BhG 3.20

analiza syntaktyczna

janakādayaḥ (Dźanaka i inni) karmaṇā eva hi (zaiste jedynie dzięki czynowi) saṃsiddhim (doskonałość) āsthitāḥ (ci którzy się wspięli).
[tvaṃ] (ty) loka-saṅgraham eva api (jedynie dobro świata) saṃpaśyan (rozważający) [karma] (czyn) kartum (czynić) arhasi (powinieneś).

analiza gramatyczna

karmaṇā	–	karman 3i.1 n. – dzięki czynowi, dzięki działaniu (od: √ kṛ – robić);
eva	–	av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
hi	–	av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
saṃsiddhim	–	sam-siddhi 2i.1 f. – osiągnięcie, spełnienie, doskonałość, sukces (od: √ sidh – odnosić sukces, osiągać doskonałość);
āsthitāḥ	–	āsthita (ā- √ sthā – iść ku, wykonywać) PP 1i.3 m. – pozostający, znajdujący się w pobliżu, idący ku, ci którzy się wspięli;
janakādayaḥ	–	janaka-ādi 1i.3 m. – Dźanaka i inni (od: √ jan – rodzić, stwarzać, jana – stworzenie, rasa, janaka – płodzenie, rodzic, król Widehy, ojciec Sity; ādi – na końcu wyrazów: poczynając od, itd.);
loka-saṃgraham	–	loka-saṃgraha 2i.1 m. ; lokānāṃ saṅgraham iti – ochrona świata (od: loka – świat; sam- √ grah – chwytać razem, wspierać, saṃ-graha – trzymanie razem, zbiór, ochrona);
eva	–	av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
api	–	av. – jak również, także, co więcej, nawet;
saṃpaśyan	–	saṃpaśyant (sam- √ dṛś – widzieć całkowicie, rozważać) PPr 1i.1 m. – rozważający, widzący dobrze;
kartum	–	√ kṛ (robić) inf. – zrobić;
arhasi	–	√ arh (być godnym, móc) Praes. P 2c.1 – powinieneś, godzi ci się;

warianty tekstu

karmaṇaiva → karmaṇeva (jakby przez czyn);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

Dlatego:		yasmāc ca —
Zaiste Dźanaka i inni jedynie dzięki czynowi doskonałość osiągnęli. Myśląc wyłącznie o dobru świata, [czyn] czynić powinieneś.		karmaṇaiva hi saṃsiddhim āsthitā janakādayaḥ | loka-saṃgraham evāpi saṃpaśyan kartum arhasi ||3.20||
Zaiste jedynie dzięki czynowi – tak jak dawni światli wojowie doskonałość, czyli wyzwolenie, osiągnęli, czyli doświadczyli. Jacy [wojowie]? Dźanaka i inni na czele z Aśwapatim.		karmaṇaiva hi yasmāt pūrve kṣatriyāḥ vidvāṃsaḥ saṃsiddhiṃ mokṣaṃ gantum āsthitāḥ pravṛttāḥ | ke? janakādayaḥ janakāśvapati-prabhṛtayaḥ |
Jeśli posiadali oni właściwą wizję, to osiągnęli doskonałość, działając dla dobra świata, nie wyrzekłszy się czynu wynikającego ze skutków wcześniejszych działań (prārabdha-karman). Natomiast jeśli Dźanaka i inni nie osiągnęli [jeszcze] właściwej wizji, to dzięki czynowi będącemu praktyką zmierzającą do oczyszczenia jaźni, stopniowo osiągnęli doskonałość. Oto objaśnienie strofy.		yadi te prāpta-samyag-darśanāḥ, tataḥ loka-saṃgrahārthaṃ prārabdha-karmatvāt karmaṇā sahaivāsaṃnyasyaiva karma saṃsiddhim āsthitā ity arthaḥ | athāprāpta-samyag-adarśanāḥ janakādayaḥ, tadā karmaṇā sattva-śuddhi-sādhana-bhūtena krameṇa saṃsiddhim āsthitā iti vyākhyeyaḥ ślokaḥ |
Nawet jeśli myślisz, że starożytni tacy jak Dźanaka, którzy dokonywali czynów, nie posiadali wiedzy i dlatego nie jest pewne czy powinien wykonywać je ktoś inny, kto osiągnął cele i ma właściwą wizję, to nawet wtedy polegając na skutkach wcześniejszych czynów (prārabdha-karman), myśląc wyłącznie o dobru świata, mając na względzie zapobieżenie zejścia świata z właściwej drogi, czyn czynić powinieneś.		atha manyase pūrvair api janakādibhiḥ ajānadbhir eva kartavyaṃ karma kṛtam | tāvatā nāvaśyam anyena kartavyaṃ samyag-darśanavatā kṛtārtheneti | tathāpi prārabdha-karmāyattaḥ tvaṃ loka-saṃgraham evāpi lokasya unmārga-pravṛtti-nivāraṇaṃ loka-saṃgrahaḥ, tam evāpi prayojanaṃ saṃpaśyan kartum arhasi ||3.20||

