BhG 2.19

analiza syntaktyczna

yaḥ (kto) enam (go) hantāram (zabójcę) vetti (zna),
yaḥ ca (i kto) enam(go) hatam (zabitego) manyate (uważa),
tau (ci) ubhau (oboje) na vijānītaḥ (nie wiedzą).
ayam (on) na hanti (nie zabija),
[ayam] (on) na hanyate (nie jest zabijany).

analiza gramatyczna

yaḥ	–	yat sn. 1i.1 m. – kto;
enam	–	etat sn. 2i.1 m. – go;
vetti	–	√vid (wiedzieć) Praes. P 1c.1 – zna;
hantāram	–	hantṛ 2i.1 m. – zabójcę (od: √han – uderzać, zabijać);
yaḥ	–	yat sn. 1i.1 m. – kto;
ca	–	av. – i;
enam	–	etat sn. 2i.1 m. – go;
manyate	–	√man (myśleć) Praes. Ā 1c.1 – myśli, uważa;
hatam	–	hata (√han – uderzać, zabijać) PP 2i.1 m. – zabitego;
ubhau	–	ubha sn. 1i.2 m. – oboje;
tau	–	tat sn. 1i.2 m. – ci dwaj;
na	–	av. – nie;
vijānītaḥ	–	vi-√jñā (rozróżniać, wiedzieć, rozumieć) Praes. P 1c.2 – nie rozumieją;
na	–	av. – nie;
ayam	–	idam sn. 1i.1 m. – on;
hanti	–	√han (zabijać, uderzać) Praes. P 1c.1 – zabija;
na	–	av. – nie;
hanyate	–	√han (zabijać, uderzać) Praes. pass. 1c.1 – jest zabijany;

warianty tekstu

vetti → veda (zna);
vijānīto → vijānītau / vijānīte (wie);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

Tekst Gity nie ma promować aktywności, ale jego celem jest powściągnięcie przyczyn kołowrotu wcieleń począwszy od rozpaczy i omroczenia. Aby unaocznić to znaczenie Bóg przywołuje dwie strofy wedyjskie[1].		śoka-mohādi-saṃsāra-kāraṇa-nivṛtty-arthaṃ gītā-śāstram, na pravartakam ity etasyārthasya sākṣi-bhūte ṛcau ānināya bhagavān |
Myślisz: „To ja zabiję w walce Bhiszmę i innych, i tak stanę się zabójcą” – jest to błędne rozważanie. A oto dlaczego:		yat tu manyase yuddhe bhīṣmādayo mayā hanyante aham eva teṣāṃ hantā iti, eṣā buddhir mṛṣaiva te | kathaṃ?
Kto zna go jako zabójcę i kto uważa go za zabitego, ci dwaj nie pojmują [właściwie]. On nie zabija ani nie jest zabijany.		ya enaṃ vetti hantāraṃ yaś cainaṃ manyate hatam | ubhau tau na vijānīto nāyaṃ hanti na hanyate ||2.19||
Kto tego – wcielonego, przebywającego w świecie, zna, czyli rozpoznaje jako zabójcę, czyli sprawcę morderstwa. A także ten, kto myśli, że jest on zabity, czyli że staje się przedmiotem zbrodni, [rozumując]: „gdy ciało jest zabite, ja też ginę”, ci dwaj nie pojmują – nie są mądrzy, gdyż nie odróżniają jaźni, siebie jako podmiotu rozważań.		ya enaṃ prakṛtaṃ dehinaṃ vetti vijānāti hantāraṃ hanana-kriyāyāḥ kartāraṃ ya ca enam anyo manyate hataṃ deha-hananena hato ’ham iti hanana-kriyāyāḥ karma-bhūtam | tau ubhau na vijānītaḥ na jñātavantau avivekena ātmānam ahaṃ pratyaya-viṣayaṃ |
Ci dwaj którzy myślą: „Jestem zabójcą”, „jestem zabijany” nie są świadomi natury jaźni, gdyż [uważają], że zniszczenie ciała [niszczy] jaźń.		hantā ahaṃ, hato ’smy aham iti deha-hananena ātmānam yau vijānītaḥ tau ātma-svarūpānabhijñau ity arthaḥ |
Z powodu swej bierności (avikriyatva) jaźń nie zabija, nie jest sprawcą czynności zabijania, ani nie jest zabijana, ani w ogóle nie jest aktywna. Oto sens [wypowiedzi].		yasmāt na ayam atmā hanti na hanana-kriyāyāḥ kartā bhavati, na ca hanyate na ca karma bhavatīty arthaḥ, avikriyatvāt ||2.19||
[1] Dwie kolejne strofy BhG są cytatami z upaniszad.

Rāmānuja

ya enam ukta-svabhāvam ātmānaṃ pratihantāraṃ hanana-hetuṃ kam api manyate | yaś cainaṃ kenāpi hetunā hataṃ manyate | ubhāv tāv na vijānītaḥ | uktair hetubhir asya nityatvād evāyaṃ hanana-hetur na bhavati | ataeva cāyam ātmā na hanyate | hanti-dhātur apy ātma-karmakaḥ śarīr-viyoga-karaṇa-vācī | na hiṃsyāt sarvā bhūtāni, brāhmaṇo na hantavyaḥ [ka.saṃ. 8.2] ity ādīni api śāstrāṇi avihita-śarīra-viyoga-karaṇa-viṣayāṇi

Śrīdhara

tad evaṃ bhīṣmādi-mṛtyu-nimittaḥ śoko nivāritaḥ, yac cātmano hantṛtva-nimittaṃ duḥkham uktam etān na hantum icchāmi ity ādinā, tad api tavad eva nirnimittam ity āha ya enam iti | enam ātmānam | ātmano hanana-kriyāyāḥ karmatvaṃ kartṛtvam api nāstīty arthaḥ | tatra hetur nāyam iti

