BhG 5.19

analiza syntaktyczna

yeṣām (ich) manaḥ (umysł) sāmye (w jedni) sthitam (pozostający),
iha eva (właśnie tutaj) taiḥ (przez nich) sargaḥ (emanacja) jitaḥ hi (zaiste zwyciężona).
brahma (brahman) samam (jednaki) nirdoṣam (bez wad) [asti] (jest),
tasmāt (dlatego) te (oni) brahmaṇi eva (jedynie w brahmanie) sthitāḥ (pozostający).

analiza gramatyczna

iha	–	av. – tutaj (często w znaczeniu: w tym świecie);
eva	–	av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
taiḥ	–	tat sn. 3i.3 m. – przez nich;
jitaḥ	–	jita ( √ ji – zwyciężać) PP 1i.1 m. – zwyciężony, pokonany;
sargaḥ	–	sarga 1i.1 m. – emanacja, stworzenie (od: √ sṛj – wypuszczać, emitować);
yeṣām	–	yat sn. 6i.3 m. – których;
sāmye	–	sāmya 7i.1 n. – w jedni, w jednakowości, w równości, w tożsamości (od: sama – równość, płaskość, jednakowość);
sthitam	–	sthita ( √ sthā – stać) PP 1i.1 n. – stojący, ustalony, stały;
manaḥ	–	manas 1i.1 n. – umysł (od: √ man – myśleć);
nirdoṣam	–	nirdoṣa 1i.1 n. – bez wad (od: niḥ – wolny od, bez; √ duṣ – stawać się zły, psuć się, ginąć, doṣa – błąd, wada, przewina);
hi	–	av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
samam	–	sama 1i.1 n. – równy, płaski, jednakowy;
brahma	–	brahman 1i.1 n. – duch, Weda (od: √ bṛh – zwiększać);
tasmāt	–	av. – dlatego (od: tat sn. 5i.1 m. – z tego);
brahmaṇi	–	brahman 7i.1 n. – w duchu, w Wedzie (od: √ bṛh – zwiększać);
te	–	tat sn. 1i.3 m. – oni;
sthitāḥ	–	sthita ( √ sthā – stać) PP 1i.3 m. – pozostający, znajdujący się;

warianty tekstu

tair jitaḥ → nirjitaḥ (zdobyty);
sargo → svargo (niebiosa);
sāmye → sāme / sāṃkhyaiḥ (w jedni / przez sankhjików);

Śāṃkara

nanv abhojyānnās te doṣavantaḥ, samāsamābhyāṃ viṣama-same pūjātaḥ [guṇautama-dharma-sūtra 2.8.20] iti smṛteḥ | na te doṣavantaḥ | kathaṃ ?—

ihaiva jīvadbhireva taiḥ samadarśibhiḥ paṇḍitair jito vaīkṛtaḥ sargo janma, yeṣāṃ sāmye sarva-bhūteṣu brahmaṇi samabhāve sthitaṃ ni calībhūtaṃ mano’ntaḥkaraṇam | nirdoṣaṃ yadyapi doṣavatsu vapākādiṣu mūḍhais taddoṣair doṣavat iva vibhāvyate, tathāpi taddoṣair aspṛṣṭām iti nirdoṣaṃ doṣavarjitaṃ hi yasmāt | nāpi svaguṇabhedabhinnam, nirguṇatvāt caitanyasya | vakṣyati ca bhagavān icchādīnāṃ kṣetradharmatvam, anāditvānnirguṇatvāt iti ca | nāpy antyā viśeṣāḥ ātmano bhedakāḥ santi, pratiśarīraṃ teṣāṃ sattve pramāṇānupapatteḥ | ataḥ samaṃ brahma ekaṃ ca | tasmāt brahmaṇi eva te sthitāḥ | tasmāt na doṣagandhamātramapi tān spṛati, dehādisaṃghātātma-darśanābhimānābhāvāt teṣām | dehādisaṃghātātma-darśanābhimānavadviṣayaṃ tu tat sūtraṃ samāsamābhyāṃ viṣamasame pūjātaḥ iti, pūjāviṣayatvena viśeṣaṇāt | dṛśyate hi brahmavit ṣaḍāṅgavit caturvedavit iti pūjādānādau guṇaviśeṣasaṃbandhaḥ kāraṇam | brahma tu sarvaguṇadoṣasaṃbandhavarjitamityatar brahmaṇi te sthitāḥ iti yuktam | karmaviṣayaṃ ca samāsamābhyām ity ādi | idaṃ tu sarva-karma-saṃnyāsaviṣayaṃ prastutam, sarva-karmāṇi manasā ityārabhya ādhyāyaparisamāpteḥ

