BhG 18.49

analiza syntaktyczna

sarvatra (w każdym miejscu) asakta-buddhiḥ (którego roztropność nie lgnie) jitātmā (którego jaźń jest okiełznana) vigata-spṛhaḥ (wolny od pragnień) saṃnyāsena (dzięki wyrzeczeniu) paramām naiṣkarmya-siddhim (najwyższą doskonałość wolności od czynu) adhigacchati (osiąga).

analiza gramatyczna

asakta-buddhiḥ	–	asakta-ātman 1i.1 m. ; BV : yasya buddhir asaktāsti saḥ – ten, którego roztropność nie jest lgnąca (od: √ sañj – polegać na, być przymocowanym do, obejmować, PP a-sakta – nieprzywiązany, nielgnący; √ budh – budzić, rozumieć, percepować; buddhi – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd);
sarvatra	–	av. – wszędzie, we wszystkim (od: sarva – wszędzie; locativus nieodmienny zakończony na –tra);
jitātmā	–	jita-ātman 1i.1 m. ; BV : yasyātmā jito ‘sti saḥ – ten, którego jaźń jest pokonana (od: √ ji – zwyciężać, PP jita – zwyciężony, pokonany; ātman – jaźń);
vigata-spṛhaḥ	–	vigata-spṛha 1i.1 m. ; BV : yasya spṛhā vigatāsti saḥ – ten, którego pragnienia odeszły (od: vi- √ gam – odchodzić, PP vigata – odeszły; √ spṛh – tęsknić, pragnąć, spṛhā – pragnienie, tęsknota);
naiṣkarmya-siddhim	–	naiṣ-karmya-siddhim 2i.1 f. ; TP : naiṣkarmyasya siddhim iti – doskonałość wolności od czynu (od: niḥ – wolny od, bez; √ kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; niṣ-karman – wolność od czynu i jego skutków, naiṣ-karmya – wolność od czynu i jego rezultatów; √ sidh – odnieść sukces, stać się doskonałym, siddhi – sukces, doskonałość);
paramām	–	paramā 2i.1 f. – najdoskonalszą, najlepszą (stopień najwyższy od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny);
saṃnyāsena	–	saṃnyāsa 3i.1 m. – przez odrzucenie, przez rezygnację, przez wyrzeczenie (od: sam-ni- √ as – zostawiać, odkładać, porzucać);
adhigacchati	–	adhi- √ gam (przekraczać, osiągać) Praes. P 1c.1 – osiąga;

warianty tekstu

asakta-buddhiḥ → asaktaḥ buddhiḥ / asakti-buddhiḥ (nielgnący, roztropność / roztropny dzięki braku lgnięcia);
naiṣkarmya-siddhiṃ → niṣkarma-siddhiṃ / naiṣkarma-siddhiṃ / naiḥ-karmya-siddhim (doskonałość bezczynu);

Śāṃkara

yā karmajā siddhir uktā jñāna-niṣṭhā-yogyatā-lakṣaṇā, taryāḥ phala-bhūtā naiṣkarmya-siddhir jñāna-niṣṭhā-lakṣaṇā ca vaktavyeti śloka ārabhyate—

asakta-buddhir asaktā saṅgarahitā buddhir antaḥkaraṇaṃ yasya so’sakta-buddhiḥ sarvatra putra-dārādiṣu āsakti-nimitteṣu, jitātmā jito vaśīkṛtaḥ ātmāntaḥ-karaṇaṃ yasya sa jitātmā, vigata-spṛho vigatā spṛhā tṛṣṇā deha-jīvita-bhogeṣu yasmāt sa vigata-spṛhaḥ | ya evaṃ-bhūta ātmajñaḥ sa naiṣkarmya-siddhiṃ nirgatāni karmāṇi yasmān niṣkriya-brahmātma-sambodhāt sa niṣkarmā tasya bhāvo naiṣkarmyam | naiṣkarmyaṃ ca tat siddhiś ca sā naiṣkarmya-siddhiḥ | niṣkarmatvasya vā niṣkriyātma-rūpāvasthāna-lakṣaṇasya siddhiḥ niṣpattiḥ | tāṃ naiṣkarmya-siddhiṃ paramāṃ prakṛṣṭāṃ karmaja-siddhi-vilakṣaṇāṃ sadyo-mukty-avasthāna-rūpāṃ saṃnyāsena samyag-darśanena tat-pūrvakeṇa vā sarva-karma-saṃnyāsena | adhigacchati prāpnoti | tathā coktaṃ—sarva-karmāṇi manasā saṃnyasya naiva kurvan na kārayann āste iti

Rāmānuja

sarvatra phalādiṣu asaktabuddhiḥ, jitātmā jitamanāḥ, paramapuruṣakartṛtvānusaṃdhānenātmakartṛtve vigataspṛhaḥ, evaṃ tyāgād ananyatvena nirṇītena saṃnyāsena yuktaḥ karma kurvan paramāṃ naiṣkarmyasiddhim adhigacchati paramāṃ dhyānaniṣṭhāṃ jñānayogasyāpi phalabhūtam adhigacchatītyarthaḥ / vakṣyamāṇadhyānayogāvāptiṃ sarvendriyakarmoparatirūpām adhigacchati

