BhG 10.33

analiza syntaktyczna

akṣarāṇām (pośród głosek) [aham] (ja) a-kāraḥ asmi (jestem głoską ‘a’),
sāmāsikasya ca (a pośród złożeń) [aham] (ja) dvandvaḥ [asmi] (jestem złożeniem spójnikowym),
aham eva (zaiste ja) akṣayaḥ kālaḥ [asmi] (jestem niezniszczalnym czasem),
aham (ja) viśvato-mukhaḥ dhātā [asmi] (jestem konstruktorem mającym wszędzie twarze).

analiza gramatyczna

akṣarāṇām	–	a-kṣara 6i.3 n. – między głoskami (od: √ kṣar – zmniejszać się, znikać, kṣara – zniszczalny, ginący);
akāraḥ	–	a-kāra 1i.1 m. – głoska ‘a’ (od: √ kṛ – robić, kāra – twórca; dodane do głoski oznacza tę głoskę);
asmi	–	√ as (być) Praes. P 3c.1 – jestem;
dvaṃdvaḥ	–	dvaṃdva 1i.1 m. – para, złożenie spójnikowe (od: dva – dwa, dvaṃdva – dwa-dwa, para przeciwieństw; złożenie, w którym wszystkie człony są tak samo dominujące, łączą się ze sobą spójnikiem ‘i’);
sāmāsikasya	–	sāmāsika 6i.1 m. – w tym, co związane ze złożeniami (od: sam- √ ās – zbierać razem, łączyć, samāsa – złożenie, połączenie wyrazów pozbawionych końcówek fleksyjnych deklinowane jako całość, sāmāsika – związane ze złożeniami; wylicza się najczęściej sześć typów złożeń: tat-puruṣa, karma-dhāra, bahu-vrīhi, dvigu, dvandva, avyayībhāva);
ca	–	av. – i;
aham	–	asmat sn. 1i.1 – ja;
eva	–	av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
akṣayaḥ	–	a-kṣaya 1i.1 m. – niezniszczalny (od: √ kṣi – zmniejszać się, PF kṣaya – zmniejszenie, zniszczenie);
kālaḥ	–	kāla 1i.1 m. – czas;
dhātā	–	dhātṛ 1i.1 m. – umieszczający, stwórca, konstruktor (od: √ dhā – umieszczać);
ahaṃ	–	asmat sn. 1i.1 – ja;
viśvato-mukhaḥ	–	viśvato-mukha 1i.1 m. ; BV : yasya mukhā viśvataḥ santi taḥ – ten, którego twarze są wszędzie (od: √ viś – wchodzić, viśva – wszystko, całość, świat, av. viśvatas – zewsząd, wszędzie; mukha – twarz);

warianty tekstu

viśvato-mukhaḥ → viśvato-mukham (mający wszędzie twarze);

Śāṃkara

akṣarāṇāṃ varṇānām akāro varṇo’smi | dvandvaḥ samāso’smi sāmāsikasya ca samāsa-samūhasya | kiṃ cāham evākṣayaḥ kālaḥ prasiddhaḥ kṣaṇādy-ākhyaḥ, athavā parameśvaraḥ kālasyāpi kālo’smi | dhātāhaṃ karma-phalasya vidhātā sarva-jagato viśvato-mukhaḥ sarvato-mukhaḥ

Rāmānuja

akṣarāṇāṃ madhye „akāro vai sarvā vāk” iti śrutisiddhiḥ sarvavarṇānāṃ prakṛtir akāro 'ham sāmāsikaḥ samāsasamūhaḥ; tasya madhye dvandvasamāso 'ham / sa hy ubhayapadārthapradhānatvenotkṛṣṭaḥ / kalāmuhūrtādimayo 'kṣayaḥ kālo 'ham eva / sarvasya sraṣṭā hiraṇyagarbhaś caturmukho 'ham

Śrīdhara

akṣarāṇām iti | akṣarāṇāṃ varṇānāṃ madhye akāro 'smi | tasya sarva-vāṅmayatvena śreṣṭhatvāt | tathā ca śrutiḥ akāro vai sarvā vāk saiṣā sparśoṣambhir vyajyamānā bahvī nānā-rūpā bhavati [Ai.Ā. 1.3.6] iti | sāmāsikasya samāsa-samūhasya madhye dvandvaḥ rāma-kṛṣṇāv ity-ādi-sāmāso 'smi | ubhaya-pada-pradhānatvena śreṣṭhatvāt | akṣayaḥ pravāha-rūpaḥ kālo 'ham eva | kālaḥ kalayatām aham ity atrāyur gaṇanātmakaḥ saṃvatsara-śatādy-āyuḥ svarūpaḥ kāla uktaḥ | sa ca tasminn āyuṣi kṣīṇe sati kṣīyate | atra tu pravāhātmako 'kṣayaḥ kāla ucyate iti viśeṣaḥ | karma-phala-vidhātṝṇāṃ madhye viśvatomukho dhātā | sarva-karma-phala-vidhātāhaṃ ity arthaḥ

