BhG 8.6

analiza syntaktyczna

he kaunteya (Kunjowicu!),  
ante (na koniec) yam yam api vā (z drugiej strony jakikolwiek) bhāvam (stan) smaran (rozpamiętujący) kalevaram (ciało) tyajati (porzuca),
sadā (zawsze) tad-bhāva-bhāvitaḥ (powstały dzięki takiemu stanowi) tam tam [bhāvam] eva (właśnie taki [stan]) eti (osiąga).

analiza gramatyczna

yam yam	–	yat sn. 2i.1 m. – jaki, jaki; jakikolwiek (znaczenie dystrybutywne);
vā	–	av. – lub, i, z drugiej strony, nawet jeśli, jednakże;
api	–	av. – jak również, także, co więcej, nawet;
smaran	–	smarant ( √ smṛ – myśleć, pamiętać) PPr 1i.1 m. – pamiętający, rozmyślający;
bhāvam	–	bhāva 2i.1 m. – byt, stan, natura (od: √ bhū – być);
tyajati	–	√ tyaj (porzucać) Praes. P 1c.1 – porzuca;
ante	–	anta 7i.1 m. – na koniec, w konkluzji, podczas śmierci;
kalevaram	–	kalevara 2i.1 m. – ciało;
tam tam	–	tat sn. 2i.1 m. – ten, ten; każdy z nich (znaczenie dystybutywne);
eva	–	av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
eti	–	√ i (iść) Praes. P 1c.1 – idzie;
kaunteya	–	kaunteya 8i.1 m. – o synu Kunti (od: kunti – lud Kuntiów, kuntī – Kunti, matka Pandowiców);
sadā	–	av. – zawsze;
tad-bhāva-bhāvitaḥ	–	tad-bhāva-bhāvita 1i.1 m. ; TP : tena bhāvena bhāvita iti – wypełniony tym stanem (od: tat – ten, ta, to…; √ bhū – być, bhāva – bycie, istnienie, charakter, uczucie; √ bhū – być, caus. PP bhāvita – stworzony, utrzymywany);

warianty tekstu

vāpi → cāpi / cāṃte (i nawet / i na koniec);
ante → etat (ten);
tam evaiti → tam eveti (ten właśnie);
tad-bhāva-bhāvitaḥ → mad-bhāva-bhāvitaḥ / sad-bhāva-bhāvitaḥ (powstały dzięki mojemu stanowi / powstały dzięki prawdziwemu stanowi);

Śāṃkara

na mad-viṣaya evāyaṃ niyamaḥ | kiṃ tarhi ?—

yaṃ yaṃ vāpi yaṃ yaṃ bhāvaṃ devatā-viśeṣaṃ smaran cintayan tyajati parityajaty ante’nta-kāle prāṇa-viyoga-kāle kalevaraṃ śarīraṃ taṃ tam eva smṛtaṃ bhāvam eva eti nānyaṃ kaunteya, sadā sarvadā tad-bhāva-bhāvitas tasmin bhāvas tad-bhāvaḥ sa bhāvitaḥ smaryamāṇatayābhyasto yena sa tad-bhāva-bhāvitaḥ san

Rāmānuja

smartus svaviṣayasajātīyākāratāpādanam antyapratyayasya svabhāva iti suspaṣṭam āha

ante antakāle yaṃ yaṃ vāpi bhāvaṃ smaran kalebaraṃ tyajati, taṃ taṃ bhāvam eva maraṇānantaram eti / antimapratyayaś ca pūrvabhāvitaviṣaya eva jāyate

Śrīdhara

na kevalaṃ māṃ smaran mad-bhāvaṃ prāpnotīti niyamaḥ | kiṃ tarhi? yaṃ yam iti | yaṃ yaṃ bhāvaṃ devatāntaraṃ vānyam api vānta-kāle smaran dehaṃ tyajati taṃ tam eva smaryamāṇaṃ bhāvaṃ prāpnoti | anta-kāle bhāva-viśeṣa-smaraṇe hetuḥ | sadā tad-bhāva-bhāvita iti sarvadā tasya bhāvo bhāvanā anucintanam | tena bhāvito vāsita-cittaḥ

