BhG 11.32

analiza syntaktyczna

śrī-bhagavān (chwalebny Pan) uvāca (rzekł):
[aham] (ja) loka-kṣaya-kṛt (twórca zniszczenia świata) pravṛddhaḥ (potężnym) kālaḥ (czasem) asmi (jestem).
iha (tutaj) [aham] (ja) lokān (światy) samāhartum (powściągać) pravṛttaḥ (który rozpoczyna) [asmi] (jestem).
praty-anīkeṣu (w przeciwnych armiach) ye yodhāḥ (którzy wojownicy) avasthitāḥ (znajdujący się) sarve (wszyscy) tvām ṛte api (tylko poza tobą) na bhaviṣyanti (nie będą istnieć).

analiza gramatyczna

śrī-bhagavān	–	śrī-bhagavant 1i.1 m. ; TP : śriyā yukto bhagavān iti – Pan połączony z majestatem (od: śrī – blask, majestat, fortuna; √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhaga – dział, udział, pomyślność, majątek; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, bhagavant – posiadacz fortuny);
uvāca	–	√ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział;
kālaḥ	–	kāla 1i.1 m. – czas;
asmi	–	√ as (być) Praes. P 3c.1 – jestem;
loka-kṣaya-kṛt	–	loka-kṣaya-kṛt 1i.1 m. ; yo lokānāṃ kṣayaṃ karoti saḥ – ten, który dokonuje zniszczenia świata (od: loka – świat; √ kṣi – zmniejszać się, PF kṣaya – zmniejszenie, zniszczenie; √ kṛ – robić, -kṛt – na końcu złożeń: sprawca, twórca);
pravṛddhaḥ	–	pra-vṛddha ( √ vṛdh – wzrastać) PP 1i.1 m. – stary, doświadczony, potężny, mocny;
lokān	–	loka 2i.3 m. – światy;
samāhartum	–	sam-ā- √ hṛ (chwytać, przyprowadzać) inf. – zebrać razem, powściągnąć, zniszczyć;
iha	–	av. – tutaj (często w znaczeniu: w tym świecie);
pravṛttaḥ	–	pra-vṛtta (pra- √ vṛt – rozpoczynać) PP 1i.1 m. – posuwający się, postępujący, zaangażowany;
ṛte	–	av. – za wyjątkiem, poza, oprócz;
api	–	av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet;
tvā	–	yuṣmat sn. 2i.1 – ciebie (skrócona forma od: tvām);
na	–	av. – nie;
bhaviṣyanti	–	√ bhū (być) Fut. P 1c.3 – będą;
sarve	–	sarva sn. 1i.3 m. – wszyscy;
ye	–	yat sn. 1i.3 m. – którzy;
avasthitāḥ	–	avasthita (ava- √ sthā – znajdować się) PP 1i.3 m. – ustawieni;
pratyanīkeṣu	–	praty-anīka 7i.3 n. – w przeciwnych armiach (od: prati- – prepozycja: naprzeciw, w opozycji; anīka – wspaniałość, szereg, armia);
yodhāḥ	–	yodha 1i.3 m. – wojownicy (od: √ yudh – walczyć, caus. yodha – wojownik, bitwa);

warianty tekstu

pravṛddho → pravṛddhān (dojrzałe, potężne [światy]);
iha → itaḥ (stąd);
ṛte ‘pi tvā → ṛte tvad ete / ṛte ‘pi tvāṃ (poza tobą te / choć poza tobą);
bhaviṣyanti → bhavaṃti ([nie] istnieją);

Śāṃkara

kālo’smi loka-kṣaya-kṛt lokānāṃ kṣayaṃ karotīti loka-kṣaya-kṛt pravṛddho vṛddhiṃ gataḥ | yad-arthaṃ pravṛddhas tac chṛṇu—lokān samāhartuṃ saṃhartum ihāsmin kāle pravṛttaḥ | ṛte’pi vināpi tvā tvāṃ na bhaviṣyanti bhīṣma-droṇa-karṇa-prabhṛtayaḥ sarve, yebhyas tava āśaṅkā, ye’vasthitāḥ pratyanīkeṣu anīkam anīkaṃ prati pratyanīkeṣu pratipakṣa-bhūteṣu anīkeṣu yodhā yoddhāraḥ

Rāmānuja

āśritavātsalyātirekeṇa viśvāiśvaryaṃ darśayato bhavato ghorarūpāviṣkāre ko 'bhiprāya iti pṛṣṭo bhagavān pārthasārathiḥ svābhiprāyam āha, pārthodyogena vināpi dhārtarāṣṭrapramukham aśeṣaṃ rājalokaṃ nihantum aham eva pravṛtta iti jñāpanāya mama ghorarūpāviṣkāraḥ, tajjñāpanaṃ ca pārtham udyojayitum iti /
kalayati gaṇayatīti kālaḥ; sarveṣāṃ dhārtarāṣṭrapramukhānāṃ rājalokānām āyuravasānaṃ gaṇayann ahaṃ tatkṣayakṛd ghorarūpeṇa pravṛddho rājalokān samāhartum ābhimukhyena saṃhartum iha pravṛtto 'smi / ato matsaṃkalpād eva tvām ṛte 'pi tvadudyogād rte 'pi ete dhārtarāṣṭrapramukhās tava pratyanīkeṣu ye 'vasthitā yodhāḥ, te sarve na bhaviṣyanti vinaṅkṣyanti

Śrīdhara

evam prārthitaḥ san bhagavān uvāca kāla iti tribhiḥ | lokānāṃ kṣaya-kartā pravṛddho 'tyutkaṭaḥ kālo 'smi | lokān prāṇinaḥ saṃhartum iha loke pravṛtto 'smi | ata ṛte 'pi tvāṃ hantāraṃ vināpi na bhaviṣyanti na jīviṣyanti | yadyapi tvayā na hantavyā ete tathāpi mayā kālātmanā grastāḥ santo mariṣyanty eva | ke te ? pratyanīkeṣu anīkāni anīkāni prati | bhīṣma-droṇādīnāṃ sarvāsu senāsu ye yodhāro 'vasthitās te sarve 'pi

Madhusūdana

evam arjunena prārthito yaḥ svayaṃ yad-arthā ca sva-pravṛttis tat sarvaṃ tribhir ślokaiḥ kālo 'smīti | kālaḥ kriyā-śakty-upahitaḥ sarvasya saṃhartā parameśvaro 'smi bhavāmīdānīṃ pravṛddho vṛddhiṃ gataḥ | yad-arthaṃ pravṛttas tac chṛṇu lokān samāhartum bhakṣayituṃ pravṛtto 'ham ihāsmin kāle | mat-pravṛttiṃ vinā katham evaṃ syād iti cen nety āha | ṛte 'pi tvā tvām arjunaṃ yoddhāraṃ vināpi tvad-vyāpāraṃ vināpi mad-vyāpāreṇaiva na bhaviṣyanti vinaṅkṣyanti sarve bhīṣma-droṇa-karṇa-prabhṛtayo yoddhum anarhatvena sambhāvitā anye 'pi ye 'vasthitāḥ pratyanīkeṣu pratipakṣa-sainyeṣu yodhā yodhāraḥ sarve 'pi mayā hatatvād eva na bhaviṣyanti | tatra tava vyāpāro 'kiṃcitkara ity arthaḥ

Viśvanātha

brak komentarza do BhG 11.35

Baladeva

evam arthito bhagavān uvāca kālo 'smīti | pravṛddho vyāpī |
yasya brahma ca kṣatraṃ ca ubhe bhavata odanaḥ |
mṛtyur yasyopasecanaṃ ka itthā veda yatra saḥ || [KaṭhU 1.2.25]
iti śrutyā yaḥ kīrtyate sa kālo 'ham ity arthaḥ | iha samaye lokān duryodhanādīn samāhartuṃ grasituṃ pravṛttaṃ māṃ mat-pravṛtti-phalaṃ ca jānīhi | tvām api yudhiṣṭhirādīṃś ca ṛte sarve na bhaviṣyanti na jīviṣyanti | yad vā, nanu raṇān nivṛtte mayi teṣāṃ kathaṃ kṣayaḥ syād iti cet tatrāha ṛte 'pīti | tvāṃ yodhāram ṛte tvad-yuddha-vyāpāraṃ vināpi sarve na bhaviṣyanti mariṣyanty eva kālātmanā mayā teṣāṃ āyur-haraṇāt | ke te sarve ity āha pratyanīkeṣu paramparayor ye bhīṣmādayo 'vasthitāḥ | yuddhān nivṛttasya tava tu svadharma-cyutir eva bhaved iti

Michalski

Wzniosły rzekł:
Ja jestem władczy czas, co gubi światy. – Zjawiam się tu, aby ludzi wytracać. – Nawet choćbyś nie walczył, nie zostaną przy życiu ci wszyscy wojownicy, – tu naprzeciwko siebie w szeregach stojący.

Olszewski

Błogosławiony.
Jestem Kala, Czas – burzyciel świata, przyszedłem tu, prastary, aby zniszczyć pokolenia. Krom ciebie, nie pozostanie ani jeden z wojowników, których te dwa wojska zawierają.

Dynowska

I rzecze Pan:
Jam jest Czas, co zniszczenie w świat niesie, zjawiony na ziemi, by Prawu wyraz dać, by ludzkość śmiercią razić. I bez ciebie Ardżuno ani jeden z tych z tych rycerskich rzesz uszykowanych w bój, nie może śmierci ujść.

Sachse

Czcigodny rzekł:
Jestem Czasem sędziwym,
niosę zagładę światu.
Przybyłem tu, by [temu] światu położyć kres!
Nawet bez twego udziału zginą wszyscy wojownicy
obecni w tych wrogich zastępach.

Kudelska

Czcigodny Pan rzecze:
Ja jestem czasem potężnym światy niszczącym, przybyłem tu, aby wszystkich ludzi wchłonąć,
Nawet bez twego działania wszyscy wojownicy w obu armiach istnieć przestaną.

Rucińska

Rzekł Pan:
Jam Czas wyrosły na zniszczenie świata,
działam w tym świecie, by pochłaniać ludzi!
Nawet bez ciebie nie unikną śmierci
ci wszyscy woje we wrogich zastępach!

Szuwalska

Na to Pan odpowiedział: »Jestem wiecznym czasem,
Unicestwieniem ludzi, niszczycielem światów.
I bez twego udziału zginą obie strony.
Nikt śmierci nie uniknie.

Jurewicz

Czcigodny Pan rzekł:
„Jestem Czasem sędziwym – światy wniwecz obracam –
i działam tutaj dla ich zagłady.
Ci wszyscy wojownicy, we wrogich szykach stojący
zginą – nawet gdyby ciebie nie było!

Babkiewicz

Chwalebny Pan rzekł:
Jam czas sędziwy,
niszczyciel wszechświatów,
moim zadaniem
ludzi pochłanianie.
Woje w dwóch armiach
wrogich ustawieni
przestaną istnieć,
z wyłączeniem ciebie.