BhG 14.19

analiza syntaktyczna

yadā (jeśli) draṣṭā (obserwator) guṇebhyaḥ (od gun) anyam kartāram (innego sprawcy) na anupaśyati (nie widzi),
guṇebhyaḥ ca (i od gun) param (wyższego) vetti (zna),
tadā (wówczas) saḥ (on) mad-bhāvam (moją naturę) adhigacchati (osiąga).

analiza gramatyczna

na	–	av. – nie;
anyam	–	anya sn. 2i.1 m. – innego;
guṇebhyaḥ	–	guṇa 5i.3 m. – od cech, od przymiotów, od zalet, od sznurów (od: √ grah – chwytać);
kartāram	–	kartṛ 2i.1 m. – sprawcę (od: √ kṛ – robić);
yadā	–	av. – kiedy (korelatyw do: tadā – wtedy, wówczas);
draṣṭā	–	draṣṭṛ 1i.1 m. – obserwator (od: √ dṛś – widzieć);
anupaśyati	–	anu- √ dṛś (widzieć po kolei) Praes. P 1c.1 – widzi;
guṇebhyaḥ	–	guṇa 5i.3 m. – od cech, od przymiotów, od zalet, od sznurów (od: √ grah – chwytać);
ca	–	av. – i;
param	–	para 2i.1 m. – dalekiego, odległego, poza, wcześniejszego, starożytnego, ostatecznego, najwyższego, najlepszego;
vetti	–	√ vid (wiedzieć) Praes. P 1c.1 – zna;
mad-bhāvam	–	mad-bhāva 2i.1 m. – mój stan (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; √ bhū – być, bhāva – bycie, istnienie, stan, charakter, uczucie, miłość);
saḥ	–	tat sn. 1i.1 m. – on;
adhigacchati	–	adhi- √ gam (przekraczać, osiągać) Praes. P 1c.1 – osiąga;

warianty tekstu

draṣṭā → dṛṣṭvā (zobaczywszy);
-nupaśyati → na paśyati (nie widzie);
so ‘dhigacchati→ so ‘pi gacchati  (on właśnie idzie);

Śāṃkara

puruṣasya prakṛti-sthatva-rūpeṇa mithyā-jñānena yuktasya bhogyeṣu guṇeṣu sukha-duḥkha-mohātmakeṣu sukhī duḥkhī mūḍho’ham asmīty evaṃ-rūpo yaḥ saṅgas tat-kāraṇaṃ puruṣasya sad-asad-yoni-janma-prāpti-lakṣaṇasya saṃsārasyeti samāsena pūrvādhyāye yad uktam, tad iha sattvaṃ rajas tama iti guṇāḥ prakṛti-saṃbhavā ity ārabhya guṇa-svarūpam, guṇa-vṛttam, sva-vṛttena ca guṇānāṃ bandhakatvam, guṇa-vṛtta-nibaddhasya ca purūṣasya yā gatiḥ, ity etat sarvaṃ mithyā-jñāna-mūlaṃ bandha-kāraṇaṃ vistareṇoktvā, adhunā samyag-darśanān mokṣo vaktavya ity ata āha bhagavān—

nānyaṃ kārya-karaṇa-viṣayākāra-pariṇatebhyo guṇebhyaḥ kartāram anyaṃ yadā draṣṭā vidvān san nānupaśyati, guṇā eva sarvāvasthāḥ sarva-karmaṇāṃ kartāra ity evaṃ paśyati, guṇebhyaś ca paraṃ guṇa-vyāpāra-sākṣi-bhūtaṃ vetti, mad-bhāvaṃ mama bhāvaṃ sa draṣṭādhigacchati

Rāmānuja

āhāraviśeṣaiḥ phalābhisandhirahitasukṛtaviśeṣaiś ca paramparayā pravardhitasattvānāṃ guṇātyayadvāreṇa ūrdhvagamanaprakāram āha

evaṃ sāttvikāhārasevayā phalābhisandhirahitabhagavadārādhanarūpakarmānuṣṭhānaiś ca rajastamasī sarvātmanābhibhūya utkṛṣṭasattvaniṣṭho yadāyaṃ guṇebhyo 'nyaṃ kartāraṃ nānupaśyati guṇā eva svānuguṇapravṛttiṣu kartāra iti paśyati; guṇebhyaś ca paraṃ vetti kartṛbhyo guṇebhyaś ca param anyam ātmānam akartāraṃ vetti sa madbhāvam adhigacchati mama yo bhāvas tam adhigacchati / etad uktaṃ bhavati „ātmanaḥ svataḥ pariśuddhasvabhāvasya pūrvapūrvakarmamūlaguṇasaṅganimittaṃ vividhakarmasu kartṛtvam; ātmā svatas tv akartā aparicchinnajñānaikākāraḥ” ity evam ātmānaṃ yadā paśyati, tadā madbhāvam adhigacchatīti

Śrīdhara

tad evaṃ prakṛti-guṇa-saṅga-kṛtaṃ saṃsāra-prapañcam uktvā idānīṃ tad-vivekato mokṣaṃ darśayati nānyam iti | yadā tu draṣṭā vivekī bhūtvā buddhyādyākāra-pariṇatebhyo guṇebhyo 'nyaṃ kartāraṃ nānupaśyati | api tu guṇa eva karmāṇi kurvantīti paśyati | guṇebhyaś ca paraṃ vyatiriktaṃ tat-sākṣiṇam ātmānaṃ vetti | sa tu mad-bhāvaṃ brahmatvam adhigacchati prāpnoti

Madhusūdana

asminn adhyāye vaktavyatvena prastutam artha-trayam | tatra kṣetra-kṣetrajña-saṃyogasyeśvarādhīnatvaṃ ke vā guṇāḥ kathaṃ vā te badhnantīty artha-dvayam uktam | adhunā tu guṇebhyaḥ kathaṃ mokṣaṇaṃ muktasya ca kiṃ lakṣaṇam iti vaktavyam avaśiṣyate | tatra mithyā-jñānātmakatvād guṇānāṃ samyag-jñānāt tebhyo mokṣaṇam ity āha nānyam iti | guṇebhyaḥ kārya-kāraṇa-viṣayākāra-pariṇatebhyo 'nyaṃ kartāraṃ yadā draṣṭā vicāra-kuśalaḥ sann anupaśyati vicāram anu na paśyati guṇā evāntaḥ-karaṇa-bahiṣkaraṇa-śarīra-viṣaya-bhāvāpannāḥ sarva-karmaṇāṃ kartāra iti paśyati | guṇebhyaś ca tat-tad-avasthā-viśeṣeṇa pariṇatebhyaḥ paraṃ guṇa-tat-kāryāsaṃspṛṣṭaṃ tad-bhāsakam ādityam iva jala-tat-kampādy-asaṃspṛṣṭaṃ nirvikāraṃ sarva-sākṣiṇaṃ sarvatra samaṃ kṣetrajñam ekaṃ vetti | mad-bhāvaṃ mad-rūpatāṃ sa draṣṭādhigacchati

Viśvanātha

guṇa-kṛtaṃ saṃsāraṃ darśayitvā guṇātītaṃ mokṣaṃ darśayati nānyam iti dvābhyām | guṇebhyaḥ kartṛ-karaṇ-viṣayākāreṇa pariṇatebhyo 'nyaṃ kartāraṃ draṣṭā jīvo yadā nānupaśyati, kintu guṇā eva sadaiva kartāra ity evam anupaśyati anubhavatīty arthaḥ | guṇebhyaḥ paraṃ vyatirikam evātmānaṃ vetti tadā sa draṣṭā mad-bhāvaṃ mayi sāyujyam adhigacchati prāpnoti | tatra tādṛśa-jñānānantaram api mayi parāṃ bhaktiṃ kṛtvaiva ity upānta-ślokārtha-dṛṣṭyā jñeyam

Baladeva

evaṃ guṇa-vivekāt saṃsāram uktvā tad-vivekān mokṣam āha nānyam iti dvābhyām | draṣṭā tattva-yāthātmya-darśī jīvo yadā dehendriyātmanā pariṇatebhyo guṇebhyo 'nyaṃ kartāraṃ nānupaśyati guṇān kartĪn paśyaty ātmānaṃ guṇebhyaḥ parama-kartāraṃ vetti | tadā sa mad-bhāvam adhigacchati | ayam āśayaḥ — na khalu vijñānānando viśuddho jīvo yuddha-yajñādi-duḥkhamaya-karmaṇāṃ kartā, kintu guṇamaya-dehendriyavān eva saṃstatheti guṇa-hetukatvād guṇa-niṣṭhaṃ tat-karma-kartṛtvaṃ na tu viśuddhātma-niṣṭham iti yadānupaśyati, tadā mad-bhāvam asaṃsāritvaṃ mat-para-bhaktiṃ vā | labhata iti purāpy etad abhāṣi | iha guṇa-hetukaṃ kartṛtvaṃ śuddhasya niṣiddhaṃ, na tu śuddha-niṣṭham iti | tasya draṣṭā ity ādinoktam

Michalski

Kto pozna, że poza żywiołami niema innej przyczyny działania i pozna jeszcze to Najwyższe, co stoi ponad żywiołami, ten jasnowidz – połączy się ze mną,

Olszewski

Kiedy człowiek rozważa i uznaje, że niema innych czynników ponad te trzy jakości, i wie co jest wyższe od nich, wtedy idzie ku mojej doskonałości.

Dynowska

Gdy Świadek, ciała Mieszkaniec, przejrzy i pozna iż sprawcami wszystkich w świecie działań są energie Przyrody, gdy ujrzy ponad nimi TEGO, który jest Najwyższy i od wszelkich cech wolny, wówczas w Mą Istność wstępuje.

Sachse

Kiedy ten, kto ma wgląd w prawdę,
nie widzi innego niż guny sprawcy,
i kiedy zna to, co jest ponad gunami,
wówczas dochodzi do mego stanu bytu.

Kudelska

Gdy widz postrzeże, że nikt inny nie działa, lecz wszystko wypływa z działania natury,
I gdy ponad cechami natury rozpozna to, co jest najwyższe, on wówczas wchodzi w moją istotę.

Rucińska

Gdy baczny widz zauważa, że nic tu prócz guń nie działa,
Gdy zna wyższego niż guny – w moim pogrąża się stanie!

Szuwalska

Gdy pilny obserwator dostrzeże, iż nie ma
Poza grą tych żywiołów żadnych innych sprawców,
Dowie się, co jest wyższe i złączy się ze Mną.

Babkiewicz

Kiedy widz od cech innego
sprawcy tutaj nie dostrzega,
ale poznał od cech wyższe,
wówczas sięga mego stanu.