BhG 17.9

analiza syntaktyczna

kaṭv-amla-lavaṇāty-uṣṇa-tīkṣṇa-rukṣa-vidāhinaḥ (nadmiernie gorzkie, kwaśne, słone, gorące, ostre, suche i palące) duḥkha-śokāmaya-pradāḥ (dające cierpienie, rozpacz i chorobę) āhārāḥ (jadła)
rājasasya [janasya] (ludzi radźasowych) iṣṭāḥ (upragnione) [santi] (są).

analiza gramatyczna

kaṭv-amla-lavaṇāty-uṣṇa-tīkṣṇa-rūkṣa-vidāhinaḥ	–	kaṭv-amla-lavaṇa-aty-uṣṇa-tīkṣṇa-rūkṣa-vidāhin 1i.3 m. ; DV : ati-kaṭu cāty-amlaś cāti-lavaṇaś cāty-uṣṇaś cāti-tīkṣṇaś cāti-rūkṣaś cāti-vidāhī ceti – nadmiernie gorzkie, kwaśne, słone, gorące, ostre, suche i palące (od: kaṭu – gorzki, żrący, śmierdzący; amla – kwaśny; lavaṇa – słony; √ uṣ – spalać, uṣṇa – gorąco, ciepło; √ tij – ostrzyć, wzbić w górę, tīkṣṇa – ostry, gorący, piekący; √ rūṣ – ozdabiać, przykrywać, smarować; rūkṣa – twardy, suchy; vi- √ dah – palić; vidāhin – palący, piekący; prefiks: -ati – ponad miarę, odnosi się do wszystkich członów złożenia);
āhārāḥ	–	āhāra 1i.3 m. – przyprowadzania, chwytania, osiągania, wdychania, jedzenia, jadła (od: ā- √ hṛ – chwytać, przyprowadzać);
rājasasya	–	rājasa 6i.1 m. – związanego z radźasem, radźasowego (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rajas – pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun);
iṣṭāḥ	–	iṣṭa  PP 1i.3 m. – upragnione, uwielbione (od: √ iṣ – pragnąć lub √ yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić);
duḥkha-śokāmaya-pradāḥ	–	duḥkha-śoka-āmaya-prada 1i.3 m. ; ye duḥkhaṃ ca śokaṃ cāmayaṃ ca pradadati te – dające cierpienie, rozpacz i chorobę (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; kha – zagłębienie, otwór, piasta; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], stąd poruszanie się gładko i z oporem; lub też od: duḥ- √ sthā; √ śuc – rozpaczać, palić, śoka – rozpacz, żal, ogień; āmaya – choroba; pra- √ dā – dawać, pra-da – na końcu złożenia oznacza dawcę);

warianty tekstu

kaṭv-amla-lavaṇāty-uṣṇa-tīkṣṇa-rukṣa-vidāhinaḥ → kaṭvaṃsva-lavaṇāty-uṣṇa-tīkṣṇa-rukṣa-vidāhinaḥ / kaṭv-āmla-lavaṇāty-uṣṇa-tīkṣṇa-rukṣa-vidāhinaḥ / kaṭv-amla-lavaṇādy-uṣṇa-tīkṣṇa-rukṣa-vidāhinaḥ / kaṭv-amla-lavaṇāty-uṣṇa-tīkṣṇa-rūkṣa-vibhāvinaḥ (? nadmiernie kwaśne, słone, gorące, ostre, suche i palące / nadmiernie gorzkie, kwaśne, słone, gorące, ostre, suche i palące / gorzkie, kwaśne, słone, gorące, ostre, suche, palące i temu podobne / sprawiające powstanie nadmiernej gorzkości, kwaśności, słoności, gorąca, ostrości i suchości);
āhārā → āhāra- / āhāro (jadło [radźasowych] / jadło);
rājasasyeṣṭā → rājasa-śreṣṭhā (najlepsze dla radźasowych);
duḥkha-śokāmaya-pradāḥ → duḥkhaṃ śokāmaya-pradāḥ (cierpienie, dające rozpacz i chorobę);

Śāṃkara

kaṭv-amla-lavaṇātyuṣṇa-tīkṣṇa-rūkṣa-vidāhina ity atrāti-śabdaḥ kaṭvādiṣu sarvatra yojyaḥ | atikaṭuḥ atitīkṣṇaḥ ity evam | kaṭuś cāmlaś ca lavaṇaś cātyuṣṇaś ca tīkṣṇaś ca rūkṣaś ca vidāhī ca te āhārā rājasasyeṣṭā duḥkha-śokāmaya-pradāḥ duḥkhaṃ ca śokaṃ cāmayaṃ ca prayacchantīti duḥkha-śokāmaya-pradāḥ

Rāmānuja

kaṭurasāḥ, amlarasāḥ, lavaṇotkaṭāḥ, atyuṣṇāḥ, atitīkṣaṇāḥ, rūkṣāḥ, vidāhinaś ceti kaṭvamlalavaṇātyuṣṇatīkṣṇarūkṣavidāhinaḥ / atiśaityātitaikṣṇyādinā durupayogās tīkṣṇāḥ; śoṣakarā rūkṣāḥ; tāpakarā vidāhinaḥ / evaṃvidhā āhārā rājasasyeṣṭāḥ / te ca rajomayatvād duḥkhaśokāmayavardhanāḥ rajovardhanāś ca

Śrīdhara

tathā kaṭv iti | ati-śabdaḥ kaṭv-ādiṣu saptasv api sambadhyate | tenāti-kaṭur nimbādiḥ | atyamlo ’tilavaṇo 'tyuṣṇaś ca prasiddhaḥ | ati-tīkṣṇo maricādiḥ | atirūkṣaḥ kaṅgu-kodravādiḥ | atividāhī saṛṣapādiḥ | atikaṭv-ādaya āhārā rājasasyeṣṭāḥ priyāḥ | duḥkhaṃ tāt-kālikaṃ hṛdaya-santāpādi | śokaḥ paścād-bhāvi-daurmanasyam | āmayo rogaḥ | etān pradadāti prayacchantīti tathā

Madhusūdana

ati-śabdaḥ kaṭv-ādiṣu saptasv api yojanīyaḥ | kaṭus tiktaḥ | kaṭu-rasasya tīkṣṇa-śabdenoktatvāt | tatrātikaṭur nimbādiḥ | atyamlātilavaṇātyuṣṇāḥ prasiddhaḥ | ati-tīkṣṇo maricādiḥ | atirūkṣaḥ sneha-śūnyaḥ kaṅgu-kodravādiḥ | atividāhī santāpako rājikādiḥ | duḥkhaṃ tāt-kālikīṃ pīḍām | śokaṃ paścād-bhāvi-daurmanasyam | āmayaṃ rogaṃ ca dhātu-vaiṣamya-dvārā pradadatīti tathā-vidhā āhārā rājasasyeṣṭāḥ | etair liṅgaiḥ rājasā jñeyāḥ sāttvikaiś caita upekṣaṇīyā ity arthaḥ

Viśvanātha

ati-śabdaḥ kaṭv-ādiṣu saptasv api sambadhyate | ati-kaṭur nimbādiḥ | aty-amlavaṇoṣṇaḥ prasiddha eva | atitīkṣṇo mūlikā-viṣādir marīcy-ādyā vā | atirūkṣo hiṅgu-kodravādiḥ | vidāhī dāhakaro bhṛṣṭa-caṇakādiḥ | ete duḥkhādi-pradāḥ | tatra duḥkhaṃ tātkāliko rasanākaṇṭhādi-santāpaḥ | śokaḥ paścād-bhāvi-daurmanasyam | āmayo rogaḥ

Baladeva

rājasāhāram āha kaṭv iti | saptasv ati-śabdo yojyaḥ | ati-kaṭur iti tikto nimbādir na ca maricādis tasya tīkṣṇa-śabdenokter atyamlo ’tilavaṇo 'tyuṣṇaś ca | khyāto 'titīkṣṇo marīcy-ādir atirukṣaḥ kaṅgukādir atidāhī rājikādiḥ | ete rājasasyeṣṭāḥ, sāttvikānāṃ tu heyāḥ | duḥkhaṃ tātkālikaṃ jihvā kaṇṭhādi-śoṣaṇajam | śoko daurmanasyaṃ pāścātyam āmayo rudhira-kopaḥ |

Michalski

Pokarmy piekące, kwaśne, słodkie, bardzo gorące, ostre, cierpkie i palące, pokarmy, które sprowadzają boleści, niedomagania, choroby, są najmilsze dla radżasów.

Olszewski

Ludzie żądzy lubią pokarmy ostre, kwaśne, słone, bardzo gorące, gorzkie, cierpkie, podniecające, pokarmy płodne w bóle i choroby.

Dynowska

Niespokojni i namiętni upodobanie znajdują w pokarmach kwaśnych, słonych, gorzkich, lubią tez ostre i podniecające przyprawy; lecz te niedomagań, chorób i cierpień stają się przyczyną.

Sachse

Pożywieniem upragnionym przez człowieka pełnego radżasu
jest to, co ostre, kwaśne, słone,
zbyt gorące, cierpkie, suche i przypalone.
[Pożywienie takie]
sprowadza nieszczęście, troskę i cierpienie.

Kudelska

Ludzie O namiętnej naturze lubują się w pożywieniu cierpkim, kwaśnym, słonym, zbyt gorącym, ostrym, suchym i palącym,
Takie pożywienie jest przyczyna bólu, smutku i choroby.

Rucińska

Zaś radżasowi – zbyt suchą, słoną, gorącą, palącą,
Gorzką i kwaśną, dającą cierpienie, smutek, choroby.

Szuwalska

Pożywienie gorzkie,
Kwaśne, słone, palące, ostre, cierpkie, suche
To pokarm, co smakuje ludziom dynamiki
I przyczyną jest cierpień, bólu i choroby.

Babkiewicz

Nadto gorzkie, kwaśne, słone,
ostre, suche lub gorące,
daje rozpacz, ból, chorobę –
jadło to aktywnym miłe.