiśaya-prabhāva ity arthaḥ
Rāmānuja
apratimaprabhāva! tvam asya sarvasya carācarasya lokasya pitāsi / asya lokasya guruś cāsi; atas tvam asya carācarasya lokasya garīyān pūjyatamaḥ / na tvatsamo 'sty abhyadhikaḥ kuto 'nyaḥ lokatraye 'pi tvadanyaḥ kāruṇyādinā kenāpi guṇena na tvatsamo 'sti / kuto 'bhyadhikaḥ?
Śrīdhara
acintya-prabhāvatvam evāha piteti | na vidyate pratimā upamā yasya so 'pratimaḥ | tathāvidhaḥ prabhāvo yasya tava he apratima-prabhāva | tvam asya carācarasya lokasya pitā janako 'si | ataeva pūjyaś ca guruś ca guror api garīyān gurutaraḥ | ato loka-traye 'pi na tvat-sama eva tāvad-anyo nāsti | parameśvarasyānyasyābhāvāt | tvatto 'bhyadhikaḥ punaḥ kutaḥ syāt ?
Madhusūdana
acintya-prabhāvatām eva prapañcayati pitāsīti | asya carācarasya lokasya pitā janakas tvam asi | pūjyaś cāsi sarveśvaratvāt | guruś cāsi śāstropadeṣṭā | ataḥ sarvaiḥ prakārair garīyān gurutaro 'si | ataeva na tvat-samo 'sty abhyadhikaḥ kuto 'nyo loka-traye 'pi | he apratima-prabhāva ! yasya samo 'pi nāsti dvitīyasya parameśvarasyābhāvāt tasyādhiko 'nyaḥ kutaḥ syāt sarvathā na sambhāvyata evety arthaḥ
Baladeva
aprameyatām āha pitāsīti | asya lokasya pitā pūjyo guruḥ śāstropadeṣṭā ca tvam asi | ataḥ sarvaiḥ prakārair garīyān gurutaras tvam | he 'pratima-prabhāva ! ato 'smin loka-traye nikhile 'pi jagati tvat-sama eva nāsti | dvitīyasya pareśasyābhāvād eva tvad-adhiko 'nyaḥ kutaḥ syāt ? śrutiś caivam āha na tat-samaś cābhyadhikaś ca dṛśyate iti
Michalski
Ty jesteś ojcem tego świata, ruchomego i bezwładnego, – ty jesteś jego najczcigodniejszym mistrzem, któremu się cześć należy. – Nikt ci nic jest równym we wszystkich trzech światach, – cóż dopiero wyższy nad ciebie, ty mocy nieporównana!
Olszewski
Ty jesteś ojcem rzeczy ruchomych i nieruchomych; ty jesteś dostojniejszy niż mistrz duchowny. Nikt tobie nie jest rówien; któż w trzech światach mógłby cię przewyższyć, o ty, którego majestat niema granic?
Dynowska
Dziś wiem, iż Tyś jest Rodzic tego co nieruchome i co pchnięte w ruch, co w głębi i bezdeni i w świata przestworach, Ty – wszechrzeczy nieogarniony Pan. Ze wszystkich Guru czci Tyś najgodniejszy, Tobie równego nie masz nic pod słońcem. Majestatu Twego wielkość bezgraniczna wśród światów wszystkich jedyną świeci chwałą.
Sachse
Tyś jest ojcem świata ruchomego i nieruchomego,
tyś jego mistrzem czcigodnym i dostojnym.
W żadnym z trzech światów nie ma równego tobie,
więc któż mógłby być wyższy nad ciebie,
o Boże o niezrównanej mocy!
Kudelska
Tyś ojcem świata, tego co się porusza, i tego co nieruchomy, Tyś najczcigodniejszym nauczycielem, Tobie nikt nie jest równy,
Któż w trzech światach mógłby cię przewyższyć, Panie, Twój majestat jest niezrównany.
Rucińska
Tyś Ojcem świata ruchu i bezruchu,
Tyś jest czcigodnym, Mistrzem, pierwszym z mistrzów!
Nie masz równego sobie! Któż w trzech światach
przewyższa Ciebie, o Bezmiernej Mocy!?
Szuwalska
Ty jesteś Ojcem świata – stworzenia wszelkiego,
Zarówno ruchomego i nieruchomego.
Chwalebnym jesteś Panem, mistrzem uwielbianym.
Nikt Ciebie nie przewyższy. Nikt Ci nie dorówna.
Nikt – w żadnym z trzech wymiarów, o Niepokonany.
Jurewicz
Ty jesteś Ojcem świata chodzącego, bez ruchu,
jego mistrzem największym, którego czcić trzeba.
W trójświecie nie ma nikogo, kto jest Tobie równy –
więc któż przewyższyłby Ciebie o niezmiernej potędze!
Babkiewicz
Tyś ojcem świata
z ruchomym i biernym,
obiektem kultu,
najgodniejszym z mistrzów.
Nikt tobie równy,
gdzież w trójświecie inny
wyższy od ciebie?
Bez miary potężny.
BhG 11.44
tasmāt praṇamya praṇidhāya kāyaṃ prasādaye tvām aham īśam īḍyam
piteva putrasya sakheva sakhyuḥ priyaḥ priyāyārhasi deva soḍhum
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he deva (o Boże!),
tasmāt (dlatego) aham (ja) kāyam (ciało) praṇidhāya (przedłożywszy) praṇamya (pokłoniwszy się),
īśam (Władcy) īḍyam (godnemu chwalby) tvām (tobie) prasādaye (przebłaguję, zjednuję).
putrasya (synowi) pitā iva (niczym ojciec),
sakhyuḥ (przyjacielowi) sakhā iva (niczym przyjaciel),
priyāyāḥ (kochance) priyaḥ iva (niczym kochanek),
[mama aparādham] (moją przewinę) soḍhum (tolerować) arhasi (racz).
analiza gramatyczna
| tasmāt | – | av. – dlatego (od: tat sn. 5i.1 m. – z tego); |
| praṇamya | – | pra- √ nam (zginać się, kłaniać) absol. – pokłoniwszy się; |
| praṇidhāya | – | pra-ni- √ dhā (składać, deponować) absol. – złożywszy, przedłożywszy; |
| kāyam | – | kāya 2i.1 m. – ciało; |
| prasādaye | – | pra- √ sad (osiąść, stać się zadowolonym, odnieść sukces) Praes. caus. Ā 3c.1 – sprawiam radość, przebłaguję; |
| tvām | – | yuṣmat sn. 2i.1 – ciebie; |
| aham | – | asmat sn. 1i.1 – ja; |
| īśam | – | īśa 2i.1 m. – pana, władcę (od: √ īś – posiadać, władać); |
| īḍyam | – | īḍya (√xīḍ – prosić, wychwalać) PF 2i.1 m. – do sławienia, godnego chwalby; |
| pitā | – | pitṛ 1i.1 m. – ojciec, przodek; |
| iva | – | av. – jakby, w taki sam sposób, niczym, prawie, dokładnie; |
| putrasya | – | putra 6i.1 m. – syna (od: √ puṣ – rozkwitać, putra – dziecko, potomek, tradycyjnie: pu-tra – ratujący od piekła); |
| sakhā | – | sakhi 1i.1 m. – przyjaciel, towarzysz (od: √ sac – być połączonym, zaprzyjaźnionym); |
| iva | – | av. – jakby, w taki sam sposób, niczym, prawie, dokładnie; |
| sakhyuḥ | – | sakhi 6i.1 m. – przyjaciela, towarzysza (od: √ sac – być połączonym, zaprzyjaźnionym); |
| priyaḥ | – | priya 1i.1 m. – lubiany, ukochany, miły (od: √ prī – sprawić radość); |
| priyāyāḥ | – | priya 6i.1 f. – ukochanej, miłej (od: √ prī – sprawić radość); |
| arhasi | – | √ arh (być godnym, móc) Praes. P 2c.1 – powinieneś, godzi ci się; |
| deva | – | deva 8i.1 m. – o boże!, o niebianinie! (od: √ div – jaśnieć, bawić się); |
| soḍhum | – | √ sah (pokonywać, znosić) inf. – tolerować; |
warianty tekstu
kāyaṃ → kāmaṃ (pragnienie);
īśam īḍyam → aprameyaṃ / īśa-mīḍhyaṃ / īḍyam īśaṃ (niezmierzonemu / do wynagrodzenia Władcy / godnemu czci Władcy);
priyāyārhasi → priyasyārhasi / priyāyā iva (ukochanemu powinieneś [wybaczyć]/ niczym ukochanej);
deva soḍhum → soḍhym arhan (wybaczyć raczący);
… → wersety spoza wydania krytycznego po wersecie 11.44:
44a divyāni karmāṇi tavādbhutāni pūrvāṇi pūrve 'py ṛṣayaḥ smaranti
nānyo 'sti kartā jagatas tvam eko dhātā vidhātā ca vibhur bhavaś ca
44b tavādbhutaṃ kiṃ nu bhaved asahyaṃ kiṃ vāśakyaṃ parataḥ kīrtayiṣye
kartāsi sarvasya yataḥ svayaṃ vai vibho tataḥ sarvam idaṃ tvam eva
44c atyadbhutaṃ karma na duṣkaraṃ te karmopamānaṃ na hi vidyate te
na te guṇānāṃ parimāṇam asti na tejaso nāpi balasya na rddheḥ
Nawet pierwsi wieszczowie rozmyślają
o twych pierwszych, boskich i cudownych czynach.
Nikt inny nie jest stwórcą świata,
ty jeden jesteś tworzącym, rozdzielającym, potężnym i bytem.
Czyż twoje cudowności są do zniesienia
lub czy dalej mogę wysławiać niemożliwe [do opisania]?
O potężny, ty jesteś stwórcą wszystkiego,
Ty jedynie jesteś i sobą, i tym wszystkim.
Dla ciebie nawet nadcudowne czyny nie są trudne do wykonania,
W tobie zaiste nie ma [niczego] do czynu podobnego.
Nie ma granicy twoich zalet, ani też mocy, ni siły ni bogactw.
imāni karmāṇi tavādbhutāni kṛtāni pūrve munayo vadanti
na te guṇānāṃ parimāṇam asti na tejasaś cāpi balasya viṣṇo
Wcześniejsi mędrcy opowiadają
o twych doskonanych cudownych czynach.
O Wisznu, nie ma granicy twoich zalet, ani mocy ani też siły.
Śāṃkara
yata evaṃ—
tasmāt praṇamya namaskṛtya, praṇidhāya prakarṣeṇa nīcair dhṛtvā kāyaṃ śarīram, prasādaye prasādaṃ kāraye tvām aham īśam īśitāram, īḍyaṃ stutyam | tvaṃ punaḥ putrasyāparādhaṃ pitā yathā kṣamate, sarvaṃ sakheva sakhyur aparādham, yathā vā priyaḥ priyāyā aparādhaṃ kṣamate | evam arhasi he deva ! soḍhuṃ prasahituṃ kṣantum ity arthaḥ
Rāmānuja
yasmāt tvaṃ sarvasya pitā pūjyatamo guruś ca kāruṇyādiguṇaiś ca sarvādhiko 'si, tasmāt tvām īśam īḍyaṃ praṇamya praṇidhāya ca kāyaṃ, prasādaye; yathā kṛtāparādhasyāpi putrasya, yathā ca sakhyuḥ, praṇāmapūrvaṃ prārthitaḥ pitā vā sakhā vā prasīdati; tathā tvaṃ paramakāruṇikaḥ priyāya me sarvaṃ soḍhum arhasi
Śrīdhara
yasmād evaṃ tasmād iti | tasmāt tvām īśaṃ jagataḥ svāminam | īḍyaṃ tubhyam | prasādaye prasādayāmi | kathaṃ kāyaṃ praṇidhāya dantavan nipātya | praṇamya prakarṣeṇa natvā | atas tvaṃ mahāparādhaṃ soḍhuṃ kṣantum arhati | kasya kva iva ? putrasyāparādhaṃ kṛpayā pitā yathā sahate | sakhur mitrasyāparādhaṃ sakhā nirupādhi-bandhuḥ sahate | priyaś ca priyāyā aparādhaṃ tat-priyārthaṃ yathā sahate tadvat
Madhusūdana
yasmād evaṃ tasmād iti | tasmāt praṇamya namaskṛtya tvāṃ praṇidhāya prakarṣeṇa nīcair dhṛtvā kāyaṃ daṇḍavad bhūmau patitveti yāvat | prasādaye tvām īśam īḍyam sarva-stutyam aham aparādhī | ato he deva ! piteva putrasyāparādhaṃ sakheva sakhyur aparādhaṃ priyaḥ priyāyāḥ pativratāyā aparādhaṃ mamāparādhaṃ tvaṃ soḍhum kṣantum arhasi ananya-śaraṇatvān mama | priyāyārhasīty atreva-śabda-lopaḥ sandhiś ca chāndasaḥ
Baladeva
yasmād evaṃ tasmād iti | kāyaṃ bhūmau praṇidhāya praṇamyeti sāṣṭāṅgaṃ praṇatiṃ kṛtvā | he deva ! mamāparādhaṃ soḍhum arhasi | kaḥ kasyevety āha piteveti | sakheva sakhyur iti tu tadā mahaiśvaryaṃ vīkṣya svasmin dāsatva-mananāt | priyāyārhasīti visarga-lopaḥ sandhiś cārṣaḥ
Michalski
Dlatego przegiąwszy się w pół i upadszy w proch całym ciałem przed tobą, – chcę wyjednać twą łaskę, najpodnioślejszy władco! – Jako ojciec dla syna, przyjaciel dla przyjaciela, ukochany dla ukochanej, bądź tak dla mnie przychylny, o Boże!
Olszewski
Przeto więc, z pochyloną głową na klęczkach, żebrzę twej łaski, Panie chwalebny: bądź mi miłościw, jak ojciec względem syna, przyjaciel względem swej ukochanej.
Dynowska
wiec oto na twarz przed Tobą upadam, we czci i w uwielbieniu błagam, jak ojciec dla syna, jak druh dla przyjaciela, jak kochanek dla swej umiłowanej, tak Ty mi bądź łaskaw, o Kriszno!
Sachse
Chylę się więc w kornym pokłonie
i błagam cię, pana przychylnego prośbom,
zechciej mi wybaczyć, o Boże,
tak jak ojciec wybacza dziecku,
druh druhowi, a kochanek — kochance.
Kudelska
Przeto padam przed Tobą i na kolanach błagam o Twą łaskę, Boże godny
czci, bądź mi miłościw!
Bądź dla mnie cierpliwy jak ojciec dla syna, przyjaciel dla przyjaciela, jak kochanek dla umiłowanej.
Rucińska
Przeto się kłaniam, na twarz padam, Ciebie,
Pana, o łaskę błagam, chwalebnego!
Wybacz mi, Boże, jak ojciec synowi,
jak druh druhowi, mąż wybacza żonie!
Szuwalska
Całym ciałem przed Tobą padam, hołd składając.
Bądź jak ojciec dla syna łaskawy i wybacz,
Tak jak przyjacielowi wybacza przyjaciel,
Jak kochanek kochanki błędy zapomina.
Jurewicz
Dlatego zginam me ciało, na twarz padam,
błagam o łaskę Ciebie – Władcę czcigodnego.
