BhG 2.47

analiza syntaktyczna

karmaṇi eva (jedynie w czynie) te (twój) adhikāraḥ (przywilej) [astu] (niech będzie),
kadā-cana (w jakimś czasie) phaleṣu (w rezultatach) [adhikāraḥ] (przywilej) mā [astu] (niech nie będzie!),
[tvaṃ] (ty) karma-phala-hetuḥ (przyczyną owoców czynu) mā bhūḥ (nie bądź!),
akarmaṇi (w bezczynie) te (twoje) saṅgaḥ (lgnięcie) mā astu (niech nie będzie!).

analiza gramatyczna

karmaṇi	–	karman 7i.1 n. – w czynie, w działaniu (od: √kṛ – robić);
eva	–	av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
adhikāraḥ	–	adhikāra 1i.1 m. – zwierzchnictwo, prawo, przywilej (od: adhi-√kṛ – umieszczać na przedzie, mianować);
te	–	yuṣmat sn. 6i.1 – twój (skrócona forma od: tava);
mā	–	av. – nie! (bardzo silne zaprzeczenie najczęściej stosowana z aorystem pozbawionym partykuły „a”);
phaleṣu	–	phala 7i.3 n. – w owocach, w rezultatach (od: √phal – dojrzewać);
kadā-cana	–	av. – kiedyś, w jakimś czasie (od: kadā – kiedy? w jakim czasie? -cana – partykuła nieokreśloności);
mā	–	av. – nie! (bardzo silne zaprzeczenie; najczęściej stosowana z aorystem pozbawionym partykuły „a”);
karma-phala-hetuḥ	–	karma-phala-hetu 1i.1 m.; BV: yasya karmaṇaḥ phalānāṃ hetur asti saḥ – ten, który jest przyczyną owoców działania (od: √kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; √phal – dojrzewać; phala – owoc, rezultat; hetu – przyczyna, impuls, powód);
bhūḥ	–	√bhū (być) Aor. P 2c.1 – użyty z partykułą mā traci prefiks „a-” i nabiera silnie rozkazującego charakteru: nie bądź!
mā	–	av. – nie! (bardzo silne zaprzeczenie; najczęściej stosowana z aorystem pozbawionym partykuły „a”);
te	–	yuṣmat sn. 6i.1 – twój (skrócona forma od: tava);
saṅgaḥ	–	saṅga 1i.1m. – lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania (od: sam-√gam – schodzić się lub √sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt);
astu	–	√as (być) Imperat. P 1c.1 – niech będzie;
akarmaṇi	–	a-karman 7i.1 n. – w bezczynie (od: √kṛ – robić);

warianty tekstu

karmaṇy evādhikāras te → karmaṇy astv adhikāras te (w działaniu jest twój przywilej);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

Gdyż ty:		tava ca –
Masz prawo do działania, lecz nigdy do jego owoców. Nie kieruj się owocem czynu i nie lgnij do bezczynu.		karmaṇy evādhikāras te mā phaleṣu kadācana | mā karma-phala-hetur bhūr mā te saṅgo’stv akarmaṇi ||47||
Masz prawo do działania, a nie do stałości w wiedzy. Ale dokonując czynu do jego owocu nie masz prawa. Niech nie powstanie w tobie chciwość owocu czynu, nigdy, czyli w żadnych okolicznościach. Oto znaczenie.		karmaṇy evādhikāro na jñāna-niṣṭhāyāṃ te tava | tatra ca karma kurvataḥ mā phaleṣu adhikāro ’stu, karma-phala-tṛṣṇā mā bhūt kadācana kasyāṃcid apy avasthāyām ity arthaḥ |
Gdy pojawi się u ciebie chciwość owocu, wówczas będziesz kierować się chęcią osiągnięcia owocu. Dlatego nie kieruj się owocem czynu. Gdy osoba chciwa owocu czynu wypełnia czyny, wówczas rodzą się ich owoce.		yadā karma-phale tṛṣṇā te syāt tadā karma-phala-prāpter hetuḥ syāḥ, evaṃ mā karma-phala-hetuḥ bhūḥ | yadā hi karma-phala-tṛṣṇā-prayuktaḥ karmaṇi pravartate tadā karma-phalasyaiva janmano hetur bhavet |
Jednak gdy owoce czynu [uznasz] za nieupragnione, [myśląc]: „cóż po takim czynie będącym źródłem cierpienia?”, nie lgnij do bezczynu, niech nie powstanie [w tobie] upodobanie do bierności.		yadi karma-phalaṃ neṣyate, kiṃ karmaṇā duḥkha-rūpeṇa ? iti mā te tava saṅgo ’stv akarmaṇi akaraṇe prītir mā bhūt ||2.47||