Rāmānuja

komentarz wspólny przy wersecie BhG 3.21

Śrīdhara

atra sadācāraṃ pramāṇayati karmaṇaiveti | karmaṇaiva śuddha-sattvāḥ santaḥ saṃsiddhiṃ samyag-jñānaṃ prāptā ity arthaḥ | yadyapi tvaṃ samyag-jñāninam evātmānaṃ manyase, tathāpi karmācaraṇaṃ bhadram evety āha loka-saṅgraham ity ādi | lokasya saṅgrahaṃ sva-dharme pravartanam | mayā karmaṇi kṛte janaḥ sarvo 'pi kariṣyati | anyathā jñāni-dṛṣṭāntenājño nija-dharmaṃ nityaṃ karma tyajan patet | ity evaṃ loka-rakṣaṇam api tāvat prayojanaṃ saṃpaśyan kathaṃ kartum evārhasi | na tyaktum ity arthaḥ

Madhusūdana

nanu vividiṣor api jñāna-niṣṭhā-prāpty-arthaṃ śravaṇa-manana-nididhyāsanānuṣṭhānāya sarva-karma-tyāga-lakṣaṇaḥ saṃnyāso vihitaḥ | tathā ca na kevalaṃ jñānina eva karmānadhikāraḥ kintu jñānārthino 'pi viraktasya | tathā ca mayāpi viraktena jñānārthinā karmāṇi heyāny evety arjunāśaṅkāṃ kṣatriyasya saṃnyāsānadhikāra-pratipādanenāpanudati bhagavān karmaṇaiveti |

janakādayo janakā-jāta-śatru-prabhṛtayaḥ śruti-smṛti-prasiddhāḥ kṣatriyā vidvāṃso 'pi karmaṇaiva saha na tu karma-tyāgena sa saṃsiddhiṃ śravaṇādi-sādhyāṃ jñāna-niṣṭhām āsthitāḥ prāptāḥ | hi yasmād evaṃ tasmāt tvam api kṣatriyo vividiṣur vidvān vā karma kartum arhasīty anuṣaṅgaḥ | brāhmaṇaḥ putraiṣaṇāyāś ca vittaṣaṇāyāś ca lokaiṣaṇāyāś ca vyutthāyātha bhikṣācaryaṃ caranti iti saṃnyāsa-vidhāyake vākye brāhmaṇatvasya vivakṣitatvāt | svārājya-kāmo rājā rāja-sūyena yajeta ity atra kṣatriyatvāvat | catvāra āśramā brāhmaṇasya trayo rājan yasya dvau vaiśyasya iti ca smṛteḥ | purāṇe 'pi –

mukhajānāmayaṃ dharmo yad viṣṇor liṅga-dhāraṇam |
bāhu-jātoru-jātānām nāyaṃ dharmaḥ praśasyate ||

iti kṣatriya-vaiśyayoḥ saṃnyāsābhāva uktaḥ | tasmād yuktam evoktaṃ bhagavatā karmaṇaiva hi saṃsiddhim āsthitā janakādayaḥ |

sarve rājāśritā dharmā rājā dharmasya dhārakaḥ ity ādi smṛter varṇāśrama-pravartakatvenāpi kṣatriyo 'vaśyaṃ karma kuryād ity āha loketi | lokānāṃ sve sve dharme pravartanam unmārgān nivartanaṃ ca loka-saṅgrahas taṃ paśyann api-śabdāj janakādi-śiṣṭācāram api paśyan karma kartum arhasy evety anvayaḥ | kṣatriya-janma-prāpakeṇa karmaṇārabdha-śarīras tvaṃ vidvān api janakādivat prārabdha-karma-phalena loka-saṅgrahārthaṃ karma kartuṃ yogyo bhavasi na tu tyaktuṃ brāhmaṇa-janmālābhād ity abhiprāyaḥ | etādṛśa-bhagavad-abhiprāya-vidā bhagavatā bhāṣya-kṛtā brāhmaṇasyaiva saṃnyāso nānyasyeti nirṇītam | vārtika-kṛtā tu prauḍhi-vāda-mātreṇa kṣatriya-vaiśyayor api saṃnyāso 'stīty uktam iti draṣṭavyam

Viśvanātha

atra sadācāraṃ pramāṇayati karmaṇeti | yadi vā tvam ātmānaṃ jñānā̆dhikāriṇaṃ manyase, tad api loke śikṣā grahaṇārthaṃ karmaiva kurv ity āha loketi

Baladeva

sadācāram atra pramāṇayati karmaṇaiveti | karmaṇaivopāyena viśuddha-cittāḥ santaḥ saṃsiddhiṃ svātmāvalokana-lakṣaṇām āsthitāḥ prāpuḥ | karmaṇaiveti viśeṣaṇa-sambandha eva-kāras tasyāyogaṃ vyavacchinnatti śaṅkha-pāṇḍura evetivat | tena śravaṇāder na vyudāsaḥ | karmaṇā yajñādinā sahaiva śravaṇādineti kecit |

nanu saniṣṭhasyātmāvalokane karmānuṣṭhānaṃ nāstīty uktam | mama pariniṣṭhitasyāvalokita-sva-parātmanaḥ karmopadeśaḥ kuta iti cet tatrāha loketi | satyaṃ tvam īdṛśa eva tathāpi loka-saṅgrahāya karma kurv iti arjune mayi karma kurvāṇe sarva-lokaḥ karma kariṣyati | itarathā mad-dṛṣṭāntenājño 'pi lokaḥ karma tyajan patiṣyatīti loka-saṃrakṣaṇaṃ tat phalam

Michalski

Dzięki swym czynom Dżanaka i inni zdobyli doskonałość – lecz nawet choćby dlatego, aby utrzymać porządek świata, spełnij swe dzieło.

Olszewski

Przez swoje dzieła Dżanaka i inni zyskali doskonałość. Również jeżeli rozważać będziesz całość rzeczy ludzkich, działać powinieneś.

Dynowska

Dżanaka i wielu innych przez czyn zdobyło doskonałość. Gwoli powszechnego dobra działać ci także przystoi;

Sachse

I Dżanakę, i wielu innych
czyn właśnie przywiódł do doskonałości.
Poza tym winieneś działać
dla podtrzymania ładu tego świata.

Kudelska

Przez czyn jedynie Dżanaka, jak i wielu innych mędrców, osiągnął doskonałość,
Tak więc mając na względzie świat cały, powinieneś działać.

Rucińska

Wszak właśnie przez czyn Dżanaka i inni doszli do celu!
A i ze względu na dobro świata wypada ci działać!

Szuwalska

Dżanaka oraz inni podobni królowie
Zdobyli doskonałość. Dla dobra ludzkości
Ty również powinieneś podążać w ich ślady.

Byrski

Dźanaka i inni oto przez czyn sukces osiągnęli.
Na harmonię świata właśnie bacząc działać ci się godzi.

Babkiewicz

Czynem tacy jak Dźanaka
osiągnęli doskonałość.
Widząc jeno dobro świata,
powinieneś czyn wypełniać.