BhG 2.25

analiza syntaktyczna

ayam (on) avyaktaḥ (niewidoczny) [asti] (jest),
ayam (on) acintyaḥ (nie do rozważania) [asti] (jest),
ayam (on) avikāryaḥ (niezmienny) ucyate (jest nazywany).
tasmāt (dlatego) enam evam (jego w ten sposób) viditvā (poznawszy),
[tvam] (ty) śocitum (rozpaczać) na arhasi (nie powinieneś).

analiza gramatyczna

avyaktaḥ	–	a-vyakta (vi-√añj – dekorować, powodować powstanie) PP 1i.1 m. – niewidoczny, nierozwinięty, niepowstały;
ayam	–	idam sn. 1i.1 m. – on;
acintyaḥ	–	a-cintya (√cint – myśleć, rozważać) PF 1i.1 m. – nie do rozważania, niepojęty;
ayam	–	idam sn. 1i.1 m. – on;
avikāryaḥ	–	a-vikārya (vi-√kṛ – przemieniać) PF 1i.1 m. – nie do zmienienia;
ayam	–	idam sn. 1i.1 m. – on;
ucyate	–	√vac (mówić) Praes. pass. 1c.1 – mówi się o nim, jest nazywany;
tasmāt	–	av. – dlatego (od: tat sn. 5i.1 m. – z tego);
evam	–	av. – w ten sposób;
viditvā	–	√vid (wiedzieć) absol. – poznawszy;
enam	–	etat sn. 2i.1 m. – jego;
na	–	av. – nie;
anuśocitum	–	anu-√śuc (lamentować) inf. – rozpaczać;
arhasi	–	√arh (być godnym, móc) Praes. P 2c.1 – powinieneś, godzi ci się;

warianty tekstu

tasmād evaṃ → tasmād enaṃ (dlatego nad nim);
viditvainaṃ → viciṃtyainaṃ / viditveha (o niej pomyślawszy / poznawszy tutaj);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

Co więcej:		kiṃ ca –
On jest niewidoczny, niepojęty, zwie się go niezmiennym. Zatem gdy takim go poznasz, rozpaczać nie powinieneś.		avyakto ’yam acintyo ’yam avikāryo ’yam ucyate | tasmād evaṃ viditvainaṃ nānuśocitum arhasi ||2.25||
Owa jaźń jest niewidoczna – jako że nie jest przedmiotem doświadczenia żadnego ze zmysłów, nie manifestuje się.		avyaktaḥ sarva-karaṇāviṣayatvāt na vyajyata iti avyakto ’yam ātmā |
Z tego powodu również jest niepojęta. To, co podlega poznaniu zmysłowego, jest również przedmiotem rozumowania. Ponieważ jaźń nie jest poznawalna zmysłami, dlatego nie można jej pojąć.		ata eva acintyo ’yam | yad dhi indriya-gocaras tac cintā-viṣayatvam āpadyate | ayaṃ tv ātmā anindriya-gocaratvāt acintyaḥ |
Z tego też powodu nie podlega zmianie. Owa jaźń nie zmienia się jak mleko w jogurt [pod wpływem] kultur bakterii.		ata eva avikāryaḥ, yathā kṣīraṃ dadhy-ātañcanādinā vikāri na tathā ayam ātmā |
Nie zmienia się, gdyż nie jest [bytem] złożonym z części. Nie widzi się przecież, by coś pozbawionego części podlegało zmianie. Ponieważ nie podlega zmianie, dlatego nazywana jest niezmienną.		niravayavatvāc cāvikriyaḥ | na hi niravayavaṃ kiṃcit vikriyātmakaṃ dṛṣṭām | avikriyatvāt avikāryo ’yam ātmā ucyate |
Dlatego, jak powiedziano wcześniej, gdy znasz ową jaźń nie powinieneś rozpaczać: „Jestem zabijany przez nich”, [czy] „Ja ich zabijam”.		tasmāt evaṃ yathokta-prakāreṇa enam ātmānaṃ viditvā tvaṃ na anuśocitum arhasi hantāham eṣām, mayaite hanyanta iti ||2.25||

Rāmānuja

chedanādi-yogyāni vastūni yaiḥ pramāṇair vyajyante, tair ayam ātmā na vyajyata ity avyaktaḥ | ataś chedyādi-vijātīyaḥ | acintyaś ca sarva-vastu-vijātīyatvena tat-tat-svabhāva-yuktatayā cintayitum api nārhaḥ | ataś cāvikāryaḥ vikārānarhaḥ | tasmād ukta-lakṣaṇam enam ātmānaṃ viditvā tat-kṛte nānuśocitum arhasi

Śrīdhara

kiṃ ca avyakta iti | avyaktaś cakṣur-ādy-aviṣayaḥ | acintyo manaso 'py aviṣayaḥ | avikāryaḥ karmendriyāṇām apy agocara ity arthaḥ | ucyata iti nityatvādibhiyuktoktiṃ pramāṇayati | upasaṃharati tasmād evam ity ādi | tad evam ātmano janma-vināśābhāvān na śokaḥ kārya ity uktam

