BhG 18.37

analiza syntaktyczna

tat-agre (na początku tego) yat  [sukham] (które szczęście) viṣam iva [asti] (jest niczym trucizna),
pariṇāme (w dojrzałości) [yat sukham] (które szczęście) amṛtopamam [asti] (jest przypominające nektar),
tat ātma-buddhi-prasāda-jam (to zrodzone z zadowolenia jaźni i roztropności) sukham (szczęście) sāttvikam (sattwicznym) proktam (nazywane).

analiza gramatyczna

yat	–	yat sn. 1i.1 n. – który;
tat-agre	–	av. ( 7i.1 ) – na początku tego, z przodu tego (od: tat sn. – ten; agra – główny, pierwszy, przedni, szczyt, cel);
viṣam	–	viṣa 1i.1 n. – aktywny, trucizna, jad (od: √ viṣ – być aktywnym, działać);
iva	–	av. – jakby, w taki sam sposób, niczym, prawie, dokładnie;
pariṇāme	–	pariṇāma 7i.1 n. – w zmianie, w dojrzałości (od: pari- √ nam – zmieniać się, transformować, dojrzewać);
amṛtopamam	–	amṛta-upama 1i.1 n. ; yasyāmṛtam upameti – podobne do nektaru (od: √ mṛ – umierać; mṛta PP – umarły, a-mṛta – nie umarły, wieczny, nektar nieśmiertelności; upa- √ mā – odmierzać, porównywać, upamā – porównanie, podobieństwo, upama – na końcu złożeń: podobny do, przypominający);
tat	–	tat sn. 1i.1 n. – to;
sukham	–	sukha 1i.1 n. – radość, komfort (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko; lub od: su- √ sthā; przeciwieństwo do: duḥkha  – cierpienie, niedola);
sāttvikam	–	sāttvika 1i.1 n. – związany z sattwą (od: √ as – być, PPr sant – będący, istnienie, abst. sattva – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun);
proktam	–	prokta (pra- √ vac – mówić) PP 1i.1 n. – powiedziane, nazwane;
ātma-buddhi-prasāda-jam	–	ātma-buddhi-prasāda-ja 1i.1 n. ; yad ātmano buddheś ca prasādād jāyate tat – to co powstaje z zadowolenia jaźni i roztropności (od: ātman – jaźń; √ budh – budzić, rozumieć, percepować, buddhi – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd; pra- √ sad – osiąść, stać się zadowolonym, odnieść sukces, prasāda – zadowolenie, przejrzystość, jasność, spokój, ukojenie, stateczność, sukces, przychylność, względy; √ jan – rodzić się; –ja – na końcu złożeń: zrodzony);

warianty tekstu

yat tad agre → yat tadā-tve / tat tad-agre (które obecnie / to na początku tego);
proktam → vidyād (oby znał);
ātma-buddhi-prasāda-jam → ātma-buddhi-prasādanam (oczyszczenie jaźni i roztropności);

Śāṃkara

yat tat sukham agre pūrvaṃ prathama-saṃnipāte jñāna-vairāgya-dhyāna-samādhy-ārambhe’tyantāyāsa-pūrvakatvāt viṣam iva duḥkhātmakaṃ bhavati, pariṇāme jñāna-vairāgyādi-paripāka-jaṃ sukham amṛtopamam, tat sukhaṃ sāttvikaṃ proktaṃ vidvadbhiḥ | ātmano buddhir ātma-buddhiḥ, ātmabuddheḥ prasādo nairmalyaṃ salilasya iva svacchatā, tato jātam ātma-buddhi-prasādajam | ātma-viṣayā vā ātmāvalambanā vā buddhir ātma-buddhiḥ, tat-prasāda-prakarṣād vā jātam ity etat | tasmāt sāttvikaṃ tat

Rāmānuja

pūrvoktāḥ sarve jñānakarmakartrādayo yac cheṣabhūtāḥ, tac ca sukhaṃ guṇatas trividham idānīṃ śṛṇu /

yasmin sukhe cirakālābhyāsāt krameṇa niratiśayāṃ ratiṃ prāpnoti, duḥkhāntaṃ ca nigacchati nikhilasya sāṃsārikasya duḥkhasyāntaṃ nigacchati // tad eva viśinaṣṭi yat tat sukham, agre yogopakramavelāyāṃ bahvāyāsasādhyatvād viviktasvarūpasyānanubhūtatvāc ca viṣam iva duḥkham iva bhavati, pariṇāme 'mṛtopamam / pariṇāme vipāke abhyāsabalena viviktātmasvarūpāvirbhāve amṛtopamaṃ bhavati, tac ca ātmabuddhiprasādajam ātmaviṣayā buddhiḥ ātmabuddhiḥ, tasyāḥ nivṛttasakaletaraviṣayatvaṃ prasādaḥ, nivṛttasakaletaraviṣayabuddhyā viviktasvabhāvātmānubhavajanitaṃ sukham amṛtopamaṃ bhavati; tat sukhaṃ sāttvikaṃ proktam

