BhG 2.33

analiza syntaktyczna

atha (co więcej) cet (jeśli) tvam (ty) imam (tę) dharmyam (prawą) saṃgrāmam (bitwę) na kariṣyasi (nie uczynisz),
tataḥ (wskutek tego) sva-dharmam (swoją dharmę) kīrtim ca (i sławę) hitvā (porzuciwszy),
pāpam (grzech) avāpsyasi (osiągniesz).

analiza gramatyczna

atha	–	av. – wówczas, a oto, teraz, co więcej, lecz, z pewnością, raczej;
cet	–	av. – jeśli;
tvam	–	yuṣmat sn. 1i.1 – ty;
imam	–	idam sn. 2i.1 m. – tę;
dharmyam	–	dharmya 2i.1 m. –prawą, szlachetną (od: √dhṛ – dzierżyć, posiadać, dharma – dharma);
saṃgrāmam	–	saṃ-grāma 2i.1 m. – zebranie ludzi, zastępy, armię, bitwę;
na	–	av. – nie;
kariṣyasi	–	√kṛ (robić) Fut. P 2c.1 – zrobisz;
tataḥ	–	av. – wówczas, po tym, od tego, wskutek tego (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
sva-dharmam	–	sva-dharma 2i.1 m.; TP: svasya dharmam iti – własną dharmę (od: sva – własny, swój; √dhṛ – dzierżyć, posiadać);
kīrtim	–	kīrti 2i.1 f. – sławę, chwałę (od: √kīrt – sławić, opiewać);
ca	–	av. – i;
hitvā	–	√hā (zostawiać, porzucać) absol. – porzuciwszy;
pāpam	–	pāpa 1i.1 n. – grzech, zło;
avāpsyasi	–	ava-√āp (osiągać) Fut. P 2c.1 – osiągniesz;

warianty tekstu

tvam imaṃ dharmyaṃ → tvam imaṃ dharmaṃ / tvam dharmyaṃ imaṃ (ty tę dharmę / ty prawość tę);
sva-dharmaṃ → su-dharmaṃ / sva-dharmyam (właściwą dharmę / własną prawość);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

Co więcej, jest to wypełnianie swej powinności:		etaṃ kartavyatā-prāptam api –
Jeśli jednak nie podejmiesz owej bitwy zgodnej z prawem, wówczas sławę swą i prawość zgubisz, a grzech zyskasz.		atha cet tvam imaṃ dharmyaṃ saṃgrāmaṃ na kariṣyasi | tataḥ sva-dharmaṃ kīrtiṃ ca hitvā pāpam avāpsyasi ||2.33||
Jeśli jednak owej zgodnej z prawem, czyli nakazanej i nie sprzeciwiającej się prawu, bitwy, czyli walki, nie podejmiesz, wówczas skutkiem tego swą sławę i prawość, powstałą dzięki pokonaniu Śiwy i innym [dzielnym czynom], zgubisz, a jedynie grzech zyskasz.		atha cet tvam imaṃ dharmyaṃ dharmād anapetaṃ vihitaṃ saṃgrāmaṃ yuddhaṃ na kariṣyasi cet, tataḥ tad-akaraṇāt svadharmaṃ kīrtiṃ ca mahā-devādi-samāgama-nimittāṃ hitvā kevalaṃ pāpam avāpsyasi ||2.33||

Rāmānuja

atha kṣatriyasya svadharma-bhūtam imam ārabdhaṃ saṃgrāmaṃ mohād ajñānāt na kariṣyasi cet tataḥ prārabdhasya-dharmasyākaraṇāt svadharma-phalaṃ niratiśaya-sukhaṃ vijayena niratiśayāṃ kīrtiṃ ca hitvā pāpaṃ niratiśayam avāpsyasi