Racz mnie cierpliwie znosić. Boże – tak jak ojciec syna,
jak druh druha, jak kochający ukochaną!
Babkiewicz
Ciało złożywszy
więc, tobie się kłaniam,
pragnąc przebłagać
chwalebnego władcę.
Jak druh druhowi,
kochanek kochance
i ojciec dziecku –
racz wybaczyć, Boże.
BhG 11.45
adṛṣṭa-pūrvaṃ hṛṣito ‘smi dṛṣṭvā bhayena ca pravyathitaṃ mano me
tad eva me darśaya deva rūpaṃ prasīda deveśa jagan-nivāsa
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he deva (o niebianinie!) he deveśa (o władco niebian!) he jagan-nivāsa (o siedzibo świata!)
tava (twój) adṛṣṭa-pūrvam [rūpam] (wcześniej nie widziany kształt) dṛṣṭvā (zobaczywszy)
hṛṣitaḥ (podniecony) asmi (jestem),
bhayena ca (i przez strach) me (mój) manaḥ (umysł) pravyathitam [asti] (jest przeniknięty),
[tvam] (ty) me (mnie) tat eva rūpam (właśnie tę postać) darśaya (ukaż),
prasīda (bądź łaskaw).
analiza gramatyczna
| adṛṣṭa-pūrvam | – | adṛṣṭa-pūrva 2i.1 n. ; BV : yasya pūrvaṃ dṛṣṭaṃ nāstīti tat – to, co wcześniej nie było widziane (od: √ dṛś – widzieć, PP dṛṣṭa – widziany, a-dṛṣṭa – nie widziany; pūrva – wcześniejszy, starożytny); |
| hṛṣitaḥ | – | hṛṣita ( √ hṛṣ – ekscytować się, podnosić się) PP 1i.1 m. – podekscytowany; |
| asmi | – | √ as (być) Praes. P 3c.1 – jestem; |
| dṛṣṭvā | – | √ dṛś (widzieć) absol. – zobaczywszy; |
| bhayena | – | bhaya 3i.1 n. – przez strach (od: √ bhī – straszyć); |
| ca | – | av. – i; |
| pravyathitam | – | pravyathita (pra- √ vyath – trząść się, drżeć, być wystraszonym, niepokoić się) PP 1i.1 n. – drżący, zaniepokojony; |
| manaḥ | – | manas 1i.1 n. – umysł (od: √ man – myśleć); |
| me | – | asmat sn. 6i.1 – mój (skrócona forma od: mama); |
| tat | – | tat sn. 2i.1 n. – to; |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| me | – | asmat sn. 6i.1 – mój (skrócona forma od: mama); |
| darśaya | – | √ dṛś (patrzeć) Imperat. caus. P 2c.1 – pokaż; |
| deva | – | deva 8i.1 n. – o boże, o niebianinie! (od: √ div – jaśnieć, bawić się); |
| rūpam | – | rūpa 2i.1 n. – postać, kształt, piękno (od: √ rūp – formować); |
| prasīda | – | pra- √ sad (osiąść, stać się zadowolonym, odnieść sukces) Imperat. P 2c.1 – bądź zadowolony; |
| deveśa | – | deva-īśa 8i.1 m. ; TP : devānām īśeti – o Władco niebian! (od: √ div – jaśnieć, bawić się, deva – bóg, niebianin; √ īś – posiadać, władać, īśa – pan, władca); |
| jagan-nivāsa | – | jagan-nivāsa 8i.1 m. ; jagato nivāseti – o siedzibo świata! (od: √ gam – iść, jagat – poruszający się, świat, ludzkość; ni- √ vas – mieszkać, spędzać czas, nivāsa – siedziba, mieszkanie); |
Śāṃkara
adṛṣṭa-pūrvaṃ na kadācid api dṛṣṭa-pūrvam idaṃ viśva-rūpaṃ tava mayānyairvā, tat ahaṃ dṛṣṭvā hṛṣito’smi | bhayena ca pravyathitaṃ manaḥ me | atas tad eva me mama darśaya he deva rūpaṃ yat matsakham | prasīda deveśa, jagan-nivāsa jagato nivāso jagan-nivāsaḥ, he jagan-nivāsa
Rāmānuja
adṛṣṭapūrvam atyadbhutam atyugraṃ ca tava rūpaṃ dṛṣṭvā hṛṣito 'smi prīto 'smi / bhayena pravyathitaṃ ca me manaḥ / atas tad eva tava suprasannaṃ rūpaṃ me darśaya / prasīda deveśa jagannivāsa mayi prasādaṃ kuru, devānāṃ brahmādīnām apīśa, nikhilajagadāśrayabhūta
Śrīdhara
evaṃ kṣamāpayitvā prārthayate adṛṣṭa-pūrvam iti dvābhyām | he deva pūrvam adṛṣṭaṃ tava rūpaṃ dṛṣṭvā hṛṣito hṛṣṭo 'smi | tathā bhayena ca me manaḥ pravyathitaṃ pracalitam | tasmān mama vyathā-nivṛntaye tad eva rūpaṃ darśaya | he devaśa he jagannivāsa prasanno bhava
Madhusūdana
evam aparādha-kṣamāṃ prārthya punaḥ prāg-rūpa-darśanaṃ viśvarūpopasaṃhareṇa prārthayate adṛṣṭa-pūrvam iti dvābhyām | kadāpy adṛṣṭa-pūrvaṃ pūrvam adṛṣṭaṃ viśva-rūpaṃ dṛṣṭvā hṛṣito hṛṣṭo 'smi | tad-vikṛta-rūpa-darśanajena bhayena ca pravyathitaṃ vyākulīkṛtaṃ mano me | atas tad eva prācīnam eva mama prāṇāpekṣayāpi priyaṃ rūpaṃ me darśaya he deva he deveśa he jagan-nivāsa prasīda prāg-rūpa-darśana-rūpaṃ prasādaṃ me kuru
Viśvanātha
yadyapy adṛṣṭa-pūrvam idaṃ te viśva-rūpātmakaṃ vapur dṛṣṭvā hṛṣito 'smi tad apy asya ghoratvād bhayena manaḥ pravyathitam abhūt | tasmāt tad eva mānuṣaṃ rūpaṃ mat-prāṇa-koṭy-adhika-priyaṃ mādhurya-pārāvāraṃ vasudeva-nandanākāraṃ me darśaya prasīdety alaṃ tavaitādṛśaiśvaryasya darśanāyeti bhāvaḥ | deveśeti tvaṃ sarvedvānām īśvaraḥ sarva-jagan-nivāso bhavasy eveti mayā pratītam iti bhāvaḥ | atra viśva-rūpa-darśana-kāle sarva-svarūpa-mūla-bhūtaṃ narākāraṃ kṛṣṇa-vapus tatraiva sthitam api yogamāyācchāditatvād arjunena na dṛṣṭam iti gamyate
Baladeva
atha kiṃ vakṣi kiṃ cecchasīti cet tatrāha adṛṣṭeti | tvayi kṛṣṇe sattvena jñātam apīdam aiśvaraṃ rūpaṃ dṛṣṭvāhaṃ harṣito 'smi mat-sakhasyedam asādhāraṇaṃ rūpam iti mudito 'smi manaś ca mama tad-ghoratva-darśana-jena bhayena pravyathitaṃ bhavati | ata idaṃ prārthayed evety ādi sarva-deva-niyantā tat-sarvādhāraḥ pareśas tvam asīti mayā pratyakṣīkṛtam ataḥparaṃ tad-antarbhāvya tad eva mad-abhīṣṭaṃ kṛṣṇa-rūpaṃ darśaya prādurbhāvayety arthaḥ
Michalski
Jestem przejęty nawskroś radością, żem widział rzeczy dotąd niewidziane, – lecz pomimo to, ogarnięte trwogą, drży moje serce! – Pokaż mi się, Boże, znów w swym dawnym kształcie, – zmiłuj się, władco bogów, opoko świata!
Olszewski
Odkąd, ujrzałem dziw, którego nikt nie mógł oglądać, radość przepełniła moje serce, lecz trwoga niem wstrząsa. Okaż mi swoją pierwszą postać, o Boże. Bądź mi miłościw, Władco bogów, mieszkanie świata.
Dynowska
Otom widział Twą chwałę jak przede mną nikt, w szczęściu i trwodze serce moje drży, łaski, o Panie! Twój dawny przywdziej kształt, w Twej znanej, bliskiej zjaw mi się postaci, miłościw bądź, Bogów Władco i światów schronienie.
Sachse
Cieszę się, bo widziałem tego,
którego nikt przedtem nie oglądał.
A jednak serce me drży z lęku.
Ukaż mi się, o Boże, w dawnym kształcie!
Łaski, Władco Bogów, Ostojo Świata!
Kudelska
Raduję się, iż ujrzałem rzeczy, których nikt przede mną nie widział, lecz
me serce drży z bojaźni,
Boże, bądź miłosierny, ukaż mi swój poprzedni kształt, Władco bogów i Ostojo świata.
Rucińska
Ujrzałem dziwo dotąd nie widziane –
dreszcz mnie przebiega! Umysł drży ze strachu!
Pokaż mi, Boże, swoją zwykłą postać!
Zmiłuj się, władco bogów, domie świata!
Szuwalska
Cieszę się, że tę zjawę niezwykłą ujrzałem.
Jednak lęk i niepokój mrożą mi krew w żyłach.
Dlatego, proszę, ukaż swą postać znajomą
O drogim, boskim kształcie, wszechświata ostojo!
Jurewicz
Raduję się, żem widział to, czego nikt pierwej nie widział,
lecz umysł mój trwoga zdjęła,
przeto ukaż mi, Boże, tamtą swoją postać…
zmiłuj się, Władco Bogów. Przybytku Świata!
Babkiewicz
Rad jestem, widząc
pierwej niewidziane,
lecz strachem zdjęta
moja myśl zadrżała.
Swą postać ukaż…
Boże, bądź mi łaskaw!
O władco bogów,
schronienie wszechświata!
BhG 11.46
kirīṭinaṃ gadinaṃ cakra-hastam icchāmi tvāṃ draṣṭum ahaṃ tathaiva
tenaiva rūpeṇa catur-bhujena sahasra-bāho bhava viśva-mūrte
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he viśva-murte (o postaci wszystkiego!), he sahasra-bāho (o tysiąc-ramienny!),
tathā eva (właśnie tak) aham (ja) tvām (ciebie) kirīṭinam (posiadającego diadem) gadinam (posiadającego buławę) cakra-hastam (mającego dysk w ręku) draṣṭum icchāmi (pragnę ujrzeć),
tena eva (właśnie tym) catur-bhujena rūpeṇa (czteroramiennym kształtem) bhava (stań się).
analiza gramatyczna
| kirīṭinam | – | kirīṭin 2i.1 m. – posiadającego diadem (od: kirīṭa – diadem, tiara, korona; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne); |
| gadinam | – | gadin 2i.1 m. – posiadającego buławę (od: gadā – buława, maczuga; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne); |
| cakra-hastam | – | cakra-hasta 2i.1 m. ; BV : yasya haste cakram asti saḥ – ten, w którego ręce jest dysk (od: √ car – ruszać się lub od: √ kṛ – robić, cakra – koło, cykl, dysk; hasta – ręka); |
| icchāmi | – | √ iṣ (pragnąć) Praes. P 3c.1 – pragnę; |
| tvām | – | yuṣmat sn. 2i.1 – ciebie; |
| draṣṭum | – | √ dṛś (patrzeć) inf. – zobaczyć; |
| aham | – | asmat sn. 1i.1 – ja; |
| tathā | – | av. – tak, w ten sposób, podobnie; |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| tena | – | tat sn. 3i.1 n. – przez to, tym; |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| rūpeṇa | – | rūpa 3i.1 n. – z postacią, z kształtem (od: √ rūp – formować); |
| catur-bhujena | – | catur-bhuja 3i.1 n. ; BV : yasya catvāro bhujāḥ santi tena – z tym, który ma cztery ramiona (od: catur – cztery; bhuja – ramię, ręka); |
| sahasra-bāho | – | sahasra-bāhu 8i.1 m. ; BV : yasya sahasraṃ bāhavaḥ santi tvam – o ty, który posiadasz tysiąc ramion (od: sahasra – tysiąc; √ baṃh – zwiększać, bāhu – ramię, przedramię); |
| bhava | – | √ bhū (być) Imperat. P 2c.1 – bądź; |
| viśva-mūrte | – | viśva-mūrti 8i.1 n. ; BV : yasya viśvaṃ mūrtir asti tvam – o ty mający postać wszystkiego! (od: √ viś – wchodzić, viśva – wszystko, całość, świat; mūrti – postać, kształt, uosobienie); |
warianty tekstu
tvāṃ → tvā (ciebie);
catur-bhujena → bhujadvayena (z mającą dwie ręce);
viśva-mūrte → viśva-mūrteḥ (od tego, który ma postać wszystkiego);
Śāṃkara
kirīṭinaṃ kirīṭavantaṃ tathā gadinaṃ gadāvantaṃ cakra-hastam icchāmi tvāṃ prārthaye tvāṃ draṣṭum aham, tathaiva pūrvavad ity arthaḥ | yata evam, tasmāt tenaiva rūpeṇa vasudeva-putra-rūpeṇa catur-bhujena, sahasra-bāho ! vārtamānikena viśva-rūpeṇa, bhava viśva-mūrte | upasaṃhṛtya viśva-rūpam, tenaiva rūpeṇa bhavety arthaḥ
Rāmānuja
tathaiva pūrvavat, kirīṭinaṃ gadinaṃ cakrahastaṃ tvāṃ draṣṭum icchāmi / atas tenaiva pūrvasiddhena caturbhujena rūpeṇa yukto bhava / sahasrabāho viśvamūrte idānīṃ sahasrabāhutvena viśvaśarīratvena dṛśyamānarūpas tvaṃ tenaiva rūpeṇa yukto bhavetyarthaḥ
Śrīdhara
tad eva rūpaṃ viśeṣayann āha kirīṭinam iti | kirīṭavantam gadāvantaṃ cakra-hastaṃ ca tvāṃ draṣṭum icchāmi | pūrvaṃ yathā dṛṣṭo 'si tathaiva | ataeva he sahasra-bāho | he viśva-mūrte ! idaṃ viśva-rūpam upasaṃhṛtya tenaiva kirīṭādi-yuktena caturbhujena bhavāvirbhava | tad anena śrī-kṛṣṇam arjunaḥ pūrvam api kirīṭādi-yuktam eva paśyatīti gamyate | yat tu pūrvam uktaṃ viśva-rūpa-darśane kirīṭinaṃ gadinaṃ cakriṇaṃ ca paśyāmīti | tad-bahu-kirīṭādy-abhiprāyeṇa | yad vā etāvantaṃ kālaṃ yaṃ tvāṃ kirīṭinaṃ gadinaṃ cakriṇaṃ ca suprasannam apaśyaṃ tam evedānīṃ tejo-rāśiṃ durnirīkṣyaṃ paśyāmībhy evam atra vacanasya vyaktir ity avirodhaḥ
Madhusūdana
tad eva rūpaṃ vivṛṇoti kirīṭinam iti | kirīṭavantam gadāvantaṃ cakra-hastaṃ ca tvāṃ draṣṭum icchāmy ahaṃ tathaiva pūrvavad eva | atas tenaiva rūpeṇa catur-bhujena vasudevātmajatvena bhava he idānīṃ sahasra-bāho he viśva-mūrte | upasaṃhṛtya viśvarūpaṃ pūrva-rūpeṇaiva prakaṭo bhavety arthaḥ | etena sarvadā caturbhujādi-rūpam arjunena bhagavato dṛśyata ity uktam
Viśvanātha
viśeṣayann āha kirīṭinam iti | kirīṭavantam gadāvantaṃ cakra-hastaṃ ca tvāṃ draṣṭum icchāmi | pūrvaṃ yathā dṛṣṭo 'si tathaiva | ataeva he sahasra-bāho | he viśva-mūrte ! idaṃ viśva-rūpam upasaṃhṛtya tenaiva kirīṭādi-yuktena caturbhujena bhavāvirbhava | tad anena śrī-kṛṣṇam arjunaḥ pūrvam api kirīṭādi-yuktam eva paśyatīti gamyate | yat tu pūrvam uktaṃ viśva-rūpa-darśane kirīṭinaṃ gadinaṃ cakriṇaṃ ca paśyāmīti | tad-bahu-kirīṭādy-abhiprāyeṇa | yad vā etāvantaṃ kālaṃ yaṃ tvāṃ kirīṭinaṃ gadinaṃ cakriṇaṃ ca suprasannam apaśyaṃ tam evedānīṃ tejo-rāśiṃ durnirīkṣyaṃ paśyāmībhy evam atra vacanasya vyaktir ity avirodhaḥ
Baladeva
tat kīdṛg ity āha kirīṭinam iti | he samprati sahasra-bāho ! he viśva-mūrte ! idaṃ rūpam antarbhāvya divyābhinetṛ-naṭavat tenaiva caturbhujena rūpeṇa viśiṣṭaḥ san prādurbhava
Michalski
Chcę cię widzieć takim, jak dawniej, – w djademie na głowie, z maczugą, i tarczą w ręku, – przybierz więc swą własną postać z czterema rękami, – ty tysiącoręki, wszechkształtny!
