BhG 11.20

analiza syntaktyczna

he mahātman (o wielki duchem!),  
ekena tvayā hi (zaiste przez ciebie jednego) dyāvā-pṛthivyoḥ (nieba i ziemi) idam antaram (to wnętrze) vyāptam (przeniknięte),
sarvāḥ ca diśaḥ (i wszystkie kierunki) [vyāptāḥ] (przeniknięte),
tava (twoją) idam ugram (tę przerażającą) adbhutam (cudowną) rūpam (postać) dṛṣṭvā (zobaczywszy)
loka-trayam (trójświat) pravyathitam (drżący) [asti] (jest).

analiza gramatyczna

dyāvā-pṛthivyoḥ	–	dyāvā-pṛthivī 6i.2 f. – nieba i ziemi (od: √ div – jaśnieć, dyu – dzień, niebiosa, dualis. dyāvā – niebiosa; √ pṛth – rozszerzać, pṛthu – szeroki, rozległy, wielki, pṛthivī – ziemia);
idam	–	idam 1i.1 n. – to;
antaram	–	antara 1i.1 n. – środek, wnętrze;
hi	–	av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
vyāptam	–	vyāpta (vi- √ āp – przenikać) 1i.1 n. – przeniknięte, zakryte;
tvayā	–	yuṣmat sn. 3i.1 – przez ciebie;
ekena	–	eka sn. 3i.1 n. – przez jednego, jednym;
diśaḥ	–	dik 1i.3 f. – strony świata (od: √ diś – pokazywać);
ca	–	av. – i;
sarvāḥ	–	sarva sn. 1i.3 f. – wszystkie;
dṛṣṭvā	–	√ dṛś (patrzeć) absol. – zobaczywszy;
adbhutam	–	ad-bhuta 2i.1 n. – nadnaturalne, wspaniałe, zadziwiające;
rūpam	–	rūpa 2i.1 n. – postać, kształt, piękno (od: √ rūp – formować);
idam	–	idam sn. 2i.1 n. – to;
tava	–	yuṣmat sn. 6i.1 – twój;
ugram	–	ugra 2i.1 n. – silne, straszne, okrutne;
loka-trayam	–	loka-traya 1i.1 n. ; lokānāṃ trayam iti – trójka światów (od: loka – świat; tri – trzy; traya – potrójny);
pravyathitam	–	pravyathita (pra- √ vyath – trząść się, drżeć, być wystraszonym, niepokoić się) PP 1i.1 n. – drżący, zaniepokojony;
mahātman	–	mahā-ātman 8i.1 m. ; BV : yasyātmā mahān asti saḥ – o ty, którego jaźń jest wielka (od: √ mah – powiększać, mahant – wielki; ātman – jaźń);

warianty tekstu

vyāptaṃ → vyāptāḥ (przeniknięte);
rūpam idaṃ tavograṃ → rūpam idaṃ tavedṛg / rūpam ugraṃ tavedaṃ / rūpam udagra-rūpaṃ tavedaṃ (tę postać twoją takiego rodzaju / twoją tę przerażającą postać / tę twoją postać, wyniesioną postać);

Śāṃkara

dyāv-āpṛthivyor idam antaraṃ hy antarikṣaṃ vyāptaṃ tvayaikena viśva-rūpa-dhareṇa diśaś ca sarvā vyāptāḥ | dṛṣṭvā upalabhyādbhutaṃ vismāpakaṃ rūpam idaṃ tavograṃ krūraṃ lokānāṃ trayaṃ loka-trayaṃ pravyathitaṃ bhītaṃ pracalitaṃ vā | he mahātman ! akṣudra-svabhāva

Rāmānuja

evaṃbhūtaṃ tvāṃ dṛṣṭvā devādayo 'haṃ ca pravyathitā bhavāma ity āha
dyuśabdaḥ pṛthivīśabdaś cobhau uparitanānām adhastanānāṃ ca lokānāṃ pradarśanārthau / dyāvāpṛthivyoḥ antaram avakāśaḥ / yasminn avakāse sarve lokās tiṣṭhanti, sarvo 'yam avakāśo diśaś ca sarvās tvayaikena vyāptāḥ / dṛṣṭvādbhutaṃ rūpam ugraṃ tavedam anantāyām avistāram atyadbhutam atyugraṃ ca rūpaṃ dṛṣṭvā lokatrayaṃ pravyathitam yuddhadidṛkṣayā āgateṣu brahmādidevāsurapitṛgaṇasiddhagandharvayakṣarākṣaseṣu pratikūlānukūlamadhyastharūpaṃ lokatrayaṃ sarvaṃ pravyathitam atyantabhītam / mahātman aparicchedyamanovṛtte / eteṣām apy arjunasyaiva viśvāśrayarūpasākṣātkārasādhanaṃ divyaṃ cakṣur bhagavatā dattam / kim artham iti cet, arjunāya svāiśvaryaṃ sarvaṃ pradarśayitum / ata idam ucyate, „dṛṣṭvādbhutaṃ rūpam ugraṃ tavedaṃ lokatrayaṃ pravyarthitaṃ mahātman” iti