Śrīdhara

viparyaye doṣam āha atha ced iti

Madhusūdana

nanu nāhaṃ yuddha-phala-kāmaḥ | na kāṅkṣe vijayaṃ kṛṣṇa, api trailokya-rājyasya ity uktatvāt tat kathaṃ mayā kartavyam ity āśaṅkyākaraṇe doṣam āha atha ced iti | atheti pakṣāntare | imaṃ bhīṣma-droṇādi-vīra-puruṣa-pratiyogikaṃ dharmyaṃ hiṃsādi-doṣaṇāduṣṭaṃ satāṃ dharmād anapetām iti vā | sa ca manunā darśitaḥ –
na kūṭair āyudhair hanyād yudhyamāno raṇe ripūn |
na karṇibhir nāpi digdhair nāgni-jvalita-tejanaiḥ ||
na ca hanyāt sthalārūḍhaṃ na klībaṃ na kṛtāñjalim |
na mukta-keśaṃ nāsīnaṃ na tavāsmīti vādinam ||
na suptaṃ na visaṃnāhaṃ na nagnaṃ na nirāyudham |
nāyudhyamānaṃ paśyantaṃ na pareṇa samāgatam ||
nāyudha-vyasana-prāptaṃ nārtaṃ nātiparikṣataṃ |
na bhītaṃ na parāvṛttaṃ satāṃ dharmam anusmaran || [Manu 7.91-94] iti |
satāṃ dharmam ullaṅghya yudhyamāno hi pāpīyān syāt | tvaṃ tu parair āhūto 'pi sad-dharmopetam api saṅgrāmaṃ yuddhaṃ na kariṣyasi dharmato lokato vā bhītaḥ parāvṛtto bhaviṣyasi cet tato nirjitya para-sainyāni kṣitiṃ dharmeṇa pālayet [Parāśara-smṛti 1.58] ity ādi-śāstra-vihitasya yuddhasyākaraṇāt svadharmaṃ hitvānanuṣṭhāya kīrtiṃ ca mahādevādi-samāgama-nimittāṃ hitvā na nivarteta saṅgrāmāt ity ādi-śāstra-niṣiddha-saṅgrāma-nivṛttyā ca raṇa-janyaṃ pāpam eva kevalam avāpsyasi na tu dharmaṃ kīrtiṃ cety abhiprāyaḥ |
athavā 'neka-janmārjitaṃ dharmaṃ tyaktvā rāja-kṛtaṃ pāpam evāvāpsyasīty arthaḥ | yasmāt tvāṃ parāvṛttam ete duṣṭā avaśyaṃ haniṣyanti ataḥ parāvṛtta-hataḥ saṃś ciropārjita-nija-sukṛta-parityāgena paropārjita-duṣkṛta-mātra-bhāṅ mā bhūr ity abhiprāyaḥ | tathā ca manuḥ –
yas tu bhītaḥ parāvṛttaḥ saṅgrāme hanyate paraiḥ |
bhartur yad duṣkṛtaṃ kiṃcit tat sarvaṃ pratipadyate ||
yac cāsya sukṛtaṃ kiṃcid amutrārtham upārjitam |
bhartā tat sarvam ādatte parāvṛtta-hatasya tu || [Manu 7.95-96] iti |
yājñavalkyo 'pi rājā sukṛtam ādatte hatānāṃ vipalāyinām iti | tena yad uktam – pāpam evāśrayed asmān hatvaitān ātatāyinaḥ [Gītā 1.36], etān na hantum icchāmi ghanto 'pi madhusūdana [Gītā 1.35] iti tan nirākṛtaṃ bhavati

Viśvanātha

vipakṣe doṣam āha atheti caturbhiḥ

Baladeva

vipakṣe doṣān darśayati athety ādibhiḥ | svasya tava dharmyaṃ yuddha-lakṣaṇaṃ kīrtiṃ ca rudra-santoṣaṇa-nivāta-kavacādi-vadha-labdhāṃ hitvā pāpaṃ na nivarteta saṅgrāmād ity ādi smṛti-pratiṣiddhaṃ sva-dharma-tyāga-lakṣaṇaṃ prāpsyasi

Michalski

Gdybyś więc nie chciał podjąć się tej przez obowiązek nałożonej walki, ściągnąłbyś na siebie hańbę, sprzeniewierzywszy się swym obowiązkom i swej sławie.

Olszewski

I jeżeli, zdradzając swój obowiązek i sławą, nie staniesz do bitwy, popełnisz grzech.

Dynowska

Lecz jeśli od tej sprawiedliwej uchylisz się wojny, sprzeniewierzając się swej Dharmie, a cześć na szwank narażając, grzech popełnisz wielki.

Sachse

Jeśli więc nie podejmiesz tego starcia
nakazanego przez twój obowiązek,
wówczas — niepomny na obowiązek i sławę —
skalasz się ziem.

Kudelska

A gdy nie podejmiesz tej słusznej walki, to powinności swej nie wypełnisz,
Sławę utracisz, i tylko grzech na siebie ściągniesz.

Rucińska

Lecz jeśli ty nie przystąpisz do wojny tej sprawiedliwej,
Powinność swoją i sławę pogrzebiesz, grzechem się plamiąc!

Szuwalska

Odrzucając tę szansę i świętą powinność,
Będziesz musiał żyć w grzechu niesławą skalany,
Odrzucając tę szansę i świętą powinność,
Będziesz musiał żyć w grzechu niesławą skalany,

Byrski

A więc jeśli ty byś walki zacnej tej nie zechciał podjąć,
Wtedy zacność swą i sławę utraciwszy grzech mieć będziesz.

Babkiewicz

Jeśli zatem w prawej walce
odmówisz udziału swego,
skalasz sławę swą, powinność
i grzech twoje serce splami.