jñāna-yajñena cāpy anye yajanto mām upāsate
ekatvena pṛthaktvena bahudhā viśvato-mukham
Update RequiredTo play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
anye ca api (a inni) jñāna-yajñena (ofiarą z wiedzy) yajantaḥ (czczący),
[kecana] (pewni) ekatvena (jednością),
[apare] (jeszcze inni) pṛthaktvena (oddzielnością),
bahudhā (na różne sposoby) mām viśvato-mukham (mnie, którego twarze są wszędzie) upāsate (wielbią).
jñāna-yajñena |
– |
jñāna-yajña 3i.1 m. ; TP : jñānena yajñeneti – ofiarą z wiedzy (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć, jñāna – wiedza, mądrość; √ yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić, yajña – ofiara, czczenie); |
ca |
– |
av. – i; |
api |
– |
av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet; |
anye |
– |
anya sn. 1i.3 m. – inni; |
yajantaḥ |
– |
yajant ( √ yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić) PPr 1i.3 – czczący; |
mām |
– |
asmat sn. 2i.1 – mnie; |
upāsate |
– |
upa- √ ās (oddawać cześć, wielbić) Praes. Ā 1c.3 – oddają cześć, uczestniczą; |
ekatvena |
– |
ekatva abst. 3i.1 n. – przez jedność (od: eka – jeden); |
pṛthaktvena |
– |
pṛthaktva abst. 3i.1 n. – przez oddzielność (od: √ pṛth – rozszerzać, pṛthak – oddzielnie, pojedynczo);
lub av. (3i.1) – pojedynczo, jeden po drugim, oddzielnie (od: √xpṛth – rozszerzać, pṛthak – oddzielnie, pojedynczo); |
bahudhā |
– |
av. – na różne sposoby, różnorako (od: bahu – wiele, liczne; -dhā – sufiks dodawany do liczebnika, by utworzyć liczebnik wieloraki); |
viśvato-mukham |
– |
viśvato-mukha 2i.1 m. ; BV : yasya mukhāni viśvataḥ santi tam – którego twarze są wszędzie (od: √ viś – wchodzić, viśva – wszystko, całość, świat, av. viśvatas – zewsząd, wszędzie; mukha – twarz); |
cāpy anye → vāpy anye (z drugiej strony inni);
yajanto → yajaṃte (składają ofiarę);
te kena kena prakāreṇa upāsate ity ucyate—
jñāna-yajñena jñānam eva bhagavad-viṣayaṃ yajñas tena jñāna-yajñena, yajantaḥ pūjayantaḥ mām īśvaraṃ cāpy anye’nyām upāsanāṃ parityajyopāsate | tac ca jñānaṃ—ekatvenaikam eva paraṃ brahmeti paramārtha-darśanena yajanta upāsate | kecic ca pṛthaktvena āditya-candrādi-bhedena sa eva bhagavān viṣṇur avasthita ity upāsate | kecit bahudhāvasthitaḥ sa eva bhagavān sarvato-mukho viśva-rūpa iti taṃ viśva-rūpaṃ sarvato-mukhaṃ bahudhā bahu-prakāreṇopāsate
anye 'pi mahātmanaḥ pūrvoktaiḥ kīrtanādibhir jñānākhyena yajñena ca yajanto mām upāsate / katham? bahudhā pṛthaktvena jagadākāreṇa, viśvatomukham viśvaprakāram avasthitaṃ mām ekatvenopāsate / etad uktaṃ bhavati bhagavān vāsudeva eva nāmarūpavibhāgānarhātisūkṣmacidacidvastuśarīras san satyasaṅkalpo vividhavibhaktanāmarūpasthūlacidacidvastuśarīraḥ syām iti saṃkalpya sa eka eva devatiryaṅmanuṣyasthāvarākhyavicitrajagaccharīro 'vatiṣṭhata ity anusaṃdadhānāś ca mām upāsate iti
kiṃ ca jñāneti | vāsudevaḥ sarvam ity evaṃ sarvātmatva-darśanaṃ jñānam | tad eva yajñaḥ | tena jñāna-yajñena māṃ yajantaṃ pūjayanto 'nye 'py upāsate | tatrāpi kecid ekatvenābheda-bhāvanayā | kecit pṛthaktvena pṛthag-bhāvanayā dāso 'ham iti | kecit tu viśvato-mukhaṃ sarvātmakaṃ māṃ bahudhā brahma-rudrādi-rūpeṇopāsate
idānīṃ ye evam ukta-śravaṇa-manana-nididhyāsanāsamarthās te 'pi vividhā uttamā madhyamā mandāś ceti sarve 'pi svānurūpyeṇa mām upāsata ity āha jñāna-yajñeneti | anye pūrvokta-sādhanānuṣṭhānāsamarthā jñāna-yajñena tvaṃ vā aham asmi bhagavo devate ahaṃ vai tvam asi ity ādi-śruty-uktam ahaṅgrahopāsanaṃ jñānaṃ sa eva parameśvara-yajana-rūpatvād yajñas tena | ca-kāra evārthe | api-śabdaḥ sādhanāntara-tyāgārthaḥ | kecit sādhanāntara-nispṛhāḥ santa upāsyopāsakābheda-cintā-rūpeṇa jñāna-yajñenaikatvena bheda-vyāvṛttyā mām evopāsate cintayanty uttamāḥ | anye tu kecin madhyamāḥ pṛthaktvenopāsyopāsakayor bhedena ādityo brahmety ādeśaḥ [ChāU 3.19.1] ity ādi-śruty-uktena pratīkopāsana-rūpeṇa jñāna-yajñena mām evopāsate | anye tv ahaṅgrahopāsane pratīkopāsane vāsamarthāḥ kecin mandā kāṃcid anyāṃ devatāṃ copāsīnāḥ kānicit karmāṇi vā kurvāṇā bahudhā tais tair bahubhiḥ prakārair viśva-rūpaṃ sarvātmānaṃ māma evopāsate | tena tena jñāna-yajñeneti uttarottarāṇāṃ krameṇa pūrva-pūrva-bhūmi-lābhaḥ