Olszewski
Chciałbym cię widzieć raz jeszcze w twej tyarze z maczugą i dyskiem; przyjmij na nowo swoją postać czteroramienną, o ty, który masz ramiona i kształty niezliczone.
Dynowska
W lśniącym diademie ujrzeć Cie pragnę znów, z berłem i dyskiem w dłoni, czterema błogosławiącego ramiony; o wróć w ten dawny, umiłowany Twój kształt! A tę niezmierną , straszliwą, sturamienną wszechpostać Twą skryj!
Sachse
Pragnę ujrzeć cię strojnego w diadem,
z maczugą i dyskiem w dłoni!
Wróć więc do postaci czwororękiej,
o Tysiącręki, Wszechkształtny!
Kudelska
Ujrzeć cię pragnę z diademem na głowie, z buławą i tarczą w ręku,
Powróć do swego kształtu o czterech ramionach, Panie o tysiącu ramion
i formach wszelakich.
Rucińska
Chcę Cię zobaczyć w diademie, z buławą
i dyskiem w dłoni! Pod taką postacią
Czteroramienną, o Tysiącoręki,
stań znów przede mną, o Boże wszechkształtny!
Szuwalska
Chcę zobaczyć Cię teraz w niebiańskiej koronie,
Z buławą, tarczą, kwiatem, muszlą w każdej z dłoni
Czterech. O Tysiącręki! Pragnę dziś oglądać
Czteroramienną postać Twą, kosmiczna zjawo!«
Jurewicz
Chciałbym cię ujrzeć na nowo w diademie, z buławą i z dyskiem w dłoni… powróć do tej czwororamiennej postaci, o Tysiącoramienny, o Przejawie Wszystkiego!”.
Babkiewicz
Panie wszechkształtny!
Pragnę ujrzeć ciebie
w diademie, z kołem,
z buławą w swej ręce.
Dlatego przybierz,
o tysiącoręki,
czteroramienną
jako dawniej postać.
BhG 11.47
śrī-bhagavān uvāca
mayā prasannena tavārjunedaṃ rūpaṃ paraṃ darśitam ātma-yogāt
tejo-mayaṃ viśvam anantam ādyaṃ yan me tvad anyena na dṛṣṭa-pūrvam
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
śrī-bhagavān (Chwalebny Pan) uvāca (rzekł):
he arjuna (Ardźuno),
mayā prasannena (dzięki memu zadowoleniu) ātma-yogāt (z własnej jogi) tava (twój) tejo-mayam (składający się z mocy) viśvam (świat) anantam (bezgraniczny) ādyam (pierwsza) me (moja) idam param rūpam (ta najwyższa postać) darśitam [asti] (jest ukazana)
yat (którą) tvad anyena (przez innego od ciebie) na dṛṣṭa-pūrvam (wcześniej nie widziana).
analiza gramatyczna
| śrī-bhagavān | – | śrī-bhagavant 1i.1 m. ; TP : śriyā yukto bhagavān iti – Pan połączony z majestatem (od: śrī – blask, majestat, fortuna; √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhaga – dział, udział, pomyślność, majątek; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, bhagavant – posiadacz fortuny); |
| uvāca | – | √ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział; |
| mayā | – | asmat sn. 3i.1 – przeze mnie; |
| prasannena | – | prasanna (pra- √ sad – osiąść, stać się zadowolonym, odnieść sukces) PP 3i.1 m. – przez zadowolenie; |
| tava | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twoje; |
| arjuna | – | arjuna 8i.1 m. – biały, jasny; |
| idam | – | idam 1i.1 n. – to; |
| rūpam | – | rūpa 1i.1 n. – postać, kształt, piękno (od: √ rūp – formować); |
| param | – | para 1i.1 n. – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny, najwyższy, najlepszy; |
| darśitam | – | darśita ( √ dṛś – patrzeć) caus. PP 1i.1 n. – ukazane; |
| ātma-yogāt | – | ātma-yoga 5i.1 m. ; TP : ātmanaḥ yogād iti – dzięki własnej jodze / dzięki jodze jaźni (od: ātman – jaźń; √ yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej); |
| tejo-mayam | – | tejo-maya 1i.1 n. – uczynioną z blasku (od: √ tij – stawać się ostrym, znosić cierpliwie, tejas – ostrość, gorąco, blask, moc, witalność, nasienie; –maya – w złożeniach: uczyniony z, składający się z); |
| viśvam | – | viśva 1i.1 n. – wszystko, cały, świat (od: √ viś – wchodzić); |
| anantam | – | an-anta 1i.1 n. – nie mające końca, nieskończone (od: anta – koniec, limit, granica, śmierć); |
| ādyam | – | ādya 1i.1 n. – pierwsze, główne, najlepsze; |
| yat | – | yat sn. 1i.1 n. – które; |
| me | – | asmat sn. 6i.1 – mój (skrócona forma od: mama); |
| tvat | – | yuṣmat sn. 5i.1 – od ciebie; |
| anyena | – | anya sn. 3i.1 m. – przez innego; |
| na | – | av. – nie; |
| dṛṣṭa-pūrvam | – | dṛṣṭa-pūrva 1i.1 n. – wcześniej widziane (od: √ dṛś – widzieć, PP dṛṣṭa – widziany; pūrva – wcześniejszy, starożytny); |
Śāṃkara
arjunaṃ bhītam upalabhya, upasaṃhṛtya viśva-rūpam, priya-vacanena āśvāsayan śrī-bhagavān uvāca—
mayā prasannena, prasādo nāma tvayy anugraha-buddhiḥ, tadvatā prasannena mayā tava | he’rjuna ! idaṃ paraṃ rūpaṃ viśva-rūpaṃ darśitam ātma-yogād ātmana aiśvaryasya sāmarthyāt | tejo-mayaṃ tejaḥ-prāyaṃ viśvaṃ samastam anantam anta-rahitam ādau bhavam ādyaṃ, yad rūpaṃ me mama tvad-anyena tvatto’nyena kenacin na dṛṣṭa-pūrvam
Rāmānuja
yan me tejomayaṃ tejasāṃ rāśiḥ; viśvaṃ viśvātmabhūtam, anantam antarahitam; pradarśanārtham idam; ādimadhyāntarahitam; ādyam madvyatiriktasya kṛtsnasyādibhūtam, tvadanyena kenāpi na dṛṣṭapūrvaṃ rūpam tad idaṃ prasannena mayā madbhaktāya te darśitam; ātmayogād atmanas satyasaṃkalpatvayogāt
Śrīdhara
evaṃ prārthitas tam āśvāsayan bhagavān uvāca mayeti tribhiḥ | he arjuna kim iti tvaṃ bibheṣi ? yato mayā prasannena kṛpayā tavedaṃ param uttamaṃ rūpaṃ darśitam | ātmano mama yogād yoga-māyā-sāmārthyāt | paratvam evāha tejo-mayam | viśvam viśvātmakam | anantam ādyaṃ ca | yan mama rūpaṃ tvad-anyena tvādṛśād bhaktād anyena pūrvaṃ na dṛṣṭaṃ tat
Madhusūdana
evam arjunena prasādito bhaya-vādhitam arjunam upalabhyopasaṃhṛtya viśva-rūpam ucitena vacanena tam āśvāsayan śrī-bhagavān uvāca mayeti tribhiḥ | he 'rjuna mā bhaiṣīḥ | yato mayā prasannena tvad-viṣaya-kṛpātiśayavatedaṃ viśva-rūpātmakaṃ paraṃ śreṣṭhaṃ rūpaṃ tava darśitam ātma-yogād asādhāraṇān nija-sāmarthyāt | paratvaṃ vivṛṇoti tejo-mayaṃ tejaḥ-pracuraṃ viśvam samastam anantam ādyaṃ ca yan mama rūpaṃ tvad-anyena kenāpi na dṛṣṭa-pūrvam pūrvaṃ na dṛṣṭam
Viśvanātha
bho arjuna ! draṣṭum icchāmi te rūpam aiśvaraṃ puruṣottama iti tvat-prārthanayaivedaṃ mayā mad-aṃśasya viśva-rūpa-puruṣasya rūpaṃ darśitam | katham atra te manaḥ pravyathitam abhūt ? yataḥ prasīda prasīdety uktyā tan-mānuṣam eva rūpaṃ me didṛkṣase, tasmāt kim idam āścaryaṃ brūṣe ity āha mayeti | prasannenaiva mayā tava tubhyam evedaṃ rūpaṃ darśitam | nānyasmai, yatas tvatto 'nyena kenāpi etan na pūrvaṃ dṛṣṭam | tad api tvam etan na spṛhayasi kim iti bhāvaḥ
Baladeva
evaṃ prārthito bhagavān uvāca mayeti | he arjuna ! draṣṭum icchāmi te rūpam ity ādi tvat-prārthitaṃ prasannena mayedaṃ tejo-mayaṃ paramaiśvaraṃ rūpaṃ vaidūryavad abhinetṛ-naṭavac ca tvad-abhīṣṭe kṛṣṇe mayi sthitam eva tava darśitam | ātma-yogān nijācintya-śaktyā me mama yad rūpaṃ tvad-anyena janena pūrvaṃ na dṛṣṭam | tat-prasaṅgād idānīṃ tv anyair api devādibhir dṛṣṭaṃ bhakti-dṛśyaṃ mama tat-svarūpaṃ bhaktaṃ tvāṃ prati pradarśayatā mayā tvad-dṛṣṭasya bahu-sākṣikatvāya devādibhyo 'pi bhaktimadbhyaḥ pradarśitam | yat tu gaja-sāhvaye duryodhanādibhir api viśvarūpaṃ dṛṣṭaṃ tan nedṛgvidham iti tvad-anyena na dṛṣṭa-pūrvam ity uktam
Michalski
Wzniosły rzekł:
Przez łaskę moją dla ciebie, wskutek mej cudownej siły, – ujrzałeś moją najwyższą postać, Ardżuno, – świetlistą, wszystko obejmującą, nieskończoną, pierwotną, – której prócz ciebie nikt nigdy nie widział.
Olszewski
Błogosławiony.
Przez łaskę moją, Ardżuno, i mocą mojej Jedności mistycznej ujrzałeś moją postać najwyższą, jaśniejącą, powszechną, nieskończoną, pierwotną, której nikt inny przed tobą nie oglądał.
Dynowska
I rzecze Pan:
Oto przez łaskę Moją ujrzałeś Ardżuno, ten najwznioślejszy, wszechprzenikający, świetlisty kosmiczny Mój kształt; nieskończony, odwieczny, olbrzymi, Mą Jogą własną zjawiony; przed tobą nie oglądał go nikt.
Sachse
Czcigodny rzekł:
Jestem ci łaskaw, więc dzięki mej mocy cudownej
ukazałem ci, Ardżuno, mą najdoskonalszą postać,
opromienioną blaskiem, całkowitą,
bezkresną i pierwotną,
nie widzianą nigdy przedtem przez nikogo,
tylko przez ciebie.
Kudelska
Czcigodny pan rzecze:
Dzięki mej łasce i potędze ujrzałeś, Ardżuno, mój kształt najwyższy, Blasku pełen, wszechobecny, nie ograniczony niczym i pierwotny, kształt, jakiego nikt przed tobą nie widział.
Rucińska
Rzekł Pan:
Żem ci przychylny, mocą swą, Ardżuno,
dałem ci ujrzeć tę najwyższą postać
Promienną, pełną, pierwszą, nieskończoną,
której prócz ciebie nikt dotąd nie widział!
Szuwalska
Wtedy Pan Wszystkich Bogactw powiedział: »Ardżuno!
Miałeś szczęście podziwiać Moją moc mistyczną
Objawioną w postaci całego wszechświata,
Pełną blasku, bezkresną, wieczną i pierwotną.
Nikt przed tobą, Ardżuno, nie widział jej jeszcze.
Jurewicz
Czcigodny Pan rzekł:
„Jako że łaskaw jestem dla ciebie, mocą własnej jogi objawiłem ci mą ostateczną postać – świetlistą, wszechogarniającą, nieskończoną, pierwotną. Nie widział jej pierwej nikt inny poza tobą i nikt inny, poza tobą, o najświetniejszy z rodu Kurów, w tej postaci mnie ujrzeć nie może
Babkiewicz
Chwalebny Pan rzekł:
Mocą swej jogi,
gdyż rad jestem z ciebie,
tobiem, Ardźuno,
ukazał tę postać –
z mocy utkany,
świat bez granic, pierwszy –
nikt poza tobą
pierwej jej nie widział.
