BhG 16.5

analiza syntaktyczna

he pāṇḍava (Pandowicu!),
daivī sampad (boska doskonałość) vimokṣāya (do wyzwolenia),
āsurī (demoniczna) nibandhāya (do uwięzienia) matā (uważana),
[tvam] (ty) daivīm sampadam (boską doskonałością) abhijātaḥ (urodzony do) asi (jesteś)
[ataḥ eva] (dlatego) mā śucaḥ (nie martw się).

analiza gramatyczna

daivī	–	daivī 1i.1 f. – boska, niebiańska, związana z bogami (od: √ div – jaśnieć, bawić się, deva – bóg, niebianin);
saṃpat	–	saṃpad 1i.1 f. – sukces, spełnienie, doskonałość, bogactwo, wspaniałość, chwała (od: sam- √ pad – osiągać, prosperować);
vimokṣāya	–	vimokṣa 4i.1 m. – uwolnieniu, wyzwoleniu, porzuceniu (od: vi- √ muc – wyzwalać);
nibandhāya	–	ni-bandha 4i.1 m. – spętaniu, więzom, więzieniu (od: ni- √ bandh – wiązać, pętać);
āsurī	–	āsurī 1i.1 f. – demoniczna, diabelska, związana z przeciwnikami niebian (od: asura – przeciwnik niebian, demon);
matā	–	matā (od: √ man – myśleć, wierzyć) PP 1i.1 f. – myślana, uważana;
mā	–	av. – nie! (bardzo silne zaprzeczenie najczęściej stosowane z aorystem pozbawionym partykuły „a”);
śucaḥ	–	√ śuc (rozpaczać, palić) Aor. P 2c.1 aśucaḥ – rozpaczałeś; użyty z partykułą mā traci prefiks „a-” i nabiera silnie rozkazującego charakteru: nie rozpaczaj!
saṃpadam	–	saṃpad 2i.1 f. – sukces, spełnienie, doskonałość, bogactwo, wspaniałość, chwałę (od: sam- √ pad – osiągać, prosperować);
daivīm	–	daivī 2i.1 f. – boską, niebiańską, związaną z bogami (od: √ div – jaśnieć, bawić się, deva – bóg, niebianin);
abhijātaḥ	–	abhi-jāta (abhi- √ jan – rodzić się) PP 1i.1 m. – narodzony do;
asi	–	√ as (być) Praes. P 2c.1 – jesteś;
pāṇḍava	–	pāṇḍava 8i.1 m. – o synu Pandu (od: pāṇḍu – biały, jasny, blady);

warianty tekstu

pāṇḍava → bhārata (o potomku Bharaty!);

Śāṃkara

anayoḥ saṃpadoḥ kāryam ucyate—
daivī saṃpat yā sā vimokṣāya saṃsāra-bandhanāt | nibandhāya niyato bandho nibandhas tad-artham āsurī saṃpat matā abhipretā | tathā rākṣasī ca | tatraivam ukte saty ar junasyāntar-gataṃ bhāvaṃ kim aham āsura-saṃpad-yuktaḥ ? kiṃ vā daiva-saṃpad-yuktaḥ ? ity evam ālocanā-rūpam ālakṣya āha bhagavān—mā śucaḥ śokaṃ mā kārṣīḥ | saṃpadaṃ daivīm abhijāto’sy abhilakṣya jāto’si | bhāvi-kalyāṇas tvam asīty arthaḥ | he pāṇḍāva

Rāmānuja

daivī madājñānuvṛttirūpā saṃpad vimokṣāya bandhān muktaye bhavati / krameṇa matprāptaye bhavatītyarthaḥ / āsurī madājñātivṛttirūpā saṃpan nibandhāya bhavati adhogatiprāptaye bhavatītyarthaḥ //
etac chrutvā svaprakṛtyanirdhāraṇād atibhītāyārjunāyaivam āha
śokaṃ mā kṛthāḥ; tvaṃ tu daivīṃ saṃpadam abhijāto 'si / pāṇḍava / dhārmikāgresarasya hi pāṇḍos tanayas tvam ityabhiprāyaḥ

Śrīdhara

etayoḥ sampadoḥ kāryaṃ darśayann āha daivīti | daivī vā sampat tayā yukto mayopadiṣṭe tattva-jñāne 'dhikārī | āsuryā sampadā yuktas tu nityaṃ saṃsārīty arthaḥ | etac chrutvā kim aham atrādhikārī na veti sandeh-vvyākula-cittam arjunam āśvāsayati he pāṇḍava mā śucaḥ śokaṃ mā kārṣīḥ | yatas tvaṃ daivīṃ sampad abhijāto 'si

Madhusūdana

anayoḥ sampadoḥ phala-vibhāgo 'bhidhīyate daivīti | yasya varṇasya yasyāśramasya ca yā vihitā sāttvikī phalābhisandhi-rahitā kriyā sā tasya daivī sampat sā sattva-śuddhi-bhagavad-bhakti-jñāna-yoga-sthiti-paryantā satī saṃsāra-bandhanād vimokṣāya kaivalyāya bhavati | ataḥ saivopādeyā śreyo 'rthibhiḥ | yā tu yasya śāstra-niṣiddhā phalābhisandhi-pūrvā sāhaṅkārā ca rājasī tāmasī kriyā tasya sā sarvāpy āsurī sampat | ato rākṣasī api tad-antar-bhūtaiva | sā nibandhāya niyatāya saṃsāra-bandhāya matā saṃmatā śāstrāṇāṃ tad-anusāriṇāṃ ca | ataḥ sā heyaiva śreyo 'rthibhir ity arthaḥ | tatraivaṃ saty ahaṃ kayā sampadā yukta iti sandihānam arjunam āśvāsayati bhagavān | mā śucaḥ | aham āsuryāṃ sampadā yukta iti śaṅkayā śokam anutāpaṃ mā kārṣīḥ | daivīṃ sampadam abhilakṣya jāto 'si prāg-arjita-kalyāṇo bhāvi-kalyāṇaś ca tvam asi he pāṇḍava pāṇḍu-putreṣv anyeṣv api daivī sampat prasiddhā kiṃ punas tvayīti bhāvaḥ

Viśvanātha

etayoḥ sampadoḥ kāryaṃ darśayati daivīti | hanta hanta śar-prahārair bandhūn jighaṃsoḥ pāruṣya-krodhādi-mato mamaiveyam āsurī-sampat saṃsāra-bandha-prāpikā dṛśyata iti khidyantam arjunam āśvāsayati mā śucaḥ iti | pāṇḍaveti tava kṣatriya-kulotpannasya saṅgrāme pāruṣya-krodhādyā dharma-śāstre vihitā eva | tad-anyatraiva te hiṃsādyā āsurī sampad iti bhāvaḥ

Baladeva

etayoḥ sampadoḥ phala-bhedam āha daivīty ardhakena sphuṭam | bāṇa-vṛṣṭyā pūjyā droṇādīn jighaṃsoḥ krodha- pāruṣyavato mameyam āsurī sampat narakaṃ janayed iti śocayantaṃ pārtham ālakṣāha mā śuca iti | he pāṇḍaveti kṣatriyasya te yuddhe bāṇa-nikṣepa-pāruṣyādikaṃ vihitatvāt diavy eva sampat tato 'nyatra tv āsurīti mā śucaḥ śokaṃ mā kuru

Michalski

Wiadomo, że boskie istnienie prowadzi do wybawienia, szatańskie – do związania. Lecz nie smuć się, Pandawo! Tyś dla boskiego istnienia zrodzony!

Olszewski

Stan boski prowadzi do wyzwolenia, stan asurowy prowadzi do niewoli. Nie płacz, synu Bharata, tyś się urodził w stanie boskim.

Dynowska

Szlachetne cechy ku wyzwoleniu wiodą, niskie i nędzne – niewolę gotują. Lecz nie smuć się Ardżuno, tyś bowiem od urodzenia szlachetną obdarzony naturą.

Sachse

Los boski [wiedzie] ku wyzwoleniu,
los asurów — ku niewoli.
Nie martw się, albowiem ty
odrodziłeś się dla boskiego losu, o synu Pandu!

Kudelska

Powiadają, że boskie cechy prowadzą do pełnego wyzwolenia, zaś
demoniczne do więzów wiodą,
Lecz ty się nie smuć, Pandawo, tyś w boskiej naturze zrodzony.

Rucińska

Boskie dziedzictwo uwalnia, zniewala zaś asurowe.
Nie martw się! Tyś się narodził z boskim dziedzictwem, Pandawo!

Szuwalska

To, co boskie, wyzwala, a co demoniczne,
Prowadzi do niewoli. Nie smuć się, Ardżuno.
Ty jesteś obdarzony pobożną naturą.

Babkiewicz

Wyzwala majętność boska,
pęta zaś ta antyboska.
Lecz się nie martw, synu Pandu,
tyś zrodzony z boskim mieniem.