BhG 4.30-31

analiza syntaktyczna

apare (inni) niyatāhārāḥ (powstrzymujący się od jedzenia) prāṇeṣu (w powietrzach) prāṇān (powietrza) juhvati (składają w ofierze).
ete sarve api (zaiste ci wszyscy) yajña-vidaḥ (znawcy ofiar) yajña-kṣapita-kalmaṣāḥ (których grzechy zostały zniszczone dzięki ofierze) yajña-śiṣṭāmṛta-bhujaḥ (jedzący nektar pozostałości ofiary) sanātanaṃ brahma (do wiecznego brahmana) yānti (idą).
he kuru-sattama (o najlepszy z Kurów!),
ayajñasya (nie składającego ofiary) ayam lokaḥ (ten świat) na asti (nie jest),
kutaḥ (skąd?) anyaḥ (inny) [lokaḥ](świat).

analiza gramatyczna

apare	–	a-para 1i.3 m. – inni, późniejsi, różni;
niyatāhārāḥ	–	niyata-āhāra 1i.3 m. ; BV : yeṣām āhāro niyato ‘sti te – ci, których jedzenie jest powstrzymane (od: ni- √ yam – zatrzymywać, PP niyata – zatrzymany; ā- √ hṛ – chwytać, zdobywać, āhāra – chwytanie, jedzenie, pożywienie);
prāṇān	–	prāṇa 2i.3 m. – oddechy, powietrza (od: pra- √ an – oddychać w górę → √ prāṇ – oddychać, żyć);
prāṇeṣu	–	prāṇa 7i.3 m. – w oddechach, w powietrzach (od: pra- √ an – oddychać w górę → √ prāṇ – oddychać, żyć);
juhvati	–	√ hu (składać w ofierze) Praes. P 1c.3 – składają w ofierze;
sarve	–	sarva sn. 1i.3 m. – wszyscy;
api	–	av. – jak również, także, co więcej, nawet;
ete	–	etat sn. 1i.3 m. – ci;
yajña-vidaḥ	–	yajña-vit 1i.3 m. ; ye yajñān vetti te – ci, którzy znają ofiary (od: √ yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić, yajña – ofiara, czczenie; √ vid – wiedzieć, rozumieć, -vit – sufiks: znający, znawca);
yajña-kṣapita-kalmaṣāḥ	–	yajña-kṣapita-kalmaṣa 1i.3 m. ; BV : yeṣāṃ yajñaiḥ kṣapitāni kalmaṣāni santi te – ci, których grzechy zostały zniszczone dzięki ofierze (od: √ yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić, yajña – ofiara, czczenie; √ kṣi – niszczyć, caus. PP kṣapita – zniszczony, usunięty; karma+so – niszczący dobre czyny, kalmaṣa – brud, plama, grzech);

******

yajña-śiṣṭāmṛta-bhujaḥ	–	yajña-śiṣṭa-amṛta-bhuk 1i.3 m. ; ye yajñasya śiṣṭam amṛta-rūpaṃ bhuñjanti te – jedzący nektar pozostałości ofiary (od: √ yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić, yajña – ofiara, czczenie, imię Wisznu; √ śiṣ – pozostawiać, PP śiṣṭa – pozostawione, porzucone, pozostałości; √ mṛ – umierać; mṛta PP – umarły, a-mṛta – nie umarły, wieczny, nektar nieśmiertelności; √ bhuj – jeść, cieszyć się, bhuk – na końcu złożeń: jedzący);
yānti	–	√ yā (iść, osiągać) Praes. P 1c.3 – idą, osiągają;
brahma	–	brahman 2i.1 n. – ducha (od: √ bṛh – zwiększać);
sanātanam	–	sanātana 2i.1 n. – wiecznego, prastarego;
na		av. – nie;
āyam	–	idam sn. 1i.1 m. – ten;
lokaḥ	–	loka 1i.1 m. – świat;
asti	–	√ as (być) Praes. P 1c.1 – jest;
ayajñasya	–	a-yajña 6i.1 m. – nie składającego ofiary;
kutaḥ	–	av. – skąd? (od: kim – co? ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
anyaḥ	–	anya sn. 1i.1 m. – inny;
kuru-sattama	–	kuru-sattama 8i.1 m. ; TP : kurūṇāṃ sattama ti – o najlepszy wśród Kurów (od: kuru – Kuru, Kurowie – potomkowie Kuru; √ as – być, PPr sant – będący, istnienie, stopień najwyższy od: sat – sat-tara, sat-tama);

warianty tekstu

yajña-kṣapita-kalmaṣāḥ → yajña-kṣapita-kilbiṣāḥ (których grzechy zostały zniszczone przez ofiary);
kuto ‘nyaḥ → kuto ‘nyat  (skąd inne?);

Śāṃkara

kiṃ ca—

apare niyatāhārā niyataḥ parimita āhāro yeṣāṃ te niyatāhārāḥ santaḥ, prāṇān vāyu-bhedān prāṇeṣv eva juhvati | yasya yasya vāyor jayaḥ kriyata itarān vāyu-bhedān tasmin tasmin juhvati, te tatra praviṣṭā iva bhavanti | sarve’py ete yajña-vido yajña-kṣapitakalmaṣā yajñair yathoktaiḥ kṣapito nāśitaḥ kalmaṣo yeṣāṃ te yajña-kṣapita-kalmaṣāḥ

evaṃ yathoktān yajñān nirvatrya —-

yajña-śiṣṭāmṛta-bhujo yajñānāṃ śiṣṭaṃ yajña-śiṣṭaṃ yajña-śiṣṭaṃ ca tad amṛtaṃ ca yajña-śiṣṭāmṛtaṃ tad bhuñjata iti yajña-śiṣṭāmṛta-bhujaḥ | yathoktān yajñān kṛtvā tac-chiṣṭena kālena yathā-vidhi-coditam annam amṛtākhyaṃ bhuñjate iti yajña-śiṣṭāmṛta-bhujo yānti gacchanti brahma sanātanaṃ cirantanaṃ mumukṣavaś cet | kālātikramāpekṣayeti sāmarthyād gamyate | nāyaṃ lokaḥ sarva-prāṇi-sādhāraṇo’py asti yathoktānāṃ yajñānām eko’pi yajño yasya nāsti so’yajñas tasya | kuto’nyo viśiṣṭa-sādhana-sādhyaḥ kuru-sattama

Rāmānuja

daivayajñaprabhṛtiprāṇāyāmaparyanteṣu karmayogabhedeṣu svasamīhiteṣu pravṛttā ete sarve „saha yajñaiḥ prajāḥ sṛṣṭvā” ityabhihitamahāyajñapūrvakanityanaimittikakarmarūpayajñavidaḥ tanniṣṭhāḥ tata eva kṣapitakalmaṣāḥ yajñaśiṣṭāmṛtena śarīradhāraṇaṃ kurvanta eva karmayoga vyāpṛtāḥ sanātanaṃ brahma yānti

ayajñasya mahāyajñādipūrvakanityamaimittikakarmarahitasya nāyaṃ lokaḥ na prākṛtalokaḥ, prākṛtalokasaṃbandhidharmārthakāmākhyaḥ puruṣārtho na sidhyati / kuta ito 'nyo mokṣākhyaḥ puruṣārthaḥ? paramapuruṣārthatayā mokṣasya prastutatvāt taditarapuruṣārthaḥ ayaṃ lokaḥ iti nirdiśyate / sa hi prākṛtaḥ

Śrīdhara

tad evam uktānāṃ dvādaśānāṃ yajña-vidāṃ phalam āha sarve 'pīti | yajñān vindanti labhanta iti yajña-vidaḥ | yajña-jñā iti vā | yajñaiḥ kṣayitaṃ nāśitaṃ kalmaṣaṃ yais te

yajña-śiṣṭāmṛta-bhuja iti | yajñān kṛtvā avaśiṣṭe kāle 'niṣiddham annam amṛta-rūpaṃ bhuñjata iti tathā | te sanātanaṃ nityaṃ brahma jñāna-dvāreṇa prāpnuvanti | tad-akaraṇe doṣam āha nāyam iti | ayam alpa-sukho 'pi manuṣya-loko 'yajñasya yajñānuṣṭhāna-rahitasya nāsti | kuto 'nyo bahu-sukhaḥ para-lokaḥ | ato yajñāḥ sarvathā kartavyā ity arthaḥ

Madhusūdana

tad evam uktānāṃ dvādaśadhā yajña-vidāṃ phalam āha sarve 'pīti | yajñān vidanti jānanti vindanti labhante veti yajña-vido yajñānāṃ jñātāraḥ kartāraś ca | yajñaiḥ pūrvoktaiḥ kṣapitaṃ nāśitaṃ kalmaṣaṃ pāpaṃ yeṣāṃ te yajña-kṣapita-kalmaṣāḥ | yajñān kṛtvāvaśiṣṭe kāle 'nnam amṛta-śabda-vācyaṃ bhuñjata iti yajña-śiṣṭāmṛta-bhujaḥ | te sarve 'pi sattva-śuddhi-jñāna-prāpti-dvāreṇa yānti brahma sanātanaṃ nityaṃ saṃsārān mucyanta ity arthaḥ

evam anvaye guṇam uktvā vyatireke doṣam āha yejñety ardhena | uktānāṃ yajñānāṃ madhye 'nyatamo 'pi yajño yasya nāsti so 'yajñas tasyāyam alpa-sukho 'pi manuṣya-loko nāsti sarva-nindyatvāt | kuto 'nyo viśiṣṭa-sādhana-sādhyaḥ para-loko he kuru-sattama

Viśvanātha

sarve 'py ete yajña-vida ukta-lakṣaṇān yajñān vindamānāḥ santo jñāna-dvārā brahma yānti | atrānanusaṃhitaṃ phalam āha yajña-śiṣṭaṃ yajñāvaśiṣṭaṃ yad amṛtaṃ bhogaiśvarya-siddhy-ādikaṃ tad bhuñjata iti

tathānusaṃhitaṃ phalam āha brahma yāntīti | tad-akaraṇe pratyavāyam āha nāyam iti | ayam alpa-sukho manuṣa-loko 'pi nāsti | kuto 'nyo devādi-lokas tena prāptavya ity arthaḥ

Baladeva

ete khalv indirya-vijaya-kāmāḥ sarve 'pīti yajña-vidaḥ | pūrvoktān devādi-yajñān vindamānā tair eva yajñaiḥ kṣapita-kalmaṣāḥ

ananusaṃhitaṃ phalam āha yajña-śiṣṭeti | yajña-śiṣṭaṃ yad amṛtam annādi bhogaiśvarya-siddhy-ādi ca tad-bhuñjānāḥ | anusaṃhitaṃ phalam āha yāntīti | tat-sādhyena jñānena brahmeti prāgvat

Michalski

Inni powstrzymują się od pożywienia i, żyjąc, składają ofiarę z tchu życia, – wszyscy ci są znawcami ofiary i przez ofiarę zmywają brud z siebie.
Ci, którzy żywią się oskołą resztek ofiarnych, wstępują w wiecznego Brahmana. Nawet ten świat nie jest udziałem tego, kto nie składa ofiar, cóż dopiero tamten, o najlepszy z Kurawów !

Olszewski

Inni, ograniczając swe pożywienie do niezbędnego, poświęcają nawet rzeczy do życia potrzebne w ofierze, którą czynią. Wszyscy ci ludzie są biegli w sztuce ofiar i przez to gładzą grzechy swoje.
Którzy zjadają resztki ofiar, pokarm nieśmiertelności, idą do przedwiecznego Boga; lecz kto ofiar nie składa, do tego nawet ten świat nie należy; cóż mówić o innym, o najlepszy z Kauravów?

Dynowska

A inni, wstrzemięźliwi w pożywieniu, prądy swej siły żywotnej tchnieniu Życia składają w ofierze. Wszyscy oni posiedli wiedzę ofiary i przez ofiarę zniweczyli grzech.
A pożywając ofiarą uświęconą strawę – co jest jak nieśmiertelności nektar – do wieczystego wznoszą się Brahmana. Świat ten nie jest dla tych, co nie znają ofiary, tym mniej świat inny, o najlepszy z Kuru.

Sachse

Niektórzy zaś, wstrzemięźliwi,
składają w ofierze prany — pranom.
Wszyscy oni wiedzą, czym jest ofiara,
i dzięki ofierze wyzbywają się zła.
Ci, którzy żywią się amritą resztek ofiar,
idą do wieczystego brahmana,
Nawet ten świat nie należy do tego,
kto nie spełnia ofiary, a co dopiero tamten, o Najlepszy z Kaurawów.

Kudelska

Inni znów, ograniczywszy swe pożywienie, składają tchnienia swego życia w oddechach;
Wszyscy, którzy poznali, czym jest ofiara, dzięki ofierze pokonali grzechy.
Ten, kto spożywa uświęcone resztki ofiar, osiąga wiecznego brahmana,
Ten świat nie dla tych, co ofiar nie składają, a tym bardziej inny, o Najlepszy z rodu Kuru.

Rucińska

W jedzeniu umiarkowani, tchnienia swe w tchnieniach składają.
Ci wszyscy, znawcy ofiary, ofiarą obmyci z grzechów,
Nektarem resztek się żywiąc, do Ducha idą wiecznego.

Szuwalska

Ofiarą są też posty i życie w ubóstwie.
W ten sposób wszelkie grzechy zostają zniszczone.
Bez ofiary nie można żyć w szczęściu na ziemi,
A tym bardziej i w niebie, najlepszy z Kaurawów!

Babkiewicz

Inni z jadła rezygnują
i składają tchnienia w tchnieniach.
Każdy z nich znawcą ofiary,
ona grzechy ich zmazuje,
a gdy jedzą nektar z resztek,
do brahmana się udają.
Nawet światem tym doczesnym
nieofiarnik nie zawładnie,
co tu mówić o następnym,
o najlepszy spośród Kurów?