BhG 4.19

analiza syntaktyczna

yasya (kogo) sarve (wszystkie) samārambhāḥ (przedsięwzięcia) kāma-saṅkalpa-varjitāḥ (pozbawione pragnienia przyjemności) [santi] (są),
budhāḥ (roztropni) tam (tego) jñānāgni-dagdha-karmāṇam (kogo czyny spalone są przez ogień wiedzy) paṇḍitam (mędrcem) āhuḥ (nazwali).

analiza gramatyczna

yasya	–	yat sn. 6i.1 m. – kogo, którego;
sarve	–	sarva sn. 1i.3 m. – wszystkie;
samārambhāḥ	–	sam-ārambha 1i.3 m. – przedsięwzięcia (od: sam-ā– √ rabh –podejmować, rozpoczynać);
kāma-saṃkalpa-varjitāḥ	–	kāma-saṃkalpa-varjita 1i.3 m. ; TP : kāmasya saṅkalpena varjitāḥ – pozbawione pragnienia rozkoszy (od: √ kam –pragnąć, kochać, tęsknić, kāma – pragnienie, miłość, przyjemność, żądza; sam- √ kḷp – być gotowym do, pragnąć, saṃkalpa – idea, pragnienie; √ vṛj – wykluczać, omijać, caus. PP varjita – wyłączony, pozbawiony, poza);
jñānāgni-dagdha-karmāṇam	–	jñāna-agni-dagdha-karmāṇa 2i.1 m. ; BV : yasya jñānasyāgninā dagdhāni karmāṇi santi tam – tego, kogo czyny spalone są przez ogień wiedzy (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć, jñāna – wiedza, mądrość, inteligencja; √ ag – poruszać się pokrętnie, agni – ogień; √ dah – palić, PP dagdha – spalony; √ kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki);
tam	–	tat sn. 2i.1 m. – tego;
āhuḥ	–	√ ah (mówić – odmiana jedynie w Perf. , reszta form od: √ brū) Perf. P 1c.3 – powiedzieli, nazwali;
paṇḍitaṃ	–	paṇḍita 2i.1 m. – uczonym, mądrym, inteligentnym (paṇḍā – mądrość, wiedza);
budhāḥ	–	budha 1i.3 m. – roztropni, rozumni, myślący, rozsądni (od: √ budh – budzić, rozumieć, percepować);

warianty tekstu

kāma-saṅkalpa-varjitāḥ → kāma-krodha-varjitāḥ (pozbawione żądzy i gniewu);

Śāṃkara

tad etat karmaṇy akarmādi-darśanaṃ stūyate —

yasya yathokta-darśinaḥ sarve yāvantaḥ samārambhāḥ karmāṇi samārabhyanta iti samārambhāḥ | kāma-saṃkalpa-varjitāḥ kāmaistat-kāraṇaiś ca saṅkalpa-varjitā mudhaiva ceṣṭā-mātrā anuṣṭhīyante | pravṛttena cel loka-saṅgrahārthaṃ, nivṛttena cej jīvana-mātrārthaṃ, taṃ jñānāgni-dagdha-karmāṇaṃ karmādāv akarmādi-darśanaṃ jñānaṃ, tad evāgnis tena jñānāgninā dagdhāni śubhāśubha-lakṣaṇāni karmāṇi yasya | tam āhuḥ paramārthataḥ paṇḍitaṃ budhāḥ brahma-vidaḥ

Rāmānuja

pratyakṣeṇa kriyamāṇasya karmaṇo jñanākāratā katham upapadyata ity atrāha

yasya mumukṣoḥ sarve dravyārjanādilaukikakarmapūrvakanityanaimittikakāmyarūpakarmasamārambhāḥ kāmārjitāḥ phalasaṅgarahitāḥ / saṅkalpavarjitāś ca / prakṛtyā tadguṇaiś cātmānam ekīkṛtyānusandhānaṃ saṅkalpaḥ; prakṛtiviyuktātmasvarūpānusandhānayuktatayā tadrahitāḥ / tam evaṃ karma kurvāṇaṃ paṇḍitaṃ karmāntargatātmayāthātmyajñānāgninā dagdhaprācīnakarmāṇam āhus tattvajñāḥ / ataḥ karmaṇo jñānākāratvam upapadyate

Śrīdhara

karmaṇy akarma yaḥ paśyed ity anena śruty-arthārthāpattibhyāṃ yad uktam artha-dvandvaṃ tad eva spaṣṭayati yasyeti pañcabhiḥ | samyag ārabhyanta iti samārambhāḥ karmāṇi | kāmyata iti kāmaḥ phalam | tat-saṅkalpena varjitā yasya bhavanti taṃ paṇḍitam āhuḥ | tatra hetur yatas taiḥ samārambhaiḥ śuddhe citte sati jātena jñānāgninā dagdhāny akarmatāṃ nītāni karmāṇi yasya tam | ārūḍhāvasthāyāṃ tu kāmaḥ phala-hetu-viṣayaḥ | tad-artham idaṃ kartavyam iti kartavya-viṣayaḥ saṅkalpaḥ | tābhyāṃ varjitāḥ | śeṣaṃ spaṣṭam