Madhusūdana

chedyatvādi-grāhaka-pramāṇa-bhāvād api tad-abhāva ity āha – avyakto 'yam ity-ādy-ardhena | yo hīndriya-gocaro bhavati sa pratyakṣatvād vyakta ity ucyate | ayaṃ tu rūpādi-hīnatvān na tathā | ato na pratyakṣaṃ tatra cchedyatvādi-grāhakam ity arthaḥ |
pratyakṣābhāve 'py anumānaṃ syād ity ata āha acintyo 'yaṃ cintyo 'numeyas tad-vilakṣaṇo 'yam | kvacit pratyakṣo hi vahny-ādir gṛhīta-vyāptikasya dhūmāder darśanāt kvacid anumeyo bhavati | apratyakṣe tu vyāpti-grahaṇāsambhavān nānumeyatvam iti bhāvaḥ | apratyakṣasyāpīndriyādeḥ sāmānyato dṛṣṭānumāna-viṣayatvaṃ dṛṣṭam ata āha avikāryo 'yaṃ yad vikriyāvac cakṣur-ādikaṃ tat-svakāryānyathānupapattyā kalpyamānam arthāpatteḥ sāmānyatodṛṣṭānumānasya ca viṣayo bhavati | ayaṃ tu na vikāryo na vikriyāvān ato nārthāpatteḥ sāmānyato-dṛṣṭasya vā viṣaya ity arthaḥ | laukika-śabdasyāpi pratyakṣādi-pūrvakatvāt tan-niṣedhenaiva niṣedhaḥ |
nanu vedenaiva tatra ccehdyatvādi grahīṣyata ity ata āha – ucyate vedena sopakaraṇenācchedyāvyaktādi-rūpa evāyam ucyate tātparyeṇa pratipādyate | ato na vedasya tat-pratipādikasyāpi cchedyatvādi-pratipādakatvam ity arthaḥ |
atra nainaṃ chindanti [Gītā 2.23] ity atra śastrādīnāṃ tan-nāśaka-sāmarthyābhāva uktaḥ | acchedyo 'yam ity ādau tasya cchedādi-karmatvāyogyatvam uktam | avyakto 'yam ity atra tac-chedādi-grāhaka-mānābhāva ukta ity apaunaruktyaṃ draṣṭavyam | vedāvināśinam ity ādīnāṃ tu ślokānām arthataḥ śabdataś ca paunaruktyaṃ bhāṣya-kṛdbhiḥ parihṛtam | durbodhatvād ātma-vastunaḥ punaḥ punaḥ prasaṅgam āpādya śabdāntareṇa tad eva vastu nirūpayati bhagavān vāsudevaḥ kathaṃ nu nāma saṃsāriṇām buddhi-gocaratām āpannaṃ tattvaṃ saṃsāra-nivṛttaye syāt iti [Śaṅkara-bhāṣya 2.24] iti vadadbhiḥ |
evaṃ pūrvokta-yuktibhir ātmano nityatve nirvikāratve ca siddhe tava śoko nopapanna ity upasaṃharati tasmād ity ardhena | etādṛśātma-svarūpa-vedanasya śoka-kāraṇa-nivartakatvāt tasmin sati śoko nocitaḥ kāraṇa-bhāve kāryābhāvasyāvaśyakatvāt | tenātmānam aviditvā yad anvaśocas tad yuktam eva | ātmānaṃ viditvā tu nānuśocitum arhasīty abhiprāyaḥ

Viśvanātha

komentarz wspólny przy wersecie BhG 2.26

Baladeva

avyaktaḥ pratyaṅ cakṣur-ādy-agrāhyaḥ | acintyas tarkāgocaraḥ śruti-mātra-gamyaḥ | jñāna-svarūpo jñātety ādikaṃ śrutyaiva pratīyate | avikāryaḥ ṣaḍ-bhāva-vikārānarhaḥ | atra avināśi tu tad viddhi ity ādibhir ātma-tattvam upadiśan hariḥ śabdato 'rthataś ca yat punaḥ punar avocat tasya durbodhasya saubodhyārtham evety adoṣaḥ | nirdhāraṇārthaṃ vā | ayaṃ dharmaṃ vettīty uktau tad vedanaṃ niścitaṃ yathā syāt tadvat | evam evāgre vakṣyati āścaryavat paśyati kaścit ity ādinā

Michalski

Mówią o nim, że jest niewyjawiony, niepojęty, niezmienny: jeżeli więc wiesz, że jest takim, nie racz się smucić, Ardżuno!

Olszewski

Niewidzialna, niewypowiedziana, niewzruszona: takie są przymioty duszy; a iż znasz Jej przymioty, nie płacz przeto nad nią.

Dynowska

Nieprzejawionym Go zwą, niepojętym, niezmiennym; widząc iż takim jest, czyż boleć przystoi?

Sachse

Mówi się też o nim,
że nieprzejawiony jest, niewyobrażalny,
i nie podlega zmianom.
Wiedząc to nie powinieneś więc nad nim boleć,

Kudelska

Mówią, iż postrzeżeniu i myślom się wymyka, zmianom nie podlega;
Gdy poznasz, iż takim jest, nie powinieneś się smucić.

Rucińska

Nieprzejawionym go zowią, niezmiennym i niepojętym –
Przeto poznawszy go takim, nie trzeba, byś go żałował!

Szuwalska

Niewidoczne dla zmysłów, jak i niepojęte.
Nie zmienia swej postaci. Wiedząc o tym dobrze,
Nie rozpaczaj nad ciałem, gdyż nie masz powodu.

Byrski

Nieprzejawion, niepojęty i niezmienny – tak zwą jego.
Wiedząc więc, iż jest on taki, nie przystoi go żałować.

Babkiewicz

Zowią go też niewidzialnym,
niepojętym i niezmiennym,
gdy go właśnie takim poznasz,
boleć nad nim nie winieneś.