Śrīdhara

kiṃ ca dyāv-āpṛthivyor iti | dyāv-āpṛthivyor idam antaram antarīkṣaṃ tvayaivaikena vyāptam | diśaś ca sarvā vyāptāḥ | adbhutaṃ adṛṣṭa-pūrvam | tvadīyam idam ugraṃ ghoraṃ rūpaṃ dṛṣṭvā loka-trayaṃ pravyathitam atibhītam | paśyāmīti pūrvasyaivānuṣaṅgaḥ

Madhusūdana

prakṛtasya bhagavad-rūpasya vyāptim āha dyāv-āpṛthivyor iti | dyāv-āpṛthivyor idam antaram antarīkṣaṃ hi tvayaivaikena vyāptam | diśaś ca sarvā vyāptāḥ | dṛṣṭvādbhutam atyanta-vismaya-karam idam ugraṃ duradhigamaṃ mahātejasvitvāt tava rūpam upalabhya loka-trayaṃ pravyathitam atyanta-bhītaṃ jātaṃ he mahātman sādhūnām abhaya-dāyaka | itaḥ param idam upasaṃharety abhiprāyaḥ

Viśvanātha

atha prastopayogitvāt tasyaiva rūpasya kāla-rūpatvaṃ darśayāmāsa dyāvety ādi daśabhiḥ

Baladeva

atha tasyaiva rūpasya prakṛtyopayogitvena kāla-rūpatāṃ darśitavān ity āha dyāveti daśabhiḥ | dyāv-āpṛthivyor antaram antarīkṣaṃ tathā sarvā diśaś caikena tvayā vyāptam | tavedam aparimitam adbhutam ugraṃ ca rūpaṃ dṛṣṭvā loka-trayaṃ pravyathitam bhītaṃ saṃcalanaṃ ca bhavati | he mahātman sarvāśraya ! atredam avagamyate tadā yuddha-darśanāya ye trailokyasthā mitrodāsīnā devāsurā gandharva-kinnarādayḥ samāgatās tair api bhaktimadbhir bhagavad-datta-divya-netrais tad-rūpaṃ dṛṣṭaṃ na tv ekenaivārjunena svapateva svāpnika-rathādīni nijaiśvaryasya bahu-sākṣikatārtham etat

Michalski

Przestrzeń pomiędzy niebem a ziemią – i wszystkie strony świata napełnione są tobą jedynie. – Widząc ten twój cudowny przerażający kształt, – odrętwiały trzy światy, mocarzu!

Olszewski

Swojem ciepłem ogrzewasz ten świat. Albowiem sam jeden zapełniasz cały przestwór między niebem i ziemią i sięgasz wszystkich krain; na widok twej nadprzyrodzonej i strasznej postaci, wstrząsają się trzy światy, o boże wielkoduszny.

Dynowska

Sobą Samym wypełniasz niebiosa i ziemię, bezkres przestworów i próżnię międzyplanetarną, Tyś w nich żywy Sam. Światy troiste przed Twym majestatem drżą, przed Twym straszliwej potęgi zjawionym obliczem.

Sachse

Albowiem ty jeden samym sobą
wypełniasz przestrzeń między niebem i ziemią
i wszystkie strony świata.
Na widok twej postaci niezwykłej i potężnej
świat cały drży w posadach, o wielki Duchu!

Kudelska

Świat ten, od nieba do ziemi na wszystkie jego strony, całym sobą wypełniasz, Panie Wielki,
Trzy światy, gdy widzą twą postać wspaniałą, acz przerażającą, drżą całe.

Rucińska

Przestrzeń od nieba do ziemi i wszystkie
kierunki sobą jednym zapełniłeś!
Widząc Twą postać cudowną, straszliwą,
trzy światy, Wielki Duchu, drżą w posadach!

Szuwalska

Ty przenikasz niebo,
Wypełniasz ziemię, przestrzeń świata bezkresnego.
Twa postać tak cudowna i przerażająca
Przejmuje strachem kosmos.

Jurewicz

Wszak sam jeden wypełniasz tę przestrzeń
między niebem i ziemią – wszystkie świata strony.
Zadrżał trójświat, gdy ujrzał tę Twoją postać
groźną, cudowną, o Jestestwie potężnym!

Babkiewicz

Jeden wypełniasz
wszystkie strony świata,
rozwartą przestrzeń
między ziemią, niebem.
Widząc twą postać,
cudowną, lecz groźną,
trójświat drży cały,
o potężny duchem.