BhG 1.24-25

analiza syntaktyczna

he bhārata (potomku Bharaty!),
guḍākeśena (przez Gudakeśę) hṛṣīkeśaḥ (Hryszikeśa) evam uktaḥ (ten, do kogo tak powiedziano),
ubhayoḥ (obu) senayoḥ (dwóch armii) madhye (w środku),
bhīṣma-droṇa-pramukhataḥ (przed Bhiszmą i Droną),
sarveṣām ca (i wszystkich) mahī-kṣitām (obrońców ziemi) [sammukhe] (w obliczu),
rathottamam (najlepszy z rydwanów) sthāpayitvā (ustawiwszy), uvāca (powiedział):
he pārtha (Prythowicu!) etān (tych) samavetān (zebranych) kurūn (Kurów) paśya (zobacz) iti (koniec wypowiedzi).

analiza gramatyczna

evam	–	av. – w ten sposób;
uktaḥ	–	ukta (√vac – mówić) PP 1i.1 m. – ten, do kogo powiedziano;
hṛṣīkeśaḥ	–	hṛṣīkeśa 1i.1 m. – wzniesione włosy (od: √hṛṣ – być podekscytowanym; hṛṣī – wzniesiony; keśa – włos) lub TP: hṛṣīkāṇām / indriyāṇām īśa iti – Pan zmysłów (od: hṛṣīka – zmysł; √īś – posiadać, władać, īśa – pan, władca);
guḍākeśena	–	guḍākeśa 3i.1 m. – przez mającego gęste włosy (od: guḍa – piłka, syrop cukrowy; keśa – włosy) lub TP: guḍākāyā īśeneti – przez pana lenistwa (od: guḍākā – lenistwo, gnuśność, sen; √īś – posiadać, władać, īśa – pan, władca);
bhārata	–	bhārata 8i.1 m. – o potomku Bharaty;
senayoḥ	–	senā 6i.2 f. – obu armii;
ubhayoḥ	–	ubhā sn. 6i.2 f. – obydwu;
madhye	–	madhya 7i.1 n. – w środku, wewnątrz;
sthāpayitvā	–	√sthā (stać) absol. caus. – sprawiwszy ustawienie;
rathottamam	–	ratha-uttama 2i.1 m.; uttamaṃ ratham iti – najwspanialszy rydwan (od: ratha – rydwan; uttama – najlepszy, stopień najwyższy od: ud – do góry, ponad);

******

bhīṣma-droṇa-pramukhataḥ	–	av. bhīṣmasya droṇasya ca pramukhataḥ /sammukhe – przed obliczem Bhiszmy i Drony (od: √bhī – straszyć, bhīṣma – przerażający; droṇa – chmura pełna wody, drzewo; pra-mukha – zwracać twarz ku, będący na czele, pramukhataḥ – przed, ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
sarveṣām	–	sarva sn. 6i.3 m. – wszystkich;
ca	–	av. – i;
mahī-kṣitām	–	mahī-kṣit 6i.3 m.; TP: ye mahīm kṣayanti tām – tych, którzy władają ziemią (od: √mah – powiększać, mahant – wielki, mahī – ziemia; √kṣi – posiadać, kṣit – władający, mieszkający w, występuje głównie w złożeniach);
uvāca	–	√vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział;
pārtha	–	pārtha 8i.1 m. – o synu Prythy (od: √pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandawowiców);
paśya	–	√dṛś (patrzeć) Imperat. P 2c.1 – spójrz;
etān	–	etat sn. 2i.3 m. – na tych;
samavetān	–	samaveta (sam-ava-√i – schodzić się) PP 2i.3 m. – na zebranych;
kurūn	–	kuru 2i.3 m. – na członów dynastii Kuru;
iti	–	av. – tak (zaznacza koniec wypowiedzi);

warianty tekstu

Przed wersem w niektórych edycjach znajduje się: saṃjaya uvāca (Sandźaja rzekł);
senayor ubhayor madhye → ubhayor senayor madhye (pomiędzy obiema armiami);

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

Rāmānuja

sa ca tena coditas tat-kṣaṇād eva bhīṣma-droṇādīnāṃ sarveṣām eva mahīkṣitāṃ paśyatāṃ yathā coditam akarot | īdṛśī bhavadīyānāṃ vijaya-sthitir iti cāvocat

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

Śrīdhara

tataḥ kiṃ vṛttam | ity apekṣāyāṃ sañjaya uvāca evam ukta ity ādi | uḍākā nidrā tasya īśena jita-nidreṇa arjunena evam uktaḥ san | he bhārata, he dhṛtarāṣṭra senayor madhye rathānām uttamaṃ rathaṃ hṛṣīkeśaḥ sthāpitavān | bhīṣma-droṇa iti mahīkṣitāṃ rājñāṃ ca pramukhataḥ sammukhe rathaṃ sthāpayitvā | he pārtha etān kurūn paśyeti śrī-bhagavān uvāca

Viśvanātha

hṛṣīkeśaḥ sarvendriya-niyantāpy evam ukto 'rjunenādiṣṭaḥ | arjuna-vāg-indriya-mātreṇāpi niyamyo 'bhūd ity aho prea-vaśyatvaṃ bhagavata iti bhāvaḥ | guḍākeśena guḍā yathā mādhurya-mātra-prakāśakās tat tathā svīya-sneha-rasāsvāda-prakāśakā akeśā viṣṇu-brahma-śivā yasya tena akāro viṣṇuḥ ko brahmā īśo mahā-devaḥ | yatra sarvāvatāri-cūḍāmaṇīndraḥ svayaṃ bhagavān śrī-kṛṣṇa eva premādhīnaḥ sann ājñānuvartī babhūva | tatra guṇāvatāratvāt tad-aṃśāḥ viṣṇu-brahma-rudrāḥ katham aiśvaryaṃ prakāśayantu | kintu svakartṛkaṃ sneha-rasaṃ prakāśyaiva svaṃ svaṃ kṛtārthaṃ manyanta ity arthaḥ | yad uktaṃ śrī-bhagavatā para-vyoma-nāthenāpi dvijātmamajā me yuvayor didṛkṣuṇā iti |
yad vā, guḍāko nidrā tasyā īśena jita-nidrenety arthaḥ | atrāpi vyākhyāyāṃ sākṣān māyāyā api niyantā yaḥ śrī-kṛṣṇaḥ sa cāpi yena premṇā vijitya vaśīkṛtas tenārjunena māyā-vṛttir nidrā varākī jiteti kiṃ citram iti bhāvaḥ | bhīṣma-droṇayoḥ pramukhataḥ pramukhe sammukhe sarveṣāṃ mahīkṣitāṃ rājñāṃ ca | pramukhataḥ iti samāsa-praviṣṭe 'pi pramukhataḥ-śabda ākṛṣyate

Baladeva

tataḥ kiṃ vṛttam ity apekṣāyāṃ sañjayaḥ prāha evam iti | guḍākā nidrā tasyā īśaḥ sva-sakha-śrī-bhagavad-guṇa-lāvaṇya-smṛti-niveśena vijita-nidras tat-parama-bhaktas tenārjunenaivam uktaḥ pravartito hṛṣīkeśas tac-citta-vṛtty-abhijño bhagavān senayor madhye bhīṣma-droṇayoḥ sarveṣāṃ ca mahīkṣitāṃ bhū-bhujāṃ ca pramukhataḥ sammukhe rathottamaṃ agnidattaṃ rathaṃ sthāpayitvovāca he pārtha samavetān etān kurūn paśyeti | pārtha-hṛṣīkeśa-śabdābhyām idaṃ sūcyate matipitṛ-svasṛ-putratvāt tvat-sārathyam ahaṃ kariṣyāmy eva tvaṃ tv adhunaiva yuyutsāṃ tyakṣyasīti kiṃ śatru-sainya-vīkṣaṇeneti sopahāso bhāvaḥ

Michalski

Sandżaja rzekł:
Zagadnięty w te słowa przez Bujnowłosego, Bharato, Pan-swoich-zmysłów zatrzymał cudowny wóz pośrodku — pomiędzy dwoma wojskami,
W obliczu Bhiszmy, Drony i wszystkich książąt ziemi i rzekł: „Spojrzyj, o Partho, na zgro¬madzonych tam Kurawów!”.

Olszewski

Sandżaya.
Tak zagadnięty przez Ardżunę, Krszna o najeżonych włosach zatrzymał piękny wóz między dwoma czołami wojsk nieprzyjacielskich.
l tam wobec Bhiszmy, Drony i wszystkich strażników ziemi rzekł: »Królu, patrz na zgromadzonych Kauravę«.

Dynowska

Sandżaja mówi:
Usłyszawszy te słowa Ardżuny, o Bharato, Szri Kriszna zatrzymał ów wóz przesławny w samym środku, pomiędzy dwoma szykami wojsk, naprzeciw Bhiszmy i Drony i wszystkich książąt ziemi, i rzekł: „Spójrz tedy synu Prity na zgromadzonych tu Kaurawów.”

Sachse

Sandżaja rzekł:
Gdy Pan Snu tak przemówił
do Pana Zmysłów, Bharato,
ten, zatrzymawszy prześwietny rydwan
pośrodku obu wojsk,
w obliczu Bhiszmy, Drony
i wszystkich innych królów
rzekł: Spójrz, synu Prithy,
na zebranych tu Kaurawów!

Kudelska

Tak, Bharato, te słowu Kriszna do Ardżuny powiedział
l najlepszy z wozów pomiędzy obu armiami zatrzymał.
Wobec Bhiszmy, Drony i wszystkich książąt tak oto przemówił:
Spójrz, synu Prithy, na ustawionych w szyku bojowym Kaurawów.

Rucińska

Rzekł Sandżaja:
Gdy rzekł tak do Pana Zmysłów Władca Senności, Bharato,
Ten między dwiema armiami zatrzymał rydwan wspaniały
I wobec Bhiszmy i Drony, w obliczu tych wszystkich książąt
Powiedział: „Przyjrzyj się, Partho, zebranym tu synom Kuru!”.

Szuwalska

Wysłuchawszy Ardżuny, Kryszna poprowadził
Najwspanialszy z rydwanów między obie strony,
Gdzie w obecności Bhiszmy, Drony oraz innych
Potężnych władców świata, tak rzekł do Pandawy:
»Spójrz, drogi synu Kunti, na wszystkich Kaurawów,
Którzy licznie przybyli na to wielkie pole.«

Byrski

Rzekł Sańdźaja:
„O Bharato, przez Ardźunę zagadnięty tak Pan Zmysłów,
Który włos ma w czub związany, każąc wstrzymać wóz nad wozy
Pośród armii tych obydwu,
Wobec Bhiszmy oraz Drony, jako też i wszystkich władców
Rzekł: „Ardźuno, popatrz oto na Kaurawów zgromadzonych!”

Babkiewicz

Gdy Pan Snu2 do Władcy Zmysłów
rzekł te słowa, o Bharato,
tamten w środku obu armii
rydwan stawił najprzedniejszy,
w obecności Bhiszmy, Drony
oraz wszystkich władców ziemi
tak powiedział: „Synu Prythy,
patrz na Kurów zgromadzonych”.