BhG 18.38

analiza syntaktyczna

viṣayendriya-saṃyogāt (z połączenia zmysłu i przedmiotu zmysłu) yat [sukhaṃ] (które szczęście)
tat-agre (na początku tego) amṛtopamam [asti] (to jest przypominające nektar),
pariṇāme (w dojrzałości) viṣam iva [asti] (jest niczym trucizna),
tat sukham (to szczęście) rājasam (jako radźasowe) smṛtam (znane).

analiza gramatyczna

viṣayendriya-saṃyogāt	–	viṣaya-indriya-saṃyoga 5i.1 n. ; TP : viṣayāṇām indriyāṇāṃ ca saṃyogād iti – z połączenia zmysłów i przedmiotów zmysłów (od: √ viṣ – robić, działać; viṣa – aktywny, trucizna, viṣaya – sfera, terytorium, zasięg, obiekt zmysłów, przedmiot; √ ind – posiadać moc, indriya – zmysły; sam- √ yuj – zaprzęgać, łączyć, saṃyoga  – związek, połączenie);
yat	–	yat sn. 1i.1 n. – który;
tat-agre	–	av. ( 7i.1 ) – na początku tego, z przodu tego (od: tat sn. – ten; agra – główny, pierwszy, przedni, szczyt, cel);
amṛtopamam	–	amṛta-upama 1i.1 n. ; yasyāmṛtam upameti – podobne do nektaru (od: √ mṛ – umierać; mṛta PP – umarły, a-mṛta – nie umarły, wieczny, nektar nieśmiertelności; upa- √ mā – odmierzać, porównywać, upamā – porównanie, podobieństwo, upama – na końcu złożeń: podobny do, przypominający);
pariṇāme	–	pariṇāma 7i.1 n. – w zmianie, w dojrzałości (od: pari- √ nam – zmieniać się, transformować, dojrzewać);
viṣam	–	viṣa 1i.1 n. – aktywny, trucizna, jad (od: √ viṣ – być aktywnym, działać);
iva	–	av. – jakby, w taki sam sposób, niczym, prawie, dokładnie;
tat	–	tat sn. 1i.1 n. – to;
sukham	–	sukha 1i.1 n. – radość, komfort (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko; lub od: su- √ sthā; przeciwieństwo do: duḥkha  – cierpienie, niedola);
rājasam	–	rājasa 1i.1 n. – związane z radźasem, radźasowe (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rajas – pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun);
smṛtam	–	smṛta ( √ smṛ – myśleć, pamiętać) PP 1i.1 n. – pamiętane, znane;

warianty tekstu

yat tad-agre → yat tadā-tve (które obecnie);
sukhaṃ rājasaṃ smṛtam → tad rājasam iti smṛtam (to radźasowe – tak jest znane);

Śāṃkara

viṣayendriya-saṃyogāt jāyate yat sukhaṃ tat sukham agre prathama-kṣaṇe’mṛtopamam amṛta-samam, pariṇāme viṣam iva, bala-vīrya-rūpa-prajñā-medhā-dhanotsāha-hāni-hetutvāt adharma-taj-janita-narakādi-hetutvāc cya pariṇāme tad-upabhoga-pariṇāmānte viṣam iva, tat sukhaṃ rājasaṃ smṛtam

Rāmānuja

agre anubhavavelāyāṃ viṣayendriyasaṃyogād yat tad amṛtam iva bhavati, pariṇāme vipāke viṣayāṇāṃ sukhatānimittakṣudādau nivṛtte tasya ca sukhasya nirayādinimittatvād viṣam iva pītaṃ bhavati, tat sukhaṃ rājasaṃ smṛtam

Śrīdhara

rājasaṃ sukham āha viṣayeti viṣayāṇām indriyāṇāṃ ca saṃyogād yat tat prasiddhaṃ strī-saṃsargādi-sukham amṛtam upamā yasya tādṛśaṃ bhavaty agre prathamam | pariṇāme tu viṣa-tulyam ihāmutra ca duḥkha-hetutvāt | tat sukhaṃ rājasaṃ smṛtam

Viśvanātha

yad amṛtopamaṃ para-strī-sambhogādikam

Baladeva

viṣayair yuvati-rūpa-sparśādibhiḥ sahendriyāṇāṃ cakṣus tv agādīnāṃ saṃyogāt sambandhāt yad agre pūrvam amṛtopamam atisvādu-pariṇāme 'vasāne tu niraya-hetutvād viṣopamam atiduḥkhāvahaṃ bhavati tad rājasaṃ sukham

Michalski

Radość, która powstaje z zetknięcia się zmysłów z przedmiotami zewnętrznemi, która z początku jest jak oskoła, a przy końcu, jak trucizna,– ta radość nazywa się radżas.

Olszewski

Przyjemność, która zrodzona z oddania zmysłów przedmiotom zewnętrznym, podobna jest z początku do ambrozyi, a później do jadu, jest przyjemnością instynktu.

Dynowska

Lecz ta, co ze zjednoczenia organów zmysłów z pożądań przedmiotem się rodzi, i na razie jest jak nektar upojna, a potem się w jad obraca i goryczą poi, taka radość z namiętności płynie.

Sachse

O szczęściu płynącym z obcowania zmysłów
ze światem podpadającym pod zmysły,
które z początku jest jak najwspanialszy nektar,
ale później — jak trucizna,
mówi się, że zawiera w sobie radżas.

Kudelska

Szczęście, pochodzące z połączenia zmysłów z przedmiotami zmysłów,
Choć na początku wydać się może nektarem, jak trucizna jest na końcu, takie szczęście namiętnej jest natury.

Rucińska

Zaś szczęście, które, zrodzone z zetknięcia zmysłów z przedmiotem,
Wpierw jest nektarem, a potem trucizną – zwą radżasowym.

Szuwalska

brak

Babkiewicz

Na początku niczym nektar,
lecz trucizną jest na końcu,
bierze się z zetknięcia zmysłu
z przedmiotem – aktywne szczęście.