BhG 3.10

analiza syntaktyczna

purā (niegdyś) prajāpatiḥ (Pan stworzeń) saha-yajñāḥ (wraz z ofiarą) prajāḥ (potomstwo) sṛṣṭvā (wyemitowawszy) uvāca (powiedział):
anena [yajñena] (przez tę ofiarę) prasaviṣyadhvam (rozmnażajcie się),
eṣaḥ [yajñaḥ] (ta ofiara) vaḥ (waszą) iṣṭa-kāma-dhuk (dającą upragnione przyjemności) astu (niech będzie).

analiza gramatyczna

saha-yajñāḥ	–	saha-yajña 2i.3 f. ; BV : ye yajñena saha vartante tān – tych, którzy istnieją wraz z ofiarą (od: saha – razem z, w towarzystwie; √ yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić, yajña – ofiara, czczenie, imię Wisznu;);
prajāḥ	–	pra-jā 2i.3 f. – potomstwo, poddanych, stworzenia, ludzi (od: pra- √ jan – być zrodzonym, zrodzić, począć, wytworzyć);
sṛṣṭvā	–	√ sṛj (wypuszczać, emitować) absol. – wyemanowawszy;
purā	–	av. – dawniej, niegdyś, w zamierzchłych czasach, na początku (od: √ pur – poprzedzać);
uvāca	–	√ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział;
prajā-patiḥ	–	prajā-pati 1i.1 m. – pan potomstwa (od: pra- √ jan – być zrodzonym, zrodzić, począć, wytworzyć, pra-jā – potomstwo, poddanych, stworzenia, ludzi; pati – mąż, pan);
anena	–	idam sn. 3i.1 m. – dzięki temu;
prasaviṣyadhvam	–	pra- √ sū (płodzić) forma wedyjska ( Cond. bez prefiksu ‘a’) w znaczeniu Fut. Imperat. Ā 2c.3 – rozmnażajcie się;
eṣaḥ	–	etad sn. 1i.1 m. – ten;
vaḥ	–	yuṣmat sn. 6i.3 – waszą (skrócona postać od: yuṣmākam);
astu	–	√ as (być) Imperat. P 1c.1 – niech będzie;
iṣṭa-kāma-dhuk	–	iṣṭa-kāma-duḥ 1i.1 m. ; ya iṣṭān kāmān dogdhi saḥ – spełniający upragnione tęsknoty / krowa spełniająca pragnienia (od: √ iṣ – pragnąć lub √ yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić, PP iṣṭa – upragniony lub uwielbiony; √ kam – pragnąć, kochać, tęsknić, kāma – pragnienie, żądza, przyjemność; √ duḥ – doić, duḥ – dojenie, przyznawanie, spełnianie; kāma-duhā – krowa spełniająca pragnienia);

warianty tekstu

eṣa vo ‘stv iṣṭa-kāma-dhuk → eṣa vottiṣṭha karma-kṛt (ten twórca czynów dla was, powstań);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

Zatem tak naznaczony (adhikṛta) powinien wykonywać czyny:		itaś cādhikṛtena karma kartavyaṃ –
Niegdyś Pan potomstwa wyemanował potomstwo wraz z ofiarą i powiedział: „Dzięki niej rozmnażajcie się. Niech ona dla was będzie dawczynią upragnionych przyjemności.		saha-yajñāḥ prajāḥ sṛṣṭvā purovāca prajāpatiḥ | anena prasaviṣyadhvam eṣa vo’stv iṣṭa-kāma-dhuk ||3.10||
Potomstwo to trzy stany społeczne (varṇa), wraz z ofiarą, czyli w połączeniu z nią, wyemanował – stworzył, niegdyś – na początku stworzenia, i powiedział, czyli rzekł Pan stworzeń – stwórca potomstwa. Dzięki tej ofierze rozmnażajcie się – dokonujcie stworzenia, wzrostu i narodzin.		saha-yajñāḥ yajña-sahitāḥ prajās trayo varṇās tāḥ sṛṣṭvotpādya purā pūrvaṃ sargādāv uvāca uktavān prajāpatiḥ prajānāṃ srāṣṭā | anena yajñena prasaviṣyadhvaṃ prasavo vṛddhir utpattis tāṃ kurudhvam |
Niech ta ofiara będzie dla was dawczynią upragnionych przyjemności – będzie wam dojną krową przynoszącą upragnione, oczekiwane przyjemności, czyli różnorodne rezultaty.		eṣa yajño vo yuṣmākam astu bhavatu iṣṭa-kāma-dhuk | iṣṭān abhipretān kāmān phala-viśeṣān dogdhīti iṣṭa-kāma-dhuk ||3.10||

Rāmānuja

yajñaśiṣṭenaiva sarvapuruṣārthasādhananiṣṭhānāṃ śarīradhāraṇakartavyatām, ayajñaśiṣṭena śarīradhāraṇaṃ kurvatāṃ doṣaṃ cāha

„patiṃ viśvasya” ityādiśruter nirupādhikaḥ prajāpatiśabdaḥ sarveśvaraṃ viśvasya sraṣṭāraṃ viśvātmānaṃ parāyaṇaṃ nārāyaṇam āha / purā sargakāle sa bhagavān prajāpatir anādikālapravṛttācitsaṃsargavivaśāḥ upasaṃhṛtanāmarūpavibhāgāḥ svasmin pralīnāḥ sakalapuruṣārthānarhāḥ cetanetarakalpāḥ prajāḥ samīkṣya paramakāruṇikas tadujjīvayiṣayā svārādhanabhūtayajñanirvṛttaye yajñaiḥ saha tāḥ sṛṣṭvaivam uvāca anena yajñena prasaviṣyadhvam, ātmano vṛddhiṃ kurudhvam; eṣa vo yajñaḥ paramapuruṣārthalakṣaṇamokṣākhyasya kāmasya tadanuguṇānāaṃ ca kāmānāṃ prapūrayitā bhavatu

Śrīdhara

prajāpati-vacanād api karma-kartaiva śreṣṭha ity āha sahayajñā iti | yañena saha vartanta iti sahayajñāḥ yajñādhikṛtā brāhmaṇādi-prajāḥ purā sargādau sṛṣṭvā idam uvāca brahmā anena yajñena prasaviṣyadhvam | prasavo hi vṛddhiḥ | uttarottarābhivṛddhiṃ labhadhvam ity arthaḥ | tatra hetuḥ | eṣa yajño vo yuṣmākam iṣṭa-kāma-dhuk | iṣṭān dogdhīti tathā | abhīṣṭa-bhoga-prado 'stu ity arthaḥ | atra ca yajña-grahaṇam āvaśyaka-karmopalakṣaṇārtham | kāmya-karma-praśaṃsā tu prakaraṇe 'saṅgatāpi sāmānyato 'karmaṇaḥ karma śreṣṭham ity etad artham ity adoṣaḥ

Madhusūdana

prajāpati-vacanād apy adhikṛtena karma kartavyam ity āha sahayajñā ity-ādi-caturbhiḥ | saha yajñena vihita-karma-kalāpena vartanta iti sahayajñā samādhikṛtā iti yāvat | vopasarjanasya [Pāṇ 6.3.82] iti pakṣe sādeśābhāvaḥ | prajās trīn varṇān purā kalpādau sṛṣṭvovāca prajānāṃ patiḥ sraṣṭā | kim uvācety āha — anena yajñena svāśramocita-dharmeṇa prasaviṣyadhvam prasūyadhvam | prasavo vṛddhiḥ | uttarottarām abhivṛddhiṃ labhadhvam ity arthaḥ | katham anena vṛddhiḥ syād ity āha eṣa yajñākhyo dharmo vo yuṣmākam iṣṭa-kāma-dhuk | iṣṭān abhimatān kāmān kāmyāni phalāni dogdhi prāpayatīti tathā | abhīṣṭa-bhoga-prado 'stv ity arthaḥ |

atra yadyapi yajña-grahaṇam āvaśyaka-karmopalakṣaṇārtham akaraṇe pratyavāyasyāgre kathanāt | kāmya-karmaṇāṃ ca prakṛte prastāvo nāsty eva mā karma-phala-hetur bhūr ity anena nirākṛtatvāt | tathāi nitya-karmaṇām ānuṣaṅgika-phala-sadbhāvāt | eṣa vo 'stv iṣṭa-kāma-dhuk ity upapadyate | tathā ca āpastambaḥ smarati tad yathāmre phalārthe nimitte chāyā-gandhāv anūtpadyete evaṃ dharmaṃ caryamāṇam arthā anūtpadyante no ced anūtpadyante na dharma-hānir bhavati iti | phala-sad-bhāve 'pi tad-abhisandhy-anabhisandhibhyāṃ kāmya-nityayor viśeṣaḥ | anabhisaṃhitasyāpi vastu-svabhāvād utpattau na viśeṣaḥ | vistareṇa cāgre pratipādayiṣyate

Viśvanātha

tad evāśuddha-cittau niṣkāmaṃ karmaiva kuryān na tu sannyāsam ity uktam | idānīṃ yadi ca niṣkāmo 'pi bhavituṃ na śaknuyāt tadā sakāmam api dharmaṃ viṣṇv-arpitaṃ kuryān na tu karma-tyāgam ity āha saheti saptabhiḥ | yajñena sahitāḥ saha-yajñāḥ vopasarjanasya iti sahasyādeśābhāvaḥ | purā viṣṇv-arpita-dharma-kāriṇīḥ prajāḥ sṛṣṭvā brahmovāca anena dharmeṇa prasaviṣyadhvaṃ prasavo vṛddhir uttarottaram ativṛddhiṃ labhadhvam ity arthaḥ | tāsāṃ sa-kāmatvam abhilakṣyāha eṣa yajño va iṣṭa-kāma-dhug-abhīṣṭa-bhoga-prado 'stv ity arthaḥ

Baladeva

ayajñeśeṣeṇa deha-yātrāṃ kurvato doṣam āha saheti | prajāpatiḥ sarveśvaro viṣṇuḥ patiṃ viśvasyātmeśvaram ity ādi-śruteḥ | brahma prajānāṃ patir acyuto 'sāv ity ādi-smaraṇāc ca | purā ādi-sarge saha-yajñā yajñaiḥ sahitā deva-mānavādi-rūpāḥ prajāḥ sṛṣṭvā nāma-rūpa-vibhāga-śūnyāḥ prakṛti-śaktike svasmin vilīnāḥ puruṣārthāyogyās tās tat-sampādaka-nāma-rūpa-bhājo vidhāya yajñaṃ tan-nirūpakaṃ vedaṃ ca prakāśyety arthaḥ | tāḥ pratīdam uvāca kāruṇikaḥ | anena vedoktena mad-arpitena yajñena yūyaṃ prasaviṣyadhvam | prasavo vṛddhiḥ sva-vṛddhiṃ bhajadhvam ity arthaḥ | eṣa mad-arpito yajño vo yuṣmākam iṣṭa-kāma-dhuk hṛd-viśuddhy-ātma-jñāna-deha-yātrā-sampādana-dvārā vāñchita-mokṣa-prado 'stu

Michalski

Kiedy Pradżapati jednocześnie z ofiarą stworzył ludzi, rzekł: „Przez nią będziecie się rozmnażać, będzie to krowa obfitości, spełniająca wasze żądania.

Olszewski

Gdy ongi Władca świata, stworzył istoty i Ofiarę, rzekł im: »Przez nią rozmnażajcie się, niech ona dla was będzie krową obfitości.

Dynowska

Gdy Pradżapati – wszechświata Pan – w czasach pradawnych wszelkie żywe wyłonił z Siebie stworzenie, a wraz z nim ofiarę, wyrzekł był te słowa: „przez nią mnożyć się będziecie i wzrastać, niech będzie wam ona pragnień Spełnicielką;

Sachse

Niegdyś, stworzywszy ród [ludzki]
a wraz z nim i ofiarę,
rzekł Pan Stworzenia: mnóżcie się z jej pomocą,
i niech ona będzie dla was tą,
która spełni, wasze życzenia.

Kudelska

W dawnych czasach Pradżapati, gdy podczas ofiary ludzi stworzył, tak oto powiedział:
„Przez tę ofiarę obyście wzrastali, oby ona wypełniała wasze życzenia,

Rucińska

Razem z ofiarą stworzywszy ongiś ród ludzki, Pan Stworzeń
Rzekł: „Przez nią się pomnażajcie, niech spełni wasze życzenia!

Szuwalska

Kiedy w pradawnych czasach ojciec wszystkich istot
Dał początek ofiarom, a wraz z nimi życiu,
Powiedział: ‘Niech wam szczęście przyniosą, albowiem
Dzięki nim otrzymacie to, czego pragniecie.

Byrski

Wraz z ofiarą te stworzenia powołując do istnienia
Rzekł najpierwej Pan Stworzenia: przez nią wy się rozmnażajcie
I niech ona będzie dla was krową życzeń wypełnienia.

Babkiewicz

Dawno temu rzekł Pan Stworzeń,
potomstwo z ofiarą płodząc:
„Dzięki niej się rozmnażajcie,
ją uczyńcie dojną krową,