BhG 6.37

analiza syntaktyczna

arjunaḥ (Ardźuna) uvāca (powiedział):
he kṛṣṇa (Kryszno!),
śraddhayā (wiarą) upetaḥ (obdarzony) ayatiḥ (nie trudzący się) yogāt (od jogi) calita-mānasaḥ (którego funkcje umysłu odeszły)
yoga-saṃsiddhim (doskonałości jogi) aprāpya (nie osiągnąwszy)
kām gatim (jaki cel?) gacchati (osiąga).

analiza gramatyczna

arjunaḥ	–	arjuna 1i.1 m. – biały, jasny;
uvāca	–	√ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział;
ayatiḥ	–	a-yati 1i.1 m. – nie trudzący się, nie asceta (od: √ yat – porządkować, trudzić się);
śraddhayā	–	śraddhā 3i.1 f. – przez wiarę (od: śrat  – w złożeniach: wiara; √ dhā – pokładać [wiarę]; śraddhā – wiara, przekonanie);
upetaḥ	–	upeta (upa- √ i – podchodzić, osiągać) PP 1i.1 m. – podeszły, obdarzony, posiadający;
yogāt	–	yoga 5i.1 m. – od przyłączania, od zaprzęgnięcia, od zastosowania (od: √ yuj – zaprzęgać, łączyć);
calita-mānasaḥ	–	calita-mānasa 1i.1 m. ; yasya mānasaṃ calitam asti saḥ – ten, którego czynności umysłowe odeszły od (od: √ cal – ruszać, trząść, PP calita – niestabilny, poruszony, odeszły; √ man – myśleć, manas – umysł, mānasa – to co związane jest z umysłem, wyobraźnia, myśli, umysł);
aprāpya	–	na pra- √ āp (osiągać) absol. – nie osiągnąwszy, nie otrzymawszy;
yoga-saṃsiddhim	–	yoga-sam-siddhi 2i.1 f. ; TP : yogasya saṃsiddhim iti – sukcesu w jodze (od: √ yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; √ sidh – odnosić sukces, osiągać doskonałość, sam-siddhi – osiągnięcie, spełnienie, doskonałość, sukces);
kām	–	kim sn. 2i.1 f. – jaką?
gatim	–	gati 2i.1 f. – poruszanie się, drogę, podróż, rezultat, schronienie, źródło (od: √ gam – iść);
kṛṣṇa	–	kṛṣṇa 8i.1 m. – o czarny;
gacchati	–	√ gam (iść, osiągać) Praes. P 1c.1 – osiąga, idzie;

warianty tekstu

ayatiḥ → ayataḥ (niepowściągnięty);

… → pada spoza wydania krytycznego występująca po drugiej padzie wersu 6.37:
ayaṃ niḥsaṃśayo yogo (ta joga pozbawiona wątpliwości);

… → werset spoza wydania krytycznego między drugą a trzecią padą wersu 6.37:
lipsamānaḥ satāṃ mārgaṃ pramūḍho brahmaṇaḥ pathi
aneka-citto vibhrānto mohasyaiva vaśaṃ gataḥ
Pragnący osiągnąć drogę świętych, [ale] omroczony co do ścieżki brahmana,
nie mający skupionego umysłu, zdezorientowany,
który dostał się we władzę omroczenia…

Śāṃkara

tatra yogābhyāsāṅgīkaraṇena ihaloka-paraloka-prāpti-nimittāni karmāṇi saṃnyastāni, yoga-siddhi-phalaṃ ca mokṣa-sādhanaṃ samyag darśanaṃ na prāptam iti, yogī yoga-mārgāt maraṇa-kāle calita-citta iti tasya nāśam āśaṅkayārjuna uvāca—

ayatir aprayatnavān yoga-mārge śraddhayāstikya-buddhyā copeto yogād anta-kāle ca calitaṃ mānasaṃ mano yasya sa calita-mānaso bhraṣṭa-smṛtiḥ so’prāpya yoga-saṃsiddhiṃ yoga-phalaṃ samyag-darśanaṃ kāṃ gatiṃ he kṛṣṇa gacchati

Rāmānuja

komentarz wspólny przy wersecie BhG 6.39

Śrīdhara

abhyāsa-vairāgyābhāvena kathañcid aprāpta-samyag-jñānaḥ kiṃ phalaṃ prāpnotīty arjuna uvāca ayatir it | prathamaṃ śraddhayopeta eva yoge pravṛttaḥ, na tu mithyācāratayā | tataḥ paraṃ tv ayatiḥ samyaṅ na yatate | śithilābhyāsa ity arthaḥ | evam abhyāsa-vairāgya-śaithilyād yogasya saṃsiddhiṃ phalaṃ jñānam aprāpya kāṃ gatiṃ prāpnoti ?

