BhG 14.5

analiza syntaktyczna

he mahā-bāho (o potężnoramienny!),
sattvam (sattwa) rajas (radźas) tamas iti (tamas)
prakṛti-sambhavāḥ (powstałe z przyrody) guṇāḥ (przymioty),
[te] (one) dehe (w ciele) avyayam dehinam (niewyczerpalnego posiadacza ciała) nibadhnanti (pętają).

analiza gramatyczna

sattvam	–	sattva ( √ as – być, PPr sant – będący, istnienie) abst. 1i.1 n. – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun;
rajas	–	rajas 1i.1 n. – pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym);
tamas	–	tamas 1i.1 n. – ciemność, mrok, tępota, bierność, jedna z trzech gun (od: √ tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać);
iti	–	av. – tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
guṇāḥ	–	guṇa 1i.3 m. – cechy, przymioty, zalety, sznury (od: √ grah – chwytać);
prakṛti-saṃbhavāḥ	–	prakṛti-saṃbhava 1i.3 m. ; BV : yeṣāṃ sambhavas prakṛter astīti te – te, które powstały z przyrody (od: pra- √ kṛ – stwarzać, prakṛti – natura, podstawa, praprzyczyna, przejawiony świat; sam- √ bhū – powstawać, istnieć razem, saṃbhava – powstanie);
nibadhnanti	–	ni- √ bandh (wiązać, pętać) Praes. P 1c.3 – wiążą, pętają;
mahābāho	–	mahā-bāhu 8i.1 m. ; BV : yasya bāhū mahāntau staḥ saḥ – o ty, którego ramiona są potężne (od: √ mah – powiększać, mahant – wielki; √ baṃh – zwiększać, bāhu – ramię, przedramię);
dehe	–	deha 7i.1 m. – w ciele (od: √ dih – namaszczać, kleić);
dehinam	–	dehin 2i.1 m. – mającego ciało (od: √ dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało; dehin = dehavant = dehābhimānin – posiadacz ciała, myślący [o sobie jako] o ciele);
avyayam	–	a-vyaya 2i.1 m. – niezmiennego, niewyczerpalnego (od: vi- √ i – odchodzić, znikać, vyaya – odejście, rozchód, zniszczenie);

Śāṃkara

ke guṇāḥ ? kathaṃ badhnanti ? ity ucyate—
sattvaṃ rajas tama ity evaṃ-nāmāno guṇā iti pāribhāṣikaḥ śabdaḥ | na rūpādivad dravyāśritā guṇāḥ | na ca guṇa-guṇinor anyatvam atra vivakṣitam | tasmād guṇā iva nitya-para-tantrāḥ kṣetrajñaṃ praty avidyātmakatvāt kṣetrajñaṃ nibadhnantīva tam āspadīkṛtyātmānaṃ pratilabhanta iti nibadhnantīty ucyate | te ca prakṛti-saṃbhavā bhagavan-māyā-saṃbhavā nibadhnantīva | he mahābāho | mahāntau samarthatarāv ājānu-pralambau bāhū yasya saḥ mahābāhuḥ he mahābāho | dehe śarīre dehinaṃ dehavantam avyayam, avyayatvaṃ coktam anāditvād [gītā 13.32] ity ādi ślokena | nanu dehī na lipyate [gītā 13.32] ity uktam | tat katham iha nibadhnantīty anyathocyate ? parihṛtam asmābhir iva-śabdena nibadhnantīveti

Rāmānuja

evaṃ sargādau prācīnakarmavaśād acitsaṃsargeṇa devādiyoniṣu jātānāṃ punaḥ punar devādibhāvena janmahetum āha
sattvarajastamāṃsi trayo guṇāḥ prakṛteḥ svarūpānubandhinaḥ svabhāvaviśeṣāḥ prakāśādikāryaikanirūpaṇīyāḥ prakṛtyavasthāyām anudbhūtāḥ tadvikāreṣu mahadādiṣu udbhūtāḥ mahadādiviśeṣāntair ārabdhadevamanuṣyādidehasaṃbandhinam enaṃ dehinam, avyayam svato guṇasaṃbandhānarhaṃ dehe vartamānaṃ nibadhnanti, dehe vartamānatvopādhinā nibadhnantītyarthaḥ

Śrīdhara

tad evaṃ parameśvarādhīnābhyāṃ prakṛti-puruṣābhyāṃ sarva-bhūtotpattiṃ nirūpyedānīṃ prakṛti-saṃyogena puruṣasya saṃsāraṃ prapañcayati | sattvam ity ādi caturdaśabhiḥ | sattvaṃ rajas tama ity evaṃ saṃjñakās trayo guṇāḥ prakṛti-sambhavāḥ | prakṛteḥ sambhava udbhavo yeṣāṃ te tathoktāḥ | gūna-sāmyaṃ prakṛtiḥ | tasyāḥ sakāśāt pṛthaktveābhivyaktāḥ santaḥ prakṛti-kārye dehe tādātmyena sthitaṃ dehinaṃ cid-aṃśaṃ vastuto 'vyayaṃ nirvikāram eva santaṃ nibadhnanti sva-kāryaiḥ sukha-duḥkha-mohādibhiḥ saṃyojayantīty arthaḥ