Rāmānuja

ataḥ sattva-sthasya mumukṣor etāvad evopādeyam ity āha—karmaṇi iti | nitye naimittike kāmye ca kenacit phala-viśeṣeṇa saṃbandhitayā śrūyamāṇe karmaṇi nitya-sattva-sthasya mumukṣos te karma-mātre adhikāraḥ | tat-saṃbandhitayā avagateṣu phaleṣu na kadācid api adhikāraḥ | saphalasya bandha-rūpatvāt phala-rahitasya kevalasya mad-ārādhana-rūpasya mokṣa-hetutvāc ca |
mā ca karma-phalayor hetur bhūḥ | tvayā anuṣṭhīyamāne’pi karmaṇi nitya-sattva-sthasya mumukṣos tavākartṛtvam api anusandheyam | phalasyāpi kṣun-nivṛtty-ādeḥ na tvaṃ hetur ity anusandheyam | tad ubhayaṃ guṇeṣu vā sarveśvare mayi vā anusandheyam ity uttaratra vakṣyate | evam anusandhāya karma kuru | akarmaṇi ananuṣṭhāne na yotsyāmi iti yat tvayā abhihitaṃ na tatra te saṅgo’stu | uktena prakāreṇa yuddhādi-karmaṇy eva saṅgo’stu ity arthaḥ

Śrīdhara

tarhi sarvāṇi karma-phalāni parameśvarārādhanād eva bhaviṣyantīty abhisandhāya pravarteta | kiṃ karmaṇā ity āśaṅkya tad vārayann āha karmaṇy eveti | te tava tattva-jñānārthinaḥ karmaṇy evādhikāraḥ | tat-phaleṣu adhikāraḥ kāmo māstu | nanu karmaṇi kṛti tat-phalaṃ syād eva bhojane kṛte tṛptivat | ity āśaṅkyāha meti | mā karma-phala-hetur bhūḥ | karma-phalaṃ pravṛtti-hetur yasya sa tathābhūto mā bhūḥ | kāmyamānasyaiva svargāder niyojya-viśeṣaṇatvena phalatvād akāmitaṃ phalaṃ na syād iti bhāvaḥ | ataeva phalaṃ bandhakaṃ bhaviṣyatīti bhayād akarmaṇi karmākaraṇe 'pi tava saṅgo niṣṭhā māstu

Madhusūdana

nanu niṣkāma-karmabhir ātma-jñānaṃ sampādya parānanda-prāptiḥ kriyate ced ātma-jñānam eva tarhi sampādyaṃ kiṃ bahvāyāsaiḥ karmabhir bahiraṅga-sādhana-bhūtair ity āśaṅkyāha karmaṇy eveti | te tavāśuddhāntaḥkaraṇasya tāttvika-jñānotpatty-ayogyasya karmaṇy evāntaḥkaraṇa-śodhake 'dhikāro mayedaṃ kartavyam iti bodho 'stu na jñāna-niṣṭhā-rūpaṃ vedānta-vākya-vicārādau | karma ca kurvatas tava tat-phaleṣu svargādiṣu kadācana kasyāṃcid apy avasthāyāṃ karmānuṣṭhānāt prāg ūrdhvaṃ tat-kāle vādhikāro mayedaṃ bhoktavyam iti bodho māstu |
nanu mayedaṃ bhoktavyam iti buddhy-abhāve 'pi karma sva-sāmārthyād eva phalaṃ janayiṣyatīti cen nety āha mā karma-phala-hetur bhūḥ | phala-kāmanayā hi karma kurvan phalasya heteur utpādako bhavati | tvaṃ tu niṣkāmaḥ san karma-phala-hetur mā bhūḥ | na hi niṣkāmena bhagavad-arpaṇa-buddhyā kṛtaṃ karma phalāya kalpata ity uktam | phalābhāve kiṃ karmaṇety ata āha – mā te saṅgo 'stv akarmaṇi | yadi phalaṃ neṣyate kiṃ karmaṇā duḥkha-rūpeṇety akaraṇe tava prītir mā bhūt

