BhG 2.8

analiza syntaktyczna

bhūmau (na ziemi) asapatnam (bez rywala) ṛddham (prosperujące) rājyam (królestwo) [avāpya] (osiągnąwszy),
surāṇām ca (i bogów) ādhipatyam (władztwo) avāpya api (nawet osiągnąwszy),
yat (które) indriyāṇām (zmysłów) ucchoṣaṇam (wysuszający) mama (mój) śokam (smutek) apanudyāt (usunęłoby),
[tat] (tego) aham (ja) na hi prapaśyāmi (zaiste nie widzę).

analiza gramatyczna

na	–	av. – nie;
hi	–	av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością (nie występuje na początku zdania);
prapaśyāmi	–	pra-√dṛś (widzieć jasno) Praes. P 3c.1 – widzę;
mama	–	asmat sn. 6i.1 – mojego;
apanudyāt	–	apa-√nud (usuwać) Pot. P 1c.1 – usunąłby;
yat	–	yat sn. 1i.1 m. – który (korelatyw do: tat);
śokam	–	śoka 2i.1 m. – rozpacz, ogień (od: √śuc – palić, rozpaczać);
ucchoṣaṇam	–	ucchoṣaṇa 2i.1 m. – wysuszający (od: ut-√śuṣ – wysuszać):
indriyāṇām	–	indriya 6i.2 n. – zmysłów (od: √ind – posiadać moc);
avāpya	–	ava-√āp (osiągać) absol. – zdobywszy;
bhūmau	–	bhūmi 7i.1 f. – na ziemi;
asapatnam	–	a-sa-patna 2i.1 n. – nie mające rywala (od: sa-patna – rywal; sa-patnī – kobieta mająca tego samego męża, współżona);
ṛddham	–	ṛddha (√ṛdh – wzrastać) PP 2i.1 n. – wzrosłe, prosperujące, obfite, które osiągnęło sukces;
rājyam	–	rājya (√rāj – władać) PF 2i.1 n. – królestwo, władzę;
surāṇām	–	sura 6i.2 m. – bogów, niebian;
api	–	av. – jak również, także, co więcej, nawet;
ca	–	av. – i;
ādhipatyam	–	ādhi-patya 2i.1 n. – władztwo, supremacja, moc (od: adhi-pati – pan nad innymi, zwierzchnik);

warianty tekstu

yat → yaḥ (który);

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

Rāmānuja

evaṃ yuddham ārabhya nivṛttavyāpārān bhavato dhārtarāṣṭrāḥ prasahya hanyur iti cet, astu, tad-vadha-labdha-vijayād adharmyād asmākaṃ dharmādharmāv ajānadbhis tair hananam eva garīya iti me pratibhātīty uktvā, yan mahyaṃ śreya iti niścitaṃ tat śarṇāgatāya tava śiṣyāya me brūhīty atimātra-kṛpaṇo bhagavat-pādāmbujam upasasāra

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

Śrīdhara

tvam eva vicārya yad yuktaṃ tat kurv iti cet, tatrāha na hi prapaśyāmīti | indriyāṇām ucchoṣaṇam atiśoṣaṇa-karaṃ madīyaṃ śokaṃ yat karma apanudyāt apanayet tad ahaṃ na prapaśyāmīti | yadyapi bhūmau niṣkaṇṭakaṃ samṛddhaṃ rājyaṃ prāpsyāmi | tathā surendratvam api yadi prāpsyāmi evam abhīṣṭaṃ tat tat sarvam avāpyāpi śokāpanodanopāyaṃ na prapaśyāmīty anvayaḥ ||8||

Madhusūdana

nanu svayam eva tvaṃ śreyo vicāraya śruta-sampanno 'si kiṃ para-śiṣyatvenety ata āha nahīti | yac-chreyaḥ prāptaṃ sat-kartṛ mama śokam apanudyād apanuden nivārayet tan na paśyāmi hi yasmāt tasmān māṃ śādhīti so 'haṃ bhagavaḥ śocāmi taṃ mā bhagavāñ chokasya pāraṃ tārayatu [ChāU 7.1.3] iti śruty-artho darśitaḥ | śokānapanode ko doṣa ity āśaṅkya tad-viśeṣaṇam āha indriyāṇām ucchoṣaṇam iti | sarvadā santāpa-karam ity arthaḥ |
nanu yuddhe prayatamānasya tava śoka-nivṛttir bhaviṣyati jeṣyasi cet tadā rājya-prāptyā dvāv etau puruṣau loke ity ādi-dharma-śāstrād ity āśaṅkyāha avāpyety ādinā | śatru-varjitaṃ sasyādi-sampannaṃ ca rājyaṃ tathā surāṇām ādhipatyaṃ hiraṇyagarbhatva-paryantam aiśvaryam avāpya sthitasyāpi mama yac chokam apanudyāt tan na paśyāmīty anvayaḥ | tad yatheha karma-jito lokaḥ kṣīyata evam evāmutra puṇya-jito lokaḥ kṣīyate [Chā 8.1.6] iti śruteḥ | yat-kṛtakaṃ tad-anityam ity anumānāt pratyakṣeṇāpy aihikānāṃ vināśa-darśanāc ca naihika āmutriko vā bhogaḥ śoka-nivartakaḥ kintu sva-sattā-kāle 'pi bhoga-pāratantryādinā vināśa-kāle 'pi vicchedāc choka-janaka eveti na yuddhaṃ śoka-nivṛttaye 'nuṣṭheyam ity arthaḥ | etenehāmutra-bhoga-virāgo 'dhikāri-viśeṣaṇatvena darśitaḥ

