BhG 2.48

analiza syntaktyczna

he dhanaṃjaya (o zdobywco bogactw!),
[tvam] (ty) yoga-sthaḥ (usytuowany w jodze) saṅgaṃ (lgnięcie) tyaktvā (odrzuciwszy),
siddhy-asiddhyoḥ (w sukcesie i porażce) samaḥ (jednakim) bhūtvā (będąc),
karmāṇi (czyny) kuru (spełniaj).
[etat] (takie) samatvaṃ (jednakie usposobienie) yogaḥ (jogą) ucyate (jest nazywane).

analiza gramatyczna

yoga-sthaḥ	–	yoga-stha 1i.1 m. – yo yoge tiṣṭhati saḥ – będący w jodze (od: √yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; –√sthā – stać, -stha – na końcu złożeń: stojący, będący w / na / pomiędzy, znajdujący się);
kuru	–	√kṛ (robić) Imperat. P 2c.1 – uczyń;
karmāṇi	–	karman 2i.3 n. – czyny, działania (od: √kṛ – robić);
saṅgam	–	saṅga 2i.1m. – lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania (od: sam-√gam – schodzić się lub √sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt);
tyaktvā	–	√tyaj (porzucać) absol. – porzuciwszy;
dhanaṃjaya	–	dhanaṃ-jaya 8i.1 m. – o zdobywco bogactw (yo dhanaṃ jayati saḥ – ten, który zdobywa bogactwa; dhana – podbój, łupy, bogactwo; √ji – zwyciężać, jaya – zwycięstwo);
siddhy-asiddhyoḥ	–	siddhy-asiddhi 7i.2 f.; DV: siddhyāṃ ca asiddhyāṃ ca iti – w sukcesie i porażce (od: √sidh – odnieść sukces, stać się doskonałym, siddhi – sukces, doskonałość);
samaḥ	–	sama sn. 1i.1 m. – taki sam, równy, jednakowy;
bhūtvā	–	√bhū (być) absol. – powstawszy, stawszy się;
samatvam	–	samatva abst. 1i.1 n. – jedność, jednakowe nastawienie do, zrównoważenie, uspokojenie (sama – równość, płaskość, jednakowość);
yogaḥ	–	yoga 1i.1 m. – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej (od:√yuj – zaprzęgać, łączyć);
ucyate	–	√vac (mówić) Praes. pass. 1c.1 – mówi się o, jest nazywane;

warianty tekstu

samatvaṃ → samarthaṃ (odpowiedniość, zdolność);

… → werset spoza wydania krytycznego po wersecie 2.48:
yasya sarve samārambhā nirāśīr-bandhanās tv iha
tyāge yasya hutaṃ sarvaṃ sa tyāgī sa ca buddhimān
Ale kogo wszelkie przedsięwzięcia w tym świecie pozbawione są pragnień i więzów,
kogo wszelka obiata [złożona jest] w ascezie, ten jest ascetą i ten posiada roztropność.

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

Jeśli nie powinno się wykonywać pracy pragnąc jej owocu, to jak należy działać? Odpowiada:		yadi karma-phala-prayuktena na kartavyaṃ karma, kathaṃ tarhi kartavyam iti | ucyate –
W jodze trwaj, zdobywco bogactw, spełniaj czyny, porzuć lgnięcie, jednaki bądź w sukcesie i porażce, jednakowość jogą się nazywa.		yogasthaḥ kuru karmāṇi saṅgaṃ tyaktvā dhanaṃjaya | siddhy-asiddhyoḥ samo bhūtvā samatvaṃ yoga ucyate ||2.48||
Trwając w jodze spełniaj czyny wyłącznie dla korzyści Boga (īśvara). O zdobywco bogactw, porzuć lgnięcie, nawet [do myśli]: „Niech Bóg będzie rad ze mnie”.		yoga-sthaḥ san kuru karmāṇi kevalam īśvarārtham | tatrāpīśvaro me tuṣyatu iti saṅgaṃ tyaktvā dhanaṃjaya |
Sukcesem (siddhi) wypełniania czynów bez chciwości owocu jest oczyszczenie jestestwa charakteryzujące się zdobyciem wiedzy. Odwrotnością sukcesu jest porażka (asiddhi). Jednakim będąc, czyli traktując na równi tak sukces jak i porażkę, wypełniaj czyny.		phala-tṛṣṇā-śūnyena kriyamāṇe karmaṇi sattva-śuddhijā jñāna-prāpti-lakṣaṇā siddhiḥ, tad-viparyayajā asiddhiḥ, tayoḥ siddhy-asiddhyor api samaḥ tulyo bhūtvā kuru karmāṇi |
Czym jest owa joga, w której trwając, masz działać? Odpowiada jak następuje: jednakowość wobec sukcesu i porażki nazywa się jogą		ko ’sau yogo yatra-sthaḥ kuru ity uktaṃ idam eva tat – siddhy-asiddhyoḥ samatvaṃ yoga ucyate ||2.48||

Rāmānuja

etad eva spaṣṭīkaroti—yogasthaḥ iti | rājya-bandhu-prabhṛtiṣu saṅgaṃ tyaktvā yuddhādīni karmāṇi yogasthaḥ kuru | tad-antarbhūta-vijayādi-siddhy-asiddhyoḥ samo bhūtvā kuru | tad idaṃ siddhy-asiddhyoḥ samatvam, yogastha ity atra yoga-śabdenocyate | yogaḥ siddhy-asiddhyoḥ samatva-rūpaṃ citta-samādhānam