Madhusūdana

tad evaṃ nirīśvara-sāṅkhya-nirākaraṇena kṣetra-kṣetrajña-saṃyogasyeśvarādhīnatvam uktam | idānīṃ kasmin guṇe saṅgaḥ ? ke vā guṇāḥ ? kathaṃ vā te badhnanti ? ity ucyate sattvam ity ādinānyam ity ataḥ prāk caturdaśabhiḥ | sattvaṃ rajas tama ity evaṃ-nāmāno guṇā nitya-paratantrāḥ puruṣaṃ prati sarveṣām acetanānāṃ cetanārthatvāt | na tu vaiśeṣikāṇāṃ rūpādivad dravyāśritāḥ | na ca guṇa-guṇinor anyatvam atra vivakṣitam guṇa-trayātmakatvāt prakṛteḥ | tarhi kathaṃ prakṛti-sambhavāḥ ? ity ucyate – trayāṇāṃ guṇānāṃ sāmyāvasthā prakṛtir māyā bhagavats tasyāḥ sakāśāt parasparāṅgāṅgi-bhāvena vaiṣamyeṇa pariṇatāḥ prakṛti-sambhavā ity ucyante | te ca dehe prakṛti-kārye śarīrendriya-saṃghāte dehinaṃ deha-tādātmyādhyāsāpannaṃ jīvaṃ paramārthataḥ sarva-vikāra-śūnyatvenāvyayaṃ nibadhnanti nirvikāram eva santaṃ sva-vikāravattayopadarśayantīva bhrāntyā jala-pātrāṇīva divi sthitam ādityaṃ pratibimbādhyāsena sva-kampādimattayā | yathā ca pāramarthiko bandho nāsti tathā vyākhyātaṃ prāk – śarīrastho 'pi kaunteya na karoti na lipyate [Gītā 13.32] iti

Viśvanātha

tad eva prakṛti-puruṣābhyāṃ sarva-bhūtotpattiṃ nirūpeydānīṃ ke guṇā ucyante | teṣu saṅgāt jīvasya kīdṛśo bandha ity apekṣāyām āha sattvam iti | dehe prakṛti-kārye tādātmyena sthitaṃ dehinaṃ jīvaṃ vastuto 'vyayaṃ nirvikāram asaṅginam apy anādy-avidyayā kṛtād guṇa-saṅgād eva hetor guṇā nibadhnanti

Baladeva

atha ke guṇāḥ kathaṃ teṣu puruṣasya saṅgaḥ kathaṃ vā te taṃ nibadhnanti ity āha sattvam iti caturbhiḥ | sattvādi-saṃjñakās trayo guṇāḥ prakṛti-sambhavāḥ prakṛter abhivyaktās te sva-kārye dehe sthitaṃ puruṣam avyayaṃ vastuto nirvikāram api nibadhnanty aviveka-gṛhītaiḥ sukha-duḥkha-mohaiḥ svadharmais taṃ yojayantīti

Michalski

Sattwam, radżas i tamas, te trzy żywioły, powstałe z rozsnowy, wiążą, o silnoramienny, nieprzemijającego ducha do ciała.

Olszewski

Prawda (sattva), instynkt (radżas), ciemność (tamas), to są formy, które się rodzą z natury i które wiążą do ciała duszą nietykalną.

Dynowska

Trzy są nieodłączne od Przyrody, przyrodzone jej cechy: Harmonia lub rytm, Ruchliwość i Bezwład; one to, o potężnie zbrojny, wiążą w ciele jego nieśmiertelnego Mieszkańca.

Sachse

Sattwa, radżas i tamas —
guny zrodzone z materii
więżą w ciele, o Waleczny,
nie podlegającego zmianom władcę ciała.

Kudelska

Trzy są cechy przynależne naturze, o Potężnoramienny,
Szlachetność, namiętność i mroczność, one wiążą w ciele wiecznego ducha.

Rucińska

Sattwa i radżas z tamasem – guny powstałe z Przyrody,
Niewolą w ciele, Barczysty, niezmienną duszę wcieloną.

Szuwalska

Harmonia, dynamika, bierność – te żywioły
Właściwe są materii i wiążą, Ardżuno,
Ucieleśnione w ciele nieśmiertelne życie.

Babkiewicz

Mrok, aktywność oraz istność –
z Natury powstałe cechy
wiążą w ciele, długoręki,
niezmiennego wcielonego.