Madhusūdana

akṣarāṇāṃ sarveṣāṃ varṇānāṃ madhye 'kāro 'ham asmi | a-kāro vai sarvā vāk [Ai.Ā. 1.3.6] iti śrutes tasya śreṣṭhatvaṃ prasiddham | dvandvaḥ samāsa ubhaya-padārtha-pradhānaḥ sāmāsikasya samāsa-samūhasya madhye 'ham asmi | pūrva-padārtha-pradhāno 'vyayībhāva uttara-padārtha-pradhānas tatpuruṣo 'nyapadārtha-pradhāno bahuvrīhir iti teṣām ubhaya-padārtha-sāmyābhāvenāpakṛṣṭatvāt | kṣayi-kālābhimāny akṣayaḥ kālaḥ jñaḥ kāla-kālo guṇī sarva-vidyaḥ ity ādi-śruti-prasiddho 'ham eva | kālaḥ kalayatām aham ity atra tu kṣayī kāla ukta iti bhedaḥ | karma-phala-vidhātṝṇāṃ madhye viśvatomukhaḥ sarvato mukho dhātā sarva-karma-phala-dāteśvaro 'ham ity arthaḥ

Viśvanātha

sāmāsikasya samāsa-samūhasya madhye dvandvaḥ ubhaya-padārtha-pradhānatvena tasya samāseṣu śraiṣṭhyāt | akṣayaḥ kālaḥ saṃhartṝṇāṃ madhye mahākālo rudro viśvatomukhaś caturbhyo 'haṃ dhātā sraṣṭṝṇāṃ madhye brahmā

Baladeva

akṣarāṇāṃ varṇānāṃ madhye 'ham a-kāro 'smi | a-kāro vai sarvā vāk [Ai.Ā. 1.3.6] iti śrutiś ca | sāmāsikasya samāsa-samūhasya madhye dvandvo 'ham | avyayībhāva-tatpuruṣa-bahuvrīhiṣūbhaya-padārtha-pradhānatā-virahiṣu madhye tasyobhaya-padārtha-pradhānatayotkṛṣṭtatvāt | saṃhartṝṇāṃ madhye 'kṣayaḥ | kālaḥ saṅkarṣaṇa-mukhotthaḥ kālāgnir aham | sraṣṭṝṇāṃ madhye viśvatomukhaś catur-vaktro dhātā vidhir aham

Michalski

Pomiędzy głoskami jestem głoską a, dwandwa w wyrazach złożonych, – jestem czasem nieprzemijającym, jestem stwórca na wszystkie strony patrzący.

Olszewski

Między literami jestem A; w wyrazach złożonych jestem ich układem. Jestem czasem bez granic; jestem założycielem, którego wzrok zwraca się we wszystkie strony;

Dynowska

Spośród liter – literą A, zaś wśród liter złożonych – dwójnią ich; Jam też jest wiekuisty Czas; Ja wielolicy wszechstworzenia Pan.

Sachse

Jestem literą A wśród liter, i dwandwą złożeń.
Jestem czasem niezniszczalnym, jestem stwórcą,
a me oblicza spoglądają we wszystkich kierunkach.

Kudelska

W alfabecie jestem literą A, wśród połączeń tym, co dwoiste,
Ja jestem czasem nieporuszonym, Jam stworzycielem zwróconym na wszystkie strony.

Rucińska

Jam głoską A pośród głosek, jam dwandwą jest pośród złożeń,
Jam Czasem nieprzemijalnym, Szafarzem Losu wszechstronnym!

Szuwalska

Pomiędzy literami jestem A, a dwandwą
Wśród wyrazów złożonych. Jestem wiecznym czasem.
Jestem stwórcą, co twarzy ma wiele w tym świecie.

Babkiewicz

Głoską „A” między głoskami,
pośród złożeń dwandwą jestem,
jam jest czasem niezniszczalnym,
jam demiurgiem wielolicym.