Śrīdhara

kiṃ tarhi ? yoga-stha iti | yogaḥ parameśvaraikaparatā | tatra sthitaḥ karmāṇi kuru | tathā saṅgaṃ kartṛtvābhiniveśaṃ tyaktvā kevalam īśvarāśrayeṇaiva kuru | tat-phalasya jñānasyāpi siddhy-asiddhyoḥ samo bhūtvā kevalam īśvarāśrayeṇaiva kuru | yata evaṃbhūtaṃ samatvam eva yoga ucyate sadbhiḥ citta-samādhāna-rūpatvāt

Madhusūdana

pūrvoktam eva vivṛṇoti yoga-stha iti | he dhanañjaya tvaṃ yogasthaḥ san saṅgaṃ phalābhilāṣaṃ kartṛtvābhiniveśaṃ ca tyaktvā karmāṇi kuru | atra bahu-vacanāt karmaṇy evādhikāras ta ity atra jātāv eka-vacanam | saṅga-tyāgopāyam āha siddhy-asiddhyoḥ samo bhūtvā phala-siddhau harṣaṃ phalāsiddhau ca viṣādaṃ tyaktvā kevalam īśvarārādhana-buddhyā karmāṇi kurv iti |
nanu yoga-śabdena prāk-karmoktam | atra tu yoga-sthaḥ karmāṇi kurv ity ucyate | ataḥ katham etad boddhyṃ śakyam ity ata āha samatvaṃ yoga ucyate | yad etat siddhy-asiddhyoḥ samatvam idam eva yoga-stha ity atra yoga-śabdenocyate na tu karmeti na ko 'pi virodha ity arthaḥ | atra pūrvārdhasyottarārdhena vyākhyānaṃ kriyata ity apaunaruktyam iti bhāṣyakārīyaḥ panthāḥ | sukha-duḥkhe same kṛtvā ity atra jayājaya-sāmyena yuddha-mātra-kartavyatā prakṛtatvād uktā | iha tu dṛṣṭādṛṣṭa-sarva-phala-parityāgena sarva-karma-kartavyateti viśeṣaḥ

Viśvanātha

niṣkāma-karmaṇaḥ prakāraṃ śikṣayati yoga-stha iti | tena jayājayayos tulya-buddhiḥ san saṅgrāmam eva sva-dharmaṃ kurv iti bhāvaḥ | ayaṃ niṣkāma-karma-yoga eva jñāna-yogatvena pariṇamatīti | jñāna-yogo 'py evaṃ pūrvottara-granthārtha-tātparyato jñeyaḥ

Baladeva

pūrvoktaṃ viśadayati yoga-stha iti | tvaṃ saṅgaṃ phalābhilāṣaṃ kartṛtvābhiniveśaṃ ca tyaktvā yogasthaḥ san karmāṇi kuru yuddhādīni | ādyena māyā-nimajjanam eva | dvitīyena tu svātantrya-lakṣaṇa-pareśa-dharma-cauryam | tena tan-māyā-vyākopaḥ | atas tayoḥ parityāga iti bhāvaḥ | yogastha-padaṃ vivṛṇoti — siddhy-asiddhyor iti | tad-anuṣaṅga-phalānāṃ jayādīnāṃ siddhāv asiddhau ca samo bhūtvā rāga-dveṣa-rahitaḥ san kuru | idam eva samatvaṃ mayā yoga-stha ity atra yoga-śabdenoktaṃ citta-samādhi-rūpatvāt

Michalski

Stały w oddaniu, spełniaj swe dzieło, wolny od wszelkich skłonności, o łupów zdobywco, zarówno w powodzeniu jak niepowodzeniu bądź zawsze ten sam. Ta obojętność nazywa się „joga”.

Olszewski

Stały w Jedności mistycznej, działaj i wypędzaj pożądania: bądź jednaki w powodzeniu i w przeciwnościach. Jedność jest to równość duszy.

Dynowska

W Jodze niezachwianie skupiony, od wszelkich przywiązań wolny, w powodzeniu i klęsce jednaki – działaj, o Ardżuno! Stan takiej równowagi wewnętrznej jest zwany Jogą.

Sachse

Posłuszny wskazaniom jogi
spełnij czyn bez przywiązania, Zdobywco Skarbu,
w powodzeniu jednaki i klęsce.
Albowiem równowaga — jest jogą.

Kudelska

Stały w jodze, przywiązanie odrzuciwszy, taki sam w powodzeniu i klęsce, działaj, Dhanandżajo.
Stan tak zrównoważonej jaźni jest nazwany jogą.

Rucińska

W jodze mieszkając, czyn spełniaj bez przywiązania, Ardżuno,
Jednaki w zysku i stracie – jednaki stan zwie się jogą!

Szuwalska

Ze spokojnym umysłem spełniaj swą powinność,
Wolny od przywiązania i zrównoważony
Tak w obliczu zwycięstwa, jak i w chwili klęski.
Taki stan równowagi nazywa się jogą.

Byrski

Wyćwiczony czyn podejmuj, wszelkie lgnięcie porzuciwszy.
Bądź jednaki w powodzeniu oraz w braku powodzenia.
Jednakowość tę ćwiczeniem nazywają, Dhanańdźajo.

Babkiewicz

W jodze trwaj i czyn wypełniaj,
lgnięcie rzuć, Zdobywco Bogactw,
sukces, klęskę miej za jedno –
tę jednakość zowią jogą.