Rāmānuja

ihaiva sādhanānuṣṭhānadaśāyām eva taiḥ sargo jitaḥ saṃsāro jitaḥ; yeṣām uktarītyā sarveṣv ātmasu sāmye sthitaṃ manaḥ / nirdoṣaṃ hi samaṃ brahma / prakṛtisaṃsargadoṣaviyuktatayā samam ātmavastu hi bramha / ātmasāmye sthitāś ced brahmaṇi sthitā eva te; brahmaṇi sthitir eva hi sṃsārajayaḥ / ātmasu jñānaikākāratayā sāmyam evānusandhānā muktā evetyarthaḥ

Śrīdhara

nanu viṣamesu sama-darśanaṃ niṣiddhaṃ kurvanto 'pi kathaṃ te paṇḍitāḥ ? yathāha gautamaḥ samāsam ābhyāṃ viṣama-same pūjātaḥ iti | asyārthaḥ samāya pūjayā viṣame prakāre kṛte sati viṣamāya ca same prakāre kṛte sati sa pūjaka iha lokāt para-lokāc ca hīyata iti | tatrāha ihaiveti | ihaiva jīvadbhir eva taiḥ | sṛjyate iti sargaḥ saṃsāraḥ | jito nirastaḥ | kaiḥ ? yeṣāṃ manaḥ sāmye samatve sthitaṃ | tatra hetuḥ — hi yasmād brahma samaṃ nirdoṣaṃ ca tasmāt te sama-darśino brahmaṇy eva sthitāḥ | brahma-bhāvaṃ prāptā ity arthaḥ | gautamoktas tu doṣo brahma-bhāva-prāpteḥ pūrvam eva | pūjāta iti pūjakāvasthāśravaṇāt

Madhusūdana

nanu sāttvika-rājasa-tāmaseṣu svabhāva-viṣameṣu prāṇiṣu samatva-darśanaṃ dharma-śāstra-niṣiddham | tathā ca tasyānnam abhojyam ity upakramya gautamaḥ smarati samāsam ābhyāṃ viṣama-same pūjāta iti | samāsam ābhyām iti caturthī-dvi-vacanam | viṣama-sama iti dvandvaikavad bhāvena saptamy-eka-vacanam | catur-veda-pāragāṇām atyanta-sadācārāṇāṃ yādṛśo vastrālaṅkārānnādi-dāna-puraḥsaraḥ pūjā-viśesaḥ kriyate tat-samāyaivānyasmai caturveda-pāragāya sad-ācārāya viṣame tad-apekṣayā nyūne pūjā-prakāre kṛte | tathālpa-vedānāṃ hīnācārāṇāṃ yādṛśo hīna-sādhanaḥ pūjā-prakāraḥ kriyate tādṛśāyaivāsamāya pūrvokta-veda-pāraga-sad-ācāra-brāhmaṇāpekṣayā hīnāya tādṛśa-hīna-pūjādhike mukhya-pūjā-same pūjā-prakāre kṛte, uttamasya hīnatayā hīnasyottamatayā pūjāto hetos tasya pūjayitur annam abhojyaṃ bhavatīty arthaḥ | pūjayitā pratipatti-viśesam akurvan dhanād dharmāc ca hīyata iti ca doṣāntaram | yadyapi yatīnāṃ niṣparigrahāṇāṃ pākābhāvād dhanābhāvāc cābhojyānnatvaṃ dhana-hīnatvaṃ ca svata eva vidyate tathāpi dharma-hānir doso bhavaty eva | abhojyānnatvaṃ cāśucitvena pāptpatty-upalakṣaṇam | tapo-dhanānāṃ ca tapa eva dhanam iti tad-dhānir api dūṣaṇaṃ bhavaty eveti kathaṃ sama-darśinaḥ paṇḍitā jīvan-muktā iti prāpte pariharati ihaiveti |