BhG 11.48
na veda-yajñādhyayanair na dānair na ca kriyābhir na tapobhir ugraiḥ
evaṃ-rūpaḥ śakya ahaṃ nṛ-loke draṣṭuṃ tvad anyena kuru-pravīra
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he kuru-pravīra (o bohaterze wśród Kurów!),
nṛ-loke (w świecie ludzi) tvad-anyena (przez innego od ciebie) veda-yajñādhyayanaiḥ (dzięki studiom nad Wedą i ofiarą) dānaiḥ (dzięki jałmużnie) kriyābhiḥ ca (i dzięki wypełnianiu praktyk) ugraiḥ tapobhiḥ (dzięki srogiej ascezie) evaṃ-rūpaḥ (ta postać) aham (ja) draṣṭum (zobaczyć) na śakyaḥ (nie jest możliwa).
analiza gramatyczna
| na | – | av. – nie; |
| veda-yajñādhyayanaih | – | veda-yajña-adhyayana 3i.3 n. ; DV / TP : vedānāṃ ca yajñānāṃ cādhyayanaiḥ – dzięki studiowaniu Wed i ofiary (od: √ vid – wiedzieć, veda – Weda; √ yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić, yajña – ofiara, czczenie; adhi- √ i – zwracać myśl ku, uczyć się, studiować, adhy-ayana – czytanie, studiowanie); |
| na | – | av. – nie; |
| dānaiḥ | – | dāna 3i.3 n. – dzięki darom, dzięki jałmużnie (od: √ dā – dawać); |
| na | – | av. – nie; |
| ca | – | av. – i; |
| kriyābhiḥ | – | kriyā 3i.3 f. – akt, praca, szczególnie o rytualnym charakterze (od: √ kṛ – robić); |
| na | – | av. – nie; |
| tapobhiḥ | – | tapas 3i.3 n. – przez ascezy (od: √ tap – topić, palić); |
| ugraiḥ | – | ugra 3i.3 n. – silne, straszne, okrutne; |
| evaṃ-rūpaḥ | – | evaṃ-rūpa 1i.1 m. – mający taką postać (od: √ rūp – formować; rūpa – postać, kształt, piękno; av. evam – w ten sposób; w złożeniach: takiego rodzaju); |
| śakyaḥ | – | śakya ( √ śak – być w stanie) PF 1i.1 m. – możliwy, wykonalny; |
| aham | – | asmat sn. 1i.1 – ja; |
| nṛ-loke | – | nṛ-loka 7i.1 m. ; TP : nṛṇām loka iti – w świecie ludzi (od: nṛ – człowiek, ludzkość; loka – świat, ludzie); |
| draṣṭum | – | √ dṛś (patrzeć) inf. – zobaczyć; |
| tvat-anyena | – | tvat-anya 3i.1 m. ; TP : tvattaḥ kenāpy anyeneti – przez [kogokolwiek] innego od ciebie (od: tvat – forma drugiej osoby l. pojedynczej używana głównie na początku złożeń; anya – inny); |
| kuru-pravīra | – | kuru-pravīra 8i.1 m. ; TP : kurūṇāṃ pravīreti – o bohaterze wśród Kurów (od: kuru – Kuru, Kurowie – potomkowie Kuru; pra-vīra – mężny, bohater, główny wśród); |
warianty tekstu
veda-yajñādhyayanair → veda-yajñādhigamair (przez zrozumienie Wed i ofiary);
evaṃ-rūpaḥ → evaṃ-rūpaṃ (ta postać);
śakya ahaṃ → śakyate māṃ / śakyam ahaṃ / draṣṭum ahaṃ / śakyo haṃ / śakyas tv ahaṃ / śakyate ‘ham ([nie] jest możliwe mnie / ja możliwe / zobaczyć ja / ja możliwy / ale ja możliwy / [nie] jest możliwe, bym ja);
nṛ-loke → tri-loke / na loke (w trójświecie / nie w świecie);
draṣṭum → dṛṣṭaṃ / śakyaṃ (widziane / możliwe);
Śāṃkara
ātmano mama rūpa-darśanena kṛtārtha eva tvaṃ saṃvṛtta iti tat stauti—
na veda-yajñādhyayanaiś caturṇām api vedānām adhyayanair yathāvat yajñādhyayanaiś ca—vedādhyayanair eva yajñādhyayanasya siddhatvāt pṛthak yajñādhyayana-grahaṇaṃ yajña-vijñānopalakṣaṇārthaṃ—tathā na dānais tulā-puruṣādibhiḥ, na ca kriyābhir agnihotrādibhiḥ śrautādibhiḥ, nāpi tapobhir ugraiś cāndrāyaṇādibhir ugrair ghoraiḥ, evaṃ-rūpo yathā-darśitaṃ viśva-rūpaṃ yasya so’ham evaṃ-rūpo na śakyo’haṃ nṛ-loke manuṣya-loke draṣṭuṃ tvad-anyena tvatto’nyena kura-pravīra
Rāmānuja
ananyabhaktivyatiriktaiḥ sarvair apy upāyair yathāvad avasthito 'haṃ draṣṭuṃ na śakya ity āha
evaṃrūpo yathāvad avathito 'haṃ mayi bhaktimatas tvatto 'nyena ekāntabhaktirahitena kenāpi puruṣeṇa vedayajñādibhiḥ kevalair draṣṭuṃ na śakyaḥ
Śrīdhara
etad-darśanam atidurlabhaṃ labdhvā tvaṃ kṛtārtho 'sīty āha na vedeti | vedādhyayanam avyatirekeṇa yajñādhyayanasyābhāvād yajña-śabdena yajña-vidyāḥ kalpa-sūtrādyā lakṣyante | vedānāṃ yajña-vidyānāṃ cādhyayanair ity arthaḥ | na ca dānaiḥ | na ca kriyābhir agnihotrādibhiḥ | na cograis tapobhiś cāndrāyaṇādibhiḥ | evaṃ-rūpo 'haṃ tvatto 'nyena manuṣya-loke draṣṭuṃ śakyaḥ | api tu tvam eva kevalaṃ mat-prasādena dṛṣṭvā kṛtārtho 'si
Madhusūdana
etad-rūpa-darśanātmakam atidurlabhaṃ mat-prasādaṃ labdhvā kṛtārtha evāsi tvam ity āha na vedeti | vedānāṃ caturṇām api adhyayanair akṣara-grahaṇa-rūpaiḥ, tathā mīmāṃsākalpa-sūtrādi-dvārā yajñānāṃ veda-bodhita-karmaṇām adhayayanair artha-vicāra-rūpair veda-yajñādhyayanaiḥ | dānais tulī-puruṣādibhiḥ | kriyābhir agnihotrādi-śrauta-karmabhiḥ | tapobhiḥ kṛcchra-cāndrāyaṇādibhir ugraiḥ kāyendriya-śoṣakatvena duṣkarair evaṃ-rūpo 'haṃ na śakyo nṛ-loke manuṣya-loke draṣṭuṃ tvad-anyena mad-anugraha-hīnena he kuru-pravīra ! śakyo 'ham iti vaktavye visarga-lopaś chāndasaḥ | pratyekaṃ na-kārābhyāso niṣedha-dāḍhyāya | na ca kriyābhir ity atra ca-kārād anukta-sādhanāntara-samuccayaḥ
Viśvanātha
tubhyaṃ darśitam idaṃ rūpaṃ tu vedādi-sādhanair api durlabham ity āha na vedeti | tvatto 'nyena na kenāpy aham evaṃrūpo draṣṭuṃ śakyaḥ | śakyo 'ham iti | yad-dvaya-lopāv ārṣau | tasmād alabhya-lābham ātmano matvā tvam asminn eveśvare, sarva-durlabhe rūpe mano-niṣṭhāṃ kuru | etad-rūpaṃ dṛṣṭvāpy alaṃ te punar me mānuṣa-rūpeṇa didṛkṣiteneti bhāvaḥ
Baladeva
atha sahasra-śīrṣādi-lakṣaṇasyaiśvara-rūpasya pumarthatām āha na vedeti | vedānām adhyayanair akṣara-grahaṇaiḥ | yajñānām adhayayanair mīmāṃśā-kalpa-sūtrebhyo 'rpaṇaiḥ | kriyābhir agnihotrādi-karmabhiḥ | tapobhiḥ kṛcchrādibhir ugrair deha-śoṣakatvena duṣkaraiḥ | ebhiḥ kevalair vedādhyayanādibhir bhakti-yuktāt tvatto 'nyena bhakti-riktena kenāpi puṃsā evaṃ-rūpo 'haṃ draṣṭuṃ na śakyo, bhaktiṃ vinā bhūtāni vedādhyayanādīni mad-darśana-sādhanāni na bhavantīti | yad uktaṃ –
dharmaḥ satyādayopeto vidyā vā tapasānvitā |
mad-bhaktyāpetam ātmānaṃ na samyak prapunāti hi || iti |
tvayā tu bhaktimatā dṛṣṭa evāham anyaiś ca bhaktimadbhir devādibhiḥ | śakyo 'ham iti vaktavye visarga-lopaś chāndasaḥ | na-kārābhyāso niṣedhāḍhyārthaḥ | nṛ-loke ity uktes tal-loke tad-bhaktā devā bahavas tad draṣṭuṃ śaknuvantīty uktam
Michalski
Ani przez Wedy, ani przez ofiarę, ani naukę, ani dary, – ani przez dobre uczynki, ani nawet przez najpotężniejszą pokutę – nie może mnie nikt zobaczyć z ludzi tu na ziemi, w tym. kształcie – nikt, prócz ciebie, bohaterze Kurawo!
Olszewski
Ani Weda, ani Ofiara, ani Czytanie, ani szczodrobliwość, ani obrzędy, ani ciężkie pokuty nie mogłyby wybłagać ukazanie się moje komukolwiek innemu na ziemi, prócz ciebie jedynego, synu Kuru.
Dynowska
Ni ofiary, ani Wed wiedza szeroka, ni hojność darzenia, ni asceza surowa, ni głębia poznania, odsłonić kiedykolwiek mogły przed wzrokiem człowieka ten straszny tajemnicy Mej kształt, który widziałeś ty, o z Kaurawów najpierwszy.
Sachse
Nikt ze śmiertelnych oprócz ciebie,
o najdzielniejszy z Kaurawów,
nie może mnie ujrzeć w tej postaci
ani dzięki wedom, ani ofiarom,
studiom czy szczodrobliwości,
ani czynom godziwym
czy najsurowszym umartwieniom.
Kudelska
Nikt prócz ciebie, bohaterze z rodu Kuru, nie mógł mnie ujrzeć na tym ziemskim świecie w mym boskim kształcie,
Ani poprzez słuchanie Wed, ani poprzez ofiary, rozmyślania, dary, ani nawet poprzez, czyny czy wielką ascezę.
Rucińska
Ani przez Wedy, ani przez ofiary,
dary, obrzędy, umartwienia srogie
Nikt w ludzkim świecie ujrzeć mnie nie może
w tym kształcie – oprócz ciebie, mężny Kuru!
Szuwalska
Wiedza, ofiar składanie, nauka czy hojność,
Nawet czyny pobożne, pokuty surowe
Nie pozwolą nikomu w tym świecie śmiertelnych
Zobaczyć, co ujrzałeś, największy z Kaurawów.
Jurewicz
o najświetniejszy z rodu Kurów, w tej postaci mnie ujrzeć nie może – ani dzięki Wedom, ani dzięki nauce, ani dzięki ofiarom, ani dzięki szczodrobliwości, ani dzięki rytuałom, ani dzięki strasznej ascezie.
Babkiewicz
O najprzedniejszy
wojowniku Kurów,
w tym ludzkim świecie
mnie w owej postaci
ujrzeć nie może
nikt tu poza tobą,
ni dzięki studiom
nad ofiarą, Wedą,
ni rytom, darom
czy srogiej ascezie.
BhG 11.49
mā te vyathā mā ca vimūḍha-bhāvo dṛṣṭvā rūpaṃ ghoram īdṛṅ mamedam
vyapeta-bhīḥ prīta-manāḥ punas tvaṃ tad eva me rūpam idaṃ prapaśya
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
mama (moją) īdṛk (taką) ghoram (straszliwą) idam rūpam (tę postać) dṛṣṭvā (zobaczywszy)
te (twój) vyathā (niepokój) mā [astu] (oby nie był),
vimūḍha-bhāvaḥ ca (i stan omroczenia) mā [astu] (oby nie był),
tvam (ty) vyapeta-bhīḥ (którego strach odszedł) prīta-manāḥ (mający radosny umysł) punaḥ (ponownie) me (moją) idam (tę) tat eva rūpaṃ (właśnie ową postać) prapaśya (ujrzyj).