Madhusūdana

tad etat paramārtha-darśinaḥ kartṛtvābhimānābhāvena karmāliptatvaṃ prapañcyate yasya sarva ity ādi brahma-karma-samādhinety antena | yasya pūrvokta-paramārtha-darśinaḥ sarve yāvanto vaidikā laukikā vā samārambhāḥ samārabhyanta iti vyutpattyā karmāṇi kāma-saṅkalpa-varjitāḥ kāmaḥ phala-tṛṣṇā saṅkalpo 'haṃ karomīti kartṛtvābhimānas tābhyāṃ varjitāḥ | loka-saṅgrahāthaṃ vā jīvana-mātrārthaṃ vā prārabdha-karma-vegād vṛthā-ceṣṭā-rūpā bhavanti | taṃ karmādāv akarmādi-darśanaṃ jñānaṃ tad evāgnis tena dagdhāni śubhāśubha-lakṣaṇāni karmāṇi yasya tad-adhigama uttara-pūrvārdhayor aśleṣa-vināśau tad-vyapadeśāt [Vs 4.1.13] iti nyāyāt | jñānāgni-dagdha-karmāṇaṃ taṃ budhā brahma-vidaḥ paramārthataḥ paṇḍitam āhuḥ | samyag-darśī hi paṇḍita ucyate na tu bhrānta ity arthaḥ

Viśvanātha

uktam arthaṃ vivṛṇoti yasyeti pañcabhiḥ | samyag ārabhyanta iti samārambhāḥ karmāṇi | kāmaḥ phalaṃ, tat-saṅkalpena varjitāḥ | jñānam evāgnis tena dagdhāni karmāṇi kriyamāṇāni vihitāni niṣiddhāni ca yasya saḥ | etena vikarmaṇaś ca boddhavyam ity api vivṛtam | etādṛśādhikāriṇi karma yathā akarma paśyet, tathaiva vikarmāpy akarmaiva paśyed iti pūrva-ślokasyaiva saṅgatiḥ | yad agre vakṣyate –

api ced asi pāpebhyaḥ sarvebhyaḥ pāpa-kṛttamaḥ |
sarvaṃ jñāna-plavenaiva vṛjinaṃ santariṣyasi ||
yathaidhāṃsi samiddho 'gnir bhasmasāt kurute 'rjuna |
jñānāgniḥ sarva-karmāṇi bhasmasāt kurute tathā || [Gītā 4.36-37] iti

Baladeva

karmaṇo jñānākāram āha yasyeti pañcabhiḥ | samārambhāḥ karmāṇi kāmyanta iti kāmāḥ phalāni tat-saṅkalpena varjitāḥ śūnyā yasya karmabhir ātmoddeśino bhavanti | taṃ budhāḥ paṇḍitam ātmajñam āhuḥ | tatra hetuḥ – jñāneti | taiḥ samārambhair hṛd-viśuddhau satyām āvirbhūtenātma-jñānāgninā dagdhāni saṃcitāni karmāṇi yasya tam

Michalski

Czyje działanie jest wolne od żądzy i zachceń, czyje czyny są spalone w ogniu poznania, tego świadomi nazywają mędrcem.

Olszewski

Jeżeli wszystkie jego przedsięwzięcia są wolne od natchnień pożądliwości, jak gdyby czyny jego przetrawione zostały ogniem nauki, wtedy jest zwany mędrcem przez ludzi rozumnych.

Dynowska

Człowieka, który w swych poczynaniach nie powoduje się pożądaniem ani wyobraźnią, którego czyny spalają się w ogniu mądrości, tego ludzie rozumni nazywają mędrcem.

Sachse

Tego, kto we wszystkich swych przedsięwzięciach
wolny jest od pożądliwości i pragnień,
oświeceni nazywają światłym mężem,
który spalił swe uczynki w ogniu poznania.

Kudelska

Tego, którego wszelkie wyobrażenia umysłu pozbawione są jakichkolwiek pragnień,
Którego czyny spalił ogień mądrości, tego ludzie rozumni nazywają mędrcem.

Rucińska

Kto wszystkie swe poczynania pozbawił pragnień i planów,
Ten w ogniu wiedzy czyn spalił i mędrcy zwą go wiedzącym.

Szuwalska

Kto we wszelkich staraniach nie jest pożądliwy
I zapala się do nich ogniem swojej wiedzy,
Ten jest zwany przez mądrych uczonym człowiekiem.

Babkiewicz

Kto we wszystkich przedsięwzięciach
szczęścia wyzbył się idei,
Tego mędrcy zwą uczonym,
w wiedzy jego czyn spalony.