BhG 2.22

analiza syntaktyczna

yathā (tak jak) naraḥ (człowiek) jīrṇāni (stare) vāsāṃsi (ubrania) vihāya (pozostawiwszy),
aparāṇi (inne) navāni (nowe) gṛhṇāti (bierze),
tathā (tek też) dehī (posiadający ciało) jīrṇāni (stare) śarīrāṇi (ciała) vihāya (porzuciwszy),
anyāni (inne) navāni (nowe) [śarīrāṇi] (ciała) saṃyāti (osiąga).

analiza gramatyczna

vāsāṃsi	–	vāsas 2i.3 n. – ubrania (od: √vas – nakładać, nosić);
jīrṇāni	–	jīrṇa (√jṝ – starzeć się) PP 2i.3 n. – stare, zepsute;
yathā	–	av. – jak (korelatyw do tathā);
vihāya	–	vi-√hā (porzucać, pozostawiać) absol. – pozostawiwszy;
navāni	–	nava 2i.3 n. – nowe, świeże (od: √nu – wychwalać);
gṛhṇāti	–	√grah (chwytać) Praes. P 1c.1 – chwyta, bierze;
naraḥ	–	nara 1i.1 m. – człowiek (od: nṛ – człowiek, ludzkość);
aparāṇi	–	apara 2i.3 n. – inne, późniejsze, niższe, różne;
tathā	–	av. – tak, w ten sposób, podobnie;
śarīrāṇi	–	śarīra 2i.3 n. – ciała;
vihāya	–	vi-√hā (porzucać, pozostawiać) absol. – pozostawiwszy;
jīrṇāni	–	jīrṇa (√jṝ – starzeć się) PP 2i.3 n. – stare, zepsute;
anyāni	–	anya s. 2i.3 n. – inne;
saṃyāti	–	sam-√yā (przychodzić, spotykać, osiągać) Praes. P 1c.1 – osiąga;
navāni	–	nava 2i.3 n. – nowe, świeże (od: √nu – wychwalać);
dehī	–	dehin 1i.1 m. – mający ciało (od: √dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało; dehin = dehavant = dehābhimānin – posiadacz ciała, myślący [o sobie jako] o ciele);

warianty tekstu

gṛhṇāti → saṃyāti (osiąga);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

Powracamy do tematu. Powiedziawszy o niemożności zniszczenia jaźni, teraz podaje tego egzemplifikację:		prakṛtaṃ tu vakṣyāmaḥ | tatra ātmano ’vināśitvaṃ pratijñātam | tat kim iveti, ucyate –
Tak jak człowiek porzuca zużyte ubrania i inne nowe zakłada, tak wcielony stare ciała porzuca i do innych nowych podąża.		vāsāṃsi jīrṇāni yathā vihāya navāni gṛhṇāti naro ’parāṇi | tathā śarīrāṇi vihāya jīrṇāni anyāni saṃyāti navāni dehī ||2.22||
Zużyte ubrania, znaczy wytarte stroje, tak jak na co dzień człowiek je porzuca, to znaczy się ich wyrzeka i zakłada nowe, czyli świeże, inne, czyli odmienne, tak też w podobny sposób wcielony, czyli jaźń, podobna niezmiennemu człowiekowi (puruṣavat), porzuca ciała zużyte i do innych nowych podąża, czyli się udaje. Oto znaczenie.		vāsāṃsi vastrāṇi jīrṇāni durbalatāṃ gatāni yathā loke vihāya parityajya navāni abhinavāni gṛhṇāti upādatte naraḥ puruṣo ’parāṇi anyāni, tathā tadvad eva śarīrāṇi vihāya jīrṇāni anyāni saṃyāti saṃgacchati navāni dehī ātmā puruṣavat avikriya evety arthaḥ ||2.22||

Rāmānuja

yadyapi nityānām ātmanāṃ śarīra-viśleṣa-mātraṃ kriyate, tathāpi ramaṇīya-bhoga-sādhaneṣu śarīreṣu naśyatsu tad-viyoga-rūpaṃ śoka-nimittam asty eva, iti ata āha vāsāṃsīti | dharma-yuddhe śarīraṃ tyajatāṃ tyakta-śarīrād adhikatara-kalyāṇa-śarīra-grahaṇaṃ śāstrād avagamyate iti | jīrṇāni vāsāṃsi vihāya navāni kalyāṇāni vāsāṃsi gṛhṇatām iva harṣa-nimittam evātropalabhyate

Śrīdhara

nanv ātmano 'vināśe 'pi tadīya-śarīra-nāśaṃ paryālocya śocāmīiti cet ? tatrāha vāsāṃsīti | karmaṇi bandhanānāṃ nūtanānāṃ dehānām avaśyambhāvitvāt na taj-jīrṇa-deha-nāśe śokāvakāśa ity arthaḥ