Viśvanātha

evam ekam evārjunaṃ sva-priya-sakhaṃ lakṣīkṛtya jñāna-bhakti-karma-yogān ācikhyāsur bhagavān jñāna-bhakti-yogau procya tayor arjunasyānadhikāraḥ vimṛśya niṣkāma-karma-yogam āha karmaṇīti | mā phaleṣv iti – phalākāṅkṣiṇo 'py atyanta-śuddha-cittā bhavanti | tvaṃ tu prāyaḥ śuddha-citta iti mayā jñātvaivocyasa iti bhāvaḥ |
nanu karmaṇi kṛte phalam avaśyaṃ bhaviṣyaty eveti | tatrāha mā karma-phala-hetur bhūḥ phala-kāmanayā hi karma kurvan phalasya hetur utpādako bhavati | tvaṃ tu tādṛśo mā bhūr ity āśīr mayā dīyata ity arthaḥ | akarmaṇi sva-dharmākaraṇe vikarmaṇi pāpe vā saṅgas tava māstu, kintu dveṣa evāstv iti punar apy āśīr dīyata iti | atrāgrimādhyāye vyāmiśreṇaiva vākyena buddhiṃ mohayasīva me ity arjunokti-darśanād atrādhyāye pūrvottara-vākyānām avatārikābhir nātīva saṅgatir vidhitsiteti jñeyam | kintu tva-ājñāyāṃ sārathy-ādau yathāhaṃ tiṣṭhāmi, tathā tvam api mad-ājñāyāṃ tiṣṭheti kṛṣṇārjunayor mano 'nulāpo 'yam atra draṣṭavyaḥ

Baladeva

nanu karmabhir jñāna-siddhir iṣyate cet tarhi tasya śamādīny evāntaraṅgatvād anuṣṭheyāni santu kiṃ bahu prayāsais tair iti cet tatrāha – karmaṇy eveti | jātāv eka-vacanam | te tava sva-dharme 'pi yuddhe 'dharma-buddher aśuddha-cittasya tāvat karmasv eva yuddhādiṣv adhikāro 'stu mayaitāni bhoktavyānīti tat phaleṣu bandhakeṣu tavādhikāro māstu mayaitāni bhoktavyānīti |
nanu phalecchā-virahe 'pi tāni sva-phaair yojayeyur iti cet tatrāha mā karmeti | karma-phalānāṃ hetur utpādakas tvaṃ mābhūḥ kāmanayā kṛtāni tāni sva-phalair yojayanti kāmitānām eva phalānāṃ niyojya-viśeṣaṇatvena phalatvāmnātāt | ataeva bandhakāni phalāni āpatiṣyantīti bhayād akarmaṇi karmākaraṇe tava saṅgaḥ prītir māstu kintu vidveṣa evāstv ity arthaḥ | niṣkāmatayānuṣṭhitāni karmāṇi yaṣṭidhānyavad antar eva jñāna-niṣṭhāṃ niṣpādayiṣyanti | śamādīni tu tat-pṛṣṭha-lagnāny eva syur iti bhāvaḥ

Michalski

Prawem dla ciebie niech będzie czyn, ale nie czynu owoce; nagroda za czyny niechaj nie będzie bodźcem dla ciebie, nie kłoń się jednak ku bezczynności.

Olszewski

Bacz na spełnienie czynów, nigdy na ich owoce; nie działaj dla owoców, które czyny przynoszą, ale nie staraj się unikać czynów.

Dynowska

Twą rzeczą czyn, lecz nie jego skutek; niech nagroda nie będzie nigdy twego działania pobudką. Jednak bezczynowi nie oddawaj się również.

Sachse

Oddaj się w służbę czynu,
ale nigdy — jego owoców.
Niech nie kieruje tobą owoc czynu!
Nie pogrążaj się jednak w bezczynności.

Kudelska

Twą zasadą niech będą uczynki czyste, a nie ich owoce, niech owoc nie będzie bodźcem twego działania,
Lecz nie pogrążaj się również w bezczynie.

Rucińska

Do czynu jeno masz prawo, nigdy do jego owocu –
Nie czyń ze względu na owoc i nie popadaj w bezczynność!

Szuwalska

Twoją sprawą są czyny, ale nie ich skutki.
Kiedy je wykonujesz, nie myśl o nagrodzie.
Lecz wystrzegaj się, żeby nie popaść w bezczynność.

Byrski

Nad działaniem jeno władzę masz, nie nad owocem jego.
Niech ci owoc nie jest celem, ni przymierze z bezczynnością.

Babkiewicz

Babkiewicz

Masz więc prawo do działania,
do owocu czynu nigdy,
owoc niech ci nie jest celem,
nie lgnij również do bezczynu.