BhG 14.9

analiza syntaktyczna

he bhārata (o potomku Bharaty!),
sattvam (sattwa) [dehinam] (posiadacza ciała) sukhe (do szczęścia) sañjayati (sprawia lgnięcie),
rajaḥ (radźas) karmaṇi (do czynu) [sañjayati] (sprawia lgnięcie),
tamaḥ tu (a tamas) jñānam (wiedzę) āvṛtya (okrywszy) pramāde uta (także do szaleństwa) sañjayati (sprawia lgnięcie).

analiza gramatyczna

sattvam	–	sattva ( √ as – być, PPr sant – będący, istnienie) abst. 1i.1 n. – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun;
sukhe	–	sukha 7i.1 n. – w radości, w komforcie (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko; lub od: su- √ sthā; przeciwieństwo do: duḥkha – cierpienie, niedola);
sañjayati	–	√ sañj (lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt) Praes. caus. 1c.1 – sprawia lgnięcie, sprawia przywiązanie do (wymaga locativusu);
rajaḥ	–	rajas 1i.1 n. – pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym);
karmaṇi	–	karman 7i.1 n. – w czynie, w działaniu (od: √ kṛ – robić);
bhārata	–	bhārata 8i.1 m. – potomku Bharaty;
jñānam	–	jñāna 2i.1 n. – wiedzę, mądrość, inteligencję (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć);
āvṛtya	–	ā- √ vṛ (okrywać) absol. – okrywszy;
tu	–	av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i;
tamaḥ	–	tamas 1i.1 n. – ciemność, mrok, tępota, bierność (od: √ tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać);
pramāde	–	pramāda 7i.1 n. – w szaleństwie, w zabawie (od: pra- √ mad – bawić się, cieszyć się, być skonfundowanym);
sañjayaty	–	√ sañj (lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt) Praes. caus. 1c.1 – sprawia lgnięcie, sprawia przywiązanie do (wymaga locativusu);
uta	–	av. – i, także, nawet, lub (znaczenie emfatyczne, szczególnie na końcu zdania);

warianty tekstu

karmaṇi → karmāṇi (czyny);
tu tamaḥ → tu tamam / tu mataḥ / manujam (ale ciemność / ale uważany / człowieka);

Śāṃkara

punar guṇānāṃ vyāpāraḥ saṃkṣepata ucyate—
sattvaṃ sukhe saṃjayati saṃśleṣayati, rajaḥ karmaṇi he bhārata saṃjayatīty anuvartate | jñānaṃ sattva-kṛtaṃ vivekam āvṛtya ācchādya tu tamaḥ svena āvaraṇātmanā pramāde saṃjayaty uta | pramādo nāma prāpta-kartavyākaraṇam

Rāmānuja

sattvādīnāṃ bandhadvārabhūteṣu pradhānāny āha
sattvaṃ sukhasaṅgapradhānam; rajaḥ karmasaṅgapradhānam; tamas tu vastuyāthātmyajñānam āvṛtya viparītajñānahetutayā kartavyaviparītapravṛttisaṅgapradhānam

Śrīdhara

sattvādīnām evaṃ sva-sva-kārya-karaṇe sāmarthyātiśayam āha sattvam iti | sattvaṃ sukhe sañjayati saṃśleṣayati | duḥkha-śokādi-kāraṇe sabhāpi sukhābhimukham eva dehinaṃ karotiīty arthaḥ | evaṃ sukhādi-kāraṇe saty api rajaḥ karmaṇy eva sañjayati | tamas tu mahat-saṅgena utpādyamānam api jñānam āvṛtyaācchādya pramāde sañjayati | mahadbhir upadiśyamānasyārthasyānavadhāne yojayati utāpi | ālasyādāv api saṃyojayatīty arthaḥ

Madhusūdana

brak komentarza do BhG 14.10

Viśvanātha

uktam evārthaṃ saṅkṣepeṇa punar darśayati | sattvaṃ kartṛ sukhe svīya-phale āsaktaṃ jīvaṃ sañjayati vaśīkaroti nibadhnātīty arthaḥ | rajaḥ kartṛ karmāṇi āsaktaṃ jīvaṃ badhnāti | tamaḥ kartṛ pramāde 'bhirataṃ taṃ jñānam āvṛtya ajñānam utpādyety arthaḥ

Baladeva

guṇāḥ svāny advayotkṛṣṭāḥ santaḥ svakārye tanvantīty āha sattvam iti dvābhyām | sattvam utkṛṣṭaṃ sat sva-kārye sukhe puruṣaṃ sañjayaty āsaktaṃ karoti | rajo utkṛṣṭaṃ sat karmāṇi taṃ sañjayati | tama utkṛṣṭaṃ sat pramāde taṃ sañjayati jñānam āvṛtyācchādyājñānam utpādyety arthaḥ

Michalski

Sattwam unosi ducha ku wewnętrznej radości, radżas ku czynom, Bharato, tamas zaś zakrywa poznanie i wiąże ducha z ospałością.

Olszewski

Prawda unosi dusze ku słodyczy; namiętność unosi je ku czynom; ciemność, zasłaniając prawdę, unosi dusze ku drętwocie.

Dynowska

Harmonia przywiązuje do radości i szczęścia; ruchliwość do nieustannego działania; Bezwład całunem ciężkim mądrość przysłaniając w więzach ospałej trzyma obojętności.

Sachse

Sattwa skłania ku szczęściu,
radżas — ku czynowi, Bharato,
tamas natomiast, przesłoniwszy wiedzy,
ku opieszałości.

Kudelska

Szlachetność wiedzie ku szczęściu, namiętność nakłania do działania,
A mroczność, przyćmiewająca mądrość, prowadzi tylko do szaleństwa.

Rucińska

Sattwa prowadzi do szczęścia, radżas do czynu, Bharato,
A tamas, skrywszy poznanie, do zamroczenia prowadzi.

Szuwalska

Harmonia przywiązuje do szczęścia spokoju,
Dynamika do pracy dla zysku, a bierność,
Ciężarem ignorancji przykrywając wiedzę,
W mocnych więzach złudzenia więzi.

Babkiewicz

Istność k szczęściu skłania człeka,
a aktywność ku czynowi,
mrok zaś wiedzę zakrywając,
sprawia lgnięcie ku niedbalstwu.