Śrīdhara

nanu karmaṇi kriyamāṇe kathaṃ doṣāṃśa-prahāṇena guṇāṃśa eva sampadyata ity apekṣāyām āha asakta-buddhir iti | asaktā saṅga-śūnyā buddhir yasya | jitātmā nirahaṅkāraḥ | vigata-spṛhaḥ vigatā spṛhā phala-viṣayecchā yasmāt saḥ | evambhūtena saṅgaṃ tyaktvā phalaṃ caiva sa tyāgaḥ sāttviko mataḥ (Gītā 18.9) | ity evaṃ pūrvoktena karmāsakti-tat-phalayos tyāga-lakṣaṇena sannyāsena naiṣkarmyasiddhiṃ sarva-karma-nivṛtti-lakṣaṇāṃ sattva-śuddhim adhigacchati | yadyapi saṅga-phalayos tyāgena karmānuṣṭhānam api naiṣkarmyam eva kartṛtvābhiniveśābhāvāt ( yad uktam – naiva kiñcit karomīti yukto manyeta tattvavit (Gītā 5.8) ity ādi śloka-catuṣṭayena ), tathāpy anenokta-lakṣaṇena sannyāsena paramāṃ naiṣkarmya-siddhiṃ sarva-karmāṇi manasā sannyasyāste sukhaṃ vaśī (Gītā 5.13) ity evaṃ-lakṣaṇa-pāramahaṃsyāpara-paryāyām āpnoti

Viśvanātha

evaṃ sati karmaṇi doṣāṃsān kartṛtvābhiniveśa-phalābhisandhi-lakṣaṇān tyaktavataḥ prathama-sannyāsinas tasya kālena sādhana-paripākato yogārūḍhatva-daśāyāṃ karmaṇāṃ svarūpeṇāpi tyāga-rūpaṃ dvitīya-sannyāsam āha asakta-buddhiḥ sarvatrāpi prākṛta-vastuṣu na saktā āsakti-śūnyā buddhir yasya saḥ | ato jitātmā vaśīkṛta-citto vigatā brahma-loka-paryanteṣv api sukheṣu spṛhā yasya saḥ | tataś ca sannyāsena karmaṇāṃ svarūpeṇāpi tyāgena naiṣkarmyasya paramāṃ śreṣṭhāṃ siddhim adhigacchati prāpnoti | yogārūḍha-daśāyāṃ tasya naiṣkarmyam atiśayena siddhir bhavatīty arthaḥ

Baladeva

evam ārurukṣuḥ san-niṣṭho jñāna-garbhayā karma-niṣṭhayānubhūta-svarūpas tataḥ karma-niṣṭhāṃ svarūpatas tyajed ity āha asakteti | sarvatrātmātirikteṣu vastuṣv asakta-buddhir yato jitātmā svātmānandāsvādena vaśīkṛta-manā ataeva vigata-spṛha ātmātirikta-vastu-sādhyeṣu nānā-vidheṣv ānandeṣu spṛhā-śūnyaḥ | svātmānandāsvāda-vikṣepakānāṃ karmaṇāṃ sannyāsena svarūpatas tyāgena paramāṃ naiṣkarmya-lakṣaṇāṃ siddhim adhigacchati yogārūḍhaḥ san | evam evoktaṃ tṛtīye yas tv ātma-ratir eva syād (Gītā 3.17) ity ādinā

Michalski

Czyj umysł jest wolny od skłonności, kto całkiem siebie przezwyciężył i wyzbył się żądz, ten przez takie zaparcie się samego siebie osiąga najwyższą doskonałość, – doskonałość bezczynu.

Olszewski

Człowiek, którego duch wyzwolił się ze wszystkich więzów, który zwyciężył siebie samego i wygnał żądze, dochodzi przez to wyrzeczenie się do najwyższej doskonałości spoczynku.

Dynowska

Człowiek wolny od wszelkich przywiązań i pragnień, o naturze całkowicie Duchowi poddanej, przez wyrzeczenie w najwyższą doskonałość wchodzi i ponad wszelką wznosi się Dharmę.

Sachse

Człowiek, którego rozum
w każdej sytuacji wolny jest od przywiązania,
który pokonał samego siebie i wyzbył się pragnień,
dzięki porzuceniu
dochodzi do doskonałej wolności od czynu.

Kudelska

Ten, którego rozumnie przywiązuje się do niczego, taki człowiek w każdej sytuacji przezwycięża siebie samego, on odrzuca wszelkie namiętności,
I poprzez porzucenie osiąga stan najwyższej doskonałości, stan ponad wszelkim działaniem.

Rucińska

Z nikim nie wiążąc swych uczuć, opanowany, bez pragnień,
Najwyższe spełnienie – bezczyn – osiąga dzięki sannjasie.

Szuwalska

Kto wyzwolił swój rozum od wszelkich przywiązań;
Kto siebie przezwyciężył, pokonał pragnienia,
Ten, jakby nic nie czynił, szczyt doskonałości
Przez swoje wyrzeczenie osiągnął najwyższy.

Babkiewicz

Kogo rozum nigdzie nie lgnie,
okiełznany jest, bez pragnień,
ten osiąga wyrzeczeniem
pełen sukces w bezdziałaniu.