Śrīdhara

idānīṃ sukhasya traividhyaṃ pratijānīte 'rdhena sukham iti | spaṣṭo 'rthaḥ ||36|| tatra sāttvikaṃ sukham āha abhyāsād iti sārdhena | yatra yasmiṃś ca sukhe 'bhyāsād atiparicayād ramate | na tu viṣaya-sukha iva sahasā ratiṃ prāpnoti | yasmin ramamāṇaś ca duḥkhasyāntam avasānaṃ nitarāṃ gacchati prāpnoti | kīdṛśaṃ tat ? yat tat kim apy agre prathamaṃ viṣam iva manaḥ-saṃyamādhīnatvād duḥkhāvaham iva bhavati | pariṇāme tv amṛta-sadṛśam | ātma-viṣayā buddhir ātma-buddhiḥ | tasyāḥ prasādo rajas-tamo-mala-tyāgena svacchatayāvasthānam | tato jātaṃ yat sukhaṃ tat sāttvikaṃ proktaṃ yogibhiḥ

Viśvanātha

sāttvikaṃ sukham āha sārdhena abhyāsāt punar anuśīlanād eva ramate, na tu viṣayeṣv ivotpattyaiva ramata ity arthaḥ | duḥkhāntaṃ nigacchati yasmin ramamāṇaḥ saṃsāra-duḥkhaṃ taratīty arthaḥ | viṣam iveti indriya-mano-nirodho hi prathamaṃ duḥkhada eva bhavatīti bhāvaḥ

Baladeva

atha sukha-traividhyaṃ pratījānīte sukhaṃ tv ity ardhakena | tatra sāttvikaṃ sukham āha abhyāsād iti sārdhakena | abhyāsāt punaḥ punaḥ pariśīlanād yatra ramate, na tu viṣayeṣv ivotpattyā | yasmin ramamāṇo duḥkhāntaṃ nigacchati saṃsāraṃ tarati | yac cāgre prathamaṃ viṣam iva manaḥ-saṃyama-kleśa-sattvād viviktātma-prakāśāc cātiduḥkhāvaham iva bhavati | pariṇāme samādhi-paripāke saty amṛtopamaṃ vivikātma-prakāśāt pīyūṣa-pravāha-nipātavad bhavati | yac cātma-sambandhinyā buddheḥ prasādāj jāyate tat sāttvikaṃ sukham | tat-prasādaś ca viṣaya-sambaandha-mālinya-vinivṛttiḥ

Michalski

radość, która z początku jest jak trucizna, a przy końcu smakuje jak boska oskoła, – radość ta, płynąca z jasności spokojnej własnego rozumu – jest sattwam.

Olszewski

I kiedy dla niego to, co z początku było jako jad, jest na końcu jako ambrozya: wtedy jego przyjemność nazywa się prawdziwą, albowiem rodzi się ze spokoju wewnętrznego jego rozumu.

Dynowska

a choć na początku zdawać się może piołunem, z czasem staje się jako miód słodka, taka radość jest pełna harmonii i ze szczęsnego poznania Ducha pochodzi.

Sachse

gdy na początku wydaje się być trucizną,
a później — najwspanialszym nektarem,
wówczas mówi się o nim,
że zawiera w sobie sattwę,
i rodzi się z nieskazitelności rozumu,
dostrzegającego atmana.

Kudelska

Choć na początku wydać się może trucizną, jak nektar jest na końcu
Szczęście, którego początkiem jest jasne zrozumienie siebie samego, takie szczęście szlachetnej jest natury.

Rucińska

Które jak jad jest z początku, zaś potem – jak nektar boski,
To szczęście zwie się sattwicznym – rodzi je czystość rozumu.

Szuwalska

brak

Babkiewicz

Na początku jak trucizna,
lecz dojrzałe jest nektarem,
bierze się z radości myśli
oraz jaźni – szczęście istne.