analiza gramatyczna
| mā | – | av. – nie! (bardzo silne zaprzeczenie najczęściej stosowana z aorystem pozbawionym partykuły „a”); |
| te | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twój (skrócona forma od: tava); |
| vyathā | – | vyathā 1i.1 f. – niepokój, ból, strach (od: √ vyath – trząść się, drżeć, być wystraszonym, niepokoić się); |
| mā | – | av. – nie! (bardzo silne zaprzeczenie najczęściej stosowana z aorystem pozbawionym partykuły „a”); |
| ca | – | av. – i; |
| vimūḍha-bhāvaḥ | – | vimūḍha-bhāva 1i.1 m. ; TP : vimūḍhasya bhāva iti – stan omroczenia (od: vi- √ muh – mylić się, być skonsternowanym, omroczonym, ogłupiałym, PP vimūḍha – omroczony; √ bhū – być, bhāva – bycie, istnienie, stan, charakter, uczucie, miłość); |
| dṛṣṭvā | – | √ dṛś (patrzeć) absol. – zobaczywszy; |
| rūpam | – | rūpa 2i.1 n. – postać, kształt, piękno (od: √ rūp – formować); |
| ghoram | – | ghora 2i.1 n. – okropny, przeraźliwy (od: √ ghur – krzyczeć przeraźliwie); |
| īdṛk | – | īdṛś 1i.1 n. – takie, takiego rodzaju; |
| mama | – | asmat sn. 6i.1 – mój; |
| idam | – | idam sn. 2i.1 n. – to; |
| vyapeta-bhīḥ | – | vyapeta-bhī 1i.1 m. ; yasya bhīr vyapetāsti saḥ – ten, którego strach odszedł (od: apa- √ i – odchodzić, powściągać, zanikać, PP vi-apeta – odeszły, znikły; √ bhī – straszyć, bhī – strach, przerażenie); |
| prīta-manāḥ | – | prīta-manas 1i.1 m. ; yasya manaḥ prītam asti saḥ – ten, którego umysł jest zadowolony (od: √ prī – być zadowolonym, kochać, PP prīta – zadowolony, radosny, szczęśliwy; √ man – myśleć, manas – umysł); |
| punaḥ | – | av. – ponownie, jeszcze raz, z powrotem; |
| tvam | – | yuṣmat sn. 1i.1 – ty; |
| tat | – | tat sn. 2i.1 n. – to; |
| eva | – | av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
| me | – | asmat sn. 6i.1 – mój (skrócona forma od: mama); |
| rūpam | – | rūpa 2i.1 n. – postać, kształt, piękno (od: √ rūp – formować); |
| idam | – | idam 2i.1 n. – to; |
| prapaśya | – | pra- √ dṛś (patrzeć) Imperat. P 2c.1 – zobacz; |
warianty tekstu
mā ca → na ca (i nie);
vimūḍha-bhāvo → vimūḍhatā bhūd ([niech nie] będzie omroczoności);
ghoram īdṛṅ → ghoram ugraṃ (straszliwą i przerażającą);
vyapeta-bhīḥ → vyapeta-bhītaḥ (ten, którego strach odszedł);
Śāṃkara
mā te vyathā mā bhūt te bhayam, mā ca vimūḍha-bhāvo vimūḍha-cittatā, dṛṣṭvopalabhya rūpaṃ ghoram īdṛk yathā-darśitaṃ mamedam | vyapeta-bhīr vigata-bhayaḥ, prīta-manāś ca san punar bhūyas tvaṃ tad eva catur-bhujaṃ rūpaṃ śaṅkha-cakra-gadādharaṃ taveṣṭaṃ rūpam idaṃ prapaśya
Rāmānuja
īdṛśaghorarūpadarśanena te yā vyathā, yaś ca vimūḍhabhāvo vartate, tadubhayaṃ mā bhūt; tvayā abhyastapūrvam eva saumyaṃ rūpaṃ darśayāmi, tad evedaṃ mama rūpaṃ prapaśya
Śrīdhara
evam api cet tavedaṃ ghoraṃ rūpaṃ dṛṣṭvā vyathā bhavati tarhi tad eva rūpaṃ darśayāmīty āha mā ta iti | īdṛg īdṛśaṃ ghoraṃ madīyaṃ rūpaṃ dṛṣṭvā te ā te vyathā māstu | vimūḍha-bhāvo vimūḍhatvaṃ ca māstu | vigata-bhayaḥ prīta-manāś ca san punas tvaṃ tad evedaṃ mama rūpaṃ prakarṣeṇa paśya
Madhusūdana
evaṃ ghoram īdṛg aneka-bāhv-ādi-yuktatvena bhayaṅkaraṃ mama rūpaṃ dṛṣṭvā sthitasya te tava yā vyathā bhaya-nimittā pīḍā sā mā bhūt | tathā mad-rūpa-darśane 'pi yo vimūḍha-bhāvo vyākula-cittatvam aparitoṣaḥ so 'pi mā bhūt | kintu vyapeta-bhīr apagata-bhayaḥ prīta-manāś ca san punas tvaṃ tad eva caturbhujaṃ vāsudevatvādi-viśiṣṭaṃ tvayā sadā pūrva-dṛṣṭaṃ rūpam idaṃ viśva-rūpopasaṃhāreṇa prakaṭīkriyamāṇaṃ prapaśya prakarṣeṇa bhaya-rāhityena santoṣeṇa ca paśya
Viśvanātha
bhoḥ parameśvara ! māṃ tvaṃ kiṃ na gṛhṇāsi ? yad anicchate 'pi mahyaṃ punar idam eva balād ditsasi | dṛṣṭvedaṃ tavaiśvaryaṃ mama gātrāṇi vyathante, mano me vyākulībhavati | muhur ahaṃ mūrcchāmi | tavāsmai paramaiśvaryāya dūrata eva mama namo namo 'stu, na kadāpy ahaṃ evaṃ draṣṭuṃ prārthayiṣye | kṣamasva kṣamasva | tad eva mānuṣākāraṃ vapur apūrva-mādhurya-dhurya-smita-hasita-sudhā-sāra-varṣi-mukha-candraṃ me darśaya darśayeti vyākulam arjunaṃ prati sāśvāsam āha mā te iti
Baladeva
yac ca tasminn eva mad-rūpe saṃhartṛtvaṃ mayā pradarśitaṃ tat khalu drapadī-pragharṣaṇaṃ vīkṣyāpi tuṣṇīṃ sthitā bhīṣmādayaḥ sarve tat-pragharṣaṇa-kupitena mayaiva nihantavyā na tu tan-nihanana-bhāras taveti bodhayitum atas tena tvaṃ vyathito mābhūr ity āha mā te vyatheti | tad eva caturbhujaṃ prārthita-rūpam
Michalski
Nie drzyj i nie lękaj się – gdy widzisz ten przerażający kształt. – Wyzbądź się strachu i z radością w sercu – oglądaj znowu mą dawną postać!
Olszewski
Nie trwóż się i nie lękaj, iżeś widział moją postać straszliwą: wolny od trwogi, z radością w sercu ujrzysz na nowo moją postać pierwotną.
Dynowska
Zbądź się bojaźni, odrzuć lęk przed boską wizją Mej grozy pełnej postaci; zapomnij trwogi, Ardżuno, w radości, w serca prostym weselu spójrz oto znów na Mój znajomy kształt.
Sachse
Niech nie przejmuje cię lękiem,
niech nie przysparza ci troski
widok mej groźnej postaci!
Wolny od obaw, z sercem pełnym radości
spójrz znowu na mą dawną postać!
Kudelska
Nie lękaj się i nie bój się widoku, mego kształtu tak cię przerażającego,
Od strachu wolny i o sercu spokojnym spójrz na mnie , powracam do swojej postaci.
Rucińska
Nie trwóż się, serca nie niepokój,
widząc tę moją postać tak przerażającą!
Wolny od strachu i z sercem radosnym
znów mnie oglądaj w mej dawnej postaci!
Szuwalska
Porzuć bojaźń. Od lęku uwolnij się, który
Wzbudził widok okropny. Niech stan twój ponury
Minie, gdy ujrzysz znowu znajome oblicze.«
Jurewicz
Ujrzawszy tę moją groźną postać, nie lękaj się, niech się twe czucie nie gmatwa! Niechaj strach cię odejdzie, serce niech znów rade będzie – patrz! oto ma tamta postać!”.
Babkiewicz
Nie bądź w popłochu
ani omroczony,
boś ujrzał postać
moją przeraźliwą.
Strach niech odejdzie
i myśl się raduje,
ponownie zobacz
tę oto mą postać.
BhG 11.50
saṃjaya uvāca
ity arjunaṃ vāsudevas tathoktvā svakaṃ rūpaṃ darśayāmāsa bhūyaḥ
āśvāsayāmāsa ca bhītam enaṃ bhūtvā punaḥ saumya-vapur mahātmā
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
saṃjayaḥ (Sandźaja) uvāca (rzekł):
mahātmā (wielki duchem) vāsudevaḥ (Wasudewa) arjunam (do Ardźuny) iti uktvā (tak powiedziawszy)
bhūyaḥ (ponownie) saumya-vapuḥ (delikatnym kształtem) bhūtvā (stawszy się),
tathā (tak) svakam rūpam (własną postać) darśayāmāsa (ukazał),
punaḥ ca (i ponownie) enam bhītam (tego wystraszonego) āśvāsayāmāsa (sprawił wzięcie oddechu).
analiza gramatyczna
| saṃjayaḥ | – | sam-jaya 1i.1 m. – podbój, całkowite zwycięstwo (od: sam- √ ji – zwyciężać całkowicie, jaya – zwycięstwo); |
| uvāca | – | √ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział; |
| iti | – | av. – tak (zaznacza koniec wypowiedzi); |
| arjunam | – | arjuna 2i.1 m. – biały, jasny; |
| vāsudevaḥ | – | vāsudeva 1i.1 m. – syn Wasudewy (od: √ vas – mieszkać, vasu – bogactwo, jeden z ośmiu Wasu; deva – bóg, niebianin; vasudeva – ojciec Kryszny); |
| tathā | – | av. – tak, w ten sposób, podobnie; |
| uktvā | – | √ vac (mówić) absol. – powiedziawszy; |
| svakam | – | svaka 2i.1 n. – własne (od: sva – swój, własny); |
| rūpam | – | rūpa 2i.1 n. – postać, kształt, piękno (od: √ rūp – formować); |
| darśayāmāsa | – | √ dṛś (widzieć) Perf. (opisowe) caus. P 1c.1 – ukazał; |
| bhūyaḥ | – | av. – bardziej, ponownie, ponadto; |
| āśvāsayāmāsa | – | ā- √ śvas (oddychać) Perf. (opisowe) caus. P 1c.1 – sprawił odetchnięcie; |
| ca | – | av. – i; |
| bhītam | – | bhīta ( √ bhī – straszyć) PP 2i.1 m. – wystraszonego; |
| enam | – | etat sn. 2i.1 m. – go; |
| bhūtvā | – | √ bhū (być) absol. – stawszy się; |
| punaḥ | – | av. – ponownie, jeszcze raz, z powrotem |
| saumya-vapuḥ | – | saumya-vapus 1i.1 m. ; BV : yasya vapuḥ saumyam asti saḥ – ten, którego postać jest delikatna (od: vapus – postać, kształt, piękno; √ su – wyciskać, soma – sok, nektar, księżyc, soma saumya – związany z nektarem; delikatny, miły); |
| mahātmā | – | mahā-ātman 1i.1 m. ; BV : yasyātmā mahān asti saḥ – ten, którego jaźń jest wielka (od: √ mah – powiększać, mahant – wielki; ātman – jaźń); |
Śāṃkara
ity evam arjunaṃ vāsudevas tathā-bhūtaṃ vacanam uktvā, svakaṃ vasudevasya gṛhe jātaṃ rūpaṃ darśayāmāsa darśitavān bhūyaḥ punaḥ | āśvāsayāmāsa ca āśvāsitavān bhītam enam, bhūtvā punaḥ saumya-vapuḥ prasanna-deho mahātmā
Rāmānuja
evaṃ pāṇḍutanayaṃ bhagavān vasudevasūnur uktvā bhūyaḥ svakīyam eva caturbhujaṃ rūpaṃ darśayām āsa; aparicitarupadarśanena bhītam enaṃ punar api paricitasaumyavapur bhūtvā āśvāsayām āsa ca, mahātmā satyasaṅkalpaḥ / asya sarveśvarasya paramapuruṣasya parasya brahmaṇo jagadupakṛtimartyasya vasudevasūnoś caturbhujam eva svakīyaṃ rūpam; kaṃsād bhītavasudevaprārthanena ākaṃsavadhād bhujadvayam upasaṃhṛtaṃ paścād āviṣkṛtaṃ ca / „jāto 'si deva deveśa śaṅkhacakragadādhara / divyaṃ rūpam idaṃ deva prasādenopsaṃhara // ….. upasaṃhara viśvātman rūpam etac caturbhujam” iti hi prārthitam / śiśupālasyāpi dviṣato 'navaratabhāvanāviṣayaś caturbhujam eva vasudevasūno rūpam, „udārapīvaracaturbāhuṃ śaṅkhacakragadādharam” iti / ataḥ pārthenātra tenaiva rūpeṇa caturbhujanety ucyate
Śrīdhara
evam uktvā prāktanam eva rūpaṃ mat-sakhaṃ prasannaṃ tava saumyaṃ janārdana idānīm adhunāsmi saṃvṛttaḥ saṃjātaḥ | kim ? sa-cetāḥ prasanna-cittaḥ | prakṛtiṃ svabhāvaṃ gataś cāsmi
Madhusūdana
vāsudevo 'rjunam iti prāg-uktam uktvā yathā pūrvam āsīt tathā svakaṃ rūpaṃ kirīṭa-makara-kuṇḍala-gadā-cakrādi-yuktaṃ caturbhujaṃ śrīvatsa-kaustubha-vanamālā-pītāmbarādi-śobhitaṃ darśayāmāsa bhūyaḥ punar āśvāsayāmāsa ca bhītam enam arjunaṃ bhūtvā punaḥ pūrvavat saumya-vapur anugra-śarīro mahātmā parama-kāruṇikaḥ sarveśvaraḥ sarvajña ity ādi-kalyāṇa-guṇākaraḥ
Viśvanātha
yathā svāṃśasya mahogra-rūpaṃ darśayāmāsa | tathā mahā-madhuraṃ svakaṃ rūpaṃ caturbhujaṃ kirīṭa-gadā-cakrādi-yuktaṃ tat-prārthitaṃ madhuraiśvarya-mayaṃ bhūyo darśayāmāsa | tataḥ punaḥ sa mahātmā somya-vapuḥ kaṭaka-kuṇḍaloṣṇīṣa-pītāmbara-dharo dvibhujo bhūtvā bhītam enam āśvāsayāmāsa
Baladeva
tato yad abhūt tat saṃjaya uvāca ity arjunam iti | vāsudevo 'rjunaṃ prati pūrvoktam uktvā yathā saṅkalpenaiva sahasra-śiraskaṃ rūpaṃ darśitavān tathaiva svakaṃ nīlotpala-śyāmalatvādi-guṇakaṃ devakī-putra-lakṣaṇaṃ caturbhujaṃ rūpaṃ darśayāmāsa evaṃ saumya-vapuḥ sundara-vigraho bhūtvā bhītam enam arjunaṃ punar āśvāsayāmāsa | mahātmā udāra-manā
Michalski
Sandżaja rzekł:
To powiedziawszy, Wasudewa – stanął przed Ardżuną w swej dawnej postaci – i ukoił go, wylękłego, – wszechmocny, przybrawszy znowu przyjazny kształt.
Olszewski
Sandżaya.
Przy tych słowach wielkoduszny Vasudeva ukazał Ardżunie inną swoją postać i uspokoił strach jego, jawiąc się na nowo ze swem jasnem obliczem.
Dynowska
Sandżaja rzekł:
I po tych słowach Pan znów w swej dawnej, słodkiej stanął postaci, przed Ardżuną, wstrząśniętym do dna, łagodnym darząc go uspokojeniem.
Sachse
Sandżaja rzekł:
Tak to wtedy przemówił do Ardżuny syn Wasudewy
i znów ukazał mu się w swej [zwykłej] postaci.
I pocieszył zalęknionego Najwyższy
gdy tylko przybrał swój dawny, łagodny wygląd.
Kudelska
Sandżaja powiada:
Gdy te słowa Wasudewa do Ardżuny wypowiedział, ukazał mu ponownie
swa postać poprzednią,
Pan wspaniały, znów o swym miłym kształcie, serce przestraszonego uspokaja.
Rucińska
Rzekł Sandżaja:
Tak do Ardżuny rzekłszy, Wasudewa
pokazał jeszcze mu swą własną postać
I zlęknionego pocieszył, Duch Wielki,
na powrót wygląd przybrawszy łagodny.
Szuwalska
Zwróciwszy się w ten sposób do Ardżuny, Kryszna
Ponownie przybrał postać przyjazną i bliską,
Kojąc serce zamarłe, tchu wracając lekkość.
Jurewicz
Sańdźaja rzekł:
Gdy Wasudewa do Ardźuny te słowa wyrzekł, ukazał znów swoją postać. I uspokajał go, przerażonego, przybrawszy na powrót kształty życzliwe.
Babkiewicz
Sańdźaja rzekł:
Gdy Wasudewa
tak odrzekł Ardźunie,
znów mu ukazał
swoją własną postać
i wylękłego
ukoił szlachetny,
przybrawszy znowu
swą postać najsłodszą.