Viśvanātha

nanu mayi tava sakhya-bhāva eva, na tu gauravam | atas tvāṃ katham ahaṃ śiṣyaṃ karomi ? tasmād yatra tava gauravaṃ taṃ kam api dvaipāyanādikaṃ prapadyasva ity ata āha na hīti | mama śokam apanudyāt dūrīkuryād evaṃ janaṃ na prakarṣeṇa paśyāmi trijagaty ekaṃ tvāṃ vinā | svasmād adhika-buddhimantaṃ bṛhaspatim api na jānāmīty ataḥ śokārta eva khalu kaṃ prapadyeya iti bhāvaḥ | yad yataḥ śokād indriyāṇām ucchoṣaṇaṃ mahā-nidāghāt kṣudra-sarasām iva utkarṣeṇa śoṣo bhavati |
nanu tarhi sāmprataṃ tvaṃ śokārta eva khalu yudhyasva | tataś caitān jitvā rājyaṃ prātavatas tava rājya-bhogābhiniveśenaiva śoko 'payāsyatīty āha avāpyeti | bhūmau niṣkaṇṭakaṃ rājyaṃ svarge surāṇām ādhipatyaṃ vā prāpyāpi sthitasya mamendriyāṇām etad ucchoṣaṇam evety arthaḥ

Baladeva

nanu tvaṃ śāstrajño 'si sva-hitaṃ vicāryānutiṣṭha, sakhyur me śiṣyaḥ kathaṃ bhaver iti cet tatrāha na hīti | yat karma mama śokam apanudyād dūrīkuryāt tad ahaṃ na prapaśyāmi | śokaṃ viśinaṣṭi – indriyāṇām ucchoṣaṇam iti | tasmāc choka-vināśāya tvāṃ prapanno 'smīti | itthaṃ ca so 'haṃ bhagavaḥ śocāmi taṃ māṃ bhavān śokasya pāraṃ tārayatu iti śruty-artho darśitaḥ |
nanu tvam adhunā śokākulaḥ prapadyase yuddhāt sukha-samṛddhi-lābhe viśoko bhaviṣyasīti cet tatrāha avāpyeti | yadi yuddhe vijayī syāṃ tadā bhūmāv asapatnaṃ niṣkaṇṭakaṃ rājyaṃ prāpya yadi ca tatra hataḥ syāṃ tadā svarge surāṇām ādhipatyaṃ prāpya sthitasya me viśokatvaṃ na bhaved ity arthaḥ | tad yatheha karma-jito lokaḥ kṣīyata evam evāmutra puṇya-jito lokaḥ kṣīyate [ChāU 8.1.6] iti śruter naihikaṃ pāratrikaṃ vā yuddha-labdhaṃ sukhaṃ śokāpahaṃ tasmāt tādṛśam eva śreyastvaṃ brūhīti na yuddhaṃ śoka-haram

Michalski

Bo nic nie widzę, coby mogło oddalić odemnie — troskę, która mi zmysły wysusza, — nawet gdybym na ziemi osiągnął bez współzawodników kwitnące królestwo, nawet panowanie nad bogami gdybym osiągnął!

Olszewski

Nie widzę bowiem, coby mogło wygnać smutek, który trawi moje serce, chociażbym miał posiąść na ziemi wielkie państwo bez nieprzyjaciół, a nawet samo królestwo bogów.

Dynowska

Nie sądzę też, aby ten palący ból, co mi zmysły wszystkie wysusza, ukoić się mógł przez zdobycie choćby najwspanialszego na ziemi królestwa, a nawet nad Świetlistymi władania.

Sachse

Bo nie widzę,
co mogłoby rozwiać troskę,
która trawi moje zmysły,
choćbym zdobył tu na ziemi
królestwo bogate, przez żadnego nie zagrożone rywala,
albo nawet władzę bogów.

Kudelska

Bo widzę, że nawet zdobycie królestwa zasobnego, nie zagrożonego rywalem,
Ani władanie nad bogami nie zniweczy tego bólu, co zmysły mi wysusza.

Rucińska

Nie wierzę bowiem w to, że coś oddali
ten smutek, który zmysły moje trawi –
Ni niepodzielne królestwo na ziemi,
ani zwierzchnictwo pośród samych bogów

Szuwalska

Proszę, poucz mnie Kryszno, jak pokonać troskę
Palącą moje zmysły. Sam jej nie zwyciężę,
awet gdybym królestwo zdobył najwspanialsze
Z władzą bogom podobną« – rzekł Pogromca Wroga.

Byrski

Nic już nie widzę, co by oddaliło
Smutek suszący na wiór zmysły moje,
Chociaż bym ziemię zdobył bez rywali,
Bogactwo, władzę i przywództwo bogów.”

Babkiewicz

Nie widzę, co by
tutaj ugasiło
tę rozpacz, która
zmysły me wysusza:
ziemskie królestwo,
sute, bez rywali,
ani zwierzchnictwo
pomiędzy bogami.