Madhusūdana

anta-kāle bhagavantam anudhyāyato bhagavat-prāptir niyateti vaditum anyad api yatkiṃcid api yat kiṃcit tat-kāle dhyāyato dehaṃ tyajatas tat-prāptir avaśyambhāvinīti darśayati yaṃ yam iti | na kevalaṃ māṃ smaran mad-bhāvaṃ yātīti niyamaḥ kiṃ tarhi yaṃ yaṃ cāpi bhāvaṃ devatā-viśeṣaṃ ca-kārād anyad api yat kiṃcid vā smaraṃś cintayann ante prāṇa-viyoga-kāle kalevaraṃ tyajati sa taṃ tam eva smaryamāṇaṃ bhāvam eva nānyam eti prāpnoti | he kaunteyeti pitṛ-ṣvasṛ-putratvena snehātiśayaṃ sūcayati | tena cāvaśyānugrāhyatvaṃ tena ca pratāraṇāśaṅkā-śūnyatvam iti |

anta-kāle smaraṇodyamāsambhave 'pi pūrvābhyāsa-janitā vāsanaiva smṛti-hetur ity āha – sadā sarvadā tasmin devatā-viśeṣādau bhāvo bhāvanā vāsanā tad-bhāvaḥ sa bhāvitaḥ sampādito yena sa tathā bhāvita-tad-bhāva ity arthaḥ | ādhitāgny-āder ākṛti-gaṇatvād bhāvita-padasya para-nipātaḥ | tad-bhāvena tac-cintanena bhāvito vāsita-citta iti vā

Viśvanātha

mām eva smaran māṃ prāpnotītivan mad-anyam api smaran mad-anyam eva prāpnotīty āha yaṃ yam iti | tasya bhāvena bhāvanenānucintanena bhāvito vāsitas tan-mayī-bhūtaḥ

Baladeva

na ca mat-smarteiva mad-bhāvaṃ yātīti niyamaḥ | kintv anya-smartāpy anya-bhāvaṃ yātīty āha yaṃ yam iti | bhāvaṃ padārtham | taṃ tam eva bhāva-deha-tyāgottaram evaiti | yathā bharato dehānte mṛgaṃ cintayan mṛgo 'bhūt | antima-smṛtiś ca pūrva-smṛti-viṣayaiva bhavatīty āha sadeti | tad-bhāva-bhāvitas tat-smṛti-vāsita-cittaḥ

Michalski

Lecz jeśli w godzinę śmierci opuszcza ciało z myślą o innej istocie, – idzie do niej, Kauntejo, i jej naturę przybiera.

Olszewski

Lecz jeżeli w ostatniej chwili życia, porzucając swe ciało, myśli o jakiem innem jestestwie, to idzie do niego, jako że się na niem wzorował.

Dynowska

O jakiej istności kto myśli, gdy ciało porzuca, ku tej idzie, o Kauntejo, bo ta tęsknocie jego i naturze najbliższa.

Sachse

[Albowiem] do tego właśnie stanu bytu przechodzi
i w tym stanie bytu ma się odnaleźć,
o jakim myślał w chwili śmierci cielesnej,
o synu Kunti.

Kudelska

Gdyż o jakiejkolwiek formie człowiek rozmyśla, w chwili gdy ciało swe w końcu opuszcza,
Do takiego stanu, synu Kunti, zdąża i już na zawsze jego formę przybiera.

Rucińska

O jakim bycie pamięta w chwili, gdy ciało porzuca,
Do niego idzie, Kauntejo, o bycie tym wciąż myślący.

Szuwalska

Bo z tym, co się wspomina, świat ten opuszczając,
Łączy się też po śmierci. Taka jest natura.

Babkiewicz

Jakikolwiek stan pamięta,
gdy na koniec zrzuca ciało,
k niemu idzie, synu Kunti,
gdyż ta myśl go stale stwarza.