Madhusūdana

nanv evam aśocyān anvaśocacas tvam ity ādinā bhīṣmādi-bandhu-viccheda-nibandhane śoke 'panīte 'pi tad-vadha-kartṛtva-nibandhanasya pāpasya nāsti pratīkāraḥ | nahi yatra śoko nāsti tatra pāpaṃ nāstīti niyamaḥ | dveṣya-brāhmaṇa-vadhe pāpābhāva-prasaṅgāt | ato 'haṃ kartā tvaṃ preraka iti dvayor api hiṃsā-nimitta-pātakāpatter ayuktam idaṃ vacanaṃ tasmād yudhyasva bhāratety āśaṅkya kāṭhaka-paṭhitaya rcā pariharati bhagavān ya enam iti |
enaṃ prakṛtaṃ dehinam adṛśyatvādi-guṇakaṃ yo hantāraṃ hanana-kriyāyāḥ kartāraṃ vetti aham asya hanteti vijānāti | yaś cānya enaṃ manyate hataṃ hanana-kriyāyāḥ karma-bhūtaṃ deha-hananena hato 'ham iti vijānāti | tāv ubhau dehābhimānitvād enam avikāriṇam akāraka-svabhāvam ātmānaṃ na vijānīto na vivekena jānītaḥ śāstrāt | kasmāt yasmān nāyaṃ hanti na hanyate kartā karma ca na bahvatīty arthaḥ |
atra ya enaṃ vetti hantāraṃ hataṃ cety etāvati vaktavye padānām āvṛttir vākyālaṅkārārthā | athavā ya enaṃ vetti hantāraṃ tārkikādir ātmanaḥ kartṛtvābhyupagamāt | tathā yaś cainaṃ manyate hataṃ cārvākādir ātmano vināśitvābhyupagamāt | tāv ubhau na vijānīta iti yojyam | vādi-bheda-khyāpanāya pṛthag upanyāsaḥ | atiśūrātikātara-viṣayatayā vā pṛthag-upadeśaḥ | hantā cen manyate hantuṃ hataś cen manyate hatam [KaṭhU 1.2.19] iti pūrvārdhe śrautaḥ pāṭhaḥ

Viśvanātha

bho vayasya arjuna ! tvam ātmā | na hanteḥ kartā, nāpi hanteḥ karma ity āha ya iti | enaṃ jīvātmānaṃ hantāraṃ vetti bhīṣmādīn arjuno hantīti yo vettīty arthaḥ, hatam iti bhīṣmādibhir arjuno hanyate iti yo vetti, tāv ubhāv apy ajñāninau | ato 'rjuno 'yaṃ guru-janaṃ hantīty ajñāni-loka-gītād duryaśaḥ kā te bhītir iti bhāvaḥ

Baladeva

uktam avināśitvaṃ draḍhayati | enam ukta-svabhāvam ātmānaṃ jīvaṃ yo hantāraṃ khaḍgādinā hiṃsakaṃ vetti yaś cainaṃ tena hataṃ hiṃsitaṃ manyate tāv ubhau tat-svarūpaṃ na vijānītaḥ | atisūkṣmasya caitanyasya tasya chedādy-asambhavān nāyam ātmā hanti na hanyate | hanteḥ kartā karma ca bhavatīty arthaḥ | hanter deha-viyogārthatvān na tenātmanāṃ nāśo mantavyaḥ | śrutiś caivam āha – hantā cen manyate hantuṃ hataś cen manyate hatam [KaṭhU 1.2.19] ity ādinā | etena mā hiṃsyāt sarva-bhūtāni ity ādi-vākyaṃ deha-viyoga-paraṃ vyākhyātam | na cātrātmanaḥ kartṛtvaṃ prasiddham iti vācyam | deha-viyojane tat tasya sattvāt

Michalski

Kto tego ducha uważa za zabójcę, lub kto mniema, że go można zabić, ani ten, ani tamten nie posiada właściwej wiedzy. On bowiem ani nie zabija, ani nie może być zabity,

Olszewski

Ktokolwiek sądzi, że dusza zabija albo zostaje zabitą, myli się: ona nie zabija, ona nie jest zabijaną.

Dynowska

Prawdy nie widzi człek, gdy sądzi, że On zabity być może, jak i wówczas gdy Go zabójcą mieni. Nie może On – ciała Mieszkaniec – ani zabić, ani być zabity;

Sachse

Jeśli ktoś sądzi o nim, że zabija,
a ktoś inny uważa, że może zostać zabity,
to żaden z nich nie zna prawdy,
albowiem on nie zadaje, ani nie podlega śmierci.

Kudelska

Ani ten kto sadzi, iż duch jest zabójcą, ani ten kto uważa, że może on być zabity – ducha nie poznał;
Duch ani zabójcą, ani zabity być nie może.

Rucińska

Kto sądzi, że on zabija, kto myśli, że jest zabity –
Obaj są w błędzie: on nie jest zabójcą ni zabijanym!

Szuwalska

Ten, kto jest przekonany, że wieczne zabija,
Albo twierdzi, że wieczne może być zabite,
Nie rozumie niczego.To, co nie przemija,
Nie może ani zabić, ani być zabite,

Byrski

Kto go bierze za zabójcę i kto mniema, że zabity;
Dwaj nie wiedzą; nie zabija on i nie jest zabijany.

Babkiewicz

Kto mniema, że on zabójcą,
kto uważa, że zabitym,
oni obaj w błędzie trwają,
nie zabija on, nie ginie.