taiḥ sama-darśibhiḥ paṇḍitair ihaiva jīvana-daśāyām eva jito 'tikrāntaḥ sargaḥ sṛjyata iti vyutpattyā dvaita-prapañcaḥ | deha-pātād ūrdhvam atikramitavya iti kim u vaktavyam ? kaiḥ ? yeṣāṃ sāmye sarva-bhūteṣu viṣameṣv api vartamānasya brahmaṇaḥ sama-bhāve sthitaṃ niścalaṃ manaḥ | hi yasmān nirdoṣaṃ samaṃ sarva-vikāra-śūnyaṃ kūṭastha-nityam ekaṃ ca brahma tasmāt te brahmaṇy eva sthitāḥ |

ayaṃ bhāvaḥ | duṣṭatvam hi dvedhā bhavati aduṣṭasyāpi duṣṭa-sambandhāt svato duṣṭatvād vā | yathā gaṅgodakasya mūtra-garta-pātāt | svata eva vā yathā mūtrādeḥ | tatra doṣavatsu śvapākādiṣu sthitaṃ doṣair duṣyati brahmeti mūḍhair vibhāvyamānam api sarva-doṣāsaṃsṛṣṭam eva brahma vyomavad asaṅgatvāt | asaṅgo hy ayaṃ puruṣaḥ |

sūryo yathā sarva-lokasya cakṣur
na lipyate cākṣuṣair bāhya-doṣaiḥ |
ekas tathā sarva-bhūtāntarātmā
na lipyate loka-duḥkhena bāhyaḥ || iti śruteḥ |

nāpi kāmādi-dharmavattayā svata eva kaluṣitaṃ kāmāder antaḥkaraṇa-dharmatvasya śruti-smṛti-siddhatvāt | tasmān nirdoṣa-brahma-rūpā yatayo jīvan-muktā abhojyānnādi-doṣa-duṣṭāś ceti vyāhṛtam | smṛtis tv avidvad-gṛhastha-viṣayaiva | tasyānna-bhojyam ity upakramāt | pūjāta iti madhye nirdeśāt | dhanād dharmāc ca hīyata ity upasaṃhārāc ceti draṣṭavyam

Viśvanātha

sama-dṛṣṭitvaṃ stauti | ihaiva iha loka eva sṛjyata iti sargaḥ saṃsāro jitaḥ parābhūtaḥ

Baladeva

iheti | iha sādhana-daśāyām eva taiḥ sargaḥ saṃsāro jitaḥ parābhūtaḥ | kaiḥ ? yeṣāṃ manaḥ sāmye 'vaiṣamyākhye brahma-dharme sthitaṃ niviṣṭam | kuto brahmāviṣamam ? tatrāha nirdoṣaṃ hīti | hi yato brahmaṇy avaiṣamyādikaṃ niścikyus tasmāt prapañce tiṣṭhanto 'pi te brahmaṇy eva sthitāḥ muktis teṣāṃ sulabhety arthaḥ

Michalski

Ci, których duch opiera się na tej jedności, ci zwyciężyli tu rozsnowę. Brahman jest bez skazy, jednaki, – dlatego oni są w Brahmanie.

Olszewski

Na tym świecie ci zwyciężyli naturę, których duch jest mocny w Tożsamości, albowiem Tożsamościowy Bóg jest bez grzechu; dlatego więc są oni mocni w Bogu.

Dynowska

Nawet tu na ziemi, ludzie o niewzruszonej równowadze myśli, wszystko mogą zdobyć. Niewzruszonym, nieskalanym spokojem jest Brahman, przeto trwają w Brahmanie.

Sachse

Ci, których umysł
utwierdził się w tym przekonaniu o równości,
już tu, na tej ziemi
przezwyciężyli konieczność dalszych wcieleń.
Albowiem brahman jest nieskalany,
ten sam [we wszystkim].
Dlatego oni są w brahmanie.

Kudelska

Nawet tu na tym świecie wszystko, co stworzone, może być przezwyciężone przez ludzi o niewzruszonych umysłach;
Brahman jest bez skazy i taki sam we wszystkim, dlatego wszystko trwa stale w brahmanie.

Rucińska

Za życia świat pokonali ci, których myśl trwa w równości,
Jednaki, bez skaz jest Brahman – przeto mieszkają w Brahmanie.

Szuwalska

Nawet tu, na ziemi,
Ten, kto w swoim umyśle jedność tę dostrzega,
Pokonał już naturę i osiągnął Światłość.

Babkiewicz

Tutaj świat przezwyciężyli
ci, co umysł w jedni mają.
Bez skazy, jednaki brahman –
więc w brahmanie oni trwają.