tad evam atrādhyāye pūrvādhyāye cānanya-bhakta eva mahātma-śabda-vācya ārtādi-sarva-bhaktebhyo nyūnāḥ | ahaṅgrahopāsakāḥ pratīkopāsakā viśvarūpopāsakās tān darśayati jñāna-yajñeneti | anye na mahātmanaḥ pūrvokta-sādhanānuṣṭhānāsamarthaḥ ity arthaḥ | jñāna-yajñena tvaṃ vā aham asmi bhagavo devatā ahaṃ vai tvam asi ity ādi śruty-uktam ahaṅgrahopāsanaṃ jñānam | sa eva parameśvara-yajana-rūpatvād yajñas tena | ca-kāra evārthe | api śabdaḥ sādhanāntara-tyāgārthaḥ | ekatvena upāsyopāsakayor abheda-cintana-rūpeṇa | tato 'pi nyūnā anye pṛthaktvena bheda-cintana-rūpeṇa ādityo brahmety-ādeśaḥ [ChāU 3.19.1] ity ādi śruty-uktena pratīkopāsanena jñāna-yajñena | anye tato 'pi mandā bahudhā bahubhiḥ prakārair viśvatomukhaṃ viśva-rūpaṃ sarvātmānaṃ māma evopāsate iti madhusūdana-sarasvatī-pādānāṃ vyākhyā |
atra nādevo devam arcayet iti tāntrika-dṛṣṭyā gopālo 'ham iti bhāvanāvattve yā gopālopāsanā sā ahaṅgrahopāsanā | tathā yaḥ parameśvaro viṣṇuḥ sa hi sūrya eṣa nānyaḥ | sa hi indra eva nānyaḥ | sa hi soma eva nānyaḥ ity evaṃ bhedenaikasyā eva bhagavad-vibhūter yā upāsanā sā pratīkopāsanā | viṣṇuḥ sarva iti samasta-vibhūty-upāsanā viśvarūpopāsaneti jñāna-yajñasya traividhyam | yad vā ekatvena pṛthaktvena ity eka eva ahaṅgrahopāsanā gopālo 'haṃ gopālasya dāso 'ham ity ubhaya-bhāvanā-mayī samudra-gāminī nadīva samudra-bhinno 'bhinnā ceti | tadā ca jñāna-yajñasya traividhyam
evaṃ kevala-svarūpa-niṣṭhān kīrtanādi-śuddha-bhakti-pradhānān mahātma-śabditān abhidhāya guṇī-bhūta-tat-kīrtanādi-jñāna-pradhānān bhaktān āha jñāneti | pūrvato 'nye kecana bhaktāḥ pūrvoktena kīrtanādi-jñāna-yajñena ca yajanto mām upāsate | tatra prakāram āha bahudhā bahu-prakāreṇa pṛthaktvena prapañcākāreṇa pradhāna-mahad-ādyātmanā viśvatomukham indrādi-daivatātmanā cāvasthitaṃ mām ekatvenopāsate | ayam atra niṣkarṣaḥ – sūkṣma-cid-acic-chaktimān satya-saṅkalpaḥ kṛṣṇo bahu syām iti svīyena saṅkalpena sthūla-cid-acic-chaktimān eka eva brahmādi-stambānta-vicitra-jagad-rūpatayāvatiṣṭhata ity anusandhinā tādṛśasya mama kīrtanādinā ca mām upāsata iti
Inni znów służą, składając na ofiarę swe poznanie – mnie, mającemu różne oblicza, – to jedność, to odrębność, to różnorodność!
Inni składają mi ofiary, przez naukę przepisane, wodząc mię w mojej jedności i prostocie z obliczem, obróconem we wszystkie strony.
Inni mądrość swą przynosząc w ofierze, jako Jedność i jako Wielość Mnie czczą, w każdej widząc Mnie istocie i w niezliczonych kosmicznych obliczach.
Inni darząc mnie ofiarą wiedzy
czczą mnie to pod postacią jedynego [boga],
to rozmaitych [bóstw],
to znów jako przybierającego wszelkie postaci.
Zaś inni składają mi w ofierze mądrość, czczą mnie jako jednego, Niepowtarzalnego i jako wielość we wszelkich objawiających się obliczach.
A znowu inni mnie wielbią, ofiarę z wiedzy składając
W jedności lub odrębności, lub w licznych bóstw wszechpostaci.
Inni z wiedzy ofiarę składają Mi, wielbiąc
Jako tego, co jednym jest w swej podzielności
I przeróżne oblicza ukazuje w świecie.
Jeszcze inni ofiarnicy
wielbią mnie ofiarą z wiedzy
lub w jedności, odrębności
czy w wielości cześć oddają
mi, który mam wszędzie twarze.