Madhusūdana

nanv evam ātmano vināśitvābhāve 'pi dehānāṃ vināśitvād yuddhasya ca tan-nāśakatvāt kathaṃ bhīṣmādi-dehānām aneka-sukṛta-sādhanānāṃ mayā yuddhena vināśaḥ kārya ity āśaṅkāyā uttaram vāsāṃsīti |
jīrṇāni vihāya vastrāṇi navāni gṛhṇāti vikriyā-śūnya eva naro yathety etāvataiva virvāhe 'parāṇīit viśeṣaṇam utkarṣātiśaya-khyāpanārtham | tena yathā nikṛṣṭāni vastrāṇi vihāyotkṛṣṭāni jano gṛhṇātīty aucityāyātam | tathā jīrṇāni vayasā tapasā ca kṛśāni bhīṣmādi-śarīrāṇi vihāyānyāni devādi-śarīrāṇi sarvotkṛṣṭāni ciropārjita-dharma-phala-bhogāya saṃyāti samyag-garbha-vāsādi-kleśa-vyatirekeṇa prāpnoti dehī prakṛṣṭa-dharmānuṣṭhātṛ-dehavān bhīṣmādir ity arthaḥ | anyan navataraṃ kalyāṇataraṃ rūpaṃ kurute pitryaṃ vā gandharvaṃ vā daivaṃ vā prājāpatyaṃ vā brāhmaṃ vā ity ādi śruteḥ |
etad uktaṃ bhavati bhīṣmādayo hi yāvaj jīvaṃ dharmānuṣṭhāna-kleśenaiva jarjara-śarīrā vartamāna-śarīra-pātam antareṇa tat-phala-bhogāyāsam arthā yadi dharma-yuddhena svarga-pratibandhakāni jarjarāṇi śarīrāṇi pātayitvā divya-deha-sampādanena svarga-bhoga-yogyāḥ kriyante tvayā tad-atyantam upakṛtvā eva te | duryodhanādīnām api svarga-bhoga-yogya-deha-sampādanān mahān upakāra eva | tathā cātyantam upakārake yuddhe 'pakārakatva-bhramaṃ mā kārṣīr iti | aparāṇi anyāni saṃyātīti pada-traya-vaśād bhagavad-abhiprāya evam abhyūhitaḥ | anena dṛṣṭāntenāvikṛta-pratipādanam ātmanaḥ kriyata iti tu prācāṃ vyākhyānam atispaṣṭam

Viśvanātha

nanu madīya-yuddhād bhīṣma-saṃjñakaṃ śarīraṃ tu jīvātmā tyakṣyaty eva ity atas tvaṃ cāhaṃ ca tatra hetu bhavāva eva ity ata āha vāsāṃsīti | navīnaṃ vastraṃ paridhāpayituṃ jīrṇa-vastrasya tyajane kaścit kiṃ doṣo bhavatīti bhāvaḥ | tathā śarīrāṇīti bhīṣmo jīrṇa-śarīraṃ parityajya divyaṃ navyaṃ anyac charīraṃ prāpsyatīti kas tava vā mama vā doṣo bhavatīti bhāvaḥ

Baladeva

nanu mā bhūd ātmanāṃ vināśo bhīṣmādi-saṃjñānāṃ tac-charīrāṇāṃ tat-sukha-sādhanānāṃ yuddhena vināśe tat-sukha-viccheda-hetuko doṣaḥ syād eva | anyathā prāyaścitta-śāstrāṇi nirviṣayāṇi syur iti cet tatrāha vāsāṃsīti | sthūla-jīrṇa-vāsas-tyāgena navīna-vāso-dhāraṇam iva vṛddha-nṛ-deha-tyāgena yuva-deva-deha-dhāraṇaṃ teṣām ātmanām atisukhakaram eva | tad ubhayaṃ ca yuddhenaiva kṣipraṃ bhaved ity upakārakāt tasmān mā viraṃsīr iti bhāvaḥ | saṃyātīti samyag-garbha-vāsādi-yātanāṃ vinaiva śīghram eva prāpnotīty arthaḥ | prāyaścitta-vākyāni tu yajña-yuddha-vadhād anyasmin vadhe neyāni

Michalski

Podobnie jak człowiek, co odzież zużytą odkłada — i w inną, nową się ubiera, — tak samo duch opuszcza ciało zużyte — i w inne nowe przechodzi.

Olszewski

Jako się porzuca stare ubranie, by nowe przyodziać, tak samo dusza porzuca stare ciało, by oblec się w nowe.

Dynowska

Duch porzuca zużyte ciało, by nowe przyoblec, jak człowiek co odzież znoszoną na świeżą zamienia.

Sachse

Tak jak człowiek
porzuciwszy stare szaty
sięga po inne, nowe,
tak i ten, kto zamieszkuje ciało,
porzuciwszy stare
wstępuje w inne, nowe ciała.

Kudelska

Duch, wchodząc w nowe ciało, pozostawia stare – tak jak
Człowiek, przywdziewając nowe szaty, porzuca zużyte.

Rucińska

Tak jak zrzuciwszy z siebie stare szaty,
człowiek zakłada na się inne, nowe,
Tak samo stare porzuciwszy ciało,
dusza się w inne, nowe przyobleka.

Szuwalska

Porzuciwszy ciało,
Niczym człowiek swe stare, zużyte ubranie,
To, co wieczne, wstępuje w inną, nową postać.

Byrski

Jak swoje szaty zużyte odrzuca
Człowiek by w inne przyodziać się nowe,
Tak też wcielony zużyte odrzuca
Ciała, by inne nasię oblec nowe.

Babkiewicz

Jak zrzuca z siebie
człek stare ubrania
i w inne, świeże
wnet się przyobleka,
tak też wcielony
zużyte porzuca
i w nowe ciała
kolejne wstępuje.