BhG 11.51
arjuna uvāca
dṛṣṭvedaṃ mānuṣaṃ rūpaṃ tava saumyaṃ janārdana
idānīm asmi saṃvṛttaḥ sa-cetāḥ prakṛtiṃ gataḥ
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
arjunaḥ (Ardźuna) uvāca (rzekł):
he janārdana (Dźanardano!),
tava (twoją) idam saumyam (tę delikatną) mānuṣam rūpam (ludzką postać) dṛṣṭvā (zobaczywszy)
idānīm (teraz) [aham] (ja) sa-cetāḥ (wraz z rozsądkiem) saṃvṛttaḥ (będący) prakṛtim (w naturę) gataḥ (weszły) asmi (jestem).
analiza gramatyczna
| arjunaḥ | – | arjuna 1i.1 m. – biały, jasny; |
| uvāca | – | √ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział; |
| dṛṣṭvā | – | √ dṛś (widzieć) absol. – zobaczywszy; |
| idam | – | idam 2i.1 n. – to; |
| mānuṣam | – | mānuṣa 2i.1 n. – ludzki (od: √ man – myśleć, manu – człowiek); |
| rūpam | – | rūpa 2i.1 n. – postać, kształt, piękno (od: √ rūp – formować); |
| tava | – | yuṣmat sn. 6i.1 – twój; |
| saumyam | – | saumya 2i.1 n. – delikatną, miłą (od: √ su – wyciskać, soma – sok, nektar, księżyc, Soma); |
| janārdana | – | jana-ardana 8i.1 m. – pobudzający / trapiący ludzi (od: √ jan – rodzić, stwarzać, jana – człowiek, ludzkość; √ ard – dręczyć, krzywdzić, ardana – niepokojenie niszczenie) lub BV : yo janānām abhadram ardati sa – ten, który niszczy niepomyślność ludzi; |
| idānīm | – | av. – teraz, właśnie, dzisiaj; |
| asmi | – | √ as (być) Praes. P 3c.1 – jestem; |
| saṃvṛttaḥ | – | sam-vṛtta (sam- √ vṛt – stawać się) PP 1i.1 m. – ten, który się stał; |
| sa-cetāḥ | – | sa-cetas PP 1i.1 m. ; BV : yo cetasā saha vartate saḥ – będący wraz z myślą, świadomy, racjonalny (od: sa – razem z, wespół; krótka forma od: saha lub sama; występuje głównie w złożeniach, wymaga instrumentalisu; √ cit – postrzegać, myśleć, cetas – umysł, myśl, serce, świadomość); |
| prakṛtim | – | prakṛti 2i.1 f. – w naturę, w podstawę, w praprzyczynę, w przejawiony świat (od: pra- √ kṛ – stwarzać); |
| gataḥ | – | gata ( √ gam – iść) PP 1i.1 m. – odeszły; |
Śāṃkara
dṛṣṭvedaṃ mānuṣaṃ rūpaṃ mat-sakhaṃ prasannaṃ tava saumyaṃ janārdana, idānīm, adhunāsmi saṃvṛttaḥ saṃjātaḥ | kiṃ ? sa-cetāḥ prasanna-cittaḥ prakṛtiṃ svabhāvaṃ gataś cāsmi
Rāmānuja
anavadhikātiśayasaundaryasaukumāryalāvaṇyādiyuktaṃ tavaivāsādhāraṇaṃ manuṣyatvasaṃsthānasaṃsthitam atisaumyam idaṃ tava rūpaṃ dṛṣṭvā idānīṃ sacetās saṃvṛtto 'smi; prakṛtiṃ gataś ca
Śrīdhara
tato nirbhayaḥ sann arjuna uvāca dṛṣṭvedam iti | sa-cetāḥ prasanna-cittaḥ | idānīṃ saṃvṛtto jāto 'smi | prakṛtiṃ svāsthyaṃ ca prāpto 'smi | śeṣaṃ spaṣṭam
Madhusūdana
tato nirbhayaḥ san arjuna uvāca dṛṣṭvedam iti | idānīṃ sacetā bhaya-kṛta-vyāmohābhāvenāvyākula-cittaḥ saṃvṛtto 'smi tathā prakṛtiṃ bhaya-kṛta-vyathā-rāhityena svāsthyaṃ gato 'smi | spaṣṭam anyat
Viśvanātha
tataś ca mahā-madhura-mūrtiṃ kṛṣṇam ālokyānanda-sindhu-snātaḥ sann āha idānīm evāhaṃ sa-cetāḥ saṃvṛttaḥ sa-ceto abhuvaṃ prakṛtiṃ gataḥ svāsthyaṃ prāpto 'smi
Baladeva
tato nirvyathaḥ prasanna-manāḥ sann arjuna uvāca dṛṣṭvedam iti | he janārdana tavedaṃ saumyaṃ manojñaṃ caturbhujaṃ rūpaṃ dṛṣṭvāham idānīṃ sa-cetāḥ prasanna-cittaḥ prakṛtiṃ vyathādy-abhāvena svāsthyaṃ ca gataḥ saṃvṛtto jāto 'smi | kīdṛśaṃ rūpam ity āha mānuṣam iti | caitanyānanda-vigrahaḥ kṛṣṇo vakṣyamāṇa-śruti-smṛtibhyaḥ | sa hi yaduṣu | pāṇḍaveṣu dvibhujaḥ kadācic caturbhujaś ca krīḍati | tad-ubhaya-rūpasyāsya mānuṣavat saṃsthānāc ceṣṭitāc ca | mānuṣa-bhāvenaiva vyapadeśa iti prāg abhāṣi
Michalski
Ardżuna rzekł:
Gdy widzę twą ludzką przyjazną postać, o dręczycielu ludzi, spokojny jestem i powróciłem do równowagi.
Olszewski
Ajdżuna.
Teraz, kiedy widzę twoją łagodną postać ludzką, o wojowniku, znów panuję nad swoją myślą i wracam do porządku naturalnego.
Dynowska
Ardżuna mówi:
Otom znów sobą i spokój serca mi wraca, gdy na nowo Twą dobrotliwą, człowieczą mam przed sobą postać, o przenajdroższy Panie.
Sachse
Ardżuna rzekł:
Na widok łagodnej, ludzkiej twej postaci,
o Niepokojący,
odzyskałem przytomność, przyszedłem do siebie.
Kudelska
Ardżuna powiada:
Gdy widzę twą człowieczą postać, tak miłą dla mnie, Dżanardano,
To powracam do równowagi i mój umysł jest znów świadomy.
Rucińska
Rzekł Ardżuna:
Gdy widzę Twą ludzką postać łagodną, o Dżanardano,
Jestem już teraz spokojny, wróciłem do równowagi.
Szuwalska
»Znów Cię widzę człowiekiem drogim – rzekł Ardżuna –
Uroczy Dżanardano. Jestem już spokojny.
Ustała burza wrażeń. Znowu jestem sobą.«
Jurewicz
Ardźuna rzekł:
„Teraz, gdy widzę tę Twą łagodną postać człowieczą, o Dręczycielu Wrogów, odzyskałem rozeznanie, przyszedłem do siebie”.
Babkiewicz
Ardźuna rzekł:
Gdym twą ludzką postać ujrzał,
tę najsłodszą, Dręczycielu,
zaraz wraca mi świadomość,
równowagę odzyskuję.
BhG 11.52
śrī-bhagavān uvāca
sudurdarśam idaṃ rūpaṃ dṛṣṭavān asi yan mama
devā apy asya rūpasya nityaṃ darśana-kāṅkṣiṇaḥ
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
śrī-bhagavān (chwalebny Pan) uvāca (rzekł),
[tvam] (ty) mama (moją) yat idam su-durdarśam rūpam (którą tę niezwykle trudną do oglądania postać) dṛṣṭavān (oglądający) asi (jesteś).
devāḥ api (nawet niebianie) nityam (zawsze) asya rūpasya (tej postaci) darśana-kāṅkṣiṇaḥ (tęskniący za widzeniem) [santi] (są).
analiza gramatyczna
| śrī-bhagavān | – | śrī-bhagavant 1i.1 m. ; TP : śriyā yukto bhagavān iti – Pan połączony z majestatem (od: śrī – blask, majestat, fortuna; √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhaga – dział, udział, pomyślność, majątek; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, bhagavant – posiadacz fortuny); |
| uvāca | – | √ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział; |
| sudurdarśam | – | su-dur-darśa 2i.1 n. – niezwykle trudne do oglądania (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; √ dṛś – widzieć, darśa – widok, wygląd); |
| idam | – | idam 2i.1 n. – to; |
| rūpam | – | rūpa 2i.1 n. – postać, kształt, piękno (od: √ rūp – formować); |
| dṛṣṭavān | – | dṛṣṭavant ( √ dṛś – widzieć) PP 1i.1 m. – widzący; |
| asi | – | √ as (być) Praes. P 2c.1 – jesteś; |
| yat | – | yat sn. 2i.1 n. – które; |
| mama | – | asmat sn. 6i.1 – mój; |
| devāḥ | – | deva 1i.3 m. – bogowie, niebianie (od: √ div – jaśnieć, bawić się); |
| api | – | av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet; |
| asya | – | idam sn. 6i.1 n. – tego; |
| rūpasya | – | rūpa 6i.1 n. – postaci, kształtu (od: √ rūp – formować); |
| nityam | – | av. – zawsze, ciągle (od: nitya – wrodzony, wieczny); |
| darśana-kāṅkṣiṇaḥ | – | darśana-kāṅkṣin 1i.3 m. ; TP : darśanaṃ kāṅkṣiṇa iti – pragnący oglądania (od: √ dṛś – widzieć, darśana – widzenie, obserwacja, spojrzenie; √ kāṅkṣ – pragnąć, tęsknić; kāṅkṣin – pragnący); |
warianty tekstu
sudurdarśam → sudarśanam / durdarśanam (miłą do oglądania / straszną do oglądania);
nityaṃ darśana-kāṅkṣiṇaḥ → nityaṃ vaṃdana-kāṅkṣiṇaḥ / nitya-darśana-kāṅkṣiṇaḥ (zawsze pragnący oddawać cześć / pragnący stałego oglądania);
Śāṃkara
sudurdarśaṃ suṣṭhu duḥkhena darśanam asyeti sudurdarśam | idaṃ rūpaṃ dṛṣṭavān asi yan mama, devā apy asya mama rūpasya nityaṃ sarvadā darśana-kāṅkṣiṇaḥ | darśanepsavo’pi na tvam iva dṛṣṭavantaḥ, na drakṣyanti cety abhiprāyaḥ
Rāmānuja
mama idaṃ sarvasya praśāsane 'vasthitaṃ sarvāsrayaṃ sarvakāraṇabhūtaṃ rūpaṃ yad dṛṣṭavān asi, tat sudurdarśaṃ na kenāpi draṣṭuṃ śakyam / asya rūpasya devā api nityaṃ darśanakāṅkṣiṇaḥ, na tu dṛṣṭavantaḥ
Śrīdhara
svakṛtasyānugrahasyātidurlabhatvaṃ darśayana bhagavān uvāca sudurdarśam iti | yan mama viśva-rūpaṃ tvaṃ dṛṣṭavān asi | idaṃ sudurdarśam atyantaṃ draṣṭum aśakyam | yato devā apy asya rūpasya nityaṃ sarvadā darśanam icchanti kevalam | na punar idaṃ paśyanti
Madhusūdana
sva-kṛtasyānugrahasyātidurlabhatvaṃ darśayan śrī-bhagavān uvāca sudurdarśam iti caturbhiḥ | mama yad rūpam idānīṃ tvaṃ dṛṣṭavān asi, idaṃ viśva-rūpaṃ sudurdarśam atyantaṃ draṣṭum aśakyam | yato devā apy asya rūpasya nityaṃ sarvadā darśana-kāṅkṣiṇo na tu tvam iva pūrvaṃ dṛṣṭavanto na vāgre drakṣyantīty abhiprāyaḥ | darśanākāṅkṣāyā nityatvokteḥ
Viśvanātha
darśitasya svarūpasya māhātmyam āha sudurdarśam iti tribhiḥ | devatā api asya darśanākāṅkṣiṇa eva na tu darśanaṃ labhante | tvaṃ tu naivedam api spṛhayasi | man-mūla-svarūpa-narākāra-mahā-mādhurya-nityāsvādine tvac-cakṣuse katham etad coratām ? ataeva mayā divyaṃ dadāmi te cakṣuḥ iti divyaṃ cakṣur dattam | kintu divya-cakṣur iva divyaṃ mano na dattam ataeva divya-cakṣuṣāpi tvayā na samyaktayā rocitaṃ man-mānuṣa-rūpa-mahā-mādhuryaika-grāhi-manaskatvāt | yadi divyaṃ mano 'pi tubhyam adāsyaṃ tadā deva-loka iva bhavān apy etad viśvarūpa pūruṣa-svarūpam arocayiṣyad eveti bhāvaḥ
Baladeva
mayā pradarśitaṃ na veda-yajñādhyayaniḥ ity ādinā ślāghitaṃ ca sahasra-śiraskaṃ mad-rūpaṃ śraddadhāno mat-priya-sakho 'rjuno manuṣya-bhāva-bhāvite śrī-kṛṣṇe mayi kadācid viślatha-bhāvo mābhūd iti bhāvena svaka-rūpasya parama-puruṣārthatām upadiśati sudurdarśam iti | sahasra-śiraskaṃ mad-rūpaṃ durdarśam eva | idaṃ ca mama kṛṣṇa-rūpaṃ sudurdarśam | nāhaṃ prakāśaḥ sarvasya ity ukteḥ | yat tvaṃ sucirād dṛṣṭavān asi katham evaṃ praty emīti cet tatrāha devā apy asyeti | etac ca daśamādau garbha-stuty-ādinā prasiddham eva
Michalski
Wzniosły rzekł:
Ta moja postać, którąś widział, jest niesłychanie trudna do zobaczenia. Nawet sami bogowie spragnieni są wiecznie widoku tej postaci.
Olszewski
Błogosławiony.
Tę postać, którą tak trudno ujrzeć, a którą tyś oglądał, bogowie sami pragną ją widzieć.
Dynowska
Błogosławiony rzecze Pan:
Rzadko, zaprawdę rzadko przed ludzkim jawię się okiem w tej groźnej Mojej postaci, którąś ty widział, Ardżuno. Bogowie wszyscy i Świetlistych rzesze ujrzeć ją pragną i proszą w tęsknocie,
Sachse
Czcigodny rzekł:
Widziałeś tę moją postać,
którą najtrudniej jest oglądać.
Nawet bogowie stale tęsknią
za widokiem tej postaci.
Kudelska
Czcigodny pan rzecze:
Te mą postać, tak trudną do ujrzenia, ty tylko zobaczyłeś,
A przecież nawet bogowie wciąż pragną kształt ten oglądać.
Rucińska
Rzekł Pan:
Niezwykle trudno jest ujrzeć ten kształt mój, któryś oglądał –
Nawet bogowie wciąż tęsknią do tej postaci widoku!
Szuwalska
»Trudno – powiedział Kryszna – zobaczyć tę postać.
Wielu bogów od wieków czeka, by ją ujrzeć.
Jurewicz
Czcigodny Pan rzekł:
„Nader trudno zobaczyć tę postać, którą właśnie widziałeś. Sami bogowie oglądać ją wiecznie pragną.
Babkiewicz
Chwalebny Pan rzekł:
Moją postać, którą widzisz,
nader trudno jest zobaczyć,
i niebianie stale tęsknią
za tym, by ją mogli widzieć.
BhG 11.53
nāhaṃ vedair na tapasā na dānena na cejyayā
śakya evaṃ-vidho draṣṭuṃ dṛṣṭavān asi māṃ yathā
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
[tvam] (ty) yathā (jak) mām (mnie) dṛṣṭavān (oglądający) asi (jesteś),
aham evaṃ-vidhaḥ (ja takiego rodzaju) na vedaiḥ (nie przez Wedy) na tapasā (nie przez ascezę) na dānena (nie przez jałmużnę) na ca ijyayā (i nie przez czczenie) draṣṭuṃ (widzieć) śakyaḥ (możliwy) [asmi] (jestem).
analiza gramatyczna
| na | – | av. – nie; |
| aham | – | asmat sn. 1i.1 – ja; |
| vedaiḥ | – | veda 3i.1 m. – przez Wedy ( √ vid – wiedzieć); |
| na | – | av. – nie; |
| tapasā | – | tapas 3i.1 n. – przez gorąco, przez ascezę (od: √ tap – topić, palić); |
| na | – | av. – nie; |
| dānena | – | dāna 3i.1 n. – przez dary, przez jałmużnę (od: √ dā – dawać); |
| na | – | av. – nie; |
| ca | – | av. – i; |
| ijyayā | – | ijyā 3i.1 f. – przez ofiarę, przez czczenie (od: √ yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić); |
| śakyaḥ | – | śakya ( √ śak – być w stanie) PF 1i.1 m. – możliwy, wykonalny; |
| evaṃ-vidhaḥ | – | evaṃ-vidha 1i.1 m. – takiego rodzaju (od: av. evam – w ten sposób; w złożeniach: takiego rodzaju; √ vidh – formować; vidha – rodzaj, gatunek, sposób); |
| draṣṭum | – | √ dṛś (patrzeć) inf. – zobaczyć; |
| dṛṣṭavān | – | dṛṣṭavant ( √ dṛś – widzieć) PP 1i.1 m. – widzący; |
| asi | – | √ as (być) Praes. P 2c.1 – jesteś; |
| mām | – | asmat sn. 2i.1 – mnie; |
| yathā | – | av. – tak jak (korelatyw do: tathā); |
warianty tekstu
dānena → dānair (dzięki darom);
draṣṭuṃ → dṛṣṭaṃ (widziany);
māṃ yathā → ye yathā / māṃ tathā (jak którzy / mnie w ten sposób);
Śāṃkara
kasmāt ?—
nāhaṃ vedaiḥ ṛg-yajuḥ-sāmātharva-vedaiś caturbhir api, na tapasā ugreṇa cāndrāyaṇādinā, na dānena go-bhū-hiraṇyādinā, na cejyayā yajñena pūjayā vā śakyaḥ evaṃ-vidho yathā-darśita-prakāro draṣṭuṃ dṛṣṭavān asi māṃ yathā tvam
Madhusūdana
kasmād devā etad-rūpaṃ na dṛṣṭavanto na vā drakṣyanti mad-bhakti-śūnyatvād ity āha nāham iti | na veda-yajñādhyayanair ity ādinā gatārthaḥ ślokaḥ parama-durlabhatva-khyāpanāyābhyastaḥ
Viśvanātha
kiṃ ca yuṣmad-aspṛhaṇīyam apy etat svarūpam anye puruṣārtha-sāratvena ye spṛhayanti, tair vedādhyayanādibhir api sādhanair etaj jñātuṃ draṣṭuṃ cāśakyam eveti pratīhīty āha nāham iti
Baladeva
sudurlabhatām āha nāham iti | evaṃvidho devakī-sūnuś caturbhujas tvat-sakho 'haṃ vedādibhir api sādhanaiḥ kenāpi puṃsā bhakti-śūnyena draṣṭuṃ na śakyo yathā tvaṃ māṃ dṛṣṭavān asi
Michalski
Ani przez Wedy, ani przez pokutę, ani dary, ani przez ofiarę, nikt mnie nie może ujrzeć w tym kształcie, w jakim tyś mnie widział.
Olszewski
Lecz ani Wedy, ani umartwienia, ani szczodrobliwość, ani ofiara nie mogą mię skłonić do ukazania się w takiej postaci, jaką ty widziałeś.
Dynowska
a przecie nie danym nikomu widzieć Mnie takim jakeś widział ty; choćby Wedy znał wszystkie i w ofiarach był wierny, choćby w wysiłku wewnętrznym bohaterstwem jaśniał, a w miłosierdziu hojnością.
Sachse
Ani wedy, ani umartwienia,
ani jałmużna, ani ofiara,
nie pozwala ujrzeć mnie w tej postaci,
w jakiej widziałeś mnie ty.
Kudelska
Postaci, w jakiej ty mnie zobaczyłeś, nie można ujrzeć ani poprzez słuchanie Wed,
Ani poprzez ascezę, daniny, czy wielkie ofiary.
Rucińska
Ani przez Wedy, ascezę, przez dary ni przez ofiary
Nie można ujrzeć mnie takim, jakim tyś mnie tu oglądał!
Jurewicz
Ani Wedy, ani asceza, ani szczodrobliwość, ani składane ofiary nie objawią mnie takim, jakiegoś mnie widział.
Babkiewicz
Ani Wedy, ni pokuty,
ni jałmużna, ani czczenie
nie pozwolą mnie zobaczyć
takim, jakim ty mnie widzisz.
BhG 11.54
bhaktyā tv ananyayā śakya aham evaṃ-vidho ‘rjuna
jñātuṃ draṣṭuṃ ca tattvena praveṣṭuṃ ca paraṃtapa
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he parantapa (o pogromco wrogów!), he arjuna (Ardźuno!),
ananyayā tu bhaktyā (lecz dzięki wyłącznemu uwielbieniu) ahaṃ evaṃ-vidhaḥ (ja takim będący) tattvena (prawdziwie) jñātum (poznać) draṣṭum (zobaczyć) praveṣṭum ca (i wchodzić) śakyaḥ (możliwy) [asmi] (jestem).
analiza gramatyczna
| bhaktyā | – | bhakti 3i.1 f. – dzięki oddaniu, dzięki miłości, dzięki uwielbieniu (od: √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć); |
| tu | – | av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i; |
| ananyayā | – | an-anyā 3i.1 f. – przez nie inną, przez nie oddaną niczemu innemu (od: anya – inny); |
| śakyaḥ | – | śakya ( √ śak – być w stanie) PF 1i.1 m. – możliwy, wykonalny; |
| aham | – | asmat sn. 1i.1 – ja; |
| evaṃ-vidhaḥ | – | evaṃ-vidha 1i.1 m. – takiego rodzaju (od: av. evam – w ten sposób; w złożeniach: takiego rodzaju; √ vidh – formować; vidha – rodzaj, gatunek, sposób); |
| arjuna | – | arjuna 8i.1 m. – biały, jasny; |
| jñātum | – | √ jñā (wiedzieć, rozumieć) inf. – zrozumieć; |
| draṣṭum | – | √ dṛś (patrzeć) inf. – zobaczyć; |
| ca | – | av. – i; |
| tattvena | – | av. – prawdziwie, zgodnie z prawdą (od: tat – to, abst. tat-tva – tość, prawda, realność); |
| praveṣṭum | – | pra- √ viś (wchodzić) inf. – wchodzić; |
| ca | – | av. – i; |
| paraṃtapa | – | param-tapa 8i.1 m. ; yaḥ parān tāpayati tvam – ty, który sprawiasz cierpienie innym (od: para – drugi, inny, obcy; √ tap – topić, palić, tapas – gorąco, asceza); |
Śāṃkara
kathaṃ punaḥ śakya ity ucyate—
bhaktyā tu kiṃ-viśiṣṭayā ity āha—ananyayāpṛthag-bhūtayā, bhagavato’nyatra pṛthaṅ na kadācid api yā bhavati sā tv ananyā bhaktiḥ | sarvair api karaṇaiḥ vāsudevād anyan na upalabhyate yayā, sānanyā bhaktiḥ, tayā bhaktyā śakyo’ham evaṃ-vidho viśva-rūpa-prakāro he’rjuna, jñātuṃ śāstrataḥ | na kevalaṃ jñātuṃ śāstrataḥ, draṣṭuṃ ca sākṣāt-kartuṃ tattvena tattvataḥ, praveṣṭuṃ ca mokṣaṃ ca gantuṃ parantapa
Rāmānuja
kuta ity atra āha
vedair adhyāpanapravacanādhyayanaśravaṇajapaviṣayaiḥ, yāgadānahomatapobhiś ca madbhaktivirahitaiḥ kevalaiḥ yathāvad avasthito 'haṃ draṣṭum aśakyaḥ / ananyayā tu bhaktyā tattvataś śāstrair jñātuṃ tattvatas sākṣātkartuṃ, tattvataḥ praveṣṭuṃ ca śakyaḥ / tathā ca śrutiḥ, „nāyam ātmā pravacanena labhyo na medhayā na bahunā śrutena / yam evaiṣa vṛṇute tena labhyas tasyaiṣa ātmā vivṛṇute tanūṃ svām” iti
Śrīdhara
tarhi kenopāyena tvaṃ draṣṭuṃ śakya iti | tatrāha bhaktyā tv iti | ananyayā mad-eka-niṣṭhayā bhaktyā tv evambhūto viśvarūpo 'haṃ tattvena paramārthato jñātuṃ śakyaḥ śāstrataḥ draṣṭuṃ pratyakṣataḥ praveṣṭuṃ ca tādātmyena śakyaḥ | nānyair upāyaiḥ
Madhusūdana
yadi veda-tapo-dānejyābhir draṣṭum aśakyas tvaṃ tarhi kenopāyena draṣṭuṃ śakyo 'sīty ata āha bhaktyeti | sādhanānantara-vyāvṛttya-arthas tu-śabdaḥ | bhaktyaivānanyayā mad-eka-niṣṭhayā niratiśaya-prītyaivaṃvidho divya-rūpa-dharo 'haṃ jñātuṃ śakyo 'nanyayā bhaktyā kintu tattvena draṣṭuṃ ca svarūpeṇa sākṣātkartuṃ ca śakyo vedānta-vākya-śravaṇa-manana-nididhyāsana-paripākeṇa | tataś ca svarūpa-sākṣātkārād avidyā-tat-kārya-nivṛttau tattvena praveṣṭuṃ ca mad-rūpatayaivāsuṃ cāhaṃ śakyaḥ | he parantapa ! ajñāna-śatru-damaneti praveśa-yogyatā sūcayati
Viśvanātha
tarhi kena sādhanenaivaṃ prāpyata ity ata āha bhaktyā tv iti | śakyo 'ham iti ca | yad vayalopāvārya | yadi nirvāṇa-mokṣecchā bhavet, tadā tattvena brahma-svarūpatvena praveṣṭum apy ananyayā bhaktyaiva śakyo nānyathā | jñānināṃ guṇībhūtāpi bhaktir antima-samaye jñāna-saṃnyāsānāntaram urvaritāllīyasy ananyaiva bhavet tayaiva teṣāṃ sāyujyaṃ bhaved iti tato māṃ tattvato jñātvā viśate tad-anantaram ity atra pratipādayiṣyāmaḥ
Baladeva
abhimatāṃ para-bhaktaika-dṛśyatāṃ sphuṭayann āha bhaktyeti | evaṃvidho devakī-sūnuś caturbhujo 'ham ananyayā mad-ekāntayā bhaktyā tu vedādibhis tattvato jñātuṃ śakyaḥ | draṣṭuṃ pratyakṣaṃ kartuṃ tattvataḥ praveṣṭuṃ saṃyoktuṃ ca śakyaḥ | puraṃ praviśatīty atra pura-saṃyoga eva pratīyate | tatra vedo gopālopaniṣat | tapo maj-janmāṣṭamy-ekādaśy-ādy-upoṣaṇam | dānaṃ mad-bhakta-sampradānakaṃ sva-bhogyānām arpaṇam | ijyā man-mūrti-pūjā | śrutiś caivam āha yasya deve parā bhaktiḥ ity ādyā |
tu-śabdo 'tra bhinnopakramārthaḥ | na ca sudurdarśam ity ādi-trayaṃ sahasra-śīrṣa-rūpa-param iti vācyam | ity arjunaṃ ity ādi-dvayasya narākṛti-caturbhuja-svarūpa-parasyāvyavahita-pūrvatvāt | tad-dvayena sahasra-śīrṣa-rūpasya vyavadhānāc ca | tatra yasya tad-eka-vākyatāyāṃ nāhaṃ vedaiḥ ity ādeḥ paunarukty-āpatteś ca |
yat tu divya-dṛṣṭi-dānena liṅgena narākārāc caturbhujāt sahasra-śīrṣṇo devākārasyotkarṣam āha tad-avicāritābhidhānam eva devākārasya tasya caturbhuja-narākārādhīnatvāt | tattvaṃ ca tasya yuktam eva yaḥ kāraṇārṇava-jale bhajati sma yoga-nidrām iti smaraṇāt | idaṃ narākṛti-kṛṣṇa-rūpaṃ saccidānandaṃ sarva-vedānta-vedyaṃ vibhuṃ sarvāvatārīti pratyetavyaṃ –
sac-cid-ānanda-rūpāya kṛṣṇāyākliṣṭa-kāriṇe |
namo vedānta-vedyāya gurave buddhi-sākṣiṇe || [GTU 1.1]
kṛṣṇo vai paramaṃ daivatam [GTU 1.3] | eko vaśī sarvagaḥ kṛṣṇa īḍyaḥ [GTU 1.19] | eko 'pi san bahudhā yo 'vabhāti [GTU 1.19] ity ādi śravaṇāt |
īśvaraḥ paramaḥ kṛṣṇaḥ saccidānanda-vigrahaḥ |
anādir ādir govindaḥ sarva-kāraṇa-kāraṇam || [Bs 5.1]
yatrāvatīrṇaṃ kṛṣṇākhyaṃ paraṃ brahma narākṛti | ete cāṃśa-kalāḥ puṃsaḥ kṛṣṇas tu bhagavān svayaṃ ity ādi smaraṇāc ca |
atrāpi svayam evoktaṃ mattaḥ parataraṃ nānyat iti, aham ādir hi devānāṃ ity ādi ca | arjunena ca – paraṃ brahma paraṃ dhāma ity ādi | tasmād atiprabhāveṇa saṃkrānte sahasra-śīrṣṇi rūpe tena saṃkrāntaiva dṛṣṭir grāhiṇī yuktā, na tv atisaundarya-lāvaṇya-nidhi-narākṛti-kṛṣṇa-rūpānbhāvinī dṛṣṭis tatra grāhiṇīti bhāvena kṛṣṇa-rūpe sahasra-śīrṣatvavad arjuna-cakṣuṣi tādṛg-rūpa-grāhi tejastvam eva saṃkramitam iti mantavyam | na tu yuktyābhāsa-lābhena haitukatvaṃ svīkāryam, na cārjuno 'py anya-manuṣyavac carma-cakṣuṣkaḥ | tasya bhāratādiṣu nara-bhagavad-avatāratvenāsakṛd-ukteḥ | karmodbhūtayā vidyayā sa-niṣṭhaiḥ sahasra-śiraskaṃ rūpaṃ labhyam iti durdarśaṃ tat narākṛti-kṛṣṇa-rūpaṃ tv ananyayā bhaktyaiveti sudurdarśaṃ tad uktam
Michalski
I tylko przez miłość, zwróconą wyłącznie ku mnie, Ardżuno, można mnie w takiej postaci poznać, oglądać naprawdę i wreszcie złączyć się ze mną, ciemięzco wrogów!
Olszewski
Tylko przez adoracyę osobliwą, Ardżuno, można dostąpić tej łaski, widzieć mię w mojej rzeczywistej postaci i przeniknąć we mnie.
Dynowska
Tylko niepodzielnej miłości, Ardżuno, czci i uwielbienia pełnej, danym jest takim Mnie ujrzeć; tylko miłości istotnej dozwolonym jest poznać Istność Mą najtajniejsza i wejść w Nią i ze Mną zjednoczyć do dna.
Sachse
Tylko miłość skierowana wyłącznie ku mnie
pozwoli mnie poznać w tym kształcie, Ardżuno,
ujrzeć prawdziwie i wejść we mnie,
Ciemiężco Wroga!
Kudelska
Tylko dzięki miłości tak niezachwianej, jak twoja, Ardżuno, można mnie poznać oraz zobaczyć,
l tylko dzięki takiej miłości można się ze mną zjednoczyć, o Pogromco Wroga.
Rucińska
Tylko przez miłość wyłączną można mnie takim, Ardżuno,
Poznać, zobaczyć, przeniknąć naprawdę, Ciemięzco Wrogów!
Szuwalska
Miłość tylko, Ardżuno, pozwala Mnie poznać
Takiego, jakim jestem teraz, tu przed tobą.
Tylko przez nią tajemną zdołasz zgłębić prawdę.
Jurewicz
Jedynie przez pełne oddanie daję się poznać, zobaczyć iście, wstąpić w siebie pozwalam, Ardźuno.
Babkiewicz
Tylko miłość niepodzielna
może mnie, co jestem takim,
poznać, ujrzeć i osiągnąć –
zgodnie z prawdą, dręczycielu.
BhG 11.55
mat-karma-kṛn mat-paramo mad-bhaktaḥ saṅga-varjitaḥ
nirvairaḥ sarva-bhūteṣu yaḥ sa mām eti pāṇḍava
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
analiza syntaktyczna
he pāṇḍava (o synu Pandu!),
yaḥ (kto) mat-karma-kṛt (wykonujący moje dzieło) mat-paramaḥ (dla którego ja jestem najwyższy) mad-bhaktaḥ (mój wielbiciel) saṅga-varjitaḥ (który pozbył się lgnięcia) sarva-bhūteṣu nirvairaḥ (pozbawiony wrogości do wszystkich bytów),
saḥ (on) mām (do mnie) eti (idzie).
analiza gramatyczna
| mat-karma-kṛt | – | mat-karma-kṛt 1i.1 m. ; yo mama karma karoti saḥ – kto wykonuje moje dzieło (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; √ kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; -kṛt – na końcu złożeń wskazuje na sprawcę, twórcę); |
| mat-paramaḥ | – | mat-parama 1i.1 m. ; yasyāhaṃ paramaḥ ‘smi saḥ – ten, dla którego ja jestem najwyższy (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny, parama – najdoskonalszy, najlepszy); |
| mad-bhaktaḥ | – | mad-bhakta 1i.1 m. ; TP : mama bhakta iti – mój wielbiciel (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, PP bhakta – rozdany, rozdzielony, kochany; czciciel, wielbiciel, miłośnik, kochający, oddany); |
| saṅga-varjitaḥ | – | saṅga-varjita 1i.1 m. ; TP : saṅgena varjita iti – pozbawiony lgnięcia (od: sam- √ gam – schodzić się lub √ sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt, saṅga – lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania; √ vṛj – wykluczać, omijać, caus. PP varjita – wyłączony, pozbawiony, poza); |
| nirvairaḥ | – | nir-vaira 1i.1 m. – pozbawiony wrogości (od: niḥ – wolny od, bez; vira – mężny, bohater, vaira – wrogość); |
| sarva-bhūteṣu | – | sarva-bhūta 7i.3 m. ; sarveṣu bhūteṣu iti – w stosunku do wszystkich bytów (od: sarva – wszystko; √ bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt); |
| yaḥ | – | yat sn. 1i.1 m. – kto; |
| saḥ | – | tat sn. 1i.1 m. – on; |
| mām | – | asmat sn. 2i.1 – mnie; |
| eti | – | √ i (iść) Praes. P 1c.1 – idzie; |
| pāṇḍava | – | pāṇḍava 8i.1 m. – o synu Pandu (od: pāṇḍu – biały, jasny, blady); |
Śāṃkara
adhunā sarvasya gītā-śāstrasya sāra-bhūto’rtho niḥśreyasārtho’nuṣṭheyatvena samuccityocyate—
mat-karma-kṛn mad-arthaṃ karma mat-karma, tat karotīti mat-karma-kṛt | mat-paramaḥ—karoti bhṛtyaḥ svāmi-karma, na tv ātmanaḥ paramā pretya gantavyā gatir iti svāminaṃ pratipadyate | ayaṃ tu mat-karma-kṛn mām eva paramāṃ gatiṃ pratipadyate iti mat-paramaḥ, ahaṃ paramaḥ parā gatir yasya so’yaṃ mat-paramaḥ | tathā mad-bhakto mām eva sarva-prakāraiḥ sarva-prakāraiḥ sarvātmanā sarvotsāhena bhajate iti mad-bhaktaḥ | saṅga-varjito dhana-putra-mitra-kalatra-bandhu-vargeṣu saṅga-varjitaḥ saṅgaḥ prītiḥ snehas tad-varjitaḥ | nirvairo nirgata-vairaḥ sarva-bhūteṣu śatru-bhāva-rahita ātmano’ tyantāpakāra-pravṛtteṣv api | ya īdṛśo mad-bhaktaḥ sa mām eti | aham eva tasya parā gatiḥ, nānyā gatiḥ kācit bhavati | ayaṃ tavopadeśa iṣṭo mayā upadiṣṭaḥ | he pāṇḍāva ! it
Rāmānuja
vedādhyayanādīni sarvāṇi karmāṇi madārādhanarūpāṇīti yaḥ karoti, sa matkarmakṛt / matparamaḥ sarveṣām ārambhāṇām aham eva paramoddeśyo yasya, sa matparamaḥ / madbhaktaḥ atyarthamatpriyatvena matkīrtanastutidhyānārcanapraṇāmādibhir vinā ātmadhāraṇam alabhamāno madekaprayojanatayā yaḥ satataṃ tāni karoti, sa madbhaktaḥ / saṅgavarjitaḥ madekapriyatvenetarasaṅgam asahamānaḥ / nirvairas sarvabhūteṣu matsaṃśleṣaviyogaikasukhaduḥkhasvabhāvatvāt svaduḥkhasya svāparādhananimittatvānusaṃdhānāc ca sarvabhūtānāṃ paramapuruṣaparatantratvānusaṃdhānāc ca sarvabhūteṣu vairanimittābhāvāt teṣu nirvairaḥ / ya evaṃ bhūtaḥ, sa mām iti māṃ yathāvad avasthitaṃ prāpnoti; nirastāvidyādyaśeṣadoṣagandho madekānubhavo bhavatītyarthaḥ
Śrīdhara
ataḥ sarva-śāstra-sāraṃ paramaṃ rahasyaṃ śṛṇv ity āha mat-karma-kṛd iti | mad-arthaṃ karma karotīti mat-karma-kṛt | aham eva paramaḥ puruṣārtho yasya saḥ | mamaiva bhakta āśritaḥ | putrādiṣu saṅga-varjitaḥ | nirvairaś ca sarva-bhūteṣu | evaṃ bhūto yaḥ sa māṃ prāpnoti | nānya iti
Madhusūdana
adhunā sarvasya gītā-śāstrasya sāra-bhūto 'rtho niḥśreyasārthinām anuṣṭhānāya puñjīkṛtyocyate mad iti | mad-arthaṃ karma veda-vihitaṃ karotīti mat-karma-kṛt | svargādi-kāmanāyāṃ satyāṃ katham evam iti nety āha mat-paramaḥ | aham eva paramaḥ prāptavyatvena niścito na tu svargādir yasya saḥ | ataeva mat-prāpty-āśayā mad-bhaktaḥ sarvaiḥ prakārair mama bhajana-paraḥ | putrādiṣu snehe sati katham evaṃ syād iti nety āha saṅga-varjitaḥ | bāhya-vastu-spṛhā-śūnyaḥ | śatruṣu dveṣe sati katham evaṃ syād iti nety āha nivairaḥ sarva-bhūteṣu | apakāriṣv api dveṣa-śūnyo yaḥ sa mām ety abhedena | he pāṇḍava ! ayam arthas tvayā jñātum iṣṭo mayopadiṣṭo nātaḥ paraṃ kiṃcit kartavyam astīty arthaḥ
Viśvanātha
atha bhakti-prakaraṇopasaṃhārārthaṃ saptamādhyāyādiṣu ye ye bhaktā uktās teṣāṃ sāmānya-lakṣaṇam āha mat-karma-kṛd iti | saṅga-varjitaḥ saṅga-rahitaḥ
Baladeva
atha sva-prāpti-karīm ananyāṃ bhaktim upadiśann upasaṃharati mad iti | mat-sambandhinī man-mandira-nirmāṇa-tad-vimārjana-mat-puṣpa-bāṭī-tulasī-kānana-saṃskāra-tat-sevanādīni karmādīni karotīti mat-karma-kṛt | mat-paramo mām eva na tu svargādikaṃ sva-pumarthaṃ jānan | mad-bhakto mac-chravaṇādi-nava-vidha-bhakti-rasa-nirataḥ | saṅga-varjito mad-vimukha-saṃsargam asahamānaḥ | sarva-bhūteṣu nirvairaḥ | teṣv api mad-vimukheṣu pratikūleṣu satsu vaira-śūnyaḥ | sva-kleśasya sva-pūrvakarma-nimittakatva-vimarśena teṣu vaira-nimittābhāvāt | evambhūto yo māṃ narākāraṃ kṛṣṇam eti labhate, nānyaḥ
Michalski
Kto dla mnie pełni swe dzieło i uważa mnie za najwyższą istotę, kto mnie kocha, wolny od wszelkich skłonności, kto jest przyjazny względem każdego stworzenia, ten pójdzie do mnie, Pandawo!
Olszewski
Ten, kto wszystko dla mnie czyni, kto mię czci ponad wszystko i kto niema żądz ani nienawiści względem żadnej istoty żyjącej, ten idzie do mnie, synu Pandu.
Dynowska
Ten, kto czyn każdy spełnia w imię Moje, komu Jam celem i dobrem jedynym, kto od przywiązań wolny i niechęci ku jakiejkolwiek na ziemi istocie, a dla Mnie najżarliwszej jest pełen miłości – ten, o Pandawo, we Mnie wstępuje.
Sachse
Ten tylko przybywa do mnie, o synu Pandu,
kto mnie ofiarowuje swe uczynki,
kto mnie uważa za swój cel najwyższy,
kocha mnie, wolny od wszelkich więzów
i kto żywi przyjaźń dla wszelkiego stworzenia.
Kudelska
Kto każdy czyn mnie poświęca, kto mnie ma za swój cel najwyższy, kto mnie wielbi i uwolniony od pożądania oraz nienawiści,
Taki właśnie człowiek do mnie zdąża, Pandawo.
Rucińska
Kto dla mnie działa, mnie ceni najwyżej, czci, niezwiązany,
Przyjazny każdej istocie, ten do mnie idzie, Pandawo!
Szuwalska
Kto wszystkie swoje czyny Mnie tylko poświęca;
Kto we Mnie widzi cel swój; kto Mnie jest oddany;
Kto zerwał wszelkie związki; nikt nie jest mu wrogiem;
Ten ze Mną się połączy, Ardżuno Pandawo.«
Jurewicz
Do mnie, Pandawo, przychodzi ten, który dla mnie działa, dla którego jam jest najwyższy – mój czciciel wolny od przywiązań, bez nienawiści wobec wszelkiego stworzenia”.
Babkiewicz
A kto czyni moje dzieło,
dla którego jam najwyższy,
ten, kto jest moim czcicielem,
kto jest wolny od przywiązań
i wrogości względem stworzeń,
synu Pandu, idzie do mnie.
BhG 11.kolofon
iti śrī-mahābhārate bhiṣma-parvaṇi trayastriṃśo ‘dhyāyaḥ
Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
warianty tekstu
iti śrī-mahābhārate śata-sāhasryāṃ saṃhitāyāṃ vaiyāsakyāṃ bhīṣma-parvaṇi*
A oto w chwalebnej Mahabharacie, w sanhicie Wjasowej, posiadającej sto tysięcy [wersów] w parwanie Bhiszmy
śrīmad-bhagavad-gītāsu upaniṣatsu brahma-vidyāyāṃ yoga-śāstre śrī-kṛṣṇārjuna-saṃvāde viśva-rūpa-darśanaṃ / viśva-rūpa-darśana-yogo / vibhūti-yoga-viśva-rūpaṃ / viśva-rūpīyo / śrī-kṛṣṇa-viśva-rūpa-darśano / bhagavad-viśva-rūpa-darśana-yogo / viśva-rūpa-pradarśanaṃ nāmaikdādaśo ‘dhyāyaḥ
W chwalebnych pieśniach Pana, w upaniszadach, w wiedzy o brahmanie, w księdze jogi, w rozmowie chwalebnego Kryszny z Ardźuną jedenasty rozdział zatytułowany: Ogląd postaci wszystkiego / Joga oglądu postaci wszystkiego / Postać wszystkiego i joga mocy / Kształt wszystkiego / Ogląd postaci wszystkiego chwalebnego Kryszny / Joga oglądu postaci wszystkiego Pana / Ukazanie postaci wszystkiego.
* Ta część kolofonu z: Śrīmad-Bhagavad-gītā (czcionka bengalska), komentarz: Śrīdhara Svāmipāda “Subodhinī”, tłumaczenie na język bengalski: Nārāyaṇa-dāsa Bhakti-sudhā-kara, Gaudīya mission Kalkuta 1996r.
Śrīdhara
devair api sudurdarśaṃ tapo-yajñādi-koṭibhiḥ |
bhaktāya bhagavān evaṃ viśva-rūpam adarśayat ||
iti śrī-śrīdhara-svāmi-kṛtāyāṃ bhagavad-gītā-ṭīkāyāṃ subodhinyāṃ
viśva-rūpa-darśaṃ nāma ekādaśo 'dhyāyaḥ ||
Madhusūdana
śiṣya-śrī-madhusūdana-sarasvatī-viracitāyāṃ śrīmad-bhagavad-gītā-gūḍhārtha-dīpikāyām viśva-rūpa-darśana-nirūpaṇaṃ nāma ekādaśo 'dhyāyaḥ
Viśvanātha
kṛṣṇasyaiva mahaiśvaryaṃ mamaivāsmin raṇe jayaḥ |
ity arjuno niścikāyety-adhyāyārtho nirūpitaḥ ||
iti sārārtha-varṣiṇyāṃ harṣiṇyāṃ bhakta-cetasām |
gītāsv ekādaśo 'dhyāyaḥ saṅgataḥ saṅgataḥ satām ||
Baladeva
pūrṇaḥ kṛṣṇo 'vatāritvāt tad-bhaktānāṃ jayo raṇe |
bhārate pāṇḍu-putrāṇām ity ekādaśa-nirṇayaḥ ||
iti śrīmad-bhagavad-gītopaniṣad-bhāṣye ekādaśo 'dhyāyaḥ
- Copyright © 2010-2013 Quo Vadis Vision. Wszelkie prawa zastrzeżone.
- |
- O projekcie
- Dodatki
- Audio
- Forum
- Kontakt