dhyāyato viṣayān puṃsaḥ saṅgas teṣūpajāyate
saṅgāt saṃjāyate kāmaḥ kāmāt krodho ‘bhijāyate
viṣayān (o przedmiotach) dhyāyataḥ (rozmyślającego) puṃsaḥ (człowieka)
teṣu (do nich) [viṣayeṣu] (do przedmiotów) saṅgaḥ (lgnięcie) upajāyate (powstaje),
saṅgāt (z lgnięcia) kāmaḥ (żądza) saṃjāyate (wespół powstaje),
kāmāt (z żądzy) krodhaḥ (gniew) abhijāyate (wyłania się).
dhyāyataḥ | – | dhyāyant (√dhyai – myśleć) PPr 6i.1 m. – rozmyślającego, kontemplującego; |
viṣayān | – | viṣaya 2i.3 m. – sfery, terytoria, zasięgi, obiekty zmysłów, przedmioty (od: √viṣ – być aktywnym, działać); |
puṃsaḥ | – | puṃs (pumān) 6i.1 m. – człowieka; |
saṅgaḥ | – | saṅga 1i.1 m. – lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania (od: sam-√gam – schodzić się lub √sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt); |
teṣu | – | tat sn. 7i.3 m. – w nich; |
upajāyate | – | upa-√jan (rodzić się, powstawać) Praes. Ā 1c.1 – powstaje; |
saṅgāt | – | saṅga 5i.1 m. – z lgnięcia, z przywiązania (od: sam-√gam – schodzić się lub √sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt); |
saṃjāyate | – | sam-√jan (rodzić się wespół) Praes. Ā 1c.1 – wespół powstaje; |
kāmaḥ | – | kāma 1i.1 m. – pragnienie, żądza, miłość, przyjemność (od: √kām –pragnąć, kochać, tęsknić); |
kāmāt | – | kāma 5i.1 m. – z pragnienia, z żądzy (od: √kām –pragnąć, kochać, tęsknić); |
krodhaḥ | – | krodha 1i.1 m. – złość, gniew (od: √krudh – gniewać się); |
abhijāyate | – | abhi-√jan (rodzić się, powstawać) Praes. Ā 1c.1 – powstaje; |
saṅgas teṣūpajāyate → saṅgas teṣv abhijāyate / saṅgas teṣv apajāyate (lgnięcie do nich się rodzi);
krodho ‘bhijāyate → krodho ‘pi jāyate (co więcej gniew się rodzi);
Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki
W człowieku, który rozmyśla o rzeczach zmysłowych, rodzi się skłonność do nich, ze skłonności powstaje żądza, z żądzy gniew;
W człowieku, który rozważa przedmioty zmysłowe, rodzi się skłonność ku nim, z tej skłonności rodzi się pragnienie; z pragnienia żądza gwałtowna.
Człowiek, który dużo uwagi i myśli poświęca przedmiotom zmysłów, silny łącznik z nimi nawiązuje; ze związania tego rodzi się pożądanie, a z pożądania gniew;
Gdy człowiek myśli o rzeczach, to rodzi się przywiązanie,
Zaś z przywiązania – pragnienie, pragnienie w gniew się przeradza,
Człowiek, który rozmyśla o rzeczach zmysłowych
Przywiązuje się do nich, po czym ich pożąda.
Z takiego pożądania wszelki gniew się rodzi,
W człeku, co o rzeczach zmysłów duma, lgnięcie krzepnie ku nim.
Z lgnięcia rośnie miłowanie. Z miłowania gniew wynika.
Gdy człek myśli o przedmiotach,
lgnięcie ku nim się rozbudza,
z lgnięcia żądza wnet powstaje,
z żądzy gniew się zaraz rodzi,