Madhusūdana

evaṃ prāktanena granthenotpanna-tattva-jñāno 'nutpanna-jīvan-mukti-paramo yogī mataḥ | utpanna-tattva-jñāna utpanna-jīvan-muktis tu paramo yogī mata ity uktam | tayor ubhayor api jñānād jñāna-nāśe 'pi yāvat prārabdha-bhogaṃ karma dehendriya-saṅghātāvasthānāt prārabdha-bhoga-karmāpāye ca vartamāna-dehendriya-saṅghātāpāyāt punar-utpādakābhāvād videha-kaivalyaṃ prati kāpi nāsty āśaṅkā | yas tu prāk-kṛta-karmabhir labdha-vividiṣā-paryanta-citta-śuddhiḥ kṛta-kāryatvāt sarvāṇi karmāṇi parityajya prāpta-paramahaṃsa-parivrājaka-bhāvaḥ paramahaṃsa-parivrājakam ātma-sākṣātkāreṇa jīvan-muktaṃ para-prabodhana-dakṣaṃ gurum upasṛtya tato vedānta-mahā-vākyopadeśaṃ prāpya tatrāsambhāvanā-viparīta-bhāvanākhya-pratibandha-nirāsāya athāto brahma-jijñāsā [Vs 1.1.1] ity ādy anāvṛttiḥ śabdāt [Vs 4.4.23] ity antayā catur-lakṣaṇa-mīmāṃsayā śravaṇa-manana-nididhyāsanāni guru-prasādāt kartum ārabhate sa śraddadhāno 'pi sann āyuṣo 'lpatvenālpa-prayatnatvād alabdha-jñāna-paripākaḥ śravaṇa-manana-nididhyāsaneṣu kriyamāṇeṣv eva madhye vyāpadyate | sa jñāna-paripāka-śūnyatvenānaṣṭājñāno na mucyate | nāpy upāsanā-sahita-karma-phalaṃ devalokam anubhavaty arcir-ādi-mārgeṇa | nāpi kevala-karma-phalaṃ pitṛ-lokam anubhavati dhūmādi-mārgeṇa | karmaṇām upāsanānāṃ ca tyaktatvāt | ata etādṛśo yoga-bhraṣṭaḥ kīṭādi-bhāvena kaṣṭāṃ gatim iyād ajñatve sati deva-yāna-pitṛ-yāna-mārgāsambandhitvād varṇāśramācāra-bhraṣṭavad athavā kaṣṭāṃ gatiṃ neyāt | śāstra-ninidta-karma-śūnyatvād vāmadevavad iti saṃśaya-paryākula-manā arjuna uvāca ayatir iti |

yatir yatna-śīlaḥ alpārthe nañ alavaṇā yavāgūr ity-ādivat | ayatir alpa-yatnaḥ | śraddhayā guru-vedānta-vākyeṣu viśvāsa-buddhi-rūpayopeto yuktaḥ | śraddhā ca sva-sahacaritānāṃ śamādīnām upalakṣaṇaṃ śānto dānta uparatas titikṣuḥ śraddhānvito bhūtvātmany evātmānaṃ paśyati iti śruteḥ | tena nityānitya-vastu-viveka ihāmutra-bhoga-virāgaḥ śama-damoparati-titikṣā-śraddhādi-sampan-mumukṣutā ceti sādhana-catuṣṭaya-sampanno gurum upasṛtya vedānta-vākya-śravaṇādi kurvann api paramāyuṣo 'lpatvena maraṇa-kāle cendriyāṇāṃ vyākulatvena sādhanānuṣṭhānāsambhavād yogāc calita-mānaso yogāc chravaṇādi-paripāka-labdha-janmanas tattva-sākṣātkārāc calitaṃ tat-phalam aprāptaṃ mānasaṃ yasya sa yogāniṣpattyaivāprāpya yoga-saṃsiddhiṃ tattva-jñāna-nimittām ajñāna-tat-kārya-nivṛttim apunar-āvṛtti-sahitām aprāpyātattva-jña eva mṛtaḥ san kāṃ gatiṃ he kṛṣṇa gacchati sugatiṃ durgatiṃ vā ? karmaṇāṃ parityāgāj jñānasya cānutpatteḥ śāstrokta-mokṣa-sādhanānuṣṭhāyitvāc chāstra-garhita-karma-śūnyatvāc ca

Viśvanātha

nanv abhyāsa-vairāgyābhyāṃ prayatnavataiva puṃsā yogo labhyata iti tvayocyate | yasyaitat tritayam api na dṛśyate, tasya kā gatir iti pṛcchati | ayatir alpa-yatnaḥ anavarṇāya vāgur itivad alpārthe nañ | atha ca śraddhayopeto yoga-śāstrāstikyena tatra śraddhayopeto yogābhyāsa pravṛtta eva, na tu loka-vañcakatvena mithyācāraḥ | kintv abhyāsa-vairāgyayor abhāvena yogāc calitaṃ viṣaya-pravaṇī-bhūtaṃ mānasaṃ yasya saḥ | ataeva yogasya saṃsiddhiṃ samyak siddhim aprāpyeti yat kiñcit siddhiṃ tu prāpta eveti yogārurukṣā-bhūmikāto 'grimāṃ yogāroha-bhūmikāyāḥ prathamāṃ kakṣāṃ gata iti bhāvaḥ

Baladeva

jñāna-garbho niṣkāma-karma-yogo 'ṣṭāṅga-yoga-śirasko nikhilopasarga-vimardanaḥ sva-paramātmāvalokanopāyo bhavatīty asakṛd uktam | tasya ca tādṛśasya nehābhikrama-nāśo 'stīti pūrvokta-mahimnas tan-mahimānaṃ śrotum arjunaḥ pṛcchati ayatir iti | abhyāsa-vairāgyābhyāṃ prayatnena ca yogaṃ pumān labhetaiva | yas tu prathamaṃ śraddhayā tādṛśa-yoga-nirūpaka-śruti-viśvāsenopetaḥ | kintv ayatir alpa-svadharmānuṣṭhāna-yatnavān anudārā yuvatiḥ itivad alpārthe 'tra nañ | śithila-prayatnatvād eva yogād aṣṭāṅgāc calitaṃ viṣaya-pravaṇaṃ mānasaṃ yasya saḥ | evaṃ ca svadharmānuṣṭhānābhyāsa-vairāgya-śaithilyād vividhasya yogasya samyak siddhiṃ hṛd-viśuddh-lakṣaṇām ātmāvalokana-lakṣaṇāṃ cāprāptaḥ kiṃcit siddhiṃ tu prāpta eva | śraddhāluḥ kiṃcid anuṣṭhita-svadharmaḥ prārabdha-yogo 'prāpta-yoga-phalo dehānte kāṃ gatiṃ gacchati ? he kṛṣṇa

Michalski

Ardżuna rzekł:
Lecz ten, kto pełen ku tobie wierności, nie umie się okiełzać, czyje serce odpada od Jogi, kto nie osiągnął Jogi doskonałej, jaką drogą on pójdzie, o Kriszno?

Olszewski

Ardżuna.
Jaką drogą, o Krszno, kroczy człowiek, nie ujarzmiony, lecz wierzący, którego duch oddalił się od Jedności boskiej i nie mógł osiągnąć jej doskonałości.

Dynowska

Ardżuna mówi:
A ten, co wszedł w Jogę, lecz nie posiada samoopanowania, a jeno wiarę ma żywą, którego niespokojna myśl błąka się wciąż i od Jogi oddala, będąc niezdolny do osiągnięcia w niej doskonałości, jakąż drogą on pójdzie?

Sachse

Ardżuna rzekł:
A jaki los czeka tego, Kriszno,
kto jest wprawdzie pełen wiary.
lecz czyje starania są wciąż niedostateczne,
czyj umysł chwiejny daleki jest od koncentracji,
kto nie osiągnął pełni jogi?

Kudelska

Ardżuna powiada:
A jeśli ktoś nie jest opanowany, choć wiarę posiadł żarliwą,
Lecz zbłąkany jego umysł od osiągnięcia jogi go oddala, to jakąż on ma drogą pójść, Kriszno?

Rucińska

Rzekł Ardżuna:
A co się dzieje z tym, Kryszno, kto wierząc, niezbyt się stara,
Czyj umysł odbiegł od jogi przed osiągnięciem spełnienia?

Szuwalska

»Jakie jest przeznaczenie – zapytał Ardżuna –
Kogoś, kto praktykując jogę z pełną wiarą,
W umyśle odszedł od niej i doskonałości
Dlatego nie osiągnął?

Babkiewicz

Ardźuna rzekł:
Wiarę ma, lecz się nie stara
i od jogi myślą zbiega.
Kiedy, Kryszno, nie osiągnie
w jodze on doskonałości,
do jakiego celu zmierza?