BhG 18.24

analiza syntaktyczna

punaḥ (a znowu) kāmepsunā [puruṣeṇa] (przez człowieka pragnącego rozkoszy) sāhaṅkāreṇa vā (lub przez mającego poczucie ‘ja’) yat tu bahulāyāsam (ale który wymagający wielkiego wysiłku) karma (czyn) kriyate (jest wykonywany),
tat (ten) rājasam (radźasowym) udāhṛtam (nazywany).

analiza gramatyczna

yat	–	yat sn. 1i.1 n. – które;
tu	–	av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i;
kāmepsunā	–	kāma-īpsu 3i.1 m. ; TP : yaḥ kāmam āptum icchati tena  – przez tego, który pragnie osiągnąć rozkosze (od: √ kam –pragnąć, kochać, tęsknić, kāma – pragnienie, miłość, przyjemność; √ āp – osiągać, zdobywać, des. īpsu – pragnący osiągnąć);
karma	–	karman 1i.1 n. – czyn, działanie i jego skutki (od: √ kṛ – robić);
sāhaṃ-kāreṇa	–	sa-ahaṃ-kāra 2i.1 m. ; BV : yo ‘haṃ-kārena sahāsti tena – przez tego, który ma egotyzm (od: sa – razem z, wespół; krótka forma od: saha lub sama; występuje głównie w złożeniach, wymaga instrumentalisu; aham – ja; √ kṛ – robić, kāra – twórca, ahaṃ-kāra – egotyzm, ego, samolubność, dumę);
vā	–	av. – lub, i, z drugiej strony, nawet jeśli, jednakże;
punaḥ	–	av. – ponownie, jeszcze raz, z powrotem;
kriyate	–	√ kṛ (robić) Praes. pass. 1c.1 – jest wykonywany;
bahulāyāsam	–	bahula-āyāsa 1i.1 n. ; BV : yasmin āyāsaḥ bahulo ‘sti tat – ten, w którym wysiłek jest ogromny (od: bahula – liczny, obfitujący; ā-yāsa – wysiłek, trud, zmęczenie);
tat	–	tat sn. 2i.1 n. – to; tat sn. 1i.1 n. – to;
rājasam	–	rājasa 1i.1 n. – związane z radźasem, radźasowe (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rajas – pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun);
udāhṛtam	–	ud-ā-hṛta (ud-ā- √ hṛ – ustalać, oznajmiać) PP 1i.1 n. – ustalone, nazwane, oznajmione;

warianty tekstu

sāhaṃ-kāreṇa → sāhaṃ-krūreṇa (przez okrutnika mającego poczucie ‘ja’);
vā → vai (zaiste);
bahulāyāsaṃ → kleśa-bahulaṃ (obarczone licznym cierpieniem);
tad rājasam udāhṛtam → tad rājasam iti smṛtam (te jako radźasowe jest znane);

Śāṃkara

yat tu kāmepsunā karma-phala-prepsunā ity arthaḥ, karma sāhaṃkāreṇeti na tattva-jñānāpekṣayā | kiṃ tarhi ? laukika-śrotriya-nirahaṃkārāpekṣayā | yo hi paramārtha-nirahaṃkāra ātma-vit, na tasya kāmepsutva-bahulāyāsa-kartṛtva-prāptir asti | sāttvikasyāpi karmaṇo’nātma-vit sāhaṃkāraḥ kartā, kim uta rājasa-tāmasayoḥ | loke’nātma-vid api śrotriyo nirahaṃkāra ucyate nirahaṃkāro’yaṃ brāhmaṇa iti | tasmāt tad-apekṣayaiva sāhaṃkāreṇa vā ity uktam | punaḥ-śabdaḥ pāda-pūraṇārthaḥ | kriyate bahulāyāsaṃ kartrā mahatāyāsena nirvartyate, tat karma rājasam udāhṛtam

Rāmānuja

yat tu punaḥ kāmepsunā phalaprepsunā sāhaṃkāreṇa vā vāśabdaś cārthe kartṛtvābhimānayuktena ca, bahulāyāsaṃ yat karma kriyate, tad rājasam bahulāyāsam idaṃ karma mayaiva kriyata ity evaṃrūpābhimānayuktena yat karma kriyate, tad rājasam ityarthaḥ

Śrīdhara

rājasaṃ karmāha yad iti | yat tu karma kāmepsunā phalaṃ prāptum icchatā sāhaṅkāreṇa mat-samaḥ[*ENDNOTE] ko 'nyaḥ śrotriyo 'stīty evaṃ nirūḍhāhaṅkāra-yuktena ca kriyate | yac ca punar bahulāyāsam atikleśa-yuktaṃ tat karma rājasam udāhṛtam

Viśvanātha

kāmepsunālpāhaṅkāravatety arthaḥ | sāhaṅkāreṇātyahaṅkāravatety arthaḥ

Baladeva

yat kāmepsunā phalākāṅkṣiṇā sāhaṅkāreṇa kartṛtvābhiniveśinā janena bahulāyāsam atikleśa-yuktaṃ karma kriyate tad rājasam

Michalski

Czyn, spełniony z wysiłkiem, przez człowieka żądnego rozkoszy, samoluba – zwie się radżas.

Olszewski

Czyn spełniony z wielkiemi wysiłkami dla zadowolenia żądzy lub przez wzgląd na siebie samego, jest czynem namiętności.

Dynowska

Zaś czyn samolubny, z chęci zaspokojenie swych pragnień podjęty, lub też z niewspółmiernym wykonywany wysiłkiem, z namiętności płynie.

Sachse

Czyn spełniony przez człowieka
spragnionego rozkoszy,
albo pełnego egoizmu,
czyn przysparzający wiele trudu,
uchodzi za pełen radżasu.

Kudelska

Czynność wykonywana z wielkim wysiłkiem, przez osobę oczekującą wdzięczności i powodowana samolubstwem,
Taka czynność jest nazywana namiętną z natury.

Rucińska

Zaś przez żądnego owocu w poczuciu własnej sprawczości
Spełniany w ogromnym trudzie czyn zwany jest radżasowym.

Szuwalska

Czyn zgodny z pożądaniem, czyn interesowny,
Dla siebie wykonany w wysiłkach, zmaganiach,
To czyn, co dynamiki siłą nas pochłania.

Babkiewicz

Czyn spełniany przez człowieka
tęskniącego za rozkoszą,
z egotyzmu, z wielkim trudem –
nazywany jest aktywnym.