BhG 3.24

analiza syntaktyczna

aham (ja) cet (jeśli) karma (czynu) na kuryām (nie czyniłbym),
[tarhi] (wtedy) ime lokāḥ (te światy) utsīdeyuḥ (uległyby zniszczeniu),
[aham] ca (i ja) saṅkarasya (pomieszania) kartā (sprawcą) syām (byłbym),
[tathā aham] (w ten sposób ja) imāḥ (te) prajāḥ (stworzenia) upahanyām (skrzywdziłbym).

analiza gramatyczna

utsīdeyuḥ	–	ut- √ sad (niszczyć, rozpadać się) Pot. P 1c.3 – uległyby zagładzie;
ime	–	idam sn. 1i.3 m. – te;
lokāḥ	–	loka 1i.3 m. – światy;
na	–	av. – nie;
kuryām	–	√ kṛ (robić) Pot. P 3c.1 – czyniłbym;
karma	–	karman 2i.1 n. – czynu, działania (od: √ kṛ – robić);
cet	–	av. – jeśli;
aham	–	asmat sn. 1i.1 – ja;
saṃkarasya	–	saṃkara 6i.1 m. – pomieszania [stanów] (od: sam- √ kṝ – mieszać);
ca	–	av. – i;
kartā	–	kartṛ 1i.1 m. – sprawca (od: √ kṛ – robić);
syām	–	√ as (być) Pot. P 3c.1 – byłbym;
upahanyām	–	upa- √ han (uderzać, krzywdzić) Pot. P 3c.1 – uczyniłbym krzywdę;
imāḥ	–	idam sn. 2i.3 f. – tym;
prajāḥ	–	prajā 2i.3 f. – potomstwu, poddanym, stworzeniom, ludziom (od: pra- √ jan – być zrodzonym, zrodzić, począć, wytworzyć);

warianty tekstu

ime → amī (tamte);
ced aham → ced iha (jeśli tutaj);
ca → tu (ale);
upahanyām → apahanyām (zniszczyłbym);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

I jakie zło z tego wynika? Odpowiada:		tathā ca ko doṣa ity āha
Jeśli nie czyniłbym czynu, te światy uległyby zagładzie. Stałbym się przyczyną pomieszania [stanów] i skrzywdziłbym to potomstwo.		utsīdeyur ime lokā na kuryāṃ karma ced aham | saṃkarasya ca kartā syām upahanyām imāḥ prajāḥ ||3.24||
Uległyby zagładzie, wyniszczeniu, te wszystkie światy, z powodu nieobecności czynu, będącego przyczyną trwania świata, jeśli nie czyniłbym czynu.		utsīdeyur vinaśyeyur ime sarve lokāḥ loka-sthiti-nimittasya karmaṇo ’bhāvāt na kuryāṃ karma ced aham |
Co jeszcze? Stałbym się przyczyną pomieszania [stanów]. Z tego powodu skrzywdziłbym to potomstwo. Choć działam dla dobra potomstwa, to sprawiłbym mu krzywdę, czyli szkodę. Oto znaczenie. To mnie, Bogu, nie przystoi.		kiṃ ca, saṃkarasya ca kartā syām | tena kāraṇena upahanyām imāḥ prajāḥ | prajānām anugrahāya pravṛtta tad-upahatim upahananaṃ kuryām ity arthaḥ | mama īśvarasyānanurūpam āpadyate ||3.24||

Rāmānuja

ahaṃ sarveśvaraḥ satyasaṅkalpaḥ svasaṅkalpakṛtajagadudayavibhavalayalīlaḥ chandato jagadupakṛtimartyo jāto 'pi manuṣyeṣu śiṣṭajanāgresaravasudevagṛhe 'vatīrṇas tatkulocite karmaṇy atandritas sarvadā yadi na varteya, mama śiṣṭajanāgresaravasudevasūnor vartma akṛtsnavidaḥ śiṣṭāḥ sarvaprakāreṇāyam eva dharma ity anuvartante; te ca svakartavyānanuṣṭhānena akaraṇe pratyavāyena ca ātmānam alabdhvā nirayagāmino bhaveyuḥ / ahaṃ kulocitaṃ karma na cet kuryām, evam eva sarve śiṣṭalokā madācarāyattadharmaniścayāḥ akaraṇād evotsīdeyuḥ naṣṭā bhaveyuḥ / śāstrīyācārānanupālanāt sarveṣāṃ śiṣṭakulānāṃ saṃkarasya ca kartā syām / ata evemāḥ prajāḥ upahanyām / evam eva tvam api śiṣṭajanāgresarapāṇḍutanayo yudhiṣṭhirānujo 'rjunas san yadi jñānaniṣṭhāyām adhikaroṣi; tatas tvadācārānuvartino 'kṛtsnavidaḥ śiṣṭā mumukṣavaḥ svādhikāram ajānantaḥ karmaniṣṭhāyāṃ nādhikurvanto vinaśyeyuḥ / ato vyapadeśyena viduṣā karmaiva kartavyam

Śrīdhara

tataḥ kiṃ ? ata āha utsīdeyur iti | utsīdeyur dharma-lopena naśyeyuḥ | tataś ca yo varṇa-saṅkaro bhavet tasyāpy aham eva kartā syāṃ bhaveyam | evam aham eva prajā upahanyāṃ malinīkuryām iti

Madhusūdana

śreṣṭhasya tava mārgānuvartitvaṃ manuṣyāṇām ucitam eva anuvartitve ko doṣa ity ata āha utsīdeyur iti | aham īśvaraś ced yadi karma na kuryāṃ tadā mad-anuvartināṃ manv-ādīnām api karmānupapatter loka-sthiti-hetoḥ karmaṇo lopeneme sarve lokā utsīdeyur vinaśyeyuḥ | tataś ca varṇa-saṃkarasya ca kartāham eva syām | tena cemāḥ sarvāḥ prajā aham evopahanyāṃ dharma-lopena vināśayeyam | kathaṃ ca prajānām anugrahārthaṃ pravṛtta īśvaro 'haṃ tāḥ sarvā vināśayeyam ity abhiprāyaḥ |

yad yad ācaratīty āder aparā yojanā | na kevalaṃ loka-saṃgrahaṃ sampaśyan kartum arhasy api tu śreṣṭhācāratvād apīty āha yad yad iti | tathā ca mama śreṣṭhasya yādṛśa eva ācāras tādṛśa eva mad-anuvartinā tvayānuṣṭheyo na svātantryeṇānya ity arthaḥ | kīdṛśas tavācāro yo mayānuvartanīya ity ākāṅkṣāyāṃ na me pārthety ādibhis tribhiḥ ślokais tat-pradarśanam iti

Viśvanātha

utsīdeyur māṃ dṛṣṭāntīkṛtya dharmam akurvāṇā bhraṃśeyuḥ | tataś ca varṇa-saṅkaro bhavet tasyāpy aham eva kartā syām evam aham eva prajā hanyām | malināḥ kuryām

Baladeva

tataḥ kiṃ syād ity āha utsīdeyur iti | ahaṃ sarva-śreṣṭhaś cet śāstroktaṃ karma na kuryāṃ tarhīme lokā utsīdeyur vibhraṣṭa-maryādāḥ syuḥ | tad-vibhraṃśe sati yaḥ saṅkaraḥ syāt tasyāpy aham eva kartā syām | evaṃ ca prajāpatir aham imāḥ prajāḥ sāṅkarya-doṣeṇopahanyāṃ malināḥ kuryām | tathā ca – eṣa setur vidharaṇa eṣāṃ lokānām asaṃbhedāya iti śrutyā loka-maryādā-vidhārakatvena parigītasya me tan-maryādā-bhedakatvaṃ syād iti | evaṃ upadiśato 'pi harer yat kiṃcit sva-bhakta-sukhecchoḥ svairācaritaṃ dṛṣṭaṃ, tat khalu vidhāyakena tad-vacasānupetatvād īśvarīyatvāc cāvarair naivācaraṇīyam | yad uktaṃ śrīmatā śukena –

īśvarāṇāṃ vacaḥ satyaṃ
tathaivācaritaṃ kvacit |
teṣāṃ yat sva-vaco-yuktaṃ
buddhimāṃs tat samācaret ||

naitat samācarej jātu
manasāpi hy anīśvaraḥ |
vinaśyaty ācaran mauḍhyād
yathārudro |bdhi-jaṃ viṣam || [BhP 10.33.31-2] iti

Michalski

Zginęłyby te światy, gdybym przestał działać, stałbym się źródłem zamieszania i przyprowadziłbym do zguby pokolenia ludzkie.

Olszewski

Gdybym nie czynił swego dzieła, wywołałbym chaos i zniszczyłbym te pokolenia.

Dynowska

I światy zgasłyby wszystkie, gdybym ja nie działał; chaos i bezład sprowadziłbym na ziemię, Warn pomieszanie i zagładę ludzkości.

Sachse

Gdybym nie spełniał czynu,
cały ten świat uległby zagładzie.
Stałbym się sprawcą bezładu,
ugodziłbym w tych oto ludzi!

Kudelska

Gdybym czynu zaniechał, wszystkie światy by upadły,
Przyczyniłbym się do powstania zamętu i upadku ludzi.

Rucińska

Upadłyby owe światy, gdybym ja czynu zaniechał,
Zamętu stałbym się sprawcą, zgubiłbym cały ród ludzki!

Szuwalska

A na wszystkich planetach panowałby chaos.
Rodziłyby się dzieci o mieszanej kaście
I stałbym się przyczyną zagłady ludzkości.

Byrski

Wywróciły by się światy, jeśli dzieł bym nie przedsiębrał.
Stałbym się chaosu twórcą i stworzenia te bym zniszczył.

Babkiewicz

Gdybym to zaniechał czynu,
światy wsze by się rozpadły,
byłbym stanów pomieszania
sprawcą i